Katalog

2 m Û L 2002 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA HABERLER ABDÜLCANBAZ TURHAN SELÇUK î "tNJAMiM KOKEMİNİH kAfcANUlcTAkAUCAİr»(İAti IMLCTÎMLERE SEMPAzt dr Dünyanın Ödediği BedelRio kentinde 1992'de düzenlenen Dünya Zirvesi'nden bu yana Gezegenimiz, hala birçok önemli konuda büyük tehlikelerle karşt karşrya. Varolan nüfusu taşıyamayan bir dünya, dünyanın içinde hava kirfiliği nedeniyle nefes alamayan insanlar ve insanlann büyük zarar verdiği iklimler, bunlardan yalnızca birkaçı. 10 yıl sonra, bu kez Johannesburg'da toplanan çevreciler, hükümet ve devlet başkanlan, yine yoksulluk, enerji ve su kaynakları, açlık gibi konuları ele alacak. Ancak, Rio'dan bu yana somut ilerlemelerin kaydedilememesi, verilen sözlerin tutulmaması, varılan anlaşmalara uyulmaması, "Dünyayı daha yaşanılabilir hale getirme" düşünü erteletmişti. Bu düşün, 2012'de gerçekleşme umuduysa giderek yerini umutsuzluğa bırakıyor. 1992 2002 NÜFUS Dünya nüfusu, yüzde 77'si gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere 5 milyar 47 milyondu. 9O'lı yıllarda nüfus, her yıJ 95 milyon artıyordu. NÜKLEERGÜÇ 31 ülkede 428 nükleer reaktör vardı. Biri 1979'da ABD'de Three Mile Adası ve 1986'da Çemobil'de olmak üzere 2 ciddi kaza yaşandı. , . .-•>,* NÜFUS Dünyada bugün 6 milyar 25 milyon insan yaşıyor, ancak büyüme hızı yılda 77 milyona geriledi. Gelişmekte olan ülkeler, toplamın yüzde 80'ini oluşturuyor. Nüfusun 2050'de, 9 milyar olması bekleniyor. SAVAŞ VE MÜLTECİLER Küresel askeri harcamalar 922 milyar dolardı ve toplam mülteci sayısı da 17 milyondu. Mültecilerin çoğu iç savaş kurbanlanydı. Yalnızca Yugoslavya sınırları içinde evlerini değiştirenlerin sayısı 1 milyondu ULAŞIM 600 milyon araçtan 480'ini arabalar oluşturuyordu. Batı ülkelerinde daha fazla araba olmasına karşın, en fazla hava kirtiliği Üçüncü Dünya ülkelerinde yaşanıyordu. KÜRESEL ISINMA Karbondioksitin 23 milyar tonu, motorlu araçlar ve orman yangınlanndan çevreye yayılıyordu. En önemli sera gazlannın milyonda birinde karbondioksit oranı 356 birimdi. OZON TABAKASI Klor konsantrasyonu 1975'te milyarda 1.4'tü. Antarktika'da her bahar, ozon tabakasında delik açan kimyasallarla tepkimeye giren klor miktarı 1992'de 3'e yükseldi. BÜYÜK KENTLER Dünyada 13 kentin nüfusu 10 milyondan fazla; bu da nüfusun yüzde 46'sını kentli yapıyor. Uzmanlar bu sayının 200'de yarıya ineceğini açıkladı. NÜKLEER GÜÇ Yılın başlannda, 31 ülkede, 32'si kurulma aşamasında olmak üzere 438 nükleer tesis bulunuyordu, Çernobil faciası, birçok ülkeyi, nükleer endüstrisini azaltmaya veya bırakmaya yönlendirdi. SAVAŞLAR VE MÜLTECİLER Askeri harcamalar, Soğuk Savaş'tan sonra 811 milyar dolara düştü, ancak ABD'nin harcamalanndaki inanılmaz yükseliş nedeniyle bu miktarın, 1992'dekinden 24 milyar dolar daha fazla olacağı belirtiliyor. ULAŞIM Bir mi/yar motorlu araç bulunuyor. 2020 yılında ulaşım araçları, başlıca sera gazlanndaki karbondioksit oranını yüzde 92'ye çıkaracak. KÜRESEL ISINMA Sera gazlannın emisyonlan giderek artıyor ve karbondioksit oranı da milyonda 370. Emisyonlarda acil bir yüzde 60'fık düşüş, yalnızca konsantrasyonlan kararlı hale getirmeye yarar. OZON TABAKASI Ozon tabakası, rekor düzeyde hasara uğradı. Antarktika üzerindeki delik 20O0'de, 28.3 milyon kilometre kareydi; yani ABD yüzölçümünün 3 katı. BÜYÜK KENTLER 2000 yılında, 10 milyondan fazla insanın yaşadığı kent sayısı 16'ya ulaştı. Bu değer 2005'te 19 olacak ve kentlerdeki nüfus, genel nüfusun yüzde 49'unu oluşturacak. YAĞMUR ORMANLARI Ağaç kesiminin yılda yaklaşık 170 bin kilometre kare olacağı düşünülüyordu. Ormanların korunması üzerine bağlayıcı bir anlaşma, Rio Zirvesi'nin sonuçlanamayan konulanndan biriydi. BALIKÇILIK Dünyanın okyanuslanndan her yıl 90 milyon ton baJık çıkartılıyor. Balık havzalannın dörtte birinin aşın kullanılması nedeniyle, avlanma alanları yok olmayla karşı karşıya. TÜRLER Yasak fildişi aycılığı nedeniyle sadece 600 bin Afrika fili yaşıyordu. 70'li yıllann başındaysa bu sayı 2 milyondu. Yaklaşık 5 bin türün yok olma tehlikesiyfe karşı karşıya olduğu açtklandı. YAĞMUR ORMANLARI Tropik yağmur ormanlannd aki ağaçlann her yıl yüzde biri kesiliyor. Mangrov ormanlannın yansı tükenebilir ve ormanlardaki yabanıl yaşam, bazı yerterde kıitik oranlara ulaştı. BALIKÇILIK Yılda 80 milyonla 90 milyon arasında balık avlanıyor, ancak amansız bir sömürü var. Aîlantik'in kuzeybatısında, sürdürülebiiiriiğin ötesinde balıkçılık yapılıyor ve dünyada birçok balıkçılık alanı çoktan yok oldu. TURLER=İ Afrika fillerinin sayısı, 1989'daki fildişi avcılığınm dünya çapında yasaklanması ve denetlemeler sayesinde 500 binin biraz altına düştü. Ancak, 11 bin türün soyu tükenmek üzere. GEÇMÎŞTEN GELECEĞE ORHANERİNÇ Karapsızlapın Kararlılığı... Erken genel seçim yaklaştıkça partilerdeki iç çekişmeler ve huzursuzluklar daha açık bir biçim- de kamuoyuna yansıyor. Transferler de bu duru- mun kanıtlannı oluşturuyor. Seçime giderken Türkiye Büyük Millet Mecli- si'nde yedi partinin grubu var. Gruplardan ikisi Fa- zilet Partisi'nin Anayasa Mahkemesi tarafından kapatlması sonucu oluştu. Saadet Parti (SP) ileAda- let ve Kalkınma Partisi (AKP) aynı kökten gelme- lerine karşın neredeyse düşman kardeşler gibi. Özellikle Erbakan Hoca'nın Saadet Partisi'ni tutan söz ve davranışları, dincı sağdaki ipleri ger- mek amacına yönelik olduğu izlenimıni veriyor. Belkı de Erbakan Hoca, genel başkanlığı bir sü- re sonra bitecek olan, milletvekili adaylığı da teh- likede bulunan Recep Tayyip Erdoğan'ın "maz- lum" rolünü oynayarak partisine oysağlamasını en- gellemeyi düşünüyor. Çünkü AKP nin oylannı arttırmasının en sağlam kaynağı olarak Saadet Partisi görülüyor. Saadet Partisi'nin oy oranının düşmesi, buna paralel olarak da "baraja takılma" tehlikesinin dil- iendirilmeye başlanmasından en fazla etkılenen kişi de Erbakan Hoca. Şu anda yalnızca Saadet Partisi tarafından sa- hiplenilen "Millı Görüç"politikasının iflası gerçek- te Erbakan Hoca'nın yürüttüğü sıyasetin de sonu olacak. Erbakan Hoca'nın, yasalar ortada iken bağım- sız milletvekili adayı olma konusundaki direnişi de, dincı sağdaki "maz/um"görüntüsünü tek ba- şına Erdoğan'a bırakmayarak seçmenleri ikilem- de bırakmak ve aynı sıfattan yararlanarak Saadet Partısi'ne yönlendirilebilecek oyları etkilemek ni- yetinden kaynaklanıyor olabilir. • • • Anayasa Mahkemesi'nin Hasan Celal Güzel'in artık yaşamayan Yeniden Doğuş Partisi'ne üye ol- masını yasalara uygun bulan karan Resmi Gaze- te'de yayımlandı. Karara ilişkin yorumlarda, milletvekilliği adaylık- lan tehlikede olan Erbakan ıle Erdoğan'ın önleri- nin açıldığı görüşü ağır basıyor. Hatta, Anayasa Mahkemesi kararının Yüksek Seçim Kurulu'nu bağlamadığını ileri süren yorum- lar bile var. Anayasa Mahkemesi kararlannın yasama, yürüt- me ve yargı organlan yanında gerçek ve tüzelkişi- leri de bağladığı bir anayasa emri iken Yüksek Se- çim Kurulu'nu bağlamayacağını ileri sünmek nasıl bir mantıktır anlamak zor. Partı üyeliği, parti üst yöneticiliği ve milletvekil- liği bırbirlerinden büyük ölçüde ayrılan konumlar. Anayasa Mahkemesi'nin Hasan Celal Güzel'le ilgili karan bunlardan yalnızca "parti üyeliği" ile il- gili. öteki konumlar için anayasa, Siyasi Partıler Ya- sası ve Seçımlerin Temel Hükümlen Yasası'nda ay- rı ayn tanımlarla sınırlamalar var. Birini ele alarak, diğer konumlar için de geçerti olacağını ileri sürmek bizlere özgü bir yaklaşırndır demek sanırız yanlış olmaz. • • • önümüzdeki seçimlerin ilgi çekici yönlerinden birini de, kendilerini iktidar adayı olarak tanımla- yan grup sahibi partilerin hepsinin az ya da çok defolu olması oluşturuyor. Kararsız seçmenlerin oy dağılımında birinci sı- rada yer alması da bu olgunun doğal bir sonucu. Dilerız, aday listelerinin açıklanması sonrasında duyacaklanmız kafamızı daha da kanştırmaz. oerinc@cumhuriyet.com.tr. 1. Asliye Ticaret Mahkemesi Toprakbank'a alacak davasıtstanbuJHaberServi- si - Bankacılık Düzen- leme ve Denetleme Ku- rumu (BDDK), Tasar- ruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) 1.3 katrilyon liralık zararla devredilen Toprak- bank'ın eski sahibi Ha- tis Toprak ve 18 eski banka yöneticisi hak- kında.'^ısulsüzkrediler ve kötü yönetimle ban- ka\ı 874 trihon382 mil- yar lira zarara uğrat- tıklan" gerekçesiyle alacak davası açtı. Da- vada, zarann 874 trilyon 382 milyar 914 milyon liralık bölümünün eski yöneticilerden yasal fa- iziyle bıriikte tahsil edil- mesi isteniyor. Toprakbank AŞ'nın eski yöneticileri hak- kında Istanbul l. Asli- ye Ticaret Mahkeme- si 'nde alacak davası açıldı. Davanın dilek- çesinde, bankalar ye- minli murakıpları ve Maliye Bakanlıgı Tef- tiş Kurulu müfettişleri- nin hazırladığı rapor- larda, u davah yönetici- lerin alınması istenen tedbirleri almadıklan, kaynaklan hissedaria- nn oluşturduğu serma- ye grubunaaktardıkla- n" ıddialanna yer ve- rildi.Dilekçede, Top- rakbank ile Toprakbank Off Shore arasındaki iş- lemler nedeniyle öden- mesi gereken, ancak ödenmediği için ceza- sıyla birlikte 44 trilyon 265 milyar lirayı aşan vergi ve cezalannın da devir sonrası TMSF ta- rafından ödenmek zo- runda kalındığı anlatıl- dı. Dilekçede. bankaya el konulduğu günkü bi- lançoda tespit edilen l .3 katrilyon liralık zarar- dan "faziaya dair hak- lar sakh kalmak" üze- re 874 trilyon 382 mil- yar 914 milyon liralık bölümün, Toprak- bank'ın eski yönetim kurulu başkanlan Hafis Toprak,ErtugrulKum- cuoğlu,MahfıEğOmez, Yener Dinçmen, Baş- kanvekili Vecdi Atam- yıldız, yönetim kurulu üyeleri Ayb Toprak,Ta- ner Berksoj, Salih Yar- dnna,DoğanSevim,Ye- şhn Toprak,Ergün Kor- kut, Yıldınm Aktürk, TurgutTav^anoğtu, ge- nel müdürler VeyselBi- len, Nejat Zafer Ata- man. denetim kurulu üyelen BekirKaraman, Mustafa tbişağaoğlu, Öznur Tunab ve FiKz Orlehan Doğdu'dan yasal faıziyle birlikte tahsili istendi.