Katalog

17OCAK2003CUMA CUMHURİYET SAYFA J L J J v U I ı U 1 Y U . ekonomi(Şcumhuriyet.com.tr 13 f 1 1 ) \ / UYDU Gsm Giafc. 17 1 1 7B Telsim'den uydu atağı • İSTANBUL (AA) - Telsim, dünyanın en büyük uydu telekomünikasyon operatörlennden Globalstar ıle işbirliğine gitti. Globalstar ile yapılan anlaşma çerçevesinde Telsim aboneleri GSM ve uydu telefon sistemini birlikte kullanarak tek bir numarayla dünyanın hemen her yerinde uydu desteklı kesintisiz iletişim kurabilecek. Bankalara risk analiz merkezi • Ekonomi Servisi - Türkıye Bankalar Bırliğı Genel Sekreten Ekrem Keskin, kredi nski analizinde kuüanılacak ven tabanını bünyesinde bulunduracak Kurumsal Kredi Kayıt Merkezi'nin kurulmasıyla ilgili hazırlıklann ilk bölümünün tamamlandığını söyledi. Konuyu bankalarla görüşmeye başlayacaklannı açıklayan Keskin, uygulanacak sıstem ıle bankaların kredi müşterileriyle ilgili standart bılgıler sayesinde nsklerinin azaltılabileceğini kaydetti. ÖzelleştiPtne işsizine destek • ELAZIĞ (AA) - Dünya Bankası Proje Danışmanı Melih Yalçıneli. Dünya Bankası Özelleştirme Sosyal Destek Projesi'nin, işsizlen ve kriz nedeniyle işini kaybedenleri kapsadıgını söyledi. Toplam bedeli 355 milyon olan söz konusu projenın 11 Mart 2002 tarihinde fiilen başladığını belirten Yalçıneli, hizmetlerden yararlanmak isteyen işsizlerın. IŞKUR'a kayıtlı olması gerektiğını ıfade etti. Koza'dan erteleme kararı • İSTANBUL (AA) - Koza Davetiyeleri tmalat Ithalat ve thracat AŞ'nin halka arzı erteleniyor. Erteleme karan, yılın ilk halka arzını teşkil edecek Koza davetıyelerinin halka arzına aracılık eden 2 kurumdan Evgin Yatınm Menkul Değerler AŞ'den borsaya gönderilen açıklamayla kamuoyuna duyuruldu. ABD firmalarının gözü Irak'ta •NEW YORK(AA)- Amerikan petrol şirketlennin, Irak'a olası müdahale sonrası bu ülkede çalışmak istedikleri bildirildi. Wall Street Journal (WSJ). konuyla ilgili haberinde. petrol şirketleri yöneticilerinin Beyaz Saray, Dışışleri ve Savunma bakanlığı yetkilileriyle konuyu ele aldıklannı duyurdu. Bu şirketler arasında. Halliburton Co. ile Schlumberger de yer alıyor. Bu şirketlerin Irak"ta 1.5 milyar dolarhk mukavele imzalamayı umduklan belirtıldi. Başbakan Gül: Gerekirse tazminat verip yap işlet devret sözleşmelerini iptal edebiliriz YİD 'lere tahkimyoluANKARA (CumhuriyetBü- rosu) - Başbakan Abdullah Gül, Ankara Sanayi Odası'nın (ASO) Genişletilmiş Meclis Toplantısı'na katılarak işa- damlarının sorunlannı dinle- di. tşadamlarının yüksek ener- ji fiyatlanndan yakınması üze- rine bu konuda bir çahşma yaptıklannı açıklayan Gül, Türkiye'deki elektrik fiyatla- nnın çok yüksek olduğunu, bunun da "vicdanlann kabul etmeyeceği yap-işlet-devTet (YİD) sözleşme ve anlaşmala- nndan kaynaklandığmı" söy- ledi. Geçmiş hükümetler tara- findan yapılan YİD sözleşme- Parkur ve Süredaş 'a dağıtım engeli ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Danış- tay 10. Dairesi, 17. görev bölgesinde Parkur AŞ'nin, 25. görev bölgesinde Süredaş AŞ'nin elektrik üretim, iletim ve dağıtımıy- la görevlendirilmelerine ilişkin Bakanlar Kurulu kararlannı iptal etti. Daha önce iptal istemini reddeden Danış- tay 10. Dairesi, Danıştay İdari Dava Daire- leri Genel Kurulu'nun bozm karannın ar- dından dosyayı yeniden incelemeye almış- tı. Genel Kurul'un görevlendirme kararla- nnda "kamuyaran" bulunup bulunmadığı- nın tespiti ve Radyo ve Televizyonlann Ku- ruluşu ve Yaym Esaslan Hakkında Yasa ge- reği, görevlendirilen şirketlerin özel televiz- yon kuruluşlanndaki paylannın yüzde lO'dan fazla olup olmadığrnın araşhnlma- sı isteği doğrultusunda hareket eden 10. Da- ire, gerekli araştırmalan yaparak iptal kara- nnı verdi. lerini eleştiren Gül, "Devlet öyle projelerle taahhütlerle bağlandı ki öyle taahhütlerin altma girdi ki, bunlar gerçek- ten ne yaparsak yapahm ener- ji fiyatiannı yüksek tutuyor" diye yakındı. Gül, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hihni Güler'in 5 santralın sahipleri ile görüştüğünü kaydetti. TRT'nin elektrik payuıuı ke- silmesine dönük çalışmalan olduğunu da aktaran Gül, do- ğalgaz konusunda ise Rusya ile görüşme yapıldığını belirt- ti. Gül, Türkiye'nin en fazla doğalgazı Rusya'dan aldığına işaret ederek "Düşük fıyatla doğalgaz vermeyi teklif eden ülkeler oldu. 90 dolara kadar tekhfkr var" dedi. Elektrikteki fiyatlan düşür- mek için "şu anda yüzde 22 olan kayıp kaçak kuUanımın" da önlenmesi gerekriğine dik- kat çeken Başbakan Gül, "Öy- le iDerimiz var ki elektrik fatu- ralannın yüzde 60'ını ödeme- mektedir. Bu böyle gelmiş böy- le gftmeyecek" dedi. BAŞBAKAN ASO'YLA GÖRÜŞTÜ Abdullah Gül süre istedi ANKARA (Cum- huriyet Bürosu) - Baş- bakan Abdullah Gül, yapacaklan reformlar için işadamlanndan 1.5 aylık süre: istedi. Kamu yonetımınde köklü bir reform yapa- caklannı, tasanyı 1 ay ıçindeTBMM'denge- çireceklerini kayde- den Gül, îçişleri Ba- kanlığı'nın çalışma yaptığı Yerel Yöne- tımler Yasa ^ — ^ Tasansı- nın da bu ayınsonun- da çıkanla- cağını kay- dettı. "Irak sorunu ol- masa daha • Yapılacak reformlar için j 5a y s ^ r e isteyen Gul, "Irak sorunu olmasa daha Idn olmayan çalışma da yobuziuktur. Buna gözyummakyobuzlu- ğa göz yummakOr" dedi. | r a k u v a r L S 1 ^ ASO Başkaru Zafer Çağjayan, Irak'ta ola- sı savaşın Türkiye'yı ekonomik, siyasal ve sosyal olarak etkileye- ceğini belirtti. Çağla- yan, "Bu nedenle yanı - ^ ^ — başımızda planlanan böyle bir sa- vaşakarşıyız" dedi. TOBB BaşkanıRifat Hisaraknoğ- lu da Körfez Savaşı'nınar- çokyolahr- c o k V ol alırdık" dık" dıyen Ç 0 y ° a d e d l - dık" dıyen Gül, Iş Ya- sası'nın 15 _ ^ _ _ Şubat'a ka- dar tamamlanacağını, vergide de köklü re- formlar içeren bir ha- zırhk içinde oldukla- nnı bildirdi. Vergileri düşürecekleri sözünü veren Gül. yatınm teş- vikinin 1 yıl süreyle uzatılmasını da karar- laştırdıklannı açıkla- dı. Gül, KÎT görünü- münde olan özel sek- töre de işaret ederek. "Bunlar bannca yükü Hazine'ye kabyor. Et- d m d a n T ü r k l " ye'nınekono- mıkzararlan- ^ ^ ^ nın karşılan- madığına işa- ret ederek "ABDilesi- yasi ve askeri işbirfiği- miz var, amaticariiş- birliğimiz yok. ABD'nin 1.2 trilyon dolarbkhhalatıiçinde- ki payınuz yalnızca 3 miİyar dolar yani bin- deİ^" dedi. Hisarcık- loğlu, Türkiye'nin olası bir harekâtın içinde yer almasının bölgede nesiller boyu sürecek ihtilaflara yol açabileceğinı belirtti. Türkiye'nin tuğla ihriyacının yüzde 65'ini karşılayan Turgutlu'da 80 fabrikadan 6O'ı son ild yıl içinde kapandı. Tugla sanayii çöküyor OZANYAYMAN TURGUTLU - Bir dönem yılda 1.5 milyar adet tuğla üreterek Tür- kiye'nin tuğla ihtiyacının yüzde 65'ini karşılayan Turgutlu eski gün- lerini anyor. Ilçedeki 80 fabrikadan 6O'ı son 2 yıl içinde kapandı. Açık olanlar da yüzde 50'nın altında ka- pasite ile çalışıyor. Yıllık cirosu 70 trilyon lira dolayında olan fabrika- lann ardı ardına kapanması binler- ce kişiyi işsiz bıraktı. Doğu illerinden bölgeye çalışma- ya gelenler aileleriyle birlikte geri- ye döndüler. Fabrikalar sayesinde geçinen ilçe esnafının da çoğu ke- penk indırdi. Turgutlu Belediye Başkanı Yunus Erkan, fabrikalann kapanmasıyla ilçenin sosyal yapısının da değışime uğradığını belirterek "Ekonomiçö- künce yaşam biçimi de değişmeye başladı. Farkb sektörlere geçiş var. İşsiz kalanlar aileleriyle birlikte 30 bin kişilik mağdur grup oluşturdu" • Turgutlu Tuğla ve Kiremit Sanayicileri Demeği Başkanı ve fabrika işletmecisi Merih Inanç, Turgutlu'nun, 1-1.5 trilyon liralık yatınmla kurulan fabrikalar mezarlığı haline geldiğini kaydetti. dedi. Turgutlu Ticaret Odası Baş- kanı Mesut Altan, Turgutlu'nun 15 yıl öncesine kadar Türkiye'nin yüz- de 65'ıne tuğla sattığını söyleyerek "Mazot fiyatlannın yüksekliği Tur- gutlu'dan alınan tuğlanm fiyatııu ikiye katladı. İstanbuL Ankara gibi büyük pazarlar kendilerine yakın yerlerdeki fabrikalara yöneİdiler. Son olarak 17 Ağustos Marmara depreminin ardından geürilen stan- dartlar tuğla üreticisinin beiini hice büktü" dedi. Turgutlu Tuğla ve Kiremit Sana- yicileri Derneği Başkanı ve fabri- ka işletmecisi Merih İnanç da Tur- gutlu'nun, 1-1.5 tnlyon liralık ya- tınmla kurulan fabrikalar mezarlı- ğı haline geldiğini kaydederek eko- nomik kriz ve diğer etkenler sonu- cu kapanan fabrikalann pek çoğu- nun inşaat sektörünün canlanması- nı beklediğini belirtti. "Gerekli dü- zenlemeler yapıhr ve konut destek kredileri yeniden verilmeye başla- nırsa kapanan fabrikalar yeniden üretime geçer" dedi. Türkiye'nin tuğla ihtiyacrnı 50 yıl süreyle karşılayacak hammadde bu- lunan Turgutlu'da, halen üretim ya- pan fabrikalar ekonomik güçlükle- re karşın çalışmalannı sürdürüyor. Elektriğin pahalı olduğu gündüz sa- atleri yerine, daha ucuz olduğu 22.00 ile 06.00 saatlen arasında üre- tim yapıyorlar. Tuğla fabnkalann- da örgütlü olan Türk-Iş'e bağlı Çim- se-lş Sendikası Turgutlu Şube Baş- kanı Yusuf Koçanoğhı, krizden ön- ce 10 bin kişınin ıstıhdam edildiği fabrikalarda bugün 1500 civannda işçı çalıştığını belirterek "îşçilerin birçoğu sigortasızçalışünhvor ve 8.5 mihon Kra veMiu>e ahvorlar'' dedi. Hukuk mücadelesinin başanlması Türk işadamlannın da vize sorununu ortadan kaldıracak Taşımacılar zafere yaklaşü • Avrupa Topluluklan Adalet Divanı'nın "taşımacılar" lehine karar vermesı durumunda, milyonlarca Türk vatandaşınm AB hukukundan kaynaklanan haklannın tarifi açısından da çok önemli bir zafer kazanılmış olacak. GÜRSEL KÖKSAL LLIKSEMBURG - Alman- ya'da Federal Çalışma Bakanlı- ğı'nın 1995 "te uluslararası nak- liyede kullanılan TIR'larda, ika- metgâhı Türkiye'de olan sürü- cüleri çalıştırmasını yasakJama- sı üzerine çok zor durumda ka- lan Türk nakliyeciler için umut ışığı doğdu. Türk nakliyecilerin Alman hükümetine karşı sür- dürdüğü ^ ^ e sonunda Avrupa Birliği'ne üye ülkeler açısından en yüksek mahkeme olan Avru- pa Topluluklan Adalet Diva- nı'na kadar görürdüğü 8 yıllık hak mücadelesinde nihai zafer beklentileri güçlendi. AB ülkelerinde yaşayan Türk vatandaşlannın bilinmeyen ya da hasıraltı edılen haklannın or- taya çıkanlması, kabul ettiril- mesi ve uygulamaya sokulması yolundaki en önemli davalardan biri, 14 Ocak Salı günü Liik- semburg'daki Adalet. Diva- nı'ndaki duruşmada ele alındı. Duruşmada, Türk nakliyeciler Dava önceki gün Lüksemburg'da Adalet Divanrndaki duruşmada ele alındı. Nadi Şahin (Almanya) %e Eran Atabay (Türkiye) ile hukuk dı- şı da\Tandığı gerekçesiyle da- vacı oldukJan Alman hüküme- tinin (Federal Çalışma Dairesi) temsilcisi karşı karşıya geldi. Davanın sonuçlanıp divanın bir karara varacağı bekJentisi gerçekleşmese de, duruşmanın şikâyetçi Türk nakliyecilerinin avoıkatlannın sa\aınduğu tezlerin üstünlüğüne oturması ve Avrupa Konseyı Raportörü'nün de bu çızgıye yakın açıklamada bulun- ması olumlu karşılandı. Çeşitli AB ülkelerinden ata- nan ve şu anda G. Carlos Rod- riguez Iglesias'ın başkanlığını yaptığı Adalet Divanı'nın bu konuda bir karara yaz aylanna doğru varması bekleniyor. Adalet Divanı'nın "transport- çular" lehine karar vermesi du- rumunda, sadece onlann değil, milyonlarca Türk vatandaşınm AB hukukundan kaynaklanan haklannın tarifi açısından çok önemli bir zafer kazanılmış ola- cak. Örneğin, böylece ATA Ens- titüsü (A\Tupa Türkiye Araştır- malar Enstitüsü - ITE S) Direktö- rü Doç. Dr. Harun Gümrük- çü'nün yıllardır sa\Tinduğu Tür- kiye'den A\Tupa'ya gelmek iste- yen işadamlanna uygulanan \i- zenın hukuk dışı olduğu tezinin doğruluğu bir kez daha kanıtla- nacak. Gümrükçü, "Ahnan hü- kümetini daha önceki birçok da- \ ada olduğu gibi yenilgi beldryor. Zaten duruşmada da gördük, ar- nk onlar da kendüerini sa\unur- ken bizün temel tezlerimizi des- teklemek zorunda kahyorlar" derken, bunu, Almanya'da yaşa- yan Türk vatandaşlannın dışlan- masıyla ilgili bir davanın izleye- ceğini belirtiyor. AJmanya hükümetinin Türki- yeli nakJiye şirketlerini de kap- sayan bu yasakJaması sonucu, binlerce sürücü işten çıkanlmış, çok sayıda küçük nakJiye şirke- ti iflas etmiş ve şirket sahipleri- nin evlerine baskınlar yapılıp e\Taklanna, bilgisayar kayıtla- nna el konulmuştu. 41. madde Katma Protokol 1. Sözleşmeci taraf- lar. aralannda yerleşme hakkı ve hizmetlerin serbest icrasına yeni kı- sıtlamalar koymaktan sakınırlar. 2. Ortaklık Konseyi, Ortaklık Anlaşma- sı'nın I3'üncü ve I4'üncü maddelerinde yer alan ilkelere uygun olarak sözleşmeci ta- raflan. yerleşme hakkı \e hizmetlerin serbest ifasındaki kısıtlamala- n, aralannda gitgide kaldırmalannda uygu- lanacak sıra ve usulleri tespit eder. 3. OrtakJık Konseyi, söz konusu sıra, süre ve usulleri çeşitli faaliyet dallan için, bu alanlar- da topluîuğun daha ön- ce koyduğu hükümleri ve Türkiye'nin ekono- mik ve sosyal alanlar- daki özel durumunu göz önünde bulundura- rak tespit eder. Üretim ve ticaretin gelişmesi- ne özellikle katkıda bu- lunan alanlara öncelik verilir. NOT DEFTERİ ZEKERÎYA TEMtZEL Vergi Sisteminde Ne Oldu? "Mali Milat ve Nereden Buldun" Yasası olarak anılan ve aslında "Net aktif teohsine göre vergi- lendirme" ilkelerini öngören yasal düzenlemeler, uygulanma olanağı bulamadan yürürlükten kaldı- nldı. Yasal düzenlemeler üzerinde, beş yıl boyunca kı- yametler kopanldı. Nereden buldun karşıtlan akıl ve mantıkla bağdaşmayan söylemlerde bulundu- lar. Yasanın gerekliliğıni savunanların haykırışları ise "davulcu gürültüleri"nde boğuldu. Sayın Cumhurbaşkanı, düzenlemeleri yürürlük- ten kaldıran yasayı çok haklı ve çağdaş gerekçe- lerle veto ettıyse de, ekonomik krizden çıkışı kara para ve kayıt dışı faaliyetlerin yarattığı dinamikler- de görenler, bu gerçeklere kulaklarını tıkadılar. Net aktif teorisine göre vergılemeye en bağnaz şekilde karşı çıkanlar ise kamunun finansmanını sağlıklı gelir kaynaklarının dışına taşıyanlardı. "Ka- muyu, Gelirler Genel Müdürlüğü'nden daha çok, borçlanma suretiyle Hazine finanse ediyor" diye övünerek, devleti borç ve faiz batağına gömenler- di. Bunlar, "Getirilen vergi düzenlemesi faizlere yansır; çözüm, uluslararası finans çevrelerinin de desteğiyle borçlanmanm sürdürülmesinde" de- meyi sürdürdüler. Kurtuluş teslimiyerteydi ve bu teslimiyete karşı her davranış cezalandınlırdı. • • • Net aktif teorisine göre vergilemeye akılcı gerek- çelerle karşı çıkanlar ise iki sav ileri sürdüler. Savlardan bırincısı; ülkemiz gerçek kişilerin har- cama ve tasarruflannı izleyecek altyapıya sahip değildir, savıydı. Halbuki getirilen düzenleme, kaynak teorisine göre vergilemeyi ortadan kaldırmıyordu. Gerçek kişilerin vergiye tabi faaliyetleri yine izleniyor ve fa- aliyetin türüne göre vergilendiriliyordu. Eğer bura- da vergilendırilmeyen ya da kaçınlan bir kazanç varsa bu da harcama ve tasarruflarda ortaya çıkan artıştan hareketle kavranılıyordu. Getirilen sistem tüm çağdaş ülkelerde uygulanan bir sistemdi. Öte yandan da Maliye Bakanlığı, net aktif teori- sine göre vergılendırmenin altyapısını, bu yasal dü- zenlemeden önce oluşturmaya girişmişti. Harca- ma ve tasarruflarda artış yaratan her türlü ekono- mik hareketin "tek vergi numarası" ile izlenilmesi- neyönelikyasal düzenleme gerçekleştirilmişti. Ör- neğin tapu yasasınaeklenen bir hükümle vergi nu- marası almadan tapuda işlem yapılamıyor, Banka- lar Yasasfnda yapılan değişiklikle de vergi numa- rası olmadan banka da hesap açtırılamadığı gibi havale de yapılamıyordu. • • • "Nereden Buldun" uygulamasına karşı çıkan ıkıncı sav ise, iletişim devrimi ve küreselleşme ne- deniyle parasal hareketlerin kazandığı olağanüstü hıza dayandırılıyordu. Savın savunucuları, EFT (Elektronık Fon Transferi) sistemleri ile çok kısa sü- re ıçerisinde dunyayı bırkaç kere dolaşabilen kay- naklan yakalamak ve net aktif vergisine göre ver- gilendirmek olanaksızdır; böyle bir düzenleme sa- dece paraların kaçmasına neden olur, diyorlardı. Kara para ve yolsuzluklarla mücadelede ulusla- rarası işbirliğinin bu kadar geliştiği bir ortamda bu savın da geçerlıliğı yoktur. Kara para ile mücade- lenın sadece ulusal çabalar ile sonuçlandırılmaya- cağının bilinci ile yaratılan uluslararası işbirliği sa- yesinde, nereye transfer edılırse edilsin para hare- ketleri izlenilmekte ve bu bilgiler paylaşılmaktadır. Kaldı kı, iletişim devrimi ve küreselleşmenın sun- duğu olanaklar, vergılendırmenin kaynak teorisine göre yapılamayacağının da dayanağını oluştur- maktadır. Böylece, "Mali Milat ve Nereden Buldun", iyi ni- yetlilerin eksık bilgiye dayanan eleştinleri, kara pa- ra ve kayıt dışı ekonomi militanlannın ise bilinçli ça- baları ile kaldırıldı. Bu düzenlemenin ekonomiye kaynak girışi sağ- layıp sağlamadığını zaman gösterecek. Ancak kara para aklama ve yolsuzlukların da önünü açan, kayıt dışılığı özendiren düzenlemele- rin yaratacağı olumsuzluklar çok daha kısa sürede görülecek. Hannover Messe Fuarı9 na katılım artıyor Ekonomi Servisi- Deutsche Messe AG şirketi tarafından 7-12 Nisan tarihleri arasında Almanya'da düzenlenecek Hannover Messe Fuan'na Türkiye'den 76 firmanın katılması bekleniyor. Geçen yıl 66 Türk katılımcının olduğu fuarda, 8 ayn endüstriyel ihtisas bölümü olacak. Fuarlara 70 ülkeden 7 bin katılımcı beklediklerini belirten Hannover Messe Proje Müdürü AJexander Kühhel, katılımcı ve ziyaretçiler için bazı paket programlar planladıklarını söyledi. Sektörel ihtisas fuarlanna en fazla katılımın 528 firmayla Italya'dan olduğunu bildiren Petersen, fuar çerçevesinde Istanbul Ticaret Odası (İTO) önderliğinde Türk pa\yonu oluşturulacağmı kaydetti. BfCONObiİ İ BUÇUN 1931: Türkiye-Çekoslovakya Ticaret Anlaşması ım- zalandı. 1966: Koç Holding Grubu'na dahil Otosan şirketi tarafından imal edilecekolan ilk yerli otomobilin Irv gittere'deki "Relıant Motor Company" tarafından yapılan modelinin iki ay önce Türkiye'ye getirildiği öğrenildi. 1984: Öztusan Salça Konserve Sanayi ve Tıcaret AŞ Balıkesir'de kuruldu. 1985: SASA (Suni ve Sentetik Elyaf Sanayii AŞ) Çin'e polyester elyaf ihracına başladı. 1990: Emekli, dul ve yetimlerin "çek kırdırma" dönemi kapandı. Alman kararia, vadesi gel- memiş çeklerin kırdınlmasına son verildi. 2002: "Vurgun Operasyonu" davasında gö- revsizlik karan verildi ve dosya, yetkili ve görev- li ağır ceza mahkemesine gönderitdi. J j