Katalog

SAYFA CUMHURİYET 20 ŞUBAT 2003 PERŞEMBE 14 KULTUR [email protected] Usta Tarkovski'nin ölümsüz yapıtı 31 yıl aradan sonra yeniden çekildi u da Soâeâyer^ı'kıSolaris'i ASLISELÇUK "Lem'in Solaris'ini okuduğumda beni çarpan yanı kitabm salt fantas- tik konusu olmadı. Teknik ve büün- sel başanya ulaşan insanın önüade st- ralanan karmaşık yoğun sorunlan gerçekçi,açık birdeğeriendirnKyle efc abnasıycü. İnsanın sonunda ulaşüğı uzayda, bilinci gizemli olayiaria kar- şdaşıyor. Koordinatiardan oluşan bu yeni sistemde insanın tanımlanma- sında hangi ahJald değerler kuilanı- lacak? tnsanhk dışı bir duruma ge- ç işje nasıl insan gibi kalınacak? Bun- lar kaçınıbnaz önemli sorular. Gü- nümüzün biümsel ve teknik evrimi- ne de yüksek değer biçmek biraz zor. Insanlığa aylan getişmelerde,in- sanlık tiim sonuç- lann bilinçk kulla- nımını engelkmek için bence kesintik- le her şey yapmaiı. \ Sonuçta insanıntin-U sd değeıierinin ğöz m ardj edilmesi değii, tam tersine yüceral- mesi amaçlanmalı. fnsan ahlakının yet- kinlige uJaşması ben- ce kaçınümaz bir he- deftir. Bu yüzden geç- mişinebağhoianChns Kelvın'in öyküsünü ele almak bana üginç geldi: Solaris'in sun- duğtı olanaklarla Chris'in geçmişini ye- ni bir biçimde kurarak yaşatması. Lem'in gezegeni dev bir beyini sim- geler. Bu beyin kahramanlannuzın ruhlannın derinlikJerinde örtülmüş, bilinçalolannda gi/Jenen, onlara acı veren göriintüleri ortaya çıkanr ve maddeleştirir. Chris, intihanndan kendisini sorumJu tuttuğu eski kan- suıı yeniden görür. Geçmişe tekrar dönemez, çünkü geçmiş asla geri ab- namaz. fnsanoğlu tiim davranışlan- nın $onımJuluğunu tek başına yük- lenmetidir. Bu acı ahlaki sorgulanıa Chris'i derinden etkilemektedir, hiç- T 1 teven Soderbergh, başrollerini George Clooney, Natascha McElhone ve Ulrich Tukur'un paylaştığı 'Solaris'i '2001 Uzay Yolu Macerası'yla 'Paris'te Son Tango'nun bir kanşımı olarak tanımlıyor: "Çekimden önce Tarkovski, Kubrick ve Antonioni'nin tüm filmlerini yeniden izledim. Fox şirketi filmin hep arkasındaydı, onlar gibi büyük bir stüdyo için ahşılmadık bir çalışma oldu." bir şeyi değiştiremez. Yenidentik, ha- talan değiştirnıe arzusu Solaris'in içinde hiç de saçma, acayip değildir. Ahlaki açıdan Chris giderek kendi- niarınmış hisseder.Tüm filmlerini ge- nelde ayiu şeyi anlaörlar. Kahraman- lanmın ortak yönlerinde bir şeyleri yenmek, üstesinden gelmek vaıthr. Varoluşlannı anlamak, ötekiinsanla- ra, kendilerine karşı yükümlülükle- rine bağh kalmak için düşünme, ara- yışveçözüm döneminden geçerler. Ro- maıun tüm aksivonu Solaris'te geçer. Biz filme dünyada geçen sahneler ek- ledik. Karşıtlıklann altını çizmem için benim dünyaya gereksinim im vardı. İzleykinin dünyanın güzeüiği- ni onaylamasını, Solaris'ten döner- ken dünyayıdüşünmesmi nostaljik bir tat taşıyan bu kurtancu anndıncı aa- yı duymasuu istedün. Doğduğu geze- gene dönmeyi reddeden kahramanın dramını derinliğiyie yansıtnıanı için dünya zorunluydu.J' Polonyalı unlü bılımkurgu yazan Stanislas Lem'in "Soiaris" kıtabın- dan. biten yüzyılımızın unutulmaz yönetmeni Andrei TarkovskTnin 1972"de sınemaya uyarladığı hâlâ tartışılan fılmıne nasıl baktığı ve de- rin yorumlan gerçekten ılgınç. Tar- kovski usta, Solans'te aşk, yaşam, in- sanlık üzenne etık değerlendirrne- lerde bulunuyor. Cannes Jün Özel Ödüllü fılmın oyuncu kadrosunda Donatas Banionis, NataJya Bondar- çuk, Anatoli Solonitsin var. Stanley Kubrick'ın "2001 Uzay Yolu Mace- ras"nı (68) görüp fılmı soğuk, kısır ve aşın düzeyde teknolojıye dayalı bulan Tarkovski, tam tersi olan "So- laris"i çekmeye karar vermiş. Oto- bıyografik bir film yapmak ısteyen yönetmen karşısında So\yet sansü- rünü bulunca da gençlen odak alan, yıkıcı öğeler banndırmayan bılımkur- gu türünde karar kılmış. Lem' in yapıtındaki en önemlı vur- gu insanın bilinmeyenle karşılaşma- sıdır Kitabın kaleme alındığı 60 h yü- lann başında ılk aynntılanyla beli- ren ıletışimsizlık. ınsanlann o yıllar- da da bellı ki en tipik sorunuydu. Tarkovski'nin kahramanı Chns'in ölen kansı Hari'dir. Hari, bir meta- forun maddeleşerek ete kemığe bü- rünmesıdır. Usta Tarkovski'nin fel- sefı göndermeler taşıyan bu ölümsüz yapıtını Amerikahlar 31 yıl sonra yeniden beyazperdeye uyarladılar. Steven Soderbergh kendi versıyonu- nu 2001 Uzay Yolu MacerasTyla Pa- ris'te Son Tango'nun {Yön: Bernar- do Bertolucci) bir kanşımı olarak ta- nıml ıvor. "Çekimden önce Tarkovs- ki, Kubrick ve Antonioni'nin tüm filmlerini yeniden izledim. Fox şirke- ti filmin hep arkasındaydı, onlar gi- bi büyük bir stüdyo için ahşılmadık birçabşnta oJdıT dıyerek Solans'ı be- tımlıyor. 'Sıra dışı bir yapıf Dığer yapımcı JamesCameron ise şöyle düşünüyor: "Bence çok Kub- rick\ari oldu, uzun plan-sekanslar, tekdüze bir miiak,diyatogsuz sahne- ler, hoş, acayip bir çalışma. Fox baş- ta çok tedirgindi, çekimleri gördük- ten sonra rahadadı. İlginç bir sinema- cıdan sıra dışı bir yapıt izleyeceksiniz. Günümüz pop kültüründe yer alan bilinıkurgulardan çok degişik bir ça- lışma. Aşık olan, ölümün cşiginde olan herkesüı görmesi gereken bir yonım. Kadın-erkek ilişkisi.tinsdbir dünya- yı anlatan tinsel bir öy kü, hayalet ya da melek övkiisü diyecekler, hepsi doğnı. İçinde banndırdıgı tüm bu özeffikleriyle bu filmi zor satarsınız". Son çe\ınmın oyunculanysa Ge- orge Clooney, Natascha McElhone, Ul- rich Tukur. Tarkovski 'nınyorumun- dan çok ayn bir yaklaşım taşıdığı anlaşılan. bu açıdan da epey ilginç gö- rünen ıkıncı çevırim (2003) Solaris'i görmeyı sabırsızlıkla beklıyoruz. API KREDİ YAYINLARI'NDAN YENİ KÎTAPLAR Şiirden öyküye Çelebi misaliyolculukKümırSenisi- RichardMcKane'in 'Kahv^ha- ne ŞiirlerT, John Freely nın 'EvBya Çelebi'nin ts- tanbulu", Fethi Naci'nın 'Reşat "surTnin Roman- ahğı',GflbertAdair'in 'KapahKitap',AyşegülÇe- lik'in 'Korku ve Arkadaşı', Mine So^üt'ün 'Beş Sevim Apartmanı' adlı kitaplan Yapı Kredi Kül- tür Sanat \ayıncıhk'tan çıktı. 1994'te yine aynı yayınevinden 'Türkiye Şör- leri' yayımlanan İngiliz şair ve çevirmen Richard McKane 'in yenı ldta- bı 'Coffeehouse Po- ems/Kahvehane Şi- irleri'nde bir iki is- tina dışında kahve- hanelerde (1998- 2003) yazılmış şı- irler yer alıyor. Şı- iryazmaya 1967'de özellikle Türkiye izlenimlerinin et- kısiyle ("Şihieri- min beşiği Türki- ye 'dir") başlayan McKane, başta NâzımHDonet olmak üzere pek çok Türk şaınnı îngilızceye çevırdı. John Freely, "Çelebi'nin îstanbulu'nda "buaziz şehrin sokak kültürii ve halk tarihinin seyyar an- südopedisi" EvMya Çelebi'yle birlikte Istanbul'u sokak sokak dolaşıyor, 'Seyahatname'den aktar- malarla XVII. yüzyıl Istanbu! ruhunu hatırlatıyor ve Evlıya Çelebi'nin şehnndekı unsurlann mo- dern îstanbul'da hâlâ mevcut olduğunu gösteri- yor. 'Reşat Nuri'nın Romancılığı', başta 'Çahkuşu' olmak üzere bırçok romanıyla günümüzde de il- gıyle okunan, Türk edebiyatınm en popüler ro- mancılanndan Reşat Nuri Güntekin üzerine, ro- man eleştirisi denince akla ilk gelen ısim Fethi Na- ci'nın kaleminden kapsamlı bir çalışma... Kitap- ta, 'Harabelerin Çiçeği'nden k Son S^mak'a Re- şat Nuri "nın romanlan hakkmda bugüne kadar fark edilmemiş-dile getınlmemış birçok saptamanın yanı sıra, Güntekin'in 19 romanı eşliğinde, Kur- tuluş Savaşı yıllanndan 40'lara, 'ibreüik' bir Tür- kiye panoraması yer alıyor. Ünlü İngiliz yazar Gilbert Adair'in 'Kapalı Kitabı'nda geçirdiği trafik ka- zasında gözlerinı kaybeden ünlü bir yazann yıllar sonra yazmaya karar ver- mesi anlatılıyor. Ayşegül Çelik " Korku ve Arkada- şı'nda, masal ile ef- sanenin, mitoloji ile gerçeğin, korku ile sevginin \e en çok da tutkunun, aklı baştan alan, yere çalan tutkunun nakış gıbı birbınne geçtıği öykülerinı hâlâ bakır sayılabilecek bir dokunun üstüne işliyor. 'Korku ve Arkadaş.', tarih öncesi ile günün gölgelerinın birbirine geçtiği bir coğ- rafyanın, Anadolu'nun zengin kokusundan ve dokusundan besleniyor. Mıne Söğüt, ilk romanı 'Beş Sevim Apartma- nında Pürtelaş Sokagı'ndakı Beş Sevim Apart- manı'nda geçen beş garip öyküyü anlatıyor. Sö- ğüt. kitabıyla okuru cüı pen âlemıne görürüyor. _ . dîl Salih Eczacıbaşı Sanal Müzesi'nde sergilenen yapıtlarında kalabalık ve canlı dış mekânlarda güler yüzle anlattığı kent insanının acısını aynntıda gizliyor. Çağdaş kent masallanKültür Servisi - Eczacıbaşı Sanal Müzesı. bugünden itibaren genç çağdaş sanatçılanmızdan Adil SaBh'uı sergisine ev sahipliği yapıyor. Salih'in 30 yapıtına yer verilen sergiye www:sanalmuze.org adresinden ulaşılabilir. Yapıtlannda denız kıyısı. piknik alanlan, orman gezintileri içinde ilişki halindeki insanlan tuvalinin merkezine orurtan Adil Salih'in, dış mekânda devinen, hüzünlü insanlan aynntıda gizli sürprizlerle sunuyor. Kalabalık ve cardı dış mekânlarda güler yüzle anlattığı kent insanının acısını aynntıda gizliyor. Resme yaklaşımı yaşamıyla koşut olan Salih, bu durumu "Ben boyadıkça yaşadıklanmın adını koyuyorum" sözleriyle tanımlıyor. Adil Salih, kentlı insanı doğaya taşırken yuzlerine ayna turup yüzleşme halini bir çelişki içinde veriyor. Bunu yaparken de matematikten çok duyguyu, farklı bakış açılanyla ve boyutlarla kadrajı zorluyor. Sergide Güldal Kızridemir'in "Trapezde Bir Sanatçı" yazısının da eşlık ettiği yapıtlar, Kızıldemir'e göre. bir puzzle'ın parçalannı ızlemeye çalışmak gibi. "Çok eğlenceü bh* sirke davet ediyor Adil Saüh insanlan resmiyle. Kendisi bazen bir aslan, bazen de aslan terbiyecisL Ama aldanıp da kafese odakJanmamak lazun. çünkü siz bir aslanın ağu* hareketlerle çembere yaklaşmasım izkrken o muhtemelen boynunda turkuaz bir fularia trapezde olacak" dıyor Kızıldemir. Babylon'dan dans sevenlere davet 'Disco Banghra' akımının öncüleri Apna Sangeet iki konser verecek Kültür Servisi-Disko-Bangra müziğinin öncülerinden kabul edilen Apna Sangeet, The British Council sponsorluğunda ger- çekleşen 'Adventuresin British Mıısic' dizısı kapsamında, yann ve cumartesı akşamı sa- at 23.00'de Babylon'da iki konser verecek. 70'li yıllarda Londra'da yaşayan Hintlı ve diğer göçmen Asyahlar tarafından yaratı- lan kültür, bu halkın müzik anlayışında da önemli bir yer tutmakta. Kendı geleneksel ezgilerini harmanlayarak elde ettikleri ri- timlerle oluşturulan 'Disco Banghra' akı- ziğini birleştiren göçmenler, günümüzde dans müzieinde önemli bir yere sahip K.S. Bhamrah ve S^. GiB, 1979 yılında başlattıklan Banghra kariyerlerini 1984 yı- lında Apna Sangeet adlı grubu kurarak sür- dürür. Art arda çıkan 25 albüm, gruba İn- gıltere'dekı 'En iyi Asyab grup' ve 'En iyi popgrubu' gıbı ödüllennyanı sıra sekiz adet altın ve platın plak getırir. Aynca, Apna Sangeet ulusal fngılız televizyonu BBC'de ilk kez videosu gösterilen Asyalı grup ol- muş. 2002 yazında fstanbul 'Punjabi Mc'mny hîtrırlf» onrli ITimcp Ftn hititi QC_ lının, uzun süredır türünde tek olan, saygı- değer Apna Sangeet'e ait olduğunu fark et- medı. Vokal'deK.S. Bhamrah ve S.S. Gill, klavyede Pardip Bhamrah \ e Pershotam Rai, davullarda Jagjeet Rihal ve Jatinder Bhamra, tablada Davinderpal Singh'ın yer aldığı Apna Sangeet'in enerjık sahne per- formansı, yüksek tempolu ntımlen ve sı- cak kanlı sahne şovlanyla dans müziğını se- venlere unutulmaz zamanlar yaşatacak. Bı- let fiyatlan: Ayakta: 20 mılyon TL, Öğren- cı: 12 milyon TL Nick Caveden yeni albüm • Kültür Servisi - Istanbul Açıkhava Tiyatrosu'nda 2001 yılında muhteşem bir konser veren Nick Cave'in yeni albümü 'Nocturama', Nick Cave & The Bad Seeds'in on ikinci stüdyo albümü. Nick Launay ve The Bad Sees prodüktörlüğünde ortaya çıkan albümde 10 yenı parça bulunuyor. Her albümde olduğu gibi bu albümde de Cave'in ilham aldığı isimler Auden, Thomas Hardy gibi şairler, Dylan, Van Morrison gibi şarkı sözü yazarlan. Sanatçı, değışken ruh hallerini bir kez daha kendi üslubuyla, bazen duygulan, bazen kara mizahı kullanarak şarkılanna yansırmayı başanyor. Nick Cave, 'Bring It Ön' isimli ilk single'da efsane punk grubu The Saints'in solisti Chris Bailey ile düet yapıyor. Video-kJibi ise Cave'in uzun süredir birlikte çalıştığı film yönetmeni John Hillcoat çektı. BEKSAV sekiz yaşında • Kültür Servisi - BEKSAV'ın 8. kuruluş yıldönümü, 23 Şubat günü saat 19.00'da Kadıköy Halk Eğitim Merkezi'nde düzenlenecek törenle kutlanacak. BEKSAV Sınema Atölyesı'nin sınevizyon göstensiyle başlayacak olan törende, Bizım Tiyatro Ikıncı Dünya Savaşı'nı konu alan "Yargı' adlı oyunu sahneleyecek. BEKSAV Halk Korosu'nun konserinın ardından BEKSAV'a ve Türk düşün dünyasına katkılan nedenıyle Vedat Türkali, Alaeddin Şenel, Feyza Hepçilingirler, Erol Yılmaz, Arif Damar, Ruhan Mavruk ve Emin Karaca'ya teşekkür plaketlerinin sunulmasıyla tören sona erecek. (0 216 349 01 55) Monighetti-lktu konseri • tZIVÜR (Cumhnriyet Ege Bürosu) - Ünlü vıyolonsel sanatçısı Ivan Monıghetti, uluslararası sanatçılanmızdan tstanbul Devlet Opera ve Balesi Müdürü banton Mesut Iktu ile birlikte Ismet Inönü Kültür Merkezi'nde bir konser verecek. Devlet sanatçısı şef Rengim Gökmen'ın yöneteceği konserde, Monighetti, Robert Schumann'ın viyolonsel konçertosunu yorumlayacak. Aynca Izmir Devlet Senfonı Orkestrası (ÎZDSO) Izmır'de ilk kez Anton Bruckner'in 3 No'lu Senfonisi'ni seslendirecek. Ismet Inönü Kültür Merkezi'nde gerçekleştirilecek konserde bariton Mesut Öctu da llhan Usmanbaş'ın 'Şenlikname' adlı eserıni yorumlayacak. Esenn seslendirihnesine tZDSO Çoksesli Korosu da eşlik edecek. 'IZDSO'da Öd Solist' adlı konser, yann akşam saat 20.30'da başlayacak. Konser 22 Şubat Cumartesi saat 1 l.OÖde tekrarlanacak. BıletlerIZDSO gişesınden. Alsancak D&R ve Konak 1leri Kitabevi'nden edinilebılir. (0 232 489 09 26) EdebiyatNiuzda Istanbul • Kültür Servisi - Şehristan Derneği bugünden ıtıbaren "perşembe söyleşilen'ne başladı. Kadıköy Kuraldışı Kıtabevi'nde 19.30 - 20.30 saatleri arasında düzenlenecek olan etkinliğin konusu "Edebiyatımızda Istanbul'. Bu kapsamda Eray Canberk bu hafta edebiyat dünyasuun ulu çınan Şükran Kurdakul'u ağırlayacak. Arda Aydoğan Bulgaristan'da • Kültür Servisi - Opera sanatçısı ve Cemal Reşit Rey Konser Salonu Genel Sanat Yönetmeni Arda Aydoğan bugün Bulgaristan'da bir konser verecek. Ünlü bestecimiz Ulvi Cemal Erkin'ın türkülerinı seslendirecek olan Aydoğan'a VVratza Fılarmoni Orkestrası eşlik edecek. Hakan Şensoy'un yönettiği orkestra, aynca, Rossinı'nin 'Hırsız Saksağan' ve 2. Senfonı'sini yorumlayacak. Conrad L. Hall'a onur ödülü • LONDRA (BBQ - Ocak ayrnda kansere yenik düşerek 76 yaşında ölen Hollyvvood'un başanlı görüntü yönetmeni Conrad L. Hall'a, Sam Mendes'uı geçen yıl 6 dalda Oscar'a aday gösterilen 'Road to Perdition" adlı filmine yaptığı çalışması ıçın 'Amerikan Görüntü Yönetmenleri Derneği En iyi Görüntü Ödülü' verildi. Los Angeles'ta pazar günü düzenlenen törende, başanlı kameramanın ödülü, oğlu Conrad W. Hall'a sunuldu. Hall, duygulannı, 'tnsan her zaman en iyisı için yola çıkmalıdır' sözcükleriyle ıfade etri. 'Road to Perdition', bu yıl 'En iyi Görüntü' dalında Oscar'a aday gösterilıyor. Bol ödüllü bir sanatçı olan Conrad L. Hall, bu yıl onuncu kez Oscar'a aday olmuştu. 1970 tarihli Paul Newman/ Robert Redford'ın rol aldığı bir western klasığı olan 'Butch Cassidy and The Sundance Kid' ile ve son olarak 2000 yılında yıne bir Mendes filmi olan 'American Beauty' ile 'En İyi Görüntü' Oscar'ını almıştı. Hallun görüntü yönetmeni olarak imza attığı yapımlar arasında 'Cool Hand Luke', 'In Cold Blood', 'Searching for Bobby