Katalog

EfLÛL 2002 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA KULTUR kultur@cumhunyet.com.tr 15 Efsaneler, gerçeklerve'At Doğuran Savaş' Homeros'un 'ttyada'sı, TmyaSavaşı üzerine olmmuş bütün bir efsane ve destan birikimini yeni bir sanatsal bireşim içinde bütünleştiren ve kimlik-kurucu nitelikte bir başyapıttır. AVŞEEMELMESCİ Antik Yunan uygarlığını, kendınden önceki veya kendisiyle çağdaş, büyük tanm uygarhk- lanndın ayıran en önemli özellîiderinden biri, herhalde hem coğrafyasından hem de tarihsel bi- rikimiaden, kent-devletlerinin kuruJuş kurgu- sundan ve toplumsal yapıdan kaynaldanan ola- ğanüstü hareketliliğiydi. Bu hareîcetlilik destan- lanna da yansımış, iki büyük sefer'yolcuJuk an- latısı, "ArgonautTar" ve "Dyada", antik Yunan imgelemınin belirlenmesinde çok önemJi işlev- ler yüklenmişti. Troya Savaşı üzerine Homeros'un "Üyada"sı. Troya Savaşı üzeri- ne oluşmuş bütün bir efsane ve destan birikimi- ni yeni bir sanatsal bireşim içinde bütünleştiren ve kimlik-kurucu nitelikte bir başyapıtür. Üste- lik Haluk Şahin'in 25 Ağustos tarihli Radikal'de yayımlanan yazısında Prof. J.V. Luce'tan akta- rarak belirttiği gibi, Homeros'un topoğrafyası- nın ana hatlanyla gerçeklere uygun olduğu ko- nusunda uzmanlann büyük bölümü birleşmek- te ve yüz yıl önce Troyallion'un yerini Home- ros destanlanndan hareketle Hisarlık tepesi ola- rak saptayıp, giriştiği kazılarda üst üste yığılmış katlar halindeki kalıntılara ulaşan Schliemann'ın bu saptamasının doğru olduğunu kabul etmek- tedir. Tabii Troya Savaşı 'nm gerçekliğini Homeros coğrafyasının doğrulanabilirliğine dayandırmak ne kadar sağlıkh bir yöntemdir, bilemiyorum, çün- kü bir yazın üriinü çok gerçek bir yerde geçen tamamen kurmaca bir olayı da anlatabilir. Be- nim bu konuda kafamı kurcalayan soru olduk- ça basit ashnda: Homeros'un betimlediği Tro- ya Savaşı: 1- Çıkış nedeni (en azından görünür neden) belli; 2- Kaç yıl sürdüğü belli; 3- Kim- lerin fhangi kentlerin) kaöldığı belli; 4- Nasıl so- nuçlandığı belli bir savaşhr. 0 günün dünyasın- da, bölgedeki onlarca kent-devleri, yani ashnda Girit, Batı Anadolu, Yunanistan ve Trakya'nın tamamını kapsayan ve on yıl sürdüğü söylenen bir savaşın yazılı izlenne, belgelerine kıta Yu- nanistan'ı, Anadolu, hatta Mısır arkeolojisinde rastlanması gerekmez mi? Benimki sadece bir soru, daha öteye de bir iddia taşımıyor, ama bi- lebildiğim kadanyla kimi uzmanlar (örneğin MJ. Finlcy) bu tür sorulardan hareketle, Tro- ya'nın kendisinde veya onunla çagdaş alanlar- da somut kanıtlar ortaya çıkartılmadığı sürece bu savaşın bir varsayımdan öteye gidemeyece- gini ve bugüne kadar böyle bir bulguya erişile- mediğini belirtiyorlar. Haluk Şahin, özellikle Hititoloji alanında bu yönde bulgular olduğunu söylüyor; bu benim için yeni bir bilgi, kendisine teşekkür ecüyorum, söz ettiği kaynaklara mutlaka bakacağun. Argo Gemicileri Soru soruyu doğuruyor. Troya Savaşı'na ka- Bursa KüttürSanatveTurizm Vakfi Tiyatrosu'nun TroyaSavaşı'ndan yola çüap hazuianan yeni oyunu tılan kahramanlardan bir önceki kuşaktan kişi- lerden oluşan Argonaut'lann (Argo Gemicileri) AJtın Postpeşinde Karadeniz'e açılmalan da ta- rihsel bir gerçeğin izlerini banndınyor mu? Bi- Iebildığim kadanyla, onlann izledigi güzergâh ve betimlenen yerler de bölge coğrafyası içinde tanımlanabilme özelliğini taşıyor. Aslında gerek tlyada'da gerek Argonaut'lar destanında ortak bir nokta dikkat çelciyor: An- tik Yunan'ın kuzeye, Marmara ve Karadeniz'e doğru çıkma istegi. Bu ya gerçekten oralarda ku- Efsanenin, anlatının, edebiyatın, genelde sa- nahn da gücü bu zaten. Bursa Kûltûr Sanat ve Ttarizm Vakfi Ben şımdi Argonautlar'm o ünlü seferlerinde uğradıklan ve Heraklesın gözdesi Hylas'ın kay- bolduğu Mysia topraklannda, rivayete göre Hylas'ı aramak için geride kalanlann kurduğu Bursa'dayım (Prusa). Bursa da tarihi kat kat bi- riktirmiş çok eski bir kent. Bölgenin Troya Sa- vaşı'nın gerçekleşriği varsayılan MÖ 1500'ler- 'A t Doğuran Savaş' adlı oyunu Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakfı Tiyatrosu 'nun genç oyuncularıyla çahşıyoruz. Bursa Devlet Tiyatrosu eski müdürlerinden ve Devlet Tiyatroları 'nın kıdemli sanatçılanndan Feyha Çelenk'in 1995'te, Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakfı bünyesinde kurduğu bu genç tiyatro temsillerini Tayyare Kültür Merkezi 'nde sahnelediği gibi, birçok kente turneye de gidiyor. rulmuş kolonilerle bir tarihsei ılıntı taşıyor ya da böyle bir düşü yansıtıyor. Üstelik "Avrupa'nın kafasındaki 'biz' ve 'öteki' kavramlannın oriji- ninde Troya Savaşı'nın buiunması" (Haluk Şa- hin, aynı yazı) bugünden geriye dönük bir bakışın izini taşımakla bırlikte(doğrusu herhalde, "Av- rupa 'bız' ve 'öteki' kavramlannı ohıştururken TrovaSa\aşıanlatısındandarjirkunıcu-rnitosola- rak yararlanmıştır"' olmalıydı), efsanenin iire- tildiği toplum (antik Yunan) açısmdan aynı ku- rucu- mitos işlevini çok daha güçlü bir sesle üst- lendiğini, bu anlamda destan- efsanenin tarihsel gerçekten daha gerçek bir boyut kazandığını görmek gerekiyor. de iskân edilmiş halde olduğu sanıhyor. Şimdi böyle bir kentte, Troya Savaşı'ndan yola çıkan "At Doğuran Savaş" adlı oyunu Bursa Kültür Sa- nat ve Turizm Vakfi Tiyatrosu'nun genç oyun- culanyla çahşıyoruz. Bursa Devlet Tiyatrosu eski müdürlerinden ve Devlet Tiyatrolan'nın kıdemli sanatçılann- dan Feyha Çelenk'in 1995'te. Bursa Kültür Sa- nat ve Turizm Vakfi bünyesinde kurduğu ve "ço- cuğum" diye nitelediği bu genç tiyatro temsil- lerini Tayyare Kültür Merkezi'nde sahnelediği gibi, birçok kente turneye de gidiyor. Önceleri çocuk ve gençlik oyurtlanna ağırlık 'At Doğuran Savaş'tan prova esnasında bir görüntü. veren topluluk, giderek her yaştan seyirciye yö- nelik bir repertuvar tiyatrosu niteliğine bürün- müş durumda. Aynca her yıl geleneksel bir or- taoyunu da sahneleniyor. Vakfuı çok sayjdaki etkinhği içinde en önemlilerinden biri de ulus- lararası nitelikteki Bursa Çocuk ve Gençlik Ti- yatrolan Festivali. Tiyatro etkinliğiyle ülke tanıömının böyle dü- zeyli birbiçimde bütünleştirilmesi önemli birba- şan. Tabii bu arada böyle bir tiyatroyu Bursa'ya armağan eden Feyha Çelenk'i, Bursa Kültür Sa- nat ve Turizm Vakfi 'nı, bünyesinde böyle mo- dern bir kültür ve sanat etkinliğini yaşatan Bur- sa Büyükşehir Belediyesi 'ni de aynca kutlamak gerek. Evet, değerh birdostumun dediği gibi, Tür- kiye'de iyi şeyler de oluyor işte, istendiğinde... Ekip oldukça genç, çalışmaktan asla bıkmıyor, yorulsalar da her an yaratıma açık bir enerjiyi sürdürüyorlar. Tiyatroyu böylesine seven, işine böylesine değer veren gençlerle çalışmak ayn bir mutluluk. Kültür Park'ın içindeki muhteşem Açık Ha- va Sahnesi 'nin yanı başındaki valafbinasının pro- va salonunda, son derece rahat bir ortamda, ki- mi zaman ağaçlann hışırtısını dinleyerek, kimi zaman kendi çalgılanmızla rüzgâr efekti yapa- rak, burnumuzun dibine kadar gelmiş savaşa inat, Zeus'a, tüm egemenlere ve onlann uşakla- nna seslenen Goethe'nin H Prometiıeiis''undan di- zelere kaptınyoruz kendimizi: "Sen yoksa beni / Yaşamaktan bıkar mı sandın? / Kaçak çöüere gjderim mi sanduı/Açmıyor diye/Bütün düş to- murcuklan?/Bakişte,yerüyerinde>im;/tnsan- lar yetiştiriyorum bana benzer; / Bütün bir ku- şak benim gibi, / Acılara katianacak, aglayacak / Gülecek, sevinecek, / Ve aldınş eüneyecek sana /Benim gibi!" P .. . ÖİİM ARİFDAMAR Ergin Yüdızoğlu'nun 'non locaöty' ş> iri ve ayın şiirleri üstûne... Edebiyat ve Eleştın dergisinin Temmuz- Ağustos 2002, 61. sayısında yer alan şiıri "non locafilj" ağustos ayının şiiri olarak seçilerek, gazetemizin 26 Ağustos günlü sayısmda yayımlandı. Ergin Yddızoğlu, Kim Kimdir'de kısa bir yazı içinde de olsa okurlanmıza tanıtıldı. Türk edebiyat ve şiirinde çok az görülen seçkin bir entelektüel, kültür ve sanat ada- mı. Bütün Cumhuriyet okurlan gibi ben- de Global Politikülrürbaşlığı altındaki ya- zılaruu büyük bir ilgi, derin bir hayranlık- la okuyor izliyorum. Yaşammı Londra'da sürdüren Yıldızoğlu, globalizmin. yeni dünya düzenininin iç yüzunü, bütün girdi çıkhsını. Türkiye'de yaşayanlann uzağm- da kalan gizlerini (dünya basını ve med- yasını yakından izlediğinden), karanlıkta kalan yönlerini büyük bir açıklıkla, bilim- sel dünya görüşünün ışığmda sergiliyor, çözümlüyor, yalın bir anlahmla sunuyor, okurlarıru aydınlatıyor. Bizler de yeni em- peryalizmin uzaktan göriildüğü, sanıldığı gibi hiçbir sorunu olmadığını, sonsuza ka- dar sürebileceği yanılgasından Yıldızoğ- lu nu okurken kendimizi kurtanyor, umut- suzluktan umuda. kötümserlikten iyimser- liğe yelken açıyoruz. Ayın Şiiri seçim ve değerlendirmesinin ta başından beri MemetFnat da, ben de Er- gin Yıldızoğlu'nun bir şiirini (sanınm bu süre içinde üç şiiri yayımlandı dergilerde) Ayın Şiiri seçmeyi çok istedik. "non loca- Hty" şiirini geçen aykı Memet Fuat, Ada- let(Çutsay) Bilgin'le bu konu için bir ara- ya geldiğimizde Ulkü Tamer'inkini tem- muz, Yıldızoğlu'nunkini de ağustos ayla- n için düşündük. Bu ay ki seçimi, demek istediğim ben tek başıma yapmış değilim, ortak beğenimizdi. Yanıldığırru sanmıyorum. Ergin Yıldızoğ- lu Marksist bir entelektüeldir, politik bilin- ci olağanüstü derindir. Ekonomik, politik sentezlerinin yadsınamayacak bir doğru- lukta ve yerdelikte olmasının gizi buna da- yanmaktadır. Bunun yanı s^a estetik teori- siyle ilgili düşünceler de üretmekte, bu ko- nuda da (yazılannı okuyanlar bilecekler- dir) yetkin bir aydın olan Yıldızoğlu: Bilerek ya da bilmeyerek günümüz Türk şiirinın dışında bir konumdadır. Şiirlerin- de yer verdiği, göndermelerde bulunduğu politik, sanatsal alıntı ve göndermelere Türk şiir okuru yabancıdır. Şiirlerinin ya- dırganan yanı buradan kaynaîdanmaktadır. O bir yeryüzü şairidir. Böyle bir atmos- fer içindedir. Şiirlerini îngiliz ya da ABD yayın organlannda yayımlasa düşünceme göre hiçbir biçimde yadırganmaz, doğal kar- şılanır. Bir de şunun alrını çizmek, vıırgulamak isterim. Böyle derin bir politik bilinci ba- nndıran bir şairin bilinç dışına çıkması (her ne kadar estetikle ugraşıyororsa da) çok güçtür. Şairimiz "non JocaBty" şiinnde bunu en aza indirmiş, şiirinin bizlere yabancı, çok yabancı gelmesini önlemiştir. Bir başka şiirinde yer alan Derviş'in sa- bah kahvaltısının 150 dolar tuttuğu gibi Türk şiirinde popülist bir söylem olarak gö- rülen sıradanlıktan uzakJaşmıştır. Bu şiirinde imgesel anlatım, şiirde ge- rekli olan yoğun anlatım, en önemlisi de şiirin devrimci mesajı sloganlar dışında iş- lenmiş, estetik haz uyandıracak bir çizgi- de baştan sona kusursuz bir yapıya kavuş- muştur. Not: Bundan böyle ilkin tek başıma baş- iadığım bu uğraşıyı yine tek başıma sür- düreceğim. Birkaç şiir içinde seçcim yap- makta zorlandığım olursa sevgili dostum Memet Fuat'ın önerisine başvuracağım. Birlikte çalıştığım Sayın Orhan Koçak, Sayın Necmiye Aipay ve kardeşim AdaJet Bilgin e katkılanndan ötürü teşekkürleri- mi sunuyorum. Köy seyirlik oyunlar semineri başladı Kültür Servisi - Istanbul Büyülcşehir Belediyesi Şehir Tiyatrolan Tiyatro Araştırma Laboratuvan (T.A.L) bün- yesinde 'Köy Seyiıfik CKıuüar' semi- neri başladı. Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğ- rafya Fakültesi Tiyatro Ana Bilim Da- lı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nurhan Karadağ tarafuıdan Harbiye Muhsin Er- ruğrul Sahnesi'nde saat 20.00 - 21.30 arasında verilen seminer, Istanbul Bü- yükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu oyunculannın katılımıyla yapılıyor. Yeni sezonda sahnelenecek Ortaoyu- nu ve Köy Seyirlik OyunJara da ön ha- zırlık niteliği taşıyan barkovizyon gösterileri eşliğindeki seminer, yann (3 Eylül) sona eriyor. Tiyatro Araştırma Laboratu- vannın, Geleneksel Türk Tiyatro- sunu araştumak ve 'Köy Sejirlik Oyun nedir ve nasıl salinelenir?', günümüzde 'Nasıl sahnelenmetidir?' sorusuna cevap aramak amacıyla dü- zenlediği seminer, daha önce başlatı- lan Halk Oyunlan (Banş Ushıaşık), Karşılaştırmalı Mitoloji (HaşmetZey- bek), Mitoloji - Masal-Efsane (Dr. Muhsine Helimoğlu Ya\Tiz) se- minerlerinin devamı niteliğin- de. Tiyatro Araşhrma Labora- tuvan, yeni sezonda da mes- lek içi eğitim ve gelişim prog- ramı doğrultusunda semi- nerler dizisine de- vam edecek. (02122477636) J Diyarbakır Sanat Merkezi açılıyor Kültür Servisi - Diyarbakır Galeri Iş Merkezi'nde 7 Eylül Cumartesi günü Diyarbakır Sa- nat Merkezi(DSM) açılacak. Anadolu Kültür AŞ, kültür-sa- nat insanlan ve birtakım ku- ruluşlann katılımıyla kurulan DSM'nin amacı, fstanbul ve Ankara dışındaki diğerkentle- re sanat alanında yenilikler ge- tirmek. DSM'nin açıhşında yer alan ilk proje, merkezin güncel sa- nat etkinlikleri koordinatörü küratör Beral Madra'nın ha- zırladığı 'Çoğaltmalar' başlık- lı sergı. Sergi, Borusan Kültür ve Sanat Merkezi'nin işbirli- ğiyle açılacak. Açılış kapsa- mında MuratBelge,CevatÇa- pan, Jale Parla, Sibel Irzık, Işıl Kasapoftu, AHn Taşçıyan, As- h Erdoğan, Sabahattin Çetin taraiîndan edebiyat, tiyatro, si- nema atölyeleri ve seminerler yapılacak. Merkezin açılışıyla eşzaman- lı başlayacak olan Gezici Sine- ma Günleıi Diyarbakır ve çev- resındekı sinema olmayan iiçe- lerde 15 gün sürecek. Bu gös- terimler, Bağımsız Yapımlar Şirketi'nin sağladığı teknik alt- yapı ile gerçekleştirilecek. Merkezin 'yaşayan' projele- rinin sorumlusu Serhan Ada. Diyarbakırhlann ve çe\re il- lerden gelen ınsanların katılacağı ve ortaklaşa üretim süreçlerini başlatması beklenen disiphnlerarası kültür-sanat atöl- yeleriyle ilgili olarak EceTemd- kuran, Emre Koyuncuoğlu, BanşPirhasan ve Bejan Matur çalışmalannı sürdürüyor. 'Altın Aslan' takdimi ilkkez fotoğraflanamadı Venedik'te basın protestosuROMA (AA) - 59. Venedik Film Festivali'nde organizasyon bozukluğunu protesto eden foto muhabirleri, Kariyer Ödülü verilirken fotoğraf çekmeyip salonu terk ettiler. Venedik"teki "Büyük Salon"da gerçekleşen ödül töreninde, daha rahat çalışabihnek için istedikleri sıramn venlmemesıni protesto eden foto muhabirleri, makinelerini kapatarak salondan dışan çıktı. Kariyer Ödülü Altm Aslan, Italyan komedi filmlerinin unutulmaz ismi Dino Risi'ye verilirken festival tarihinde Altm Aslan Ödülünün takdimi, ilk kez fotoğraflanmadı. Harrison FortTun Irak tepkisi Öte yandan, festival dolayısıyla Venedik'e gelen "K 19-The WTdowmaker" adlı fılmin başrol oyunculan Harrison Ford ile Liam \eeson, yaptıklan açıklamalarda, ABD'nin olası Irak saldınsından büyük endişe duvdukJannı söylediler. Soğuk savaş döneminin anlahldığı filmde, başrol oyuncusu Ford, gazetecilerin, olası saldınyla ilgili sorusuna, "Çok endişeKyim. Kişisel olarak Vîetnam Savaşı'nı bilen biriyim" yanıtını verdi. trlandah aktör Neeson da "Bush, parmağında kaşmtılan olan bir çocuk gibi. L marını ki o kaşıntılar en azuıdan 2 hafta daha durur ve daha sonra akıl üstün geür" diye konuşru. İstanbul Kültilr Sanat VakfiBüişim Fuarı 9 nda Kültür Servisi - İstanbul Kültür ve Sanat Vakfi(ÎKSV) tarafindan sanatseverleri bir çatı altında toplamak amacıyla kurulan l Istanbul Kültür ve Sanat Dostian'( ÎD) programını sanal ortamda destekJemek amacıyla kurulan 'İstanbul Dosdan Portah' vv^^istanbuldostlarLorg, Beylikdüzü TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezi'nde 3 - 8 Eylül tarihlerinde gerçekleştirilecek Cebit Euroasia Uluslararası Bilgi ve İtetişim Teknolojfleri Fuan'na kaühyor. ÎKSV, Bilişim feknolojileri Fuan'nda sanatçılarla bilgjsayar dünyasına ilgi duyanlan bir araya getirmiş olacak. 3-8 Eylül tanhleri arasında her gün 11.00 - 20.00 saaüeri arasında ziyarete açık olacak fuarda, 2. Salon'da yer alan Istanbul Dostlan standına, 4 Eylül Çarşamba günü saat 13.00'te Mercan Dede, 5 Eylül Perşembe saat 17:00'de Kerem Görsev, 6 Eylül Cuma günü saat 16.00'da Meftem Cumbul, 7 Eylül Cumartesi saat 17.00'de Genco Erkal, 8 Eylül Pazar günü saat 12:00 'de Fazri Say konuk olacaklar ve istanbul Dostlan Portah'nı tanıtacakJar. tD'nin en hareketli bulusma noktası olan tstanbul Dostlan Portah (w-vvw.istanbuldostlari.org) öncelikle tKSV'nin misyonunu paylaşan ve onun düzenlediği kültür ve sanat etkınliklerine aktif katılımlanyla destek olan Istanbul Dostlan Lale Üyeleri'nin bir iletişim merkezi işlevini görüyor. Üyeler, ED Portah'ndaki 'etkinlik arama motoru' ve 'etkinlik takvimi' ile kuruluşun etkinlıklerinin yam sıra, tstanbul'da gerçekleşen tüm etkınliklerle ilgili güncel bilgilere ulaşabiliyorlar. Istanbul Dostlan Portalı, tüm internet kullanıcılanna açık bir site. Müzik, tiyatro ve sinema alanlanndaki son gelişmeler, sergi haberleri, kültür sanat gündemindeki kişilerle röportajlar, gözde mekânlarla ilgili yazıîar da bulunuyor. Portal, ziyaretçilerine, seçkin yazar kadrosunun, Evinfrrasoğht,Aydın Büke, Murat Abbas, Mert Emcan, Murat Beşer, Orhan Kâhyaoğlu, Yamaç Okur, Fırat Yücel, İbrahim Türk, iNecati Sö'nmez'in kaleminden yorum ve gözlem yazılan da sunuyor. Ibpahimova'njn Afpîka konseri • Kültür Servisi - Sanatçı Yıldız Ibrahimova Güney Afhka'mn başkenti Johannesburg'da, Türkiye ve Bulgaristan) adına Balkan ve Anadolu folklorunun içinde yer alan 'caz' uyarlamalannı tanıtan konseri yann verilecek. Konser, Birleşmiş Milletler tarafindan düzenlenen' Sürdürülebilir Kalknıma Konferansı' etkinlikleri çerçevesinde gerçekleştirilecek. Aynca konserde Ibrahimova'ya, piyanosuyla Bulgar Vasko Parmakov eşlik edecek. Öte yandan Johannesburg'da bulunan sanatçılan Güney Afrika' da yaşayan Türk sanat müziği sanatçısı Yüksel Uzel misafir edecek. Azra Erhat anılıyor • Kültür Servisi - Azra Erhat, ölümünun 20. yıldönümü olan 6 Eylül'de Türkiye Yazarlar Sendikası'mn organize edeceği bir törenle anılacak. Tören, saat 11.00'de, Azra Erhat'm Üsküdar Bülbülderesi'ndeki gömütüne çiçek bırakılmasıyla başlayacak. Ardından, Beyoğlu'ndaki Cumhuriyet Kitap Kulübünde konusu 'Bizdeki O' olan bir toplantı yapılacak. Vedat Günyol, Türkan Saylan, Zeynep Oral, Şadan Gökovah. Ayça Abakan ve Cengiz Bektaş, Azra Erhat hakkında konuşacaklar. Azra Erhat için 19.30'da Beşiktaş'tan, 19.45'te Üsküdar'dan bir tekne kalkacak ve saat 22.00'ye kadar bir Mavi Yolculuk akşamı yaşanacak.