Katalog

EYLÜL 2002 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA hjJvOJNt H V I I ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Son iki yılda hiper ve süpermarket sayılan yüzde 44 artarken bakkallar yüzde 6 azaldı Bakkallardan hüzünlüveda• Türkiye'de son 5 yılda yaklaşık 10 bin 246 bakkal kapandı. Bu sayının 2003 yılında 28 bine ulaşması bekleniyor. 1997 yılında 158 bin olan bakkal sayısının 2003'te 130 bine ineceği tahmin ediliyor. tstanbul Haber Servisi - Ekonomik dur- gunluk koşullannda rekabet edemeyen bak- kallar bir bİT kapılanna kilit vuruyor. Bazı hi- permarketlerin des:ek eli uzatarak özel uygu- larna yapması da bakkallann ticaret sahnesin- de kalmasına çözûm olamadı. Türkiye'de 19971den bu yana gros ve hıpermarketlerin re- kabetine dayanamayan yaklaşık 10 bin 246 bakkal kapanmak zorunda kaldı. Istanbul'da da bu yıl aynı nedenle 1183 bakkaldan 650 tanesi kepenk indirdi. Önümüzdeki yıl ülke genelinde 18 bin bakkalın daha kapanacağı tahjmin ediliyor. Mahalle aralannda tüketicinin günlük ihti- yaçlanru karşılayan, veresiye mal satan bak- kallar, gros ve hiper marketler karşısında di- renemeyerek bir bir kapanıyor. Süpermarket- lerle rekabet edemeyerek piyasa dışına itilen bakkal esnafi ise bu dunımun farkmda olma- sına karşın ne yapacağını bılmiyor. ACNieben ZET fırması tarafindan yapılan piyasa araştırması. Türkiye'deki bakkal sayı- sının her geçen yıl hızla azaldığını ortaya koy- du. Araştırmaya göre hipermarket ve süper- market sayısı son iki yılda yüzde 43.94 ora- nında arttı. Buna karşın 1997 yılında 159 bin 171 olan bakkal sayısı, yüzde 6.44 oranında azaldı. 1999 yılında sayısı 148bin925'einen bakkal sayısının 2003 yılında 130 bine ine- ceği tahmin ediliyor. Toptancı da mağdur Bakkallann sayısının hızla düşmesi toptan- cılan da olumsuz etkiliyor. Toptancılar, nere- deyse iki üç hipermarketin kontrolü altına gi- recek piyasada oluşacak haksız rekabetten yakınıyorlar. Toptancılar, kendi ürettikleri ürünleri mar- ketler zincirinde daha uygun fiyata satıp hak- sız rekabete neden olan hiper ve grosmarket- lerin bu durumu "indirim" olarak gösterdi- ğini belirterek, bu şekilde halkın "gözünün boyandığın]" ifade ettiler. 4054 sayılı Reka- betin Konınması Hakkındaki Yasa'na göre gros ve hipermarketlerin kent dışına yapılma- sı gerektiğini anımsatan toptancılar, bu karara uyulnıadığını söylediler. EDtRNELİ ESNAF SIKINTILI. 974 KEPENK KAPANDI EDİRNE (AA) - Edirne Esnaf ve Sanatkârlar Odalan Birliği Başkanı tsmail Bodur, Edime'de 8 ayda 974 işyerinin kapandığını açıkladı. Her gün gelen zamlar yüzünden esnafin sermayesini küçülttüğünü ifade eden Bodur, vergi ve yüksek faizler nedeniyle esnafin fakirleştiğini geçen yıl 1400 esnafin kepenk indirdiğini dile getirdi. Bu yıbn ilk 8 ayında 974 işyerinin kapandığına dikkat çeken Bodur, Türkiye çapında ise geçen yıl 170 bin işyerinin kepenk indirdiğini söyledi. Bodur, Edirne esnafinın ekonomik durumunun çiftçiye bağlı olduğunu kaydederek "Çiftçide para olmazsa bizde de yok. SiyasOerimiz çiftçilerin de sorunlanna fazla eğUmiyoriar" dedi. IACME Refah Programı AB'li esnafin dayanışma girişimi tSTANBUL (AA) - Dünya Küçük ve Orta Ölçekli îşletmeler Birliği (IACME) Genel Başkanı Franco Muscara. Türkiye'nin de yer aldığı bir ortak refah programı uygulamak içın girişimde bulunduklannı söyledi. IACME'nin IstanbuFda yapılan 2002 yılı genel kurulunda konuşan Muscara, Istanbul'un dünya ekonomisının önemli ayaklanndan biri olduğunu belirterek "Biz yüksefanekte oian ekonomilerleflgOenenuhıslararası bir kuruluşuz. Türkiye bu kategoriye giren ülketerden biridir, Endüstriyel alanda çok yol kateden Türkiye Orta Asya üe Avrupa arasında bir köprü görevi görebiHr" dedi. Somut projelere de değinen Muscara, Türkiye'nin Polonya ve Macaristan gibi ülkelerin de içinde bulunduğu, bir ortak refah programı uygulamak için girişimleri olduğunu vurguladı. Amaçlannın tarafsız koşullarda herkes için refah ortamı yaratmak olduğunu ifade eden Muscara. "tçinde buhınduğumuz kriz ortamı tüm dünyada özeDikle KOBt'leri, esnaf ve sanatkârlan etiriledL Bugün yeni arayışlar içindeyiz. Uhıslararası alanda gerekli lobi faaüyederinde bulunuyor, birliğin tüm KOBtierin sesi olmasını sağlamaya çahşryoruz" diye konuştu. Türk-lrak i$ Konseyl: Türkiye bir daha bedel ödememeli Ekonomi Servisi - Türkıye-Irak Iş Konseyi, olası bir Irak operasyonu durumunda Türkiye'nin Şubat Krizi'nin ardından ikinci kez ağır bir yük altına gireceği uyansında bulundu. Türkiye'nin 1991 yılındaki Körfez Savaşı'nda ekonomik ve sosyal açıdan son derece ağır bedeller ödedığını anımsatan konsey, "Türkiye bir bedel daha ödememetidir" dedi. Türkiye-Irak Iş Konseyi'nden yapılan yazılı açıklamada, gelınen noktada Türkiye'nin 1991'dekiyle aynı risklerle karşı karşıya olduğu vurgulandı. Açıklamada, özellikle son birkaç yılda sınırlı sayıdaki kişinin çabalanyla ivme kazanan Türkiye-Irak ticari ilişkilerinin yeni bir operasyonla durma noktasına geleceği vurgulandı. Bu durumun diğer komşu ülkelerle ticareti de olumsuz etkileyeceği, turizme de ağır bir darbe indireceği belirtildi. Açıklamada, olası bir Irak operasyonu ile bırlikte Türkiye'nin, Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattından elde ettiği kira gelirini kaybededeceği, stratejik önemi bulunan Bakû-Ceyhan-Tiflis boru hattı projesinin de bu süreçten olumsuz etkilenebileceğine dikkat çekildi. Türkiye-Irak Iş Konseyi, kamuoyunun aydınlatılması amacıyla. 30 Eylül'de Türkiye'nin Körfez Savaşf ndakı kayıplan ve olası bir operasyonun ortaya çıkaracağı zarann detayı ile ilgili bir rapor yayımlayacak. rjantin de barikatlı anma Dofiulu sanaylci tepklll Ekonomi Servisi - Arjantin'de üç ay önce gıda yardırru, işsiztik sigortası ve iş talebiyle yapılan sokak gösterikri sırasında ölen iki gösterici barikath eylemlerie anıkb. Ülke çapında barikatlann en büyüğü, Buenos Aires köprüsünde kuruklu. Ekonomik krizin sosyal padamaya dönüştüp ülkede maskeli göstericüer ve yaküan lastik görüntüleri eylemlere damgasını vuruyor. (Fotoğraf: AP) 'Açlık seçim malzemesi yapılıyor' FATMAKOŞAR GAZİANTEP - Istanbul Sanayi Odası'nın (İSO) bölgeler arası işbirliğini geliştirmek amacıyla düzenlediği Güneydoğu gezisinin ilk gününde sanayiciler yine siyasete yüklendi. Gaziantep Sanayi Odası (GSO) Başkanı NejatKoçer. "üretimin hiç konuşulmadıgt, yoksulluğun, açhğın ve sefaletin ise yalnız seçim malzemesi olarak konuşulduğu bir seçim surecine girfldiğiıır söyledi. İSO Başkanı Taml Küçük ise seçimin ertelenmesi durumunda parlametoya gölge düşeceği uyansrnda bulundu. GSO ve ISO'nun ortak meclis toplanhsında konuşan Koçer, üretimin "oy"a, istıhdamın "koltuğa" tercüı edildiği bir süreçten geçildiğini belirtti. Koçer, "Siyasete endeksK ekonominin bedetani yülardır ödeyen bu ülke, üretime endeksli siyaseti öğrenmek ve bu anla>ışı yerleştirmek zorunda. Türkiye'nin, hele hele üretimin arük kaybedecek yamanı kabnamıştır'' dedi. Tanıl Küçük ise seçimin ertelenmesi çahşmalannı eleştirerek, "Hükümet seçim karan aldı. Doğru bir karanta. Eğer, seçim karan alan bu parlamento seçimi ertelerse, parlamentoya gölge düşer, güveninrBği zedelenir" dedi. Enerji Bakanı, BOTAŞ'm gazı ucuz almasmdan vatandaşın kârlı çıkacağını söyledi Zeki Çakan'dan doğalgazda indirim vaadi Ekonomi Servisi - Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı ZekiÇakan, Türkiye'deki doğalgaz fiyat- lannın çok pahalı olmadığını belirtti. Çakan, BO- TAŞ'ın uluslararası çalışmalarıyla düşürdüğü do- ğalgaz fiyatırun vatandaşa indirim olarak yansı- yacağını açıkladı. 5. Avrasya Ekonomi Zirvesi'ne katılan Zeki Çakan, gazetecilerin sorulannı yanıtladı. Bakan, olası bir Irak müdahalesi durumunda dağıtım şir- ketleri de dahil, petrol rezervleriyle ilgili belirli bir stok bulundurulması gerektiğini söyledi. Bu konuda herhangi bir sıtantı yaşanacağını sanmadığını belirten Çakan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortakhğı (TPAO), Petrol Işleri Genel Müdürlüğü ve TÜPRAŞ başta olmak üzere bu konuy- la ilgili kurumların gereken çalışmala- n yaptığını belirtti. man elma ile armudu mukayese ediyorlar'" dedi. BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan BiMacı, Bakû- Tiflis-Geyhan Boru Hatü işletmesının 40 yıl süre- since BOTAŞ tarafından yüriitülecegini söyledi. Dışa bağımlılık artacak Enerji koridorunun Kuzey Anadolu Fay Hat- tı'dan geçmek zorunda olduğunu kaydeden Bil- dacı, projede depremle ilgili tüm önlemlerin alın- dığını belirtti. Gökhan Bildacı, Iran ile Türkiye arasında Doğu Anadolu Doğalgaz Boru Hattı iş- letmesindeki gazın kalitesi konusundaki görüş- melerin olumlu geçtiğini, sonuç alınması duru- munda 1 Ekim'de boru hattrnda akışın başlaya- cağını söyledi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Zeki Ça- kan, Türkiye'nin enerjide dışa bağımlıhğının önümüzdeki yıllarda hızla artacağını bildir- di. Çakan, geçen yıl Türkiye'nin toplam bi- rincil enerji tüketiminin yüzde 35'ini öz kay- naklanyla karşılayabildiğini, ancak bu oranm 2010 yıhnda yüzde 27'ye, 2020'de ise yüzde 22'ye kadar düşeceğini söyledi. Doğalgaz fiyatlannın fahiş bir şe- kilde vatandaşa iletildiği yönündeki şi- kâyetleri yanıtlayan Çakan, BOTAŞ'ın 7-8 aylık çalışmasının sonucunda ulus- lararası anlaşmalarda Türkiye lehine fiyat düşürüldüğünü, bunun vatanda- şa indirim olarak yansıtılacağını ifade etti. Enerji Bakanı Zeki Çakan belediye- lerin BOTAŞ'tan aldıklan gazın üze- rine en fazla yüzde 30'luk bir kâr mar- jı koyabileceklerini kaydederek "Ge- rekli tebtiğyayımlandı. Daha önce yüz- de 54 olan kâr marjı yüzde 30'a çekü- di" ifadesinı kullandı. Türkiye'deki doğalgaz fiyatlannın dünyadaki fiyatlara göre çok pahalı ol- madığını savunan Çakan, "Zamanza- 19 MÎLYAR DOLARLIKİHRACAT, 26 MİLYAR DOLARLIK tTHALAT YAPILDI Temmuz aymda ihracat rekoru kırıldı Ekonomi Servisi - Kriz sonrası üreticinin "can simi- di" olan ihracatta temmuz ayında rekor kınldı. Aylık ihracat 2 milyar 952 milyon dolarla ilk kez 3 milyar dolar sınınna çok yaklaştı. Aynı ay ithalat 4.4 milyar dolarla son 19 ayın en yüksek noktasına ulaşn. Yı- lın ilk sekiz ayındaki dış ticaret açı- ğı ise yüzde 14.1 artarak 7.1 milyar dolan buldu. Devlet Istatistik Enstitüsü (DlE), temmuz ayına ilişkin dış ticaret ve- rilerini açıkladı. Buna göre ihracat temmuzda geçen yılın aym ayına göre yüzde 18.9 arttı, ithalat yüzde 27.7 artarak4 mil- yar 388.9 milyon dolara yükseldi. Ihracatın ithalatı karşılama oranının yüzde 67. 3'e gerilediği temmuz ayında dış ticaret açığı ise yüzde • DÎE verilerine göre, temmuz aymda ihracat ilk kez 2 milyar 952 milyon dolara çıktı. Ancak dış ticaret açığı, ithalattaki artışla birlikte büyüdü. 50.8 büyüyerek 1 milyar 436.5 milyon dolara ulaşn. Türkiye'nin yıkn ilk yedi ayındaki toplam ihracatı ise yüzde 6 artarak 18 müyar 914 milyon dolar düzeyine çıktı. Aynı dönemde 26 milyar 57 milyon dolar olan ithalatta yüzde 8.1 oranında büyüme yaşandı. Dış ticaret açığı ise yüzde 14.1 büyüdü ve 7 miryar 143 milyon dolar ola- rak gerçekleşti. Bu arada, Dış Ti- caret Müsteşarlığı'nın, Resmi Ga- zete'nin bugünkü sayısmda yayım- lanan tebliğine göre, MTGS Mar- mara Tekstil, Modaş Marmara Oto- motiv, KDT Kahramanmaraş Dış Ticaret, MOSAŞ Mobilya Sanayii, KAYSAN KonyaAyakkabı Sanayii, GM Genel Makine ve AVRASYA BİR Plastik Ürün- leri şirketlerinin dış ticaret statüleri geri alındı. İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Kadın Rengi Listelerinde seçilebilir sıralarda en çok kadına yerveren parti konumundaki DEHAP, dün kadın adaylarının katıldıklan bir tanıtım toplantısı yap- tı. HADEP'in kapanması olasılığına karşı seçim sürecinde öne çıkanlan DEHAP'ın gerçekten de baraj sorunu olmasa ya da son dakikada bir baş- ka seçim kazasına uğramasa, en çok milletveki- li çıkarabileceği iller ve büyük kentlerde seçim bölgelerinin tümünde liste başlan kadınlara ve- rilmiş. Üstelik de ithal ya da atama adayiar de- ğil, ağırlıklı parti ya da kadın örgütlenmelerinden gelenler. Sayısal çokluğun yanı sıra kadın rengini, kadın sesini ve örgütlü kadın kimliğini parlamentoya taşıyacaklarını söyleyebiliyorlar. Seksenli yıllar sonrası AB ülkelerinde seçilmekte zorianan par- tilerin kadın kimliğine, dinamiğine sığınmalann- dan esinlenen, kadınlardan, adaylan nedeniyle özel oy isteme konumuna gelme, partiye yöne- lik çekinceleri kadın kimliği ile yumuşatma.. gibi sayısız nedene dayalı bir starteji olarak görülebi- lir. Yine de çekirdek seçmeni, ortalama on çocuk- lu aile ve kadınlan evde, önemli oranlarda oku- ma yazma bile bilmeyen, çok tutucu, aşiretlerin egemen olduğu geleneksel biryapıda birdevrim söz konusu. DEHAP adaylannın önemli bir ço- ğunluğunu, partiyle uzaktan yakından anlamlı bir ilişkim olmadığı halde şahsen tanıyorum. Ya HA- DEP'in tutucu bir toplum yapısında özellikle ka- dınlara ulaşabilmek üzere yetiştirdiği kadın örgüt- lenmesi kadrolarından ya da etkin kadın hareke- ti çalışmalarından. Çok genç ve çok dinamikler. Hiç olası değil ama gerçekten parlamentoya gir- seler milletvekili yapısı ile sadece cinsel anlam- da değil, kimlik anlamda. dinamizm anlamında çok büyük fark atarlar. lyi de parlamentoya girmesi garanti partiler, hele de baraj sınıriarında dolaşan çoğunluk, gü- nümüzde vitrin anlamında da değeri çok yüksek kadın imajından, kadın adaylardan neden hiçya- rarlanmadılar? Seçilebilecek yerlerde geçmiş se- çimleri bile aratacak az sayılarda kadın aday tab- losu neden ortaya çıktı? Vitrin adaylar için yap- madıklarını bırakmayan, vitrin temelinde liste ha- zırlayan siyasi partiler kadınlan nasıl atladılar? Listeler ortaya çıktıktan, kadın adaylara ilişkin vahim tablo anlaşıldıktan sonra kadın örgütleri- nin brotestoları tabii ki bir işe yaramıyor. Seçim- lerde oy kullanmada da bu yüzden kadınlara sırt- larını dönmüş partilerin cezalandınlacağına hiç mi hiç inanmıyorum. Kadınların siyasal bilinci oya dönüşebilecek ölçülere varmış olsaydı, Cumhu- riyet döneminin gerisinde paıîamentoda temsil noktasına zaten gelinemezdi. Siyasetçi kadınla- rı hangi hesaplarla olursa olsun atlayamazdı. Ak Parti ve Selamet, aslında kadını siyasal ge- lişimlerinde, örgütlenmelerinde, kullanmayı en iyi bilen iki parti, türbanı yükselişlerinde simge, bay- rak yapmışlar. Türbanlıların Meclis'e girememe- si, kadınları siyasete sokmamalannın şimdi en geçerii gerekçesi. Sözde kavga, gerginlik yarat- mamak üzere türbanlı partililerini fazlaca aday yapmamayı, daha doğrusu seçilecek yerlere koy- mamayı seçtiler. Dışardan ithal, vitrinde fazla ka- dın ise zaten partilerinin özü, tabanı ile çelişki, hatta alerji yaratacak bir durum. Görünürde var, özünde yok vitrinine uygun listeler ne parti taba- nında, ne de seçmeninde tepkiye yol açmaya- cak. Ama bu partiler kadını en çok, en iyi kulla- nan niteliklerini koruyacaklar. Merkez partilerde kadının olmamasının nede- ni üzerinde aslında durmak gerekli. Oy toplama ve vitrin değerleri bile eskisinden geride bir çiz- giye kaymışsa, kadın hakları savunuculan, kadın örgütleri olarak oturup ciddi ciddi düşünmek ge- rek. 1980 sonrası dünyaya paralel Türkiye'de ge- lişen kadın hareketleri, kadın örgütlülüğü, kadın sorunlannın gündeme gelmesi kavram ve arayış- lan getirmiş ama, siyasal yapılanmada, oy kullan- mada anlamlı, belirleyici, ağırlık oluşturma nok- tasına gelinememiş. İlk kadın haklarının batıdan da esinlenmiş, rüz- gâr oluşturabildiği yıllarda gösterilen özen bile si- yasi sıkışıklık, liste belirleme güçlükleri içinde yok sayılıverilmiş. Örneğin kota ilke kararı olan CHP'nin bile özeni yok. DYP, ANAP, MHP, YTP. yer kapma kavgasında kadını unutuvermişler. Malum bir de adaylar önceden önemli bir para yatınyorlar. Erkeklerkendileri için, milletvekili ola- bilme düşünde kumara yatınr gibi bu parayı ko- laycafeda ediyorlar. Kadınlaryaaile bütçesi için- de buna şans, olanak bulamıyor ya da daha ger- çekçi oluyorlar. Aslını ararsanız kadın aday aday- lan da beklenti ile bağlantılı düşük kalıyor. Özen- le seçilme, önerme olmayınca da kadınlar par- makla sayılacak noktaya geliyorlar. Mustafa Kemal'in özeni, kadınların devrimle- rindeki yeri de düşünüldüğünde, şu kadar yıl son- ra geldiğimiz tablo ne kadar acı ve utandıncı de- ğil mi? sonerta cumhuriyet.com.tr ; Bln 850 klşHşslz kalacak Mobilcom'da fatura çahşana Ekonomi Servisi - Ifiasın eşiğine gelmişken Alman hükümetinüı desteğiyle ayakta kahna şansı bulan Mobilcom, personelin üçte birini oluşturan 1.850 kişiyi işten çıkarmaya karar verdi. Mobilcom baş icra yetkilisi Thorsten Grenz, şirketin ayakta kalabihnek için maliyetlerini düşürmesi gerektiğini savunarak, 5 bin kişilik işgücünde küçülmeye gitmenin kaçınılmaz olduğunu söyledi. Mobilcom, kendisi de ağır borç yükü altında bulunan Fransız ortağı France Telecom'dan aldığı desteğin kesilmesiyle iflasın eşiğine gelmişti. Alman hükümeti tam seçimler öncesinde böyle önemli bir şirketin iflasınm yol açacağı tepkiler nedeniyle Mobilcom için 400 milyon avroluk bir kurtarma paketi hazırlamıştı.