Katalog

9 EYLÜL 2002 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishabfa cumhuriyet.com.tr 11 fiurel, Wo|fowitz ike göpüştü • WASHES GTON (AA) - Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Şükrü Saıa Gûrel, dün ABD Stvunma Bakan Yardımcısı PJUI Wolfowitz ik bir araya geldi. Gürel, Wolfowitz ile önce yaklaşık yanm saat suren ikili görüşmede bulundu. Daha sonra, ABD Savunma Bakan yardımcılanndan Douglas Feith'ın da katılımıyla heyetler arası toplantıya geçildi. Burada öncelikle Irak konusu ele alındı. Kudüs'e 5 milyon dolarlık akrilı çrT • KUDÜS(AA)-tsrail Savunma Bakanhğı'nın, Kudüs'ün çe\Tesine çekilmesi planlanan 5 milyon dolarlık "akıllı elektronik çit" ihalesini, tsrail'in Elbit Systems fırması kazandı. Fırmadan yapılan açıklamada, îsrail- Lübnan sınırını ve Israil- Gazze Şeridi'ni birbirlerinden ayıran iki çitin bir benzerinin, Kudüs'ün çevresine çekileceği bildirildi. AçıkJamada, "akıllı elektronik çit" in 25 kilometre uzunluğunda olacağı ve ilk aşamanın 5 milyon dolara mal olacağı belirtildi. brail'de intihar saldırısı • KUDÜS_(AA)-Israil'in kuzeyinde bir Arap kenti olan Um el Fehm'in girişinde meydanagelen intihar saldınsında ilk belirlemelere göre 1 Israilli öldü, 3 tsrailli de yaralandı. îsrail ordu radyosu, kasaba yakınlannda bir otobüs durağında meydana gelen patlamada ölen kişinin intihar eylemcisi olduğunu duyurdu ve saldırganın polisin kendisine yaklaşması üzerine telaşa kapılarak patlayıcılan erken patlattığının tahmin edildiğini belirtti. Israil'de 4 Ağustos'tan beri ilk kez intihar saldınsı düzenlendi. Saldırının sorumluluğunu şu ana kadar üstlenen olmadı. Şaron okula saldınıyı kınadı • KUDÜS(AA)-lsrail Başbakanı Ariel Şaron, Batı Şeria'daki bir Filistin okuluna düzenlenen ve 5 kişinin yaralandığı saldınyı kınadı. Devlet radyosu, Şaron'un kabineye yaptığı konuşmada, "iyi terorizm kötü terorizm diye bir şey olmadığını" belirterek "Terorizm terorizmdir. Bu eylemler tsrail hakkında önyargıya sebep oluyor" dediğini kaydetti. Tamiller: Hedef özerklik • SAnAHİP(AA)-Sn Lanka'da hükümetle banş görüşmeleri masasına oturan Tamiller, bağımsız bir devlet için değil, "kapsamlı özerklik" için savaştıklannı bildirdi. Tamil Elam Kurtuluş Kaplanlan (LTTE) temsilcisi Anton Balasingham, LTTE'nin bağımsız devlet düşüncesiyle değil, "anavatan ve kendi kaderini tayin etme" düşüncesiyle hareket ettiğini söyledi. Doğu Avrupa yoksuNaşıyor • KOPENHAG(AA)- Sosyalizmden kapitalizme geçen Doğu Avrupa ûlkelerinde, yoksulluğun büyük hızla arttığı bildirildi. Dünya Sağlık Örgütü'nün 2002 raporuna göre, 1988 yılında Doğu \vrupa'da günde dört dolardan daha az parayla geçinenlerin oranı yüzde 3.3 idi, bu rakam 90'lann sonunda ise yüzde 46'ya irladı. Doğu A\Tupa ilkeleri 1990'lıyıllarla sirlikte kapitalizme geçiş sürecine girmişlerdi. Irak'ın attığı adıma karşın saldında kararlı görünen ABD'ye karşı sesler yükseliyor ' Savaşa hayır' cephesi# Fransız sosyalistler, yönetimi, Bush'a açık bir biçimde hayır demeye çağınyor. Ingiliz sanatçılar da Blair'in bürosuna dilekçe gönderdi. ! Dış Haberier Servisi - ABD yö- netiminin, Irak'ın kapılannı Birleş- . miş Milletler (BM) silah denetçi- . lerine koşulsuz olarak açtığmı bil- dirmesine karşm savaşta kararlı ol- ması, uluslararası kamuoyunu en- dişelendiriyor. Bağdat'ın attığı adımla elinde bir "bahanesi kahnadığr belırtilen ABD Başkanı George Bush önce- ki gün yaptığı konuşmada "Ban- şı sağlama almakiçin Saddam Hü- seyin'e karşı harekete geçme za- manHtar" demişti. BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesinden Rusya, Irak'ın denetçileri kabu- lüyle artık yeni bir karara gerek kalmadığını söylerken ABD yeni bir karar tasansında ısrarlı. ABD'nin Güvenlik Konseyi'ndeki baş müttefiki Ingiltere'de de aydmlar ve sanatçılar, Başbakan TonyBlair'i artık "savaşa hayır" demeye çağırdılar. tngi- liz oyun yazan Harold Pinter, sinema oyuncusu Jemma Redgrave, yönetmen ve Ken Loach'un da aralannda bulun- duğu sanatçılar, Blair'den olası saldın- ya verdiği desteği çekmesini istediler. "Savaşa Dur Koansyonu"nun destek- lediği ve 100 kadar sanatçının imzala- dığı dilekçe. dün Blair'in bürosuna gön- derildi. Dilekçede, "Ingfltere'nin Avru- SAVAŞIN METEOROLOJİSI ABD basınının derdi hava • USA Today, Irak'ın son hamlesinin ABD'yi oyalayacağı ve müsait hava koşullannın kaçınlmasına neden olacağı değerlendirmesi yaptı. Dış Haberier Servisi - Irak'ın silah denetçilerine koşulsuz geri dönüş izni vermesi karannın ardından denetçilerin Irak'a ulaşması ve işbaşı yapması sürecinde, Pentagon'un Irak saldınsı için uygun hava koşullannı kaçırabileceği bildirildi. ABD'de yayımlanan "USA Today" gazetesi, Irak'a BM silah denetçilerinin dönüşünün, ABD'nin uygun hava koşullannda yapabileceği olası saldınyı erteletebileceğini belirtti. Haberde, Irak lideri Saddam Hüseyin'i devirmeye yönelik bir harekât için en ideal zamamn, "idmyasaL, biyolojik ya da nükleer silahlara karşı koruyucu giysilerie donaülmış ve ağır zırhh araçlar içindeki askerlerin ikrleyebilmesi için uygun hava SKakbğmm bulunduğu güz sonuyla bahar başı arası olduğu" aktanldı. Haberde, 1991 Körfez Savaşı'nm, hava sıcaklığının düşük olduğu Ocak-Nisan arasmda gerçekleştiği hahrlatılırken ramazan ayı ile çakışma durumuna da dikkat çekildi. Ramazan ayuun bu yıl kasım ayı başında başlayıp aralık başlannda sona ereceği hahrlatılrrken Irak BM silah denetçilerini kabul etmeden önce de Arap dünyasının hassasiyeti nedeniyle Amerikan güçlerinin ramazan sonrasına kadar bekleyeceği kanısının yaygın olduğu kaydedildi. pa'daki komşularmm çoğuyla Ortado- ğu'daki iiikelerin, dünya ve bölgeyi bü- yük tehEkeye sürükleyecek olan Irak'a yöneSk bir saktanya karşı çıküğT hatır- latıldı. Fransız sosyalistler de "Irak'a aske- ri müdahale konusunda Bush'a açık bir biçimde hayır demek gerekir" dıyor. Fransa'da Sosyalist Parti'nin Meclis Grup Başkanı Marc Ayrault, France 2 televizyon kanalına yaptığı açıklama- da, Fransız Dışişleri Bakanlığı'nın Irak'ın yeni açılımıyla ilgili rutumunu eleştir- di ve Paris'in arnk açık bir dille ABD'nin müdahalesine karşı çıkması gerektiği- ni ifade etti. Ayrault, "ABD'nin ne pa- hasma olursa oLsun Irak'a savaş açnıa gi- bi bir düşüncesi olduğu inancını taşryo- ruz. Özeffikle 11 EylüTden sonra bu çok tehlikeli olabiür" şeklinde konuşru. Avrupa da askeri müdahaleye en net karşı çıkan Almanya'da Dışişleri Baka- nı Joschka Flscher de tek yanlı bir sal- drn konusunda endişeli olduğunu dile getirdi. Fischer, Alman televizyon ka- nalı ZDF 'de yayunlanan bir programda yaptığı konuşmada, "Gerçi uluslarara- sı tehdit kuKsi Saddam'uı fikrini değiş- tinnesini sağladı, ancak Irak konusun- da tek tarafh önkmler abnması endişe- Rumsfeld 'e protesto ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld, olası Irak saldınsının destekknmesini istedi. Kongre'de protesto gösterisüıe hedef oldu. Rumsfeld'in tam arkasında buhınan protestocu grup, Rumsfeld konuşma yaptığı sırada savaş karşıt sloganlar içeren pankartiar açü. "Denetçilere evet, savaşa hayır" sloganlan atan grubun gösterisi sırasında Rumsfeld konuşmasına ara verdL PoBs eylemcilere müdahale etmezken göstericiler bir süre sonra salonuterkettL (REUTERS) si hâlâ mevcut'' diye konuştu. Körfez'de kâbus sürûyor Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Su- ud el Faysal, Irak'ın attığı adıma karşm Körfez'de bir savaş kâbusunun sona er- diği konusunda endişeleri bulunduğu- nu söyledi. Suriye, Irak'ın ABD'nin bu ülkeye yönelik savaş gerekçesini orta- dan kaldırdığını bildirirken Iran Cum- hurbaşkanı Muhammed Hatenü, Tahran yönetiminin ABD'nin tek başına Irak'a harekât düzenlemesine karşı olduğunu, Bağdat yönetiminin de BM kararlanna uyması gerektiğini söyledi. SAYDAM IRAK: TOP ARTIK BM'DE - BM silah denetçilerinin başkanı Hans Blrv'in, Irakh yetkililerle ilk kez dün bir araya geldi. Taraflar ekün ayı başında yeniden buluşacak. Denetçi- leri kabul eden Irak topu artık BM'nin sahasına attığını söy- lüyor. Olup biten tarüşmalann bir kısmını izleyebilen Irak hâlkı ise yaşam mücadelesi veriyor. (Fotoğraf: AP) îşsîzler salchrı habercîsi Kuzey Irak'ta faaliyet gösteren şirketler sözleşmeleri feshediyor FERİT DE1VIİR TUNCELİ-Kuzey Irak'ta, BM petrol karşılığı gıda programı kapsamındaki pro- jelerde yer alan şirketlerin sözleşmelerini feshetmesi üzerine 80 bin kişi işsiz kal- dı. Irak Kürdistan Demokrat Partisi ve Irak Kürdistan Yurtseverler Birliği yetkili- leri bu gelişmenin ABD' nin saldınsı öncesi birhazırhk ol- duğunu ileri sürdüler. BM Güvenlik Konseyi'nin 986 sayılı karan gereği de- vam eden uygulama çerçe- vesinde Irak'ın her yıl sattı- ğı petrolden elde edilen ge- lirin yüzde 13'ünü Kuzey Irak'ta gıda ve altyapı için kullanması öngörülüyordu. Projeler iptal ediüyor Duhok, Erbil ve Süley- maniye çevresinde 800'ün üzerinde yol, su, elektrik, konut ve mayın temizleme projelerinde yer alan çoğu yerli şirketin dolann, yerel Irak Dinan karşısmda değer kaybetmesi sonucu muka- velelerini bozduklan ileri sürüldü. Ancak, bunun ar- kasmda farklı hesaplann da olabileceği belirtiliyor. ABD'nin Irak'a kısa süre içinde saldrn düzenleyeceği ve bölgedeki istikrann bozu- lacağı göz önüne ahnarak çahşmaların durdurulduğu savunuluyor. Bölgedeki IKDP ve IKYB yetkılileri 800 projenin durması üzeri- ne 80 bin kişinin işine son ve- rildiğini öne sürdüler. Sadece Erbil bölgesinde 30 bin kişinin işten çıkanl- dığı belütilirken bu proje- lerde çalışan işçilere gün- lük yevmiye olarak 40-100 dinar kadar ücret ödenmek- te olduğu kaydedildi. Pro- jeyi yürüten firmalar ise BM'den paralannı dolar ba- zmda alıyordu. Time: Irak liderinin denetçileri kabul etmesi son derece akıllıca Saddam, Bush'un planmı bozdu Dış Haberier Servisi- ABD"de yayım- lanan Time dergisi, Irak'ın BM silah de- netçilerinin dönüşünü kabul ederek Was- hington'u köşeye sıkıştırdığını yazdı. "Saddam, ABD'nin savaş planlarmı sa- bote etti" yorumunu yapan Time, Irak' ın silah denetçilerine kapılan açarak, ulus- lararası toplumun ABD'nin savaş poli- rikasma destek vermesini engellediği- ni ve ABD'yi bu konuda yalnız bırak- tığını vurguladı. NTVMSNBC'nin internet sitesinde- ki habere göre Time, Irak'm BM denet- çilerini kabul etmesinin ardından, Be- yaz Saray'ın fazla bir seçme şansı bu- lunmadığını ve Irak'ın önerisini ~kabul etmek zorunda kalacağınr vurguladı. Yorumda, uluslararası toplumun Irak'a • Bağdat'ın silah denetçilerini kabul etmesinin Washington açısından bir bakıma "dramatik bir zafer" olduğunu belirten Time dergisi, Saddam Hüseyin'in Bush'un uluslararası destek almak için yaptığı manevrayı boşa çıkardığrnı kaydetti. karşı savaş başlatılmasına taraftar olma- dığı, ancak kak'ın denetçilerin dönüşü- nü kabul etmesinin uluslararası camia tarafından talep edildiği hatırlatıldı. ABD Başkanı George Bush'un 12 Eylül'de BM Genel Kurulu'nda yap- tığı bu yöndeki yaklaşuru paylaşan ko- nuşmanın ardından, daha önce Irak politikasına karşı olan Fransa ve Su- udi Arabistan'ın dahi desteğini almış- tı. Ancak BM silah denetçilerinin dö- nüşünü kabul eden Saddam Hüseyin, uluslararası toplumun isteklerini kabul ettiği görünrüsü verdi. Time'a göre Saddam'ın bu hamledeki amacı, ABD'nin Avrupalı ve Arap müttefıkle- riyle arasını açmak, hatta ABD Kong- resi'nde çatlaklaryaratmak. Operasyon konusunda gönülsüz olan pek çok ül- ke, silah denetiminin başlamasıyla bir- likte, Washington'ı, Irak konusunda yalnız bırakacak gibi görünüyor. "Saddam her şey olabilir ama aptal obnadığı kesin" diye yazan Time, "Bush yönetiminin asıl amaa Saddam'ı Güven- İik Konseyi kararlannı kabule zoria- mak değil, fakat onun rejimini yıkmak için uluslararası camianın onavım al- makb" yorumunu yaptı.Yorumda, "\\as- hmgton'ın bu doğrultudaki pontikasmın, uluslararası tophımdan çokazdestekgör- düğüne" de dikkat çekildi. Dramatik bir zafer... Bağdat'ın denetçileri kabul etmek zo- runda kalmasının, Washington açısın- dan bir bakıma "dramatik bir zafer" olduğunu belirten dergi, "bölge ülke- krinin çoğunluğunun savaş istemedi- ğini, çünkü savaşın, Saddam'dan daha büyük tehükeler içerdiği görüşünde ol- duklannı" kaydetti. YALÇIN DOGAN Demirel, Ersümer, Bakû-Ceyhan Hattı Gizli toplantıda Turk tarafının sorusu: "Kredi sınırı ne kadar?.." Amerikalıların yanıtı: "Sonsuz!.. Çünkü, Başkan Clinton'ın talima- tı bu yönde!.." Gerçekleşmesınde yaşananlar, roman gibi. Sa- dece devletler arası ilişkiler değil. Bin türlü insani ilişkiler yumağında yoğrulan bir proje. Örnegin, Azerbaycan Devlet Başkanı Aliyev mi hasta, Cum- hurbaşkanı Demirel doktoryolluyor, Aliyev'ın ate- şinı izliyor. Örneğin, Gürcistan Devlet Başkanı Şevardnad- ze güç bir durumda mı?.. Türkiye gıda yardımı ya- pıyor, zaman zaman beşer, onar milyon dolarlık yardımlar anında Tiflis'e ulaşıyor. Borçlar erteleni- yor. Bu boru hattı için, Türkiye hiçbir özveriden ka- çınmıyor. İki kişiye teşekkür gerek Dünyada şu anda bu boyuttaki tek proje!.. Ha- len benzeri yok. Toplam elli milyon tonluk ulusla- rarası bir proje. Borularda her an tam iki milyon ton petrol bulunacak. Temelı dün atılan Bakû-Trflis-Ceyhan petrol bo- ru hattı projesı, dört-beşyıl süren uğraş, devletin tüm kurumlannın ortak yapımı. Son yıllarda çe- şitli görevlerde bulunan sıyasetçı ya da bürokrat- lann ortak katkısıyla gerçekleşen bir proje. Ancak, tepede politikalan belirleyen ve yönlendiren, her tür- lü sorunla bire bir uğraşan iki kişiye bugün teşek- kür etmek gerek: Dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demi- rel ile dönemin Enerji Bakanı Cumhur Ersü- mer'e... Ne yazık ki, dünkü temel atmada en çok bulun- ması, en çok aranması gereken bu iki kişiyi anım- sayan pek olmuyori. Rusya ve Iran karşı Bakü-Ceyhan'ın gerçekleşmesi, tam bir politik cambazlık!.. Çünkü, çatışan çıkarların sayısı hay- lı fazla. Bazı devletler ve bazı uluslararasj petrol şir- ketleri süreklı çomak sokuyor. Neden?.. Çünkü, bu boru hattıyla Türkiye ve Amerika Orta Asya'da ve Gürcistan'da belli bir etkiye kavuşuyor. Doğal kı, bunu Rusya istemi- yor. Hem siyasal açıdan hem de Bakû-Ceyhan, Rus- ya'nın Batı'ya petrol akıtmasında artık bir alterna- tif. Önemlı bir silahı elınden alınıyor. Iran ise boru hattının Bandırabbas'a akmasını önenyor. Aslında, o öneri, Bakû-Ceyhan'a göre, 400 kilometre daha kısa, yani daha ekonomik. Ama, Amerika buna karşı. Iran'daki teokratik rejimin gölgesinin boru hattınadüşmesini ıstemiyorVVas- hington. Projedeki Amerikan desteği çok belirleyıci. Dün- yanın çeşitli merkezlerinde onlarca gizli buluşma- lar, en üst düzeyde. Ya da bazı resmi toplantılar- da iki arada bir derede gizli görüşmeler. Herkes sırtlan payı peşinde. Dünkü törene ko- lay gelinmiyor. Akdeniz fıyafa, Itatya'ya rakip Petrolün Ceyhan'a akması, uluslararası petrol piyasasında çok önemli bir sonuç doğuruyor. Petrolün afişe fiyatı şu anda Italya'da ilan edi- len fiyata göre ayarlanıyor. Bir anlamda tekel fi- yatı. Oysa Bakû-Ceyhan, petrol piyasasındaki bute- keli kırıyor. Boru hattı bitince, ortaya bir de Bakû- Ceyhan fiyatı çıkıyor. Dünya petrol piyasasında dü- zen değişiyor. Demirel, Ersümer'e bir teşekkür mektubu yazı- yor. Ama. onlar dünkü törende anılmıyor!.. E-mail: ydogan@ cumhuriyetcom.tr Faks:0212 513 9098 Muhalefetin 2. toplantısı Türkmenlerin katılımıAnkara J yı rahatlattı ANKARA (Cumhu- riyet Bürosu) - Türkiye, Irak muhalefetinin ABD'deki yeni toplan- tısına Türkmenlerin de davet edilmesini mem- nuniyetle karşıladı. Dı- şişleri Bakanlığı Sözcü Vekili Hüseyin Diriöz, davetten memnun ol- duklarmı bildirdi. Haftalık basın toplan- tısında sorulan yanıtla- yan Diriöz, Irak'ın ge- leceğine ilişkin karar- lann tüm kesimlerce alınmasını destekledik- lerini belirtirken, "Bu çerçevede Irak'taki üçüncü büyük nüfus olan Türkmenlerin hak- lannın gözetimi Türki- ye için önem taşunak- tadır" diye konuştu. Diriöz, Kuzey Irak'ta içinde Türkmenlerin de temsil edileceği bir fe- derasyona Ankara 'nın nasıl bakacağınm sorul- ması üzerine de "Tür- kr>e, Irak'm toprakbü- rünlüğü ve siyasi biıüği- nin korunmasını des- teklemekte ve konuya bu açıdan bakmakta- du"" yamtını verdi. Diriöz, bir başka so- ru üzerine de Irak yöne- timinden Birleşmiş Mil- letler silah denetçileri- ni koşulsuz kabul etme- sinin ardından, uluslara- rası toplumdan sorum- luluklannı tümüyle ye- rine getirmesini bekle- diklerini vurguladı. ABD söz vermişti ABD, daha önce VVashington'da koordi- nasyon toplantısı için bir araya getirdiği Irak- h muhalif gruplan Nevv York'ta yeniden toplar- ken, Türkiye'ye söz verdiği gibi Türkmen- leri de davet etti. ABD Dışişleri Ba- kanlığı 'nın üç numara- sı konumundaki Dışiş- leri Bakan Yardımcısı MarcGrossman'ın baş- kanlık ettiği toplantıya Türkmenler adına, Türkmen Cephesi Was- hington Temsilcisi Or- han Ketene katılıyor.. Diplomatik kaynak- lar, ABD Başkanı Geor- ge Bush'un, BM'de ge- çen perşembe günü yap- tığı konuşmasında, Irak muhalefetinden bahse- derken ilk defa Türk- menlere de değindiği- ne işaret ederek, Türki- ye'nin de çabasıyla Türkmenlerin ağırlığı- nın son dönemde arth- ğma işaret ediyorlar.