Katalog

7ŞISAT2003CIMA CUMHURİYET SAYFA DIŞHABERLER dishabıy cumhuriyet.com.tr 11 Pek çok ülke, Powell'ın Irak aleyhine sunduğu bilgilerin denetçiler tarafından doğrulanmasını istiyor Dünya:BMkanıtlasınIral'r Scud Benzei GcS Fûze4eri»e ÜzerindeÇaüştğıFûzeter Utraym KazsMsten BaMfkffintor BM*izin*«tK}ımarai BHûsayin —— B«toas merail(km) 150 660 900 1.200 Povvtfl'a göre IrakTüridye'nintamaım- nı vurabuY. Ira< ba iddialan yalanhyor. Powelltartı$ılıyor Fotoğraflar vurmaya yeterli Dış Haberter Servisi - ABD Dışışlen Bakanı ColiaPoweu"ın sunduğu kanıtlar, binlerce Irakhnın öleceğı bir operasyonu hakiı çıkanyor mu? Bu soru ahlaki ve bilimsel açıdan tartışılmaya başlandıbile Kanıtlar, BM'ye sunulmadan 5nce ABD istihbarat senisleri içinde bıle tartışmalara neden olmuştu. Powell'ın kamtlanna en temel itirazlan BM silah denetçilennin şefı Hans BBı'tn yönetanesi temel bir sorun oluşturuyor. Örneğin Blix, bıyolojik silah laboratuvan olarak kullanılan kamyonlar ile ilgili bilgilerin daha önce kendilerine geldiğini ve denetimlerin bu bilgilere dayanarak yapıldığınt söylüyor. Blıx, Iraklılaruı "gıda kontrol kamyonlan" olarak kullandıklannı iddia ettikleri bu kamyonlardan şüphelenilen ikısini denetledikleriru ve hiçbir şey bulamadıklaruu anlatıyor. Pofwell'ın kamtlanna dayanak oluşturan Ucı kaynak olan "sağmmaalann ifadeleri" ile fotoğraf ve bant kayıtlarmın "güvenilîrliği'' konusunda da çok ciddi şüpheler var. PoweU'm "ban yönlerinin gizti kafanaa, çtinkû kimi insanlann yaşamuu tehükeye atarakbu bflgfleri sağladığı'' yönündeki açıklamalan ıse başh başına bir sorun. Çünkü kullanılamayan "kamöar" henüz "kanıt" olma niteliğine sahip olamıyorlar. PoweU'ın sunduğu bir istihbarat kaynağı da istihbarat uzmanlan tarafindan "gövenOmez* olarak nitelendiriliyor. Bunlar, saf değiştirerek ABD'ye sığınan Iraklılar ve ABD'nin sorgulamakta oldugu "öst düzey El Kaide üyeJerT. Gözaltındakı El Kaide üyelerinin işkence altında ifade verdikleri ya da ABD'nin bir Müslüman ülkeye saldırmasının kendi politik stratejileri açısuıdan faydalı olacağına inandıklan için "güvenilmez* ifadeler vereceği belirtiliyor. tleri sürülen kanıtlara ilişkdn düşülen kayıtlar şöyle: • Kimyasal tesiskrin boşaİtılması ve "fOze başbklan olduğu sanılan mabemenin biMnmeyen bir yere" götûrülmesi: Buna ilişkin olarak sunulan uydu fotoğraflann ne zaman çekildiği ve gerçek sıralamanın ne olduğu konusunda çok ciddi şüpheler var. ABD'nin tûmüyle öznel bir tercih ve senaryoyla çeşitli zamanlarda çekümiş uydu fotoğraflannın sunmuş olabileceği savunuluyor. Diğer yandan, uydu fotoğraflannın "bffimscl değerlendirihnea'' konusunda da soru işaretleri var. • Biyolojik ve kimyasal silah laboratuvan olarak kuUanılan kanıyonlar. Bu sav, zaten silah denetçılerinin denetimleri sürecinde "geçersirieşmiş" bir varsayım olarak değerlendiriliyor. Çünkü, bu kamyonlarla ilgili iddialar üzerine, denetim ve araştırmanın yapıldığı ve kamyonlarda silahlarla ilgili herhangi bir malzeme bulunmadığı kaydediliyor. • El Kaide bağlantısı: Bu konuda ABD'nin ıleri sürdüğü bağlantı ve senaryolann ise başka istihbarat kaynaklannca desteklenmediği ve "varsayınüara" dayandığı beürtüiyor. Dış Haberter Servisi - ABD Dışişleri Bakanı CotinPowefl'ın öncela gün Bırleşmış Mılletler (BM) Güvenlik Konseyi'nde, dünyayı operasyona ikna etmek için Irak aleyhinde sunduğu ka- nıtlar genelde çok yeterli bu- lunmazken pek çok ülkenın tav- n. bulgulann BM silah denet- çıleri tarafindan araştınlıp ka- nıtlanması, savaş için 2. BM karan çıkartılması yönünde ol- du. ABD'nin baş müttefıkı, Gü- venlik Konseyı'nın daimi üye- si tngiltere ile savaş istemeyen diğer daımı üyeler Rusya, Çin ve Fransa'nın tutumu değişme- di. Rusya Devlet BaşkanıVTa- dimir Putin ile Fransa Cumhurbaş- kanı JacquesCbirac, h-ak krizine si- yasi çözüm bulma konusunda takın- dıklan ortak ta\nn altını dün bir kez daha çızdıler. Kremlin"den yapılan açıklamada, Putin ile Chırac'ıntele- fon görüşmesi yaptığı belirtilerek "İki ülke liderieri. BM Güvenlik Konsevi'nin Irak ile UgiH son yapnğı toplantryı ele aknklan görüşmede, Rusya ve Fransa'nın diplomatikve si- yasiyoOaıdançözümeulaşdmasından yana okhığunun alünı çizdT denil- di.Bazı ülkelenn sunuma tepkileri şöyle: IngOtere: Sunumu çok etkıli bu- ldu. Fransa: Başbakan Jean- Pierre Raffarin. Irak'ın sılahsızlanmasını destekledıklerinı, ancak Pans" in sa- vaşa karşı olduğunu, kanıtlann de- netçiler tarafindan ıncelenmesi ge- C/Oİin PoweH'ın Irak'ın silahsızlanmadığı yönünde sunduğu kanıtlar genelde ikna edici olmadı. BM üyeleri, denetçilere süre tanrnrnasından yana. Powell tüm dünyada ilgiyle izlendi. rektiğini söyledı. Dışişlen Bakanı Dominique de Vllkpin Irak'ın risk oluşturduğunu ve BM kararlanna uyması gerektığuıi bildirirken Po- weü'ın somut kanıtlar sunamadığı- nı sözlerine ekledi. Almanya: Hükümet Sözcüsü Be- la Anda, savaşa karşı olduklannı yi- neleyerek kanıtlann denetçiler tara- findan ıncelenmesi ve denetçilere süre tanınmasını istedi. Rusya: Dışişleri Bakanı tgorîva- nov, Poweiruılrakkonulukonuşma- sında anlamlı ve yeni hiçbir kanıt sunmadığını belirterek Rusya'nın tavnnı degiştirmesi için ortada hiç- bir neden olmadığını söyledi. Çin: Dışişleri BakanıTangCiaşu- an, kanıtlann BM denetçilenne su- nulması gerektığinı bildirdi. Hollanda: Başbakan Jan Peter Balkenende,Poweirın açıklamalan- nı önemli bulduğunu, ancak savaş için Güvenlik Konseyi karannın ge- rektiğini belirttı. ttalya: Başbakan Sflvio Berlusco- ni, PoweH'ın sunumunun Irak' a kar- şı daha sert bir tutumun sergilenme- si gerektiğini gösterdiğinı kaydetti. Beküka: Başbakan Guy Verhofs- tadt, diplomatik çözüm bulunması- nı ve denetçilere daha fazla zaman venlmesinı ıstedıklerinı kaydetti. Kanada: Dışışlen Bakanı BllGra- ham, Powell'ın açıklamasının *ik- na edki olduğunu, ancak Irak'a sa- vaş açmak için yeterli gerekçe otaş- turmadığını". savaş karan ıçın BM denetçilennin raporunun beklenme- si gerektığinı söyledı. Japonya: Başbakan Juniçiro Ko- izumi, kanıtlann, kuşkulan arttırdı- ğını, ancak savaş için 2. BM karan alınması gerektiğini bildirdi. Fitipinkr: Devlet Başkanı Gtoria Arroyo, PoweU'ın kanıtlannın kay- gı vericı olduğunu ancak asker gön- dermeyeceklerini bildirdi. Avnstrahu, YeniZelanda: Powell somut kanıtlar sundu. Sunye: BM Büyükelçisi Mihai Vehbi, Powell'ın kanıtlannm kuşku- lu olduğuna dikkat çekti. Asya ülkeleri de kanıtlann denet- çilere sunulmasının gerektiğini bil- dirdi. Arap Birlığı Genel Sekreten Amr Musa,Powell'uı açıklamasuun yenı, ancak yetersiz bilgiler içerdi- ğini vurguladı. AB Ortak Dış Poli- tıka ve Güvenlik Yüksek Temsilci- sı Javier Solana, "Rapor çok kati. Irak'ın denetçilerk işbirüği yapma- dığı açık" dedı. Lıtvanya, Letonya, Estonya, Slovakya, Slovenya, Hır- vatistan, Amavutluk, Makedonya, Bulgaristan ve Romanya'dan oluşan 10 Doğu A\Tupa ülkesi ortak bir açıklamayla, kanıtlann Irak'ın BM kararlannı çığnediğini ortaya koy- duğu görüşünü dile getirdi. ABD Dışişleri Bakanı Colin Powen'uı BM Güvenlik Konseyi'ne sunduğu kanıtlann "uydurma" olduğunu düşûnüyor. Irakh askerler, yapüklan gösterilerde zaferişareti yapmaya devam ediyor. (Fotoğraf: REUTERS) ABD'nin bilgilerini 'düzmece' olarak niteleyen Bağdat: Kesin kanıt nerede? Irakh bilim adamı denetçîlerle görüşecek BAĞDAT (AA) - Iraklı bir si- lah uzmanının. BM silah denet- çileriyle özel olarak görüşmeyi kabul ettıği bildirildi. Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in danışmanı Korgene- ral Aİnir El Saadi, başkent Bağ- dat'ta dün düzenlediği basın top- lantısında, ilk kez Iraklı bir bilim adamının. denetçilerle "özel ola- rak, izlenmeden" görüşmeyi ka- bul ettiğinı. bu tür görüşmelerin. denetçilenn başhca talebi oldu- ğunu söyledi. Aynntı vermeyen Saadi'nin bu temel husustaki açıklaması, BM yetkılilennce he- nüz doğrulanmadı. Korgeneral El Saadi, ABD'nin iddiasına yanıt olarak, Irak'ın El Kaide örgütüyle bağlantısımn bulunmadığım yıneledi. Irak'ın eski gelişmiş silah programla- nnda önemli bir uzman olan El Saadi, ABD Dışişlen Bakanı Go- lin Pövvefl'ın önceki gün BM Gü- venlik Konseyi'nde dışişleri ba- kanlan toplantısındaki ıddiala- nna ayn ayn yanıt verdi ve "dûz- mece" olduğunu öne sürdüğü bu iddialan "kesinlikle" reddetti El Saadi, Povvell'ın sunuşunun, "bilgisi taflara" yönelik olduğu- nu savunarak "Kesan kanıt nere- de" diye sordu. Powell'dan itiraf: Ortadoğu yeniden şekillenecek WASHINGTON (AA) -ABD Dışişleri Bakanı CoKn PoweD, Irak hükümetinin de\Tilmesinin, Orta- doğu'yu bir bakıma Amenkan çı- karlan doğrultusunda ve Arap-ts- rail sorununun çözümüne yardım- cı olacak biçimde yeniden şekil- lendirebileceğini söyledi. Powell, dün Senato'nun Dış îlışkiler Komi- tesı'nde yaptığı konuşmada, Irak'ın, olası savaş ve sonrasında Ortado- ğu'dakı diğer bölgelerde ABD'ye bazı zorluklarçıkarabıleceğini be- lirterek başannın, temelde bölge- yı ABD çıkarlanna yönelik olarak güçlü ve olumlu biçimde yeniden şekillendirebıleceğini, böylece Or- tadoğu banşmda gelişme kayde- debileceklerini savundu. Tûrldye^ye 255 mflyon dolar Powell, Kongre'ye sunulan 2004 yılı bütçesinde 255 mih/on dolann, terorizmle savaşta ön cephede yer alan üUceler arasında bulunan Tür- kiye'ye aynldığım söyledi. MUHALİFLERİN ANKARA TOPLANTISI Mutabakat ertelendi ANKAR\ (Gumhuriyet Bûro- su)-ABD. Türkiye ve Kuzey hak- lı muhalifler, operasyon ve Irak'vn geleceği konusunda tam bir uz- laşma sağlayamadı. Ankara'da ger- çekleştinlen muhalifler toplantısın- da ABD, asken operasyon ve Sad- dam sonrası Irak konusundaplan- lannı ilk kez aynntılandırdı. An- cak Türkiye ve Türkmenlerin *fe- derasyon" önerisındeta çekincele- ri, IKDP'nın de Türk ordusunun Kuzey Irak'a girmesrne soğukyak- laşması, bir mutabakatın oluşma- sını güçleştırdi. Taraflar anlaşmaz- lık konusu olan noktalan sonraya bırakarak ortak noktalar üzenn- den "mutabakata" dönük görüş- meleri sürdürme karan aldılar. ABD Başkanı GeorgeW.Bush'un Irak muhalefeti için atadığı Bü- yükelçi Zalmay Halilzad Irak Türkmen Cephesi Başkanı Sanan AhmetAğa, KYB lideri CeblTa- labani ve IKDP "bölgesel yöne- tim" sorumlusu Neçirvan Barza- ni ve Türk Dışişleri'nin katıldığı muhalifler toplantısı Ankara Pa- las'ta yapıldı. Toplantıda tüm taraflar "gizB gümkmleri'' olmadığı taahhüdün- de bulunurken Kürt gruplar "ba- ğımsEzhkamacında" olmadıklan- nı vurguladı. Taraflar, Irak'ın top- rak bütünlüğünün korunması ko- nusunda görüş bırliği oluşturdular. Barış tablosunun üstii örtüldü ABD Dışişleri Bakanı CoKn PoweU'ın Güvenlik Konseyi'ne Irak'ın khie imba silahlanyla ilgili bilgi sunduğu oturum sırasında. BM yetküilerinin, Konsev salonu dışında asılı bulunan savaş aleyfatan "Guernica" resmini mavi bir bezle kapatuklan dikkat çekti. Güvenlik Konseyi'nin dış du\ r annı boydan boya kaplayan "Guernka" tablosunun dokuma kop>asu ünlü ressam Picasso tarafindan lspanyol tç Savaşı'nda Guenıica kentinde gerçekleşen kadiamın anısına yapumıştı. BIÇAK SIRTI EROL MANİSALI Bu Ülkenin Sanayicisi Olmak... TRT 2'deki Ekonomi Dosyası'nda KOBl'lerin fi- nansmanı ve yabancılann eline geçen ulusal sa- nayi tesisleri tartışıiıyor. Ben daha çok, ulusal sa- nayi politikalan ve ekonominin çokuluslu şirketler tarafindan işgali ile ilgileniyorum. Ankara stüdyosunda programın yöneticisi Naz- mi Kal ile birlikte Ankara Sanayı Odası Başkanı Za- fer Çağlayan bulunuyor.Jelefonla da Adana Sana- yi Odası Başkanı Ümit Özgümüş ile Ege Bölgesi Sanayi Odaları Başkanı Salih Esen katılıyorlar. Ankara ve Adana Sanayı Odalan'nın başkanla- n yakınıyoriar; - Yabancı fırmalar ile haksız rekabetin bulundu- ğunu vurguluyorlar. - Ileri ekonomilerde olduğu gibi "hükümetlerin ulusal sanayi ile birlikte" hareket etmesi gerekti- ğini vurguluyorlar. - Iş böyle devam ederse birkaç yıl sonra yaban- cılann Türkiye'yi tamamen ellerine geçireceklerini söylüyorlar. Yerden göğe haklılar, ben yıllardır bu işin müca- delesini yapan bir iktisatçı olarak da, "cinayeti en başından görüp uyanlan yapanlardan birisiyim". llginç bir sanayici... Ege Bölgesi Sanayi Odası Başkanı şahıs ayn bir telden çalıyor; Ankara ve Adana Oda Başkanlannın aksine, "yabancılann yerti tesisleri ellerine geçirme- lerini norrnal karşıhyor". Inanılır gibı değıl; ben de tep- kimi göstenyorum; Almanlar Mercedes'ın, Fransızlar Renault'nun, JaponlarveG. Korelıter tarafindan "ete geçirilmesine", normal bir yabancı sermaye girişi gi- bı mı bakartar? Aksine, bunun gerçekleşmesıni ön- lemek için ellerınden geleni yaparlar. Acaba Frankfurt Sanayi Odası Başkanı, bizim Iz- mıriinin dediğı gibi, ne olacak canım iş iştir; Mer- cedes'ı G. Koreli veya Japon alsa ne olur, bundan korkmamak lazım derse o şahıs Frankfurt Sanayi Odası'nın başında bir, bilemediniz iki gün kalabi- lir; adamı alaşağı ederier. Neden? Çünkü söyledik- leri Almanya'nın ekonomikçıkartan ile bağdaşmaz da ondan. Nazmi Kal'ın eski bir programında da belirttiği gibi üç ampul fabrikasından hiçbiri kalmadı, hep- si kapandı; işçileri, mühendislen işsiz kaldı; gıda, mobilya, ilaç, beyazlar, sigara, ulaştırma, banka- cılık, turizm yabancılann "tekeline" geçıyor. Izmirii oda başkanı bunlan normal karşılıyor, kor- kulacak bir şey yok diyor. Çok sayın oda başkanı, "Siz ne söylediğinizin farkında değil misiniz?" Benzemek ıstediğiniz Avrupa'nın gelişmiş ülkele- rinde sanayiciler neden sizin gibi konuşmuyor? Siz neden farklı konuşuyorsunuz? Ankara ve Ada- na Oda Başkanlan ulusal sanayinin bizim elimiz- de kalması gerektiğini haklı olarak vurgularken... Sömürge mi olalım? Ulusal sanayinin, ulaştırmanın, bankacılığın, ile- tişimin yavaş yavaş "yabancılann tekeline ginrıe- teri" siyasetin, sosyal hayatın, eğrtimin, kültürün, medyanın ve savunmanın da zaman içinde ya- bancılann tekeli attına girmelerine yol açar. Ve Tür- kiye Osmanlı'nın son dönemine benzer hale gelir. Bu tür uygulamalar sömürge toplumlannda, az- gelişmiş ülkelerde, içerdeki bazı güç odaklannın ülkeyi dışanya bağlamak istedikleri yörelerde gö- rülür. Ben sizin söylediklerinizin Izmirii sanayicile- ri bağlamadığına inanmak istiyorum. Dünyadaki bazı gerçekleri iyi görmemiz gereki- yor. "Türkiye'de ve Dünyada BüyükSermaye" ad- lı kitabımda Batı'daki iş çevreleri ile azgelişmiş ül- kelerdeki iş çevrelerinı ve özellikle büyük şırketle- rin farklı yapılannı tahlil ettım. Batı Avrupa ve ABD'de büyük firmalann çıkarları iletoplumun çıkartannın "nasıl örtüştürülmeye çalışıldığını, buna karşılık azgelişmiş ûlkelerde firmalann çıkan ile toplumun çıkannın nasılaynldığının" incelemesini yaptım. ESBO Başkanı'nın açıklamalan kitabımdaki de- ğerlendirmeler için tipik bir örnek oluşturuyor. ES- BO Başkanı'nın tutumunu ve bakış açısını, hayret ve ibretle izledım. Türkiye'nin ekonomik sorunlar- dan niçin kurtulamadığının sebepleri de izleyicile- rin gözleri önüne böylelikle serilmiş oldu. Toplumsal demokrasinin iyi işlediği; işçinın, köy- lünün, memurun, ulusal sanayicınin örgütlenerek "kendi sınıfsal çıkannı toplumsal çıkarlar ile bütün- leştirebildiği" ülkelerde demokrasi de vardır, iktısa- di ve sosyal gelişme de vardır. Ancak bu bilincin mes- lek odalarında gelişemediği ülkelerde dış dünya ile "tek yanlı bağlar kunılur ve bu ülkeler adı konma- mış sömürgeler durumuna düşerier". ESBO Başkanf nın açıklamalannı dinlerken ger- çekten içim sızladı, çok yazık... www.istanbul.edu.tr/iktisat/emanisali AB Komisyonu üyesi Patten: Operasyon, AB sürecini geriletmesin AYHANŞtVlŞEK ANKARA - AB Ko- misyonu'nun Dış tlişkı- lerden Sorumlu Üyesi Chris Patten'ın Ankara temaslannda Irak ope- rasyonu, Türkiye'nin AB üyeliği süreci ve Kıbns konulannın ele aluıdığı ögrenildi. Edinilen bilgilere gö- re Patten'ın Başbakan Abduüah Gül ile görüş- mesinde verdiği ilk me- saj, Irak operasyonunun Türkiye'nin AB süre- cinde ilerlemesini "ge- riye döndürebileceği" endışesi oldu. Gül ise reformlann süreceği ko- nusunda Patten'a güven- ce verdi. Patten, ikinci önemli mesajı Kıbns ko- nusunda verdi. AB Ko- misyonu üyesi. çözüm için KKTC Cumhurbaş- kanı Rauf Denktaşm "daha ciddi müzakere etmeye" teşvik edilme- sini istedi. Patten aynca, ABD operasyonunun yaratabileceği göç dal- gasmı Türkiye'nin kar- şılamasına yardımcı ola- bilmek için güçlü mali destek sağlama önerisi- nı dile getirdı. Patten'ın görüşmele- rini değerlendiren üst düzey bir AB Komisyo- nu yetkilisi, Irak ope- rasyonunun reform sü- recini geriletmesinden endişe ettiklerini, bu alanlardan birisinın de "askerin siyasetteki ro- lû" olduğunu dile getir- di. AB yetkilisi, Kıbns konusunda çözüm olsun ya da olmasın, bunun Türkiye'nin AB süreci- ni belirlemeyeceğini de vurguladı.