Katalog

SAYFA CUMHURİYET 1 ARALIK 2003 PAZARTESİ 12 EKONOMİ Soğuk >avaş senaryosu OPECüe Rusya karşı karşiya Ekonomi &rvisi - Rusya'nın, en büyük petr)l ihracatçısı olan Suudi Arabistan'can daha fazla petrol ihraç etme}e başlaması, OPEC ile Rusya'nın nr soğuk savaşın eşiğinde olJuğu yorumlanna yol açtı. Petrol Üıraç Eden Ülkeler Birliği OPIC'e yönelik yaşanan promlemleri öne sürerek kartelin petrol üretimini kısma yönlü taleplerini £eri çeviren Rusya'ya, OPEC, üyesi olmaması sebebiyle de herhangı bir yaptınm uygulayamıyor. Küresel Enerji Araştırmalan Merkezi'nden Leo Drollas, Rusya'nın petrol ihracatının bu yıl büyük oranda artması ve önümüzdeki yıl da artmaya de\am edecek olmasının, "OPEC öldö mü" sorusunu daha sık gündeme getireceğini belirtiyor. Son verilere göre Rusya'nın günlük petrol üretimi 8.6, Suudi Arabistan'ın 7.9 milyon varil. Drollas'a göre, "Bu dunım, endüstridelti güç yapısını değiştiriyor". Irak'ın petrol ihracatına yol açmak isteyen OPEC, üyesi olsun ya da olmasın, ülkelerden petrol üretimlerini kısmalannı istiyor. Eğer petrol talebinde bir azalma olmazsa, Irak petrollerinin de dahil olduğu piyasada, OPEC'in varil başına belirlediği 25 dolarlık gösterge fiyatını korumasınm güç olacağı ve bunun da piyasadaki "adil fiyat" dengesini bozacağı ifade ediliyor. Wall Street'te skandal îşten çıkarma furyası devam edîyor Ekonomi Servisi - New York Savcısı EBot SpHzer'in 3 Eylül'de ortak fonlann yönetimi konusunda açtığı soruşturmanın ardından endişe içindeki büyük firmalann, pek çok üst düzey çalışanını işten çıkarmaya başladığı belirtildi. New York Borsası'nın eski başkanı Dick Grasso'ya 188 milyon dolalık tazminatın ödenmesinden beri gözlem altında olan borsa, DÖviz ve Güvenlik Komisyonu (CES) tarafından da mercek altına alınmıştı. Uzmanlara göre, muhasebe uygulamalanndaki hileler ve bazı mali analistlerin usulsüz davranışlarınm açığa çıkanldığı iki yıl önceki Enron skandalından sonra ikinci bir skandalla karşı karşıya olan New York borsasının acil bir reforma ihtiyacı var. Spitzer'in açtığı soruşturmanın ardından küçük yatınmcılara tahsis edilen fonlann üst düzey yöneticilerinin istifalannda ve işten çıkarma olaylannda artış olduğu dile getirildi. 8256 fonun yönetiminde toplam 7 trilyon dolann bulunduğu ABD'de, nürusun yüzde 50'si ortak bir fona^ahip. Ele geçirilen mallar arasında en çok uyuşturucu maddeler bulunuyor Gümrükler kaçak cenneti• 2002 yılında 146 trilyon liralık kaçakçıhk olayı kayıtlara geçerken, bu yılın sadece 10 aymda ortaya çıkanlan kaçakçılık rakamı 269 trilyonu buldu. Gümrüklerde en çok ele geçirilen mallar arasında uyuşturucu maddeler yer alıyor. SERKANSCSLÜ Son yıllarda dünyada artan ticaret hacminin gelişimine de bağh olarak Türkiye'de kaçakçılık ve yasadışı ti- caretin boyutu gün geçtikçe büyüyor. Kayıtlar, bu yılın ilk 10 ayında, güm- rüklerde meydana gelen 610 olayda toplam 269 trilyon 2 7 milyar 856 mil- yon lira tutannda kaçakçılık yapıldı- ğını ortaya koyuyor. Uyuşturucudan havyara, silahtan cep telefonuna, pi- rinçten karpuza, tencereden kitaba, çakıdan av tüfeğine, TTR'dan gemiye, vitaminden diş malzemesine kadar her yıl sayısız ürun yurda kaçak yol- lardan sokulmaya çalışılıyor. Ekonomist dergisi tarafindan yapı- lan araştırmaya göre, gümrüklerde yıllar itibanyla ele geçirilen mallann değerinde ise önemli ölçüde artış ol- duğu da görülüyor. 2000 yılında 48 trilyon lira değerinde kaçak mal ele geçirilirken, 2001 yılında 112 trilyon liralık, 2002 yılında ise 146 trilyon li- ralık kaçak eşya yakalandı. Uyuştu- rucuyu, 53 trilyon 487 milyar liralık tutanyla akaryakıt ürünleri takip ederken, bu ürünler içinde 52 trilyon 154 milyar liralık parasal değeriyle motorin ilk sırada yer alıyor. Güm- rüklerdeki denerimlerde ele geçirilen mallar arasında taşıt araçlannın çok- lugu da dikkat çekiyor. 2003 'ün ilk 10 aylık döneminde toplam 20 trilyon 35 milyar lira değerinde 480 adet çe- şitli kara ve deniz taşıtı ele geçirildi. 'Cep'tepatlamavar 2003 yılının Ocak-Ekim dönemin- de içki, sigara, tütün ve çaydan olu- şan toplam 15 trilyon 503 milyar lira tutannda muhtelif ürün ele geçirildi. Aynı dönemde toplam 12 trilyon 116 milyar lira değerinde elektronik eşya yakalanırken, bunlann başında 10 trilyon 491 milyar değeriyle cep tele- fonu geliyor. Gümrükler Muhafaza Başmüdürlüğü yetkilileri, son dö- nemde cep telefonu kaçakçılığında adeta patlama yaşandığına dikkat çe- kerek, öte yandan sıkı denetimler so- nunda silah kaçakçılığında önemli bir azalma oldugunu vurguladılar. Ge- çen yıl 6 trilyon 47 milyar lira tuta- nnda silah ele geçirilirken, bu yılın ocak-ekim döneminde bu miktar 61 milyar liraya kadar geriledi. Gümrük Müsteşarlığı tarafından açıklanan son verilere göre kaçakçı- lık olaylannın büyük bir kısmı Istan- bul ve Kapıkule gümrüklerinde mey- dana geldi. Beyoğlu'nun tarihi pasajlaraıda ve ara sokaklarında insanı çeken bambaşka bir dünya var Her ze\7ke4teseye uygım ahşverîş OZLEMAS Istiklal Caddesi'ndeki ünlü markalardan farklı, sokak aralannda ve pasajlarda faaliyet gösteren dükkânlara toplumun her kesiminden rağbet var. Kimisi moda olduğu için, kimisi de ucuz olduğu için ikinci el ev eşyası ve kıyafet satın alıyor. Turistkrin uğrak mekânı: Avrupa Pasajı:Bır dönem müzik aletleri dükkânlannın, ardından düğ- meci ve terzilerin ağırhkta olduğu Avnıpa Pasa- jı'nda bugün antika ve eski eserlerüzerine dükkân- lar, otantik giysiler, hediyelik eşyalar bulunuyor. Eski haritalar, paralar, kitaplar ve geçmişe dair her türlü eşyanın bulunduğu pasajın müşterileri ağır- lıklı olarak turistler. Can Shop'ta, ikinci el kitap, şamdan, vazo, si- gara kutulan, sürahiler, oyuncaklar, eski paralar, rozetler, makaslar, plaklar, kartpostallar, fotoğraf makineleri ve eski afişleri bulmak mümkün. 1 mil- yondan başlayıp 100 milyona kadar çıkan eşyalar bulunabılir. Düİckânın sahibi Nasen Can, müşteri- lerini genelde çocukluğuna ya da gençliğine özlem duyan kişilerin oluşturduğunu söylüyor. Çiçek Pasajı'ndan çıkan turistlerin uğrak yerle- rinden biri de Paşa Hediyelik. Kütahya ışçilıği se- ramikler ve Gaziantep 'te dokunan kilimler ile yol- luklann bulunduğu dükkânın sahibi Kadir An- koğiu, tunstlerin yerli halka göre daha çok ilgilen- diğini ve alışveriş yaptığını söylüyor. Kilimlerin fi- yatı 35 ile 120 milyon, yolluklar 30-75 milyon, se- ramikler ise 3.5 milyondan başlayıp 60 milyona ka- dar çıkabiliyor. Ucuz ve marjinal kıyafetler: Aznavur Pasa- jı'nda, kafeler, hediyelik eşya, takı satan dükkân- lar ve çoğunlukla gençlerin rağbet ettiği giyim üze- rine dükkânlar bulunuyor. Fashion, aldığı giysiyi ve ayakkabıyı kimsenin üzerinde ve ayağında görmek istemeyenlerin ter- cih ettiği bir dükkân. Piyasada nadir bulunan, özel kıyafetlerin satıldığı bu dükkânın müşterileri 18 ile 30 yaş arasında. Fiyatlara gelince, ayakkabılar 90 ile 180 milyon, etekler 15 ile 60 milyon, tişörtler ise 10 milyondan 15 milyona kadar çıkabiliyor. Eskici'de ikinci el deri mont, kadife ceket, hır- kalar ve kazaklar bulunuyor. Fıyatlann piyasanın altında olması müşteri sayısını arttınyor. Ancak, amaç sadece uygun fiyata almak değil. Eski mo- dellerden hoşlananlarda eskitme montlan, kazak- lan alıyorlar. Deri ceketlerin fiyatı 35 ile 110 mil- yon arasında, kadife ceketler 35 milyondan başla- yıp 40 milyona kadar çıkabiliyor. Selecik Giyim: Dükkânın sahibi Ayşe Selecik, sattığı birçok kıyafeti dükkânda kendisi dikiyor. En ünlü müşterisi ise Asmalı Konak'ın Dicle'si. Onun kıyafetlerini de dikmiş. Turist ve öğrencilerin ter- cih ettiği dükkânda, deri ceketler 75 ile 150 mil- yon arasında, elbiseler 25 milyon, gömlekler 12 milyon ve etekler ise 15 milyona satıhyor. Hem ucuz hem de kaliteli giyinmek isteyenle- rin mekânı haline gelen Terkos Çarşısı'nın müşte- ri profili geniş. Terkos'a, memur, öğrenci, manken, şarkıcı, hiç fark etmez herkesimden insan geliyor. Özellikle hafta sonu Terkos'ta adım atmak müm- kün değil. Kadir Giyim: Dükkân sahibi Kadir Bozkurt, mallannın ihracat fazlası olduğu için kaliteli ve ucuz oldugunu söylüyor. Pantolonlar 10 ile 15 milyon, gömlekler 7.5 milyon ile 10 milyon ara- sında sahlırken montlar 25 milyondan başlayıp avur Pasajı'nda, kafeler, hediyelik eşya, takı satan dükkânlar ve çoğunlukla gençlerin rağbet ettiği giyim üzerine dükkânlar bulunuyor. 55 milyona kadar çıkıyor. tl Bacio: Dükkân sahibi Mehmet Akm, müşte- rilerinin arasında mankenlerden sanatçılara ka- dar her kesimden insan oldugunu söylüyor. Dük- kânın müdavimi ise Aysel Gürel. Fiyatlara gelin- ce, pantolonlar 15 ile 20 milyon, montlar 15 ile 45 milyon, kazaklar 8 ile 10 milyon, etekler 5 rnil- yon, gömlekler ise 5 ile 10 milyon arasında satı- lıyor. Eskki ve antikacılann mekânı: Çukurcuma: Çukurcuma, Beyoğlu'nun eskici ve antikacı- lanyla ünlü semti. Evine ucuz ve klasik eşya sa- tın almak isteyenler 1 milyondan 100 milyona, antikaya meraîdılar ise 1 milyardan 2 miryara ka- dar eşya bulabiliyor. Müşteri profili ev hanımın- dan profesÖre kadar uzanıyor. EKÎMDE EN ÇOK KAZANDIRAN BORSA OLDU İMKB dünya birincisiİSTANBUL (AA) - tstanbul Menkul Kıymetler Borsası (IMKB), endekste ve işlem hacminde rekorlara imza attığı ekim ayında, dünyada en fazla kazandıran borsa oldu. iMKB'de işlem gören hisse senetleri ekim ayında ortalama yüzde 20.67 oranında değer kazandı. Ulusal 100 Endeksi, ekimde 2.698.44 puanlık artışla 15.754.34 puana yükseldi. Ağustos ayında yüzde 9.84 primle yükselen borsalar arasında 7. olan IMKB, eylül ayında yüzde 12.44 getiri ile 3 basamak daha çıkarak getiride 4. olmuştu. DEHAP davası ile ilgili YSK karannın yarattığı tedirginlikle ekimin ilk iki günü gerileyen borsa, sonraki günlerde Yüksek Seçim Kurulu karan ve ABD ile ilişkilerde yaşanan gelişmelerin etkisiyle yeni rekorlar kırdı. Hükümete Irak'a asker gönderme yetkısı tamyan tezkerenin kabulünün ardından da rekorlannı sürdüren borsa. gelen kâr satışlannı da karşılamaya çalıştı. Standard&Poor's'tan gelen not artışı ve Merkez Bankası'nın kotasyon indiriminin yaşandığı ekim ayında, Irak'a asker gönderilmesi, 8.5 milyar dolarlık kredi, Tüpraş ve Tekel özelleştirmelerine ilişkin gelişmeler yakından izlendi. Şanghay kaybettirdi Ekimde, dünyadaki borsalardan 53'ü yükselirken sadece Şanghay Borsası yatınmcılanna ortalama yüzde 1.38 kaybettirdi. Getiri sıralamasında İMKB'nin arkasından Oslo yüzde 12.81 ile ikinci, Sao Paulo yüzde 12.32 üçüncü sırayı aldı. MALİYE BAKANLIöI: UYUM SAflLAMALIYIZ Yüksek zammı unutun HACER BOYACIOĞLU ANKARA - Maliye Bakanlığı, toplumun tüm kesimlerinin bundan sonra "yüzde 10-20'yi geçen düzeylerde'' zam beklememesi gerektiği uyansında bulundu. Maliye Bakanlığı Bütçe Genel Müdürü Hasan GüL gündemdeki konular hakkında Cumhuriyet'in sorulannı yanıtladı. 2004 yılında izlenecek bütçe polinkalan hakkında bilgi veren Gül'ün açıklamalan konu başlıklanyla şöyle: Yüksek zamlan unutun: Enflasyondaki düşüş için "zam potitikalannda da" disipline gereksinim oluyor. Bunun için, toplumun tüm kesimleri "yüzde 40-50 civanndaki zamlarT unutmalı. Enflasyondaki gelişmelere bağlı olarak yüzde 10- 15 düzeyinde zamlar geçerlilik kazanmalı. Toplum olarak biz de, kendimizi bu rakamlara adapte etmeliyiz. Sıfir atmak enflasyon yaratabffir: 2005 yıh başındâ TLden 6 sıfir atılması projesi var. Ancak böyle bir uygulama, "enflasyonist etkfler" dJ yaratabiliyor. Arada kalan fiyatlan, satıcılar yuvarlıyor; bu da fiyatlann yukan çıkmasına neden oluyor. Belli bir süre, "çifte fiyarJann" uygulanması, bu enflasyonist etkilere dönük bir çözüm yolu olarak gözüküyor. Rakamlaıia boğuşurken, biz de zorianıyoruz: TDdeki sıfirlar, bizi de zorluyor. Sıfirlann atılması bizi de rahatlatacak. Göstergeler bozulmamah: Bizım projeksiyonlanmızda şu anda sorun gözükmüyor. Bu göstergelerde bozulma olması durumunda yeni sıkıntılar yaşanır. ' GOZUCUYLA TÜRKEL MİNİBAŞ Neden Bingöl? Cinayetlere "Islami terör" denmesi Başbakan'ın kanına dokundu ya, vekillerinin de ondan aşağı kalmaması lazım. Kanına dokunmak rüzgânndan ilk etkilenenler ise Bingöl vekilleri Feyzi Berdibek. Mahfuz Gü- ler... Abdurrahman Anik... Bu üç vekil "Bazı eylemcilerin Bingöl nüfusuna kayıtlı olmalan nedeniyle tüm ilin karalanmasına" derinden üzülmüş! Kentin terör nedeniyle dünya basınına manşet olması "kanlarma dokunmuş"\ Anlaşılan, üçünün belleğinde de çocukluk düş- lerindeki Bingöl var. Seçim kürsülerinde, tören alanlannda da düşlerdeki Bingöl'le karşılaşmışlar. "Neden Bingöl'den milletvekili oluyorum" soru- suyla hiç mi hiç yüzleşmemişler! Sayın milletvekilleri... Sokaklannda bir elin beş parmağı kadar bile kadına rastlayamayacağınız, rastladıklarınızın ise kara çarşafları içinde göze çarpmamak telaşıyla uçuştuğu, dört ayaklı inekle- rin valilik binası civanndaki çiçek tarhlarında otla- dığı, yoksulluk, yılgınlık ve ürkeklik üçgeni içinde debelenen kentlerinin acaba nasıl algılanmasını is- terlerdi? Vekili olduklan ilin • GSYİH sıralamasında binde 14'le 74'üncü sı- rada yer aldığını, • Doğu Anadolu'daki 143 sanayi işyerinden sa- dece 1'inin, Doğu Anadolu'daki 6.161 küçük sa- nayi sitesinin 143'ünün Bingöl'de bulunduğunu, • Sanayi kollarında çalışanların toplam istihda- ma oranının yüzde 1.40, ticaret işlerinde çalışan- lann yüzde 2.84, mali kurumlarda çalışanların bin- de 62, ücretli çalışanların toplam istihdama oranı- nın yüzde 26.96, • Işverenlerin toplam istihdam içindeki payının ise binde 85 oldugunu, • Ücretli çalışan kadınların toplam istihdam için- deki payının ancak yüzde 1.63 oldugunu unutup sanayi ve ticaret kenti olarak mı adlandınlmasını tercih ederlerdi! Yoksa.. kişi başına düşen banka mevduatı 88 milyon lira olan Bingöl'ün toplam banka mevdu- atlan içindeki yüzde 0.04, krediler içindeki 0.03'lük payına bakarak kendi gelişimini finanse edecek kaynaklara sahip bir kent olarak tanımlanmasını mı isterierdi.' Yada, • Doğurganlık hızı 3.56 olan kentte onbin kişiye 5 hekim, 1 eczacı, 17 hasta yatağı düştüğüyle övü- nüp • Sinema, tiyatro salonlanndaki çağdaş göste- rileri örnek göstererek "Doğu'nun Paris'i" olarak mı adlandınlmastydı dilekleri! Oysa, toplum, onlardan azgelişmiş ülke insan- larına özgü kızgınlık gösterileri değil.,. • Son 10 yılını terör içinde geçiren kenti ekono- mik ve sosyal açıdan kalkındıracak, demokratik ya- şama katılımcı kılacak projeler için çağnda bulun- malannı; • Tanmda çalışanlann toplam istihdamdaki pa- yı yüzde 69.94 iken, kentin tarımsal üretim değe- rinin Türkiye içindeki payının binde 38 oldugunu . hatırlayacaklarını; dolayısıyla kırsal nüfus başına düşen 11 milyon liralık kredi tarımsal miktarını art- tıracak modelleri önereceklerini; • Kişi başına da ortalama 28 milyon liralık sana- yi, ticari ve turizm kredisi düştüğünü hatıriayıp Bin- göl'ün gelişimini finanse edecek projelere öncülük edeceklerini bekliyordu. Bingöl için hüzünlenmekyerine... Yoksullukla te- rör arasındaki doğrudan bağlantıyı kurarak, Bin- göl'ün yoksulluğunun hangi egemen güçlerin çı- karlarını pekiştirdiğini, terörün Bingöl gibi kentler- de neden ve nasıl beslendiğini anlatacaklarını umuyordu. Hem de tüm dünyanın gözünü Bin- göl'e dikmesini fırsat bilerek..! Kısacası... Bingöl'ün onlann çocukluk düşlerin- deki gibi değil de Bingöl'ün ötesindeki dünyanın belleğinde "terör" ile birlikte anıldığını bildiklerini düşünüyordu. Ne yazık ki, hepimiz yanılmışız!! turkmini(a superonline.com Enerji grubuna Avpupa'dan ödiü • tstanbul Haber Servisi - "Sangerme Yenılenebilır Enerji Grubu" eğitim kategorisinde "Eurosolar 2003 Avrupa Güneş Ödülü"ne değer görüldü. Euorosolar, 1994 yılından beri yenilenebilir enerji alanında çeşıtli kategorilerde ödüller veriyor. Türkiyeli grup, yann Berlin'de yapılacak olan törende ödülünü alacak. Marmara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Enerji Anabilim Dalı Başkanı ve Sangerme Yenilenebilir Energi Grubu Koordinatörü Doç. Dr. Tanay Sıdkı Uyar 1997 yılından bu yana yapılan Uluslararası Sangerme Enerji Grubu toplanhlannın, enerji yönetimi, riizgâr ve güneşten elektrik üretimi konulannda çözümlerin arandığı bir platforma dönüştüğünü anlatû. Doç. Dr. Uyar şu bilgileri verdi: "Sangerme Enerji Grubu katılımcılan, bilgilerini yenileme ve diğer katılımcılarla ortaklıklar kurarak kendi çahşmalanm etkinleştirme nrsatı buldu." MERKEZ BANKASIKURLARI CİNSİ 1 ABD Dolan 1 Avustralva Dolan 1 Danımarka Kronu 1 lngılız Sterlmı 1 Isvıçre Frangı 1 Isveç Kronu 1 Japon Yeni 1 Kffliada Dolan 1 KmevtDınan 1 Noneç ICronu 1 Sud. Arb Rıvalı 1 Euro ! Y«ır Israıl Şekelı I ABD Dolan- 13806 Anstnfyi Oolın 6.2"2 Daımıtafam 1.2927 biÇrtFtmı 75323 İMfllMI '09.3^ JapenTenı - AUŞ 1,455,285 1.052.263 234,276 2,501.065 1,123.961 192.138 13.286 1,120,390 4,901,661 213,012 389.215 1.^42,849 ÇftPRIZ DÖVİZ SArış 1.462.304 1.059.14" 235,430 2.514.139 1.131,201 194,138 13,374 1 125455 4,966,222 4 214,449 389.917 1 "51.255 Kinuıı 1 ARALIK 2003 EFEKTİF AUŞ 1.454J!66 1.047.423 234.112 2.499.314 1.122.2'5 192,004 13,237 i 116 245 ,828,136 212,863 386,296 1.^41,629 318.932 12993 KMMİa Dolan 66TSS «one;Kıiııııı 3 7503 S Arab Riyaif tEın: H976MDDol9n 1 bg S 17193 ABODotarı Ilüneyt D 3 3962 ABD Dolan SATTŞ 1,464.49" 1,065,502 235,97! 2.517,910 1.132.898 194,585 13,425 1.129.732 5.040,715 214,942 392,841 l.~53,882 335,288