Katalog

3 ^ART 2003 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA ROPORTAJ İNSANIN SERÜVENİ TURHANSELÇUK 313DÜRÜST TABİATLî ÎSTJİJÎBUL ÎFEKCÎSİ 1BDÜICAKBAZ1 EAHÎ&ÜIALE MACIPjı.LARI FETTAH \U HALİ, FifcfeÂNE Î5.LEM YAPii-ANA Hürriyet-iEbedüe Tepesi'ndekiAbide-iHürriyet, bakımsıtyıktan çöplük halinde; anıtparçalantyor 1 Abide-i Rezalet umı takvımle 1325 yılı- nın 31 Martı'na denk geldiğı ıçin tarihe "31 Mart VakasT olarak ge- çen; 13 Nısan 1909'da Istanbul "da başlay an ve "Dersaadefi kan gölüne çeviren gerici ayaklan- ma, Selanik'ten gelen Hareket Or- dusu tarafindan bastınlmış... Yobaz- lann öldürdüğü subaylann bır kıs- mının cenazesi 26 Nisan'da büyük bir törenJe kaldınhyor... JHarbiye 'den Şişli'ye giden yol mahşerikalabalık... Bayraklara sanlmış tabutlar, eller üzerinde dalgalanarak taşınıyor... Sadri Sema'nın "Eski tstanbul Ha- tıralarTnda anlattığına göre "şehit- ler o valdt ismi bilinmeyen bir tepe- de" toprağa venlıyor.. Ertesı gün n. Abdülhamit Osman- lı tahtından ındınliyor, yenne karde- şi Reşat Efendi, "V. Mehmet" adıy- laoturtuluyor... •Namus u ümmldln' O tepeye daha sonra; Hürriyet-i Ebediye Tepesi deniyor... Sonsuz Hürriyet! Ve Tevfîk Fikret şöyle diyor ki: "Eğil hûrmetie zair piş-i ta'zizin- de heybetler,/ Celadetler kuşanmış yükselen tak-ı hamiyyettir./ Eğil za- ir, bu bir mehrab-ı hürriyyet, bu âU bir/ Mukaddes kıble-i ikbal-i istiklal- i mfflettir./ Bugün hürriyyetin, mil- fiyyetin, namus u ümmidim/ Masun kaydıysa bil zair rcha-kânn bu he- yettir." Ne diyor Tevfik Fikret? 31 Mart Vakası'nda ölenlerin anı- sına bır anıt yapılmasına karar veri- liyor.. Yanşma açılıyor... Mimar Muzaffer Bey'in projesi birinciliği kazanıyor ve hemen o yıl Hürriyet- i Ebediye Tepesi'nde "Abide-iHür- riyefin yapımına başlanıyor; anıt 23 Temmuz 1911 'de törenle açılı- yor.. Aradan yüzyıl bile geçmiş değil ve 31 Mart'larda düzenlenmiş olmak ıçın düzenlenen törenler dışında ga- liba kımsenin uğramadığı Abide-i Hürriyet, ucundan kıyısından yıkı- lıyor... Yıkılmak... Doğanın taşlan aşın- dırmasıyla değil... Koca anıt, insan Aradan yüzyıl bile geçmeden anıün çevresindeki kolonlar yıkıbp kjrümış, anıön oymalan parçalanmış, şehitlerin vhray kubbesi yağmalanmış. Hareket Ordusunun kumandanı Mahmut Şevket Paşa'nm türbesi bile bakımsızlıktan nasibini almış_ (Fotoğraflar: SERKAN YILDIZ) denen mahlukatın eliyle kınlarak. devrilerek. sökülerek, parçalanarak yıkıhyor... Hürriyet yıkılıyor! Klrletllen Hürrlyet Bir top namlusu gibi gökyüzüne ıızanan anıtın tabanındaki mermer kolonlar sökülüp atılmış, kınlıp par- çalanmış... Anıtın alt kısmındaki mermer oymalar kınlmış... Daha dün yağmalanmış gıbi Mermer kı- nklan yerlerde duruyor... Anıtın ora- sına burasına adlar, ilan-ı aşklar., şi- irler yazılmış; kimse kusura bakma- sın ama eşşek oğlu eşekler ya da eş- şek kızı eşekler tarafindan Abide-i Hürriyet kırletılmiş... Ne diyor Tevfik Fikret? Hürriyet-i Ebediye Tepesi 'nin bir ucundan belediye gırmiş, fidanlık satış yeri açmış, çöp kamyonlanna. tıbbi atık kamyonlanna park alanı yapmış, hurda makinelerini yığmış. Öteki ucundan radyo ve televizyon- lar girmiş; devasa bir anten direği dı- kilmış... Asıl, devlet girmiş; çevreyo- lu ve cadde düzenlemesi ile Hürn- yet-i Ebediye Tepesi, yitip gıtmiş... New York'taki Hürriyet Anıtı'nın dibine bir anten direği dikilebılece- ğını düşünebiliyor musunuz? Tabıı ki düşünemiyorsunuz Peki Abi- de-ı Hürriyet'i bu hale getırmeyi kim düşünmüş olabilir! Bensöyleyeyim... Anıhn bulunduğu alanı çöplük ha- line getirenlerle aynı kafadakıler! Burası bir çöplük... Resmen bır çöplük... Çöp torbalan daha gırişte karşılıyor insanlan... İnsan utanıyor! Eşkenar üçgen plato üzerinde yük- selen anıtın üç yüzünde, altıgen mü- hürler şeklinde şehitlerin adlan ya- zıyor... 74 şehit, anıtın altmdaki me- kânda yatıyor... Nedlr bu çöplük! Alnında "Makber-iŞühedaH Hür- riyet" yani "Hürrijet Şehitterinin Mezan" yazan taç kapıdan yer altı- na bir merdi\en iniyor... Asma kilit- lerle zincire bağlanmış kınk demir kapı geçit vermiyor... Lakın, merdi- venin basamaklan çöp dolu... Me- zann sembolik kubbesini oluşturan vitray avızenın camlan çoktan kı- nlmış, geriye paslı ıskeleti kalmış... Ayıp... Ne diyor Tevfik Fikret? Anıtın balunduğu alanın bir köşe- sinde Hareket Ordusu'nun komuta- nı Mahmut Şevket Paşa'nın türbesi var... 1913'te öldüğünde, hürriyet şehitlennin arasına katılan Mahmut Şevket Paşa'nm türbesi, şehitlerin anıtı gıbı bakımsız... Kubbenin na- kış işlen silineli, kurşun kaplamala- n dökülelı yıllarolmuş... Beyaz mer- mer zifir kesrrüş... 74 gehit, dört de paşa Ortaya Abide-i Hürriyet'i alırsa- nız, alanın bir başka köşesinde Mit- hatPaşa yatıyor... II. Abdülhamit'in 1884'te Taif'te öldürttüğu Mithat Paşa'nın mezan 60 küsur yıl sonra Türkiye'ye getirilmişti... Osman- lı'ya ilk anayasayı kazandıran, Bi- rinci Meşrutiyet'i ilan ettiren Mithat Paşa'nın mezan da viran olmuş. 1921'de Berlin'de öldürülen Ta- latPaşaıle 1922'deTacikistan'da öl- dürülen Enver Paşa"nın mezarlan da yıllar sonra Abide-i Hümyet'in çevresınde buluşmuştu... Her ikısi- nın kaden, yine aynı olmuş; anıt me- zarlan bırer çöplükten farksız... He- le Enver Paşa'nın mezannın kena- nna hurda bir çöpçü faraşı bırakıl- mış... 74 hüniyet şehidi... Dört depaşa... Tarih yazmış, adlan tarihe geçmiş 78 kişi... Hürriyet-i Ebediye Tepesi'ndeki Abide-ı Hürriyet'in çöplüğe çevir- mesı, anıtın kınlması, anıt mezarla- nn bakımsızlığı 78 kişinin umurun- da bile değil... Onlar göçüp gittiler... Ama bu ihaneti, tarih asla affetme- yecektir! Tevfik Fikret şiirinde diyor ki: "Zjjaretçi, önce ulula ve saygıyla eğü, çünkü bu anıt; büyüklükler, yi- ğitükkr kuşannuş, vıırdunu, ailesi- ni koruma çabası göstermişlerin ta- kKbr. Egil ziyaretçi, bu bir hürriyet mihrabı. milletin özgürlüğüne ka- vuşmasuun kutlu \e uhı bir kıblesi- dir. Bil ki ziyaretçi bugün, özgüriü- ğün, ulusun, namusve ümidin koru- nabildh se, seni kurtaranlar burada yatanlar topluhtğudur." Abıde-ı Hürriyet'i kırletenler ve kirletılmesine ses çıkarmayanlar... Bilin kı kendi namusunuzu kirlet- tiniz, kirletiyorsunuz! GEÇMÎŞTEN GELECEGE ORHANERİNÇ Volkan'ınKışkiPöcılığı... Bugün 31 Mart. Osmanlı Imparatorluğu'nun son dönemindeki en kanlı gerici ayaklanmasının 94'ün- cü yıldönümü. Yıldönümü demek belki yanlış. Çünkü o yıl uygulanan takvimi, bugünkü takvi- me uyarlarsak 13 Nisan'a denk geliyor. Geliyorama, Nisan'ın 13'ünde "Bugün 31 Mart Olayı'nın yıldönümü" demek de kafa karıştır- maktan başka bir işe yaramıyor. • • • Pazartesi komşum DenizSom, bugünkü "Her- hangi Bir Yerde" ana başlıkh bölümünü 31 Mart Olayı'nı simgelemek içın dikilmiş olan Hürriyet Anı- tı'nın acıklı öyküsüne ve durumuna ayırmış. Ben de aynı konuyu yazayım ki sayfa özel bir "31 Mart Sayfası" olsun istedim. • • • Anımsayacaksınız. Geçen yılki yıldönümünde 31 Mart'ı gerici yobazlann değil de askerierin ayak- lanması olarak nitelendiren iddialar ortaya atılmış- tı. Bu iddiaya mal bulmuş mağribi gibi sanlanlar, bi- limsel bir kılıfa sokmak istedikleri niyetlerini gün- deme getırerek hem yobazlığı aklamak, hem de la- ik cumhuriyetin simgesi durumuna gelen askerle- re taş atmaya kalkışmışlardı. Sanki artık Türki- ye'de alaylı subaylar varmış gibi... Tabii ulu hakanlan Abdülhamit'in tahttan indi- rilişinin acısını çıkarma da bir taşla vurulacak üçün- cü kuşu oluşturrnuştu. Bakalım bu yıldönümünde yeni çarpıtmalarla karşı karşıya gelecek miyiz? • • • Sabah gazetesinin başyazan Süleyman Tevfik Bey, o dönemdeki adıyla Mülkiyeyi Şahane'yi, ya- ni Siyasal Bilgiler Faküftesi'ni bitirmiş bir Osman- lı aydını. 31 Mart Olayı'ndaki tanıklıklannı miladi takvim- le 3 Ocak 1909 Pazar gününden başlayarak not- lar halinde derlemiş, sonra da notlannı Ziya Şakir Soku'ya emanet etmiş. Notlan kadar, gazetecilik anlayışı da önem taşı- yor. Hatta bugünlerimize yöneltilmiş bir uyarı nite- liği de taşıyor. Işte kimilerinin ibret alması gereken sözleri: "Eğerben de bu siyası cereyanlara kapılmış ol- sa idim, eğerben de siyasipartilerden birine gir- se idim, hâkım kuvvetierin siyah dediği, bu nes- neye hakiki rengi olan beyaz diyebilir miydim ? Bir dahaanlıyorumki, gazetecilik, köşeyazarlığı, eser yazartığı ve özellikle tarihçilik himmetini kendisi- ne mesJek olarakseçenler, her tûhü tesirierden uzak ve dışta kalmalıdırlar." • • • 31 Mart'ın oluşmasında okullu ve alaylı subay- lar arasındaki çekişmenin dolaylı bir etkisi var de- nebilir. Ancak bu çekişmenin alaylı subaylan yönlendi- renin Volkan gazetesi ile sahibı ve başyazan Der- viş Vahdeti olduğu Sabah başyazannın notların- dan ortaya çıkıyor. Çünkü 6 Şubat 1909 tarihi, Derviş Vahdeti'nin gazetesinde, Ittihadı Muhammedı Cemiyeti'nin kurulduğu günü gösteriyor. Amaç, alaylı subayla- rı kışkırtarak, tıpkı yeniçerilerin "Şeriat isteriz" di- ye ayaklanmalanna benzer bir ortam yaratmak. Sadrazam Hüseyin Hilrni Paşa'nın hazıriadığı hükürnet programında, gerekirse Batılı ülkelerin yararlı görülecek yasalannın da alınmasına ilişkin sözleri gerekçe gösteriliyor. Şeyhülislam'a o kabi- nede ne işi olduğu soruluyor. Ardından da Vol- kan'ın niyeti şu tehdit cümlelerı ile vurgulanıyor "Bugün fiilen teşekkül etmiş olan Ittihadı Mu- hammedi Cemiyeti'nin nizamnamesi, bu ilgi so- rumlu kişiler tarafindan gösterilmezse, bunlan bi- zim yerine getirmemizi kutsal bir görev olarak di- ni inanç ve bilincimize bırakır." Işte 31 Mart Gericilik Olayı'nın başlangıcını oluş- turan kışkırtmalann özeti. DENİZ SOM deyenin başı •OYKULER "Yok Devenin Başı"ndaki öyküleri okurken "yok devenin başı" diyerek itiraz edebilirsiniz. Fakat sizi temin ederim ki, öykülerde hıçbir abartı yoktur, her biri yaşanmıştır ve anlatılanlar aslında devede kulaktır! GÜNİZİ YAYINCILIK Tel.: 0.212 512 42 19 Yazan ve Yoneten Yeşım Ozsoy Gulan Oynayanlar Ceyda Ajar, AlevCınbarcı, Sedat Kalkavan. Sanem Oge • Ve Dığer Şeyler Topluluâu Turkıye de ılk defa son oyunuyla tıyatroseverler'e apartman tıyatrosu öenzersız bır deneyım sunuyor Akşam Gazetesi, Time Oııt ittanbul Bahar Akgün Bılgı 0212 323 0854 Her Çarjamba, Perşembe 20 30, Cumartesı 19 30 ve 21.30 www.tiyatrokinnizi.coin HASTANESİ Matbusı Tiyatıo Ti ADAMIN BİRİ KABARE HAKANPfSKİV-BtRGCLOĞUZ HAKANPÎSKtV D*ds Dtazeni: LEMAN YILMAZ MiHik ve OrkBtr^m: AYHAN ÛZTÜRK HER^tSAMMİVATJHI TEL : | d 3 3 H M 95 MÜAMMER KARACA TÎYATROSü Yazan: