Katalog

22 NİSAN 2003 SALI CUMHURİYET SAYFA JCJJvfJİ 1 \_rifXJ. ekonomi@ cumhuriyet.com.tr 13 Yeşin'n gözü ABOpazannda • BURSA(AA)- Marks&Spencer, Nike, Schlafgut, Zara, Gap, Banana Republic ve Sara Lee gıbi dünyaca iinlü markalara ürefim yapan Yeşım Teksril AŞ'nin Genel Müdürü Şenol Şankaya, bu yıl 240 milyon dolar ihracat hedeflediklerini belirtirken, ABD'li iki yeni firmayı daha müştenleri arasuıa katacakJannı bildirdi. Tüketici şlcâyetinde hakb • ANKARA (Cumhuriyer Bürosu) - Tüketici HakJan Derneği, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ıle tüketici sorunlan hakem heyetlerine başvuran tüketicilenn yüzde 90"ı haklı çıktığını bildirdi. Geçen yıl içerisinde 58 bin 523 ştkâyet gerçekleşti. Bu şikâyetlerin yüzde 90'uıın tüketici lehine sonuçlandığını vurguluyan THD, tüketicilenn en fazla kapıdan yapılan kampanyalı ve taksitli sanşlardan şikâyetçi olduğunu belirtti. Kapasîte kuilanmıı arttj • ANKARA (AA)- îmalat sanayiinde geçen yıl aynı dönemde yüzde 75.3 olan kapasite kullanım oranı bu yıl mart ayında yüzde 78.1 'e çıkti. Devlet Istatistik Enstitüsü'ne göre martta üretim değeri ağırlıklı kapasite kullanım oranı, karnu sektöründe yüzde 83.6, özel sektörde yüzde 74.4 oldu. Tam kapasite ile çalışılamamasında iç pazardaki talep yetersizlığirun payı artarken dış pazardaki talep yetersizliğinin payı azaldı. Yeni istjhdama vergî indirimi • ANKARA (AA)- Istihdamı teşvik amacıyla uygulamaya konulacak vergi ve sigorta indirimine ilişkin taslağa yönelik teknik çalışmalar tamamlandı. Maliye Bakanlığı yetkililerinden edinilen bilgiye göre hazırlanan taslakta, yeni ıstıhdama 2 yıl süreyle vergi ve SSK prim desteği sağlanması öngörülüyor. Bu çerçevede 2003 yılı sonuna kadar asgari ücretle işe başlayan bir işçiden her ay 32 bin 265 bin lira yerine 3 milyon 225 bin lira gelir vergisi alınacak. Petkim de vergi barışcısı • Ekonomi Servisi - Petkim Petrokimya Holding AŞ, Vergi Banşı Yasası'ndan ^ararlanmak için >aşvuruda bulundu. 'etkim'den borsaya ;önderilen açıklamada, »aşvuru karannın, irketin 2000 yılı aporlannın yeminli lali müşavirce süresi ;erisınde vergi airesine verilmemesi edeni ile almdığı aydedildi. Petkim, •plam 7 trilyon 88 lilyar lirayı, haziran (indan başlamak üzere ı ayda 36 eşit taksitte teyecek. 'Alım garantili' yap-işlet-devret projelerinin kamuya devredilmesi gündemde Enerjide kamulaştırma• Enerjide yeni modehÖn- ce özelleştir, sonra kamulaş- tır. Enerji Bakanlığı'nın YÎD projelerindeki, "alımgaran- tisi veya tahkim" çıkmazın- dan kurtulmak için, bu sant- rallan devralmayı planladığı belirtiliyor. HACER BOYACIOĞLU ANKARA - Enerjideki plansızlı- ğın bir sonucu olan alım garantili "yap-işlet-devret" (YİD) projeleri- nin, "kamulaşünlması" gündeme geldi. Enerji ve Tabıi Kaynaklar Ba- kanı HilmiGûler, enerji üretiminde dengeyi sağlamak için yap-işlet-dev- ret, yap-işlet ve mobil santrallan de\Te dışı bırakabileceklerini açıkla- dı. Bakanlığın üzerinde çahştığı mo- delin, projelerin anlaşmalannda yer alan "Buy-out" maddesine da- yanarak bu santrallan de\Talmak ol- duğu belirtiliyor. Bakanlık, bu yön- temle -tahkim veya alım garantisr çıkmazından kurtulmayı ve daha az zararla YtD projelerini gündemin- den çıkarmayı planlıyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, "UlusalMaden Varhğı- mız" panelinde yaptığı konuşmada, Türkiye'nin enerji konusunda doğal- TERMİK SANTRALLARDA ÜRETİM DURDU ÖZCANÖZGÜR MUĞLA - Koalisyon hükümeti döneminde yapılan doğalgaz anlaşmalan nedeniyle termik santrallarda azalan üretim AKP iktidannda tümüyle durdu. Yatağan ve Yeniköy ile birlikte Soma, Tunçbilek ve Orhaneli, Gökova işletmelerinde üretime ara verildi. Yatağan ve 'Yfeniköy termik santrallannın da tümüyle kapahlmalan gündeme geldi. Doğalgaz anlaşmalannjn sıkıntılan yaşanan termik santrallarda şımdı de "Buigaristan fle yapdan anlaşmanın sanalanr yaşanıyor. Doğalgaz anlaşmalan nedeniyle daha önce Gökova'da üretim 3 üniteden 2'ye, Yatağan'da 3'den 1 'e, Tunçbilek'te 4'ten 1 'e, Soma'da 6'dan 1 "e, Seyitömer'de 4'ten 2'ye ve Afşinelbistan'da 6'dan 1 'e düşmüştü. 4 üniteli Orhaneli tamamen de\Te dışı kalmış ve santrallarda üretimin, tnayıs ayından sonra tamamen duracağı öne sürülmüştü. Konu üe ilgili Tes-Iş Sendikası şube başkanJan dün Ankara'da toplandı. Tes-îş Sendikası Yatağan ube Başkaru Erol Buigaristan 8e yapüan aniaşma uyannca Türkiye'nin 20©8'e kadar 120 mflyon dolarbk enerji lün alması gerekryor. Eğer bu enerji satm ahnmazsa, 54 mflyon dolar tazminat ödenmesi gerekiyonnuş. O nedenie santrallan tamamen üretim dışı btrakölar" dedi. gaza bağımlı olduğunu belirtti. Ener- ji üretiminde doğalgaz üreten ülke- lerde dahi yüzde 60-70 oranında kö- mür kullanıldığını \-urgulayan Gü- ler. "Türldye'de ise oran yüzde 20. Bunu çok saçma bir yapı olarak de- ğerlendiriyorum" dedi. Enerji üretimini. kömür ve hidro- likte dengelemeye çalışhklannı vur- gulayan Güler. "Bu kapsamda, yap- işletHdevret yap-işlet ve mobil sant- rallannı belki de\re dışı bırakabili- riz" diye konuşru. Enerji Bakanlığı'nın, alım garan- tili olarak doğalgazla çalışan sant- rallar için, proje anlaşmalannda yer alan "buy-out" maddesinden yarar- lanmayı planladığı belirtiliyor. Bu madde kapsamında santral sa- hiplerine. "Santrallannızı bize dev- redinr> önerisi yapılacak. Doğalgaz- la çalışan özel sektöre ait santrallar- daki "alım garantisi" veya "ulusla- rarası tahldme" gidibnesinin mali- yetini hesaplayan bakanlık, bu sant- rallann devrahnması durumunda ise daha az zarann oluşabileceğini ön- görüyor. Ancak firmalann, santrallann ka- mulaştırması anlamına gelen bu öne- nyi reddetme ve konuyu tahkime gö- türme olanağı da saklı bulunuyor. Dünya Bankası blle uyarmıştı Dünya Bankası uzmanlannca 2002 yıhnda hazırlanan raporda, Türkiye'nin Yİ ve YİD projeleri için 2003-2005 yıllannda kullanmayaca- ğı elektriğı satın almak zorunda ka- lacağı, bunun da Hazine'ye önemli bir maliyet getireceği vurgulanmış- tı. Raporda Hazine'nin 2001 yılmda YİD için 248 trilyon 375 mılyar lira, 2002 yılının ilk 2 ayında ise garan- tili YİD projelen için 48 trilyon lira ödediği bilgisine de yer verilmişti. Eximbank'ın sağlayacağı kredinin 3 milyannı nakit, 3.5 milyar dolannı da teminatlar oluşturacak flıracatçıda kredi sevinciEkonomi Servisi - Exim- bank Genel Müdürü Ahmet Kıiıçoğhı, 2003 yılında ıh- racat sektörüne 3 milyar do- lan nakdi kredi, 3.5 milyar dolan sigorta/garanti deste- ği olmak üzere, toplam 6.5 milyar dolar tutarında des- tek sağlamayı öngördükle- rini açıkladı. Yazılı biraçıklama yapan Kılıçoğlu, ihracatçı KO- Bl'lere teminat kolaylığı ve faiz indiriminin sağlandığı- nı ve kredi vadelerinın 6 ay- dan 1 yıla çıkanldığını da belirtti. Düzenlemelerdün- den itibaren geçerli kılındı. KOBl'lerin teminat ve fi- nansman ile ilgili sorunlan- na çözüm sağlamak ama- cıyla kredi tutannın yüzde 50si oranında teminatmek- rubu alınmasını öngören KOBl ihracata hazırlık kre- disi adıyla, yeni birprogra- mın uygulamaya konuldu- ğu kaydedildi. Cezalar tndl En düşük faizli Türk Eximbank kredisi olan KO- Bl ihracata hazırlık kredisi- nin vadesınin 1 yıl, anapa- ra geri ödemesinin de vade sonunda olduğunu belirten Kılıçoğlu, TL ve döviz cin- sinden kullandırüabilen söz konusu kredi programında firma limitinin azami 100 bin dolar olarak belirlendi- ğini söyledi. Kılıçoğlu, sevk öncesi ihracatkredile- ri ileperformans kredilerin- de (yeni adıyla ihracata ha- zırhk kredisi) vade, firma- lann işletme sermayesi ih- tiyacı dikkate alınarak 180 günden 360 güne kadar uzatıldığını belirtti. Kredilerin 6 aylık dö- nemler halinde 2 taksitte tahsil edilecegini kaydeden Kılıçoğlu, aynca sevk ön- cesi reeskontkredisinde va- denin 120 günden 180 gü- ne çıkanldığını söyledi. Kılıçoğlu, kredilerin va- desinde ödenmemesi, ihra- cat taahhüdünün yerine ge- tirilmemesı halinde fınna- lara cari en yüksek faiz ora- nının 1.5 kah olarak uygu- lanan cezai faiz oranının 1.2 katına düşürüldüğünü belirtti. LJluslararası piyasalarda "TürkMah"imajını yerleş- tirmek ve dünya markalan yaratmak amacıyla, yurtdı- şı mağazalar yatınm kredi- si programının kapsamuıın genişletilerek mağaza/ alış- veriş merkezi yatınmlan- nın yanı sıra moda yaratma- ya ve Türk markasını yer- leştirmeye yönelik yatınm- lann da desteklenmesinin kararlaştırıldığını belirten Kılıçoğlu, "Haar giyiın fir- malannın ilk stok temini masraflan ve reklam gider- leri de vannm gideri olarak program kapsanuna alın- nuşnr. Kredi konusu proje için kredjlendirme oranı, vurtdışı yatınm tutannın azami yüzde 75'inden vüz- de 85'ine yükseltilmiştir" dedi. Aynca, ihracat kredi si- gortası/garanti işlemleri çerçevesinde ihracatçüann finansman ihtiyaçlannın karşılanması amacıyla, ti- cari banka kaynaklannın azami ölçüde ihracatın fi- nansmanına yönlendiril- mesine yönehk sigorta ve garanti programlar da uy- gulamaya konulacak. Yurttaşlann işlemleriııi yineson güne bırakına^ı nedeniyleizdihamyaşandı. (Fotoğraf: VEDAT ARIK) Istanbul'da vergi daireleri gece yarısına kadar çahştı Vergide son gün kuyruğu Haber Merkezi - "Vergi am" uygulamasmdan yararlanmak isteyen mükelleflerin vergi dairele- ri önünde oluşturduğu yoğunluk. başvuru süre- sinin son gününde izdihama dönüştü. Vergi da- ireleri sabahın ilk saatlerine kadar yoğunluğu azaltmak için çalışırken yurttaşlar başvuru süre- sinin uzanlmasını istedi, ancak sürenin uzatıhna- yacağı açıklandı. Uygulamadan sağlanacak ge- lir tutannın 6.5 katriryon liraya ulaşması bekle- niyor. Vergi affi uygulaması için başvuru süresi dün sona erdi. Uygulamadan yararlanmak isteyen yurttaşlann hafta sonu da çalışan vergi dairele- rinin önünde oluşturduğu yoğunluk nedeniyle başvurulann karşılanmasmda güçlük çekildi. Yurtaşlar vergi daireleri önünde uzun kuyruklar oluştururken kuymklarda zaman zaman gergin anlar yaşandı. 31 Mart"tan21 Nisan'akadaruza- tılan başvuru süresinin yeniden uzatıhnasını is- teyen mükellefler, şikâyetlerini dilegetirecekle- ri bir muhatap bulamadıklan için sıkıntı çektik- lerini söylediler. Gelirier Genel Müdür Vekili Osnıan Anoğlu ise "Yeni bir süre uzannuiçinya- sa gerekli. Bu nedenie süre uzatunı teknik olarak münıkün degü" açıklamasını yaptı. Anoğlu, •'Son gün müracaatlanyia büiikte başMiru sayı- sının 2 nıihona. toplam futarm da 6.5 katrihon liraja ulaşmasını beklrvoruz" diye konuştu. Vergi afiFı uygulamasında öngörülen gelir tu- tan, IMF'yle Türkiye arasında gerçekleştirilen görüşmelerde sıkıntı yaratmıştı. IMF. hüküme- tin 3.2 katrilyon 1iralık gelir beklentisini "gerçek- leşmesi imkânsız" olarak değerlendirmiş ve 2003 yılında vergi afFından sağlanacak gelir tu- tannın 750 trilyon lira olacağını öngörmüştü. IMF'nin istemi doğrultusunda, 2003 yılı için he- defledikleri vergi affi 750 trilyon lira olarak ka- bul edılmişti. Şişecam'da yetki yeniden Kristal-İş'inEkonomi Servisi - Cam Işverenleri Sendikası tarafından Knstal-lş Sendikası'nın işkolu yetkisine karşı açılan dava sonuçlandı. Yargıtay, Kristal-lş Sendikası'nın, yetkili sendika olduğuna karar verdi. Böylece Temmuz 2002'den bu yana devam eden belirsizlik sona erdi. Önümüzdeki günlerde 14 işyerinde binlerce işçiyi kapsayan yeni dönem toplu ış sözleşmesi görüşmelerinin başlaması bekleniyor. Şişecam'abağlı cam şirketlerinin üye olduğu Cam Işverenleri Sendikası, 29 Temmuz 2002 tanhınde Kristal-lş Sendikası'nın işkolunda yüzde 10 üyesi olmadığı iddiası ile sendikanın işkolu yetkisinin iptali için dava açmıştı. Ankara 5. İş Mahkemesi işçi sendikasını haklı bulmuştu. Ancak karar Cam Işverenleri Sendikasrnın temyiz etmesi üzerine Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından ele alındı. 9. Hukuk Dairesi, 1 Nısan 2003 tarihli karanyla yerel mahkemenin karannı onadı ve Kristal-lş Sendikası'nın işkolunda yüzde on işkolu barajını geçriğini kesin olarak karara bağladı. THY halka açılarak özelleştirilecek İSTANBUL (AA) - THY Yönetım Kurulu Başkaru ve Genel Müdürü Abdurrahman Gündoğdu, Irak savaşı nedeniyle yolcu sayılannın beklendiği kadar düşmediğinı belirterek "Hatta Bagdafın düştüğü günün ertesi, rezervasyonlarda gözle görülür artış oldu. Geçen hafta itibanyla sa\aşm etkileri sıfirlandı dijebuuim" dedi. Gündoğdu, personel azaltmaya ılişkın olarak "Verim alamadığunjz bir noktadan başka yere kaydırma olabilir. Personel çıkarmaktan zi\ade emekliliği düşünüyoruz" diye konuşru. Gündoğdu, halen şirketin yüzde 1,8"inin halka açık olduğuna işaret ederek, "Oradaki hisselerinden baktığınjzda şirketin değeri çok düşük. Yarun mih ar dolar bile etmiyor. Şu anda şirketin en az 2- 3 mih ar dolar gibi bir piyasa değeri mevcuf dedi. THY'de yaklaşık bını dışanda olmak üzere 11 bin çalışan bulunduğunu anlatan Gündoğdu şöyle devam etti: "Bizim geçmişle kavga crmek gibi bir nrvetimiz yok. Bundan sonra amacımız şirketin önünü açnıak." İŞÇE^EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Başkanlık İstiyor Dün bir, bugün iki... Tayyip Erdoğan, perva- sızca kullandığı başbakanlık yetkilerinden do- yumsuz, başkanlık sistemi istiyor. Özal, Demi- rel hiç değilse iktidar güçlerinin ellerinden kayıp gitmekte olduğunu gördükleri anda, yıllar sonra- sında o noktaya gelmişlerdi. Erdoğan, çiçeği burnunda başbakan, seçim sistemi sayesinde elde edilmiş haksız büyük Meclis çoğunluğu, iktidargücü, OzaJ'ı, Demirel'i, Menderes i çok aratacağı besbelli sınır, çizgi ta- nımaz icraatlarının başında, elindeki iktidar gücü ile yetinemez noktaya geliyor. Bu ne anlama ge- liyor? Partisinin başında kalışı, iktidara gelişi bal gibi de o tarihlerde yürürlükte olan hukuk düzeninin ayaklar altına alınması, şaibeli idi. Demokratik açılım adına hoş görüldü. Hukuksuzluk sonra- dan yapılan anayasa ve yasa değişiklikleri ile gi- derildi. Resmen başbakan olmadan, başbakan- mış gibi kullandığı yetkiler, bu ülkeye çok paha- lıya mal oldu. Resmen başbakan olmasının yol- ları, demokratikleşme adına kişiye özel hukuk düzenlemeleri ile açıldıktan sonra, haksız, hukuk dışı bu icraatlan da gündemimizden düştü. O şimdi çiçeği burnunda başbakan. Başbakan Erdoğan, oy oranıyla hak edilmemiş Meclis ço- ğunluğunun yarattığı iktidar gücü ile yetinmedi. Hiçbir çiçeği burnunuda başbakanın yapmadığı bir keyfilik ve pervasızlık içinde, vücut dilini an- layan kadrolaşmayı, partizanlığı, devlet yönetimi- nin her alanında, akıl almaz bir hızla gerçekleş- tirdi. İktidar gücünü bu kadar kısa sürede, bu ka- dar geniş kullanıp tüketen, iktidarsızlıktan yakın- maya kalkışan başbakanımız olmamıştı hiç. Medyadan bu kadar geniş, bu kadar hak edil- memiş destek alıp, en küçük eleştirilerde bu ka- dar çok öfkelenip eleştirmeye kalkışan başbaka- nımız da olmamıştı. Elberte kendisini iktidara getiren seçmeniyle, oy tabanıyla bu kadar kısa sürede bu kadar ters konuma düşeni de yok. Dünya gelişmeleri, canımızı çokyakan, günde- mimizin baş sırasından düşmeyecek ABD'nin Irak işgali, Erdoğan iktidannın durumu, hızlı çe- lişkilerinin gözlerden ırak kalmasını sağlıyor. Med- ya o çok yakınsa da iktidan ile kader birliği için- de, gerçeklerin kamuoyunca görülmesine çok büyük engel oluşturuyor. Gerçekte demokrasi tarihimizde muhalefetin katkısı olmadan, bu kadar kısa bir süre içinde, kendi kendisi ile bu boyutlarda çelişkilere gömü- len, çoğunluk iktidannın ilk aylarında, "koalisyon iktidan" damgasını yiyecek noktaya gelen bir ik- tidarımız olmadı hiç. Erdoğan'a elberte demok- rasi, hak, hukuk sınırfarını zorlayarak kullanmak- ta olduğu iktidar gücü yetrniyor. Çünkü iktidan- nın çiçeği burnunda günlerinde bile iktidannın geleceğini güvencede göremeyecek kadar her şeyi yüzüne gözüne bulaştırmış bulunuyor. Yıllar değil aylar önce Erdoğan, AKP, belki bir yanı ile siyasal Islam, aşiretler, tarikat ittifaklann- dan güç alıyorlardı. Ancak asıl ekonomik krizler, aşırı yoksullaşma, yoksunlaşmadan paylannı al- mış yoksul kitleler için, sadece denenmemiş tek iktidar alternatifi oldukları için umut olmuşlardı. Herkesin bildiği gibi Erdoğan ve AKP, denenmiş siyasi partiler, kadrolan hızla erozyona uğrarken, "denenmemiş, halktan, kirienmemiş siyasetçiyi" çok iyi oynayıp, pazarladıklan için kazandılar. Şimdi bütün bu siyasi partileri, liderferi silmiş olarak, sınırsız iktidar gücü ile, iktidara yerteş- mek adına yaptıklan ile, kendi kendilerini hepsin- den daha hızlı bir biçimde tüketmekteler. Gerçekler çok çıplak. Prof. Mübeccel Kıray Hoca'nın kulaklan çınlasın. Iktisatçılar Hafta- sı'nda, "Tarikat ittifaklanyla, hirnaye düzeni sar- malında iktidar olunabilir. Ama himaye düzenin- de, iktidarda halkın, kitlelerin sorunlanna yanıt veremezsiniz. AKP'nin iktidarda ne yapabilece- ğini çok merak ediyorum.." anlamına gelen bi- limsel bir durum özeti yapmıştı. İktidara geliş çalışmalannı sendika misafirha- nelerinde kalarak yapmak ve böylece emeğe ne kadar yakın olduğunu pazarlamak gerçekten ko- lay. İktidara gelip, bütün îktidarlardan daha per- vasız, "yağma düzenin mallan" yaklaşımı içinde özelleştirme yapmaya kalktığınızda, sermaye ile birlik olup iş güvencesinin diyetini iş yasası, sen- dikalar yasalarında çıkarmaya, işçinin alacakla- rına bile el koymaya kalkıştığınızda işler çatalla- şıyor. Gündemde alternatif iktidarlar, siyasi partiler, seçimler yokken, iktidar, yetki paniği başlıyor. Kendi partiniz, iktidarınız ilk günler, aylardan ko- alisyon durumuna düşüveriyor. Başbakan Erdo- ğan panik içinde başkanlık yetkisi istiyor.. sonerCg cumhuriyet.com.tr Rumsfeld'in danısmanı Perle: Rusya'nınpetrol anlaşmalarıgeçersiz Ekonomi Servisi - Rusya'run Saddam Hüseyin rejimı altında imzaladığı petrol anlaşmalannın geçerliliğini kaybedebileceği ileri sürüldü. ABD Sa\ıınma Bakanı Donald Rumsfeld'in danısmanı Richard Perle, Rus Kommersant gazetesine verdiği röportajda, "Rusj'a'ya daha önce yapılan bütün anlaşmalar büyük olasüıkla geçersiz iian edflecek" ıfadelerini kullandı. Nihai karan Irak'takı yeni hükümetin vereceğini belirten Perle. "Ama yeni hükümetin Rus>-a'ya Saddam Hüseyin kadar destek vermesi, benim için sürpriz olur" diye konuştu. EKONOMt • * * • 1925 Ticaret ve Sanayi OdaJan kurulmasını öngören kanun kabul edildi. 1930 Ankara'da Sanayi Kongresi toplandı. 1940Raman'da 1042 metre derinfikte petroJ bulundu. »^L,İ**#**V-__