Katalog

2 /^ĞUSTOS 2002 CUMA CUMHURİYET SAYFA HABERLER Operasyonunasıl amacı enerji kaynaklan Jîmekli Koramiral Kıyat: ^ABD 'yi Irak 'a müdahaleye mecbur bırakan, içinde Imlunduğu ekonomik durum • KÖrfez Savaşı sırasında Deniz Kuvvetleri Akdeniz Bölge Komutanı olan Atilla Kıyat A-BD'nin Irak'a yönelik operasyonu ve Türkiye'nin operasyondaki yeri konusundaki sorulanmızı yanıtladı. Kıyat, Birleşmiş Nlilletler'in ABD'nin Irak operasyonu konusundaki karşı tutumunda samimi olmadığına ve ABD'nin her koşulda Irak'a müdahale edeceğine inanıyor. \ • ABD operasyonunun ana gayesinin, dünyanın petrol ve doğalgaz rezervlerinin büyük bölümünü bünyesinde toplayan bölgedeki hâkimiyeti kontrolündeki biriyle sürdürmek olduğunu belirten Atilla Kıyat, 'Üzülerek söylüyorum, Türkiye'nin böyle bir harekâta mani olabilecek ya da ABD'yi böyle bir harekâttan vazgeçirmeyi deneyebilecek siyasi ağırlığı ve ekonomik gücü yoktur' diyor. HATtCETUNCER Dünyadaki muhalif seslere karşın ABD'nin Irak'a bir operasyon düzenleyeceği kesinlik kazandı. Operasyona ilişkin senaryolar üretilirken Türkiye'nin op»erasyon sırasındaki tutumu da tartışılmaya devam ediyor. Çok sayıda sivil toplum kuruluşunun "Savaşa hayır" kampanyalan açmasına karşın Türkiye'nin hazırhk içerisinde olduğu ve Irak'taki muhalif gruplarla temasa geçtiği haberleri basında hemen her gün yer alıyor. Körfez Savaşı sırasında Deniz Kuvvetleri Akdeniz Bölge Komutanı olan Atilla Kıyat operasyon ve Türkiye'nin operasyondaki yeri konusundaJd sorulanmızı yanıtladı. - ABD, yeterti kanıüan oimamasına ve karşı çıkan ülkelere rağmen Irak'a operasyon gerçekleştirecek mi? KIYAT- Birleşmiş Milletler (BM) böyle bir müdahaleyi önlemeye çalışıyor, denetçilere müsaade etmesi için Irak lideri Saddam üzerinde baskı yapıyor. BM demek ABD demektir, bu nedenle BM'nin girişimlerinin samimi olduğuna ben inanmıyorum. Ben inanmadığım gibi Saddam da inanmıyor. Saddam da bu denetçilere müsaade etse bile ABD'nin ne yapıp edip Irak'ı vuracağını biliyor. Avrupa Birliği (AB) ise ABD'nin dünyadaki tek süper güç olma vasfinı henüz göz ardı edebilecek kadar güç ve bir kutup olarak ortaya çıkamadı. Üstelik Ingiltere, ABD'ye sormadan hiçbir şey yapmayan, ABD ne yaparsa onunla birlikte yapan bir ülke. "ABD'nin hakh bir nedeni yoktur" şeklinde verilen bazı beyanlar, her ülkenin kendi kamuoyundaki tansiyonu azaltmak üzere verilen beyanlardır. AB de bilmektedir ki ABD bunu aklına koymuştur, yapacaktır. ABD'nin tkna planı - Ama Avrupa ülkelerinde güçlü bir kamuoyu var. KIYAT - ABD harekât yaklaştıkça kanıtlar ileri sürmeye başlayacaktır. "Böyle bir harekâün yapılnıası için yeterti derecede kanıt yok" diyen AB'nin bazı devletleri yavaş yavaş bu kanıtlan beıimsemeye, içlerine sirjdirmeye başlayacak. Harekât yaklaştıkça "Evet bu kairtlar doğru, ABD hakh, om destekliyonını'' demek, sijasilerin dünyanın her yeinde işine gelir. ABD de Tiinyanın tek haydudu benim veıunu muhakkak herkese rapnen yapacağun" izbnimini vermek istemediği içh ülkeleri dolaşmakta, hekese danışmaktadır. Ama *Fe dersiniz başka bir yohı var nnnr" diye bir soru somamaktadır. "Ben Irak'a gipceğim, siz benimle beraber rer nusuuz'" sorusunu somaktadır. _- Ia durumda Türkiye de •Ivet saldın gerekçesi vardır" •otasına mı gelecek? KJfAT - Türkiye, Avrupa Bılıği'ne girmek istiyor ve \nerika'nın stratejik ortağı. Faat Türkiye ayru zamanda Isun dünyasının içinde yer alıyor. Vaktiyle AB'ye girememenin sıkıntılannı yaşıyoruz. Şimdi AB üyesi olsaydık rahatlıkla AB içinde "bu harekâta ne derece karşı olduğumuzu, bunun Tûrkiye'ye getireceği zararian, faturasnun tek başına Türkiye'ye kesflmemesi gerektiğinr anlatırdık. 'Parça parça polltika üretmek mümkün değll' Bir müdahale olduğu zaman da Türkiye'nin bütün mücadelelerine rağmen AB'nin ortak bir karan olduğunu söylerdik. Arap dünyası nezdindeki itibanmızı, Islam dünyası ağırlığı ve ekonomik gücü yoktur. Arap dünyası ya da Saddam üzerinde de bir siyasi gücü yoktur. Bence bir konuda yanlış yapılıyor. Türkiye'nin "Kıbns potitikasT, Kafkas politikası, Irak polinkası deniyor. Ben buna karşıyım. Türkiye'nin bir ana politikası olur, bu saydıklanm bunlann parçalandır. Türklye'nln seçenekleri Türkiye olarak ana hedefi, şunlardan birini seçebilirsiniz: "1. Avrupa Birliği üyesi olacağnn ve ABD ile de stratejik ortakhğunı uzun seneler devam ettireceğün. 2. AB ile ABD'yi birbirine alternatif göriiyorum. Avrupa Hele iç ve dış borçlann toplamı 240 milyar dolarlara çıktıysa buna karşılık milli gelir sadece 180 milyar dolarsa, şirket olsaydık batmıştık çoktan. Bu kadar da dengesiz bir siyasi yapı varken Türkiye'nin böyle bir harekâtı durdurması mümkün değildir. - Durduramayacağma göre beraber mi hareket etsin diyorsunuz? KIYAT - O zaman yine ana hedefe bakacaksınız. ABD stratejik ortağısınız ve NATO'dan müttefikisiniz. Ikili anlaşmalarla Incirlik gibi üsleri kendilerine vermişsiniz. Bir komşunuza harekât yapılacak. "Ben böyle bir harekâün dışında kalayun. i • Irak'ın Kuveyt'i işgal güişimiyle başlayan ilk Körfez Savaşı'nda bölgedeki petrol rafînerflerinin b t i > : M i ^ Türkiye pazarlık gücünü iyi kullanmalı "Türkiye 'nin ilk Körfez harekâttnda 30-40 milyar dolar civannda bir kaybı olduğu kesin. Türkiye böyle bir harekâttan yine ekonomik kayıplarla çıkmamalu Daha evvel kaybettiklerini de alabilecekşekilde pazarlık gücünü kullanabilmeli. Türkiye bağımsız bir Kürt devleti olmadan bu oluşumun Irak sımrlan içinde kalmasını istiyor. Oradaki Türkmenler kardeşlerimizdir. Yenilrak kurulduktan sonra insan gibi yaşam ve refah devam etmeli." içindeki yerimizi böyle bir harekât bittikten sonra riske atmamış olabilirdik. Amerika'nın böyle bir harekâtına karşı çıkanlar, harekâttan sonra Türkiye'yi hep Amerika'nın terikçisi olarak görmeye devam edeceklerdir. - Türkiye harekâö nasd önleyebüir? KIYAT - Türkiye, Irak'a müdahale edileceği günlerde maalesef tarihinin en zayıf ekonomik ve siyasi durumunu yaşamaktadır. Üzülerek altını çizerek söylüyorum Türkiye'nin böyle bir harekâta mani olabilecek ya da Amerika'yı böyle bir harekâttan vazgeçirmeyi hiç olmazsa deneyebilecek siyasi BirtiğTni boş ver, ABD ile stratejik ortakhğa devam edeceğim. 3. AB'ye bir an önce gireyim. Arük şu ABD ile stratejik ortakhğı bir tarafa bırakayım. 4. Amerika'yı da, Avrupa'yı da istemiyorum. Ben kendim Türkiye olacağım, bağımsız bir politika izfeyeceğinLJ' Bu temel kararlardan birini almadığınız müddetçe kalkıp parça parça politika üretmek mümkün değildir. Şimdi göriilüyor ki büyük bir çoğunluk Avrupa Birliği'ne girmeyi ve ABD'nin stratejik ortağı olarak kalma stratejisini seçmiş. Bunu seçtiğiniz zaman "ABD'nin bu harekâOna mani olmak üzere çahşınm" demek bu ana politikayla uyuşmaz. Ama ABD de üslerimi kuOansm. Bu harekât bittikten sonra da ben henı ekonomik açıdan zarar görmeyeyim, hem burada bağımsız Kürt devleti kurulmasm, hem Türkiye'ye göçler yaşanmasuı~" diye istekleriniz var. Eğer ABD ile oraya girmeden bunu sağlayabilecek bir yol varsa benim tercih ettiğim budur. Ama ben böyle bir yol olamayacağıru zannediyorum. Amerikan Savunma Bakan Yardımcısı gelip açık açık, "Bu harekâtın içinde tabii ki olmayabilirsiniz, ama harekâtın sonucunda çıkacak olan tarüşmalann da içinde olmayacaksınız" lalını üstü kapalı hatta açık olarak söylemiştir. Türk halkı bölgede savaş istemiyor - Türkiye'nin operasyona desteği konusunda ne düşfinöyorsunuz? KIYAT- Hayır, şahsi fikrim olarak istemiyorum. Türk halkının büyük çoğunluğunun da istemediğini biliyonım. Türk halkının büyük bir çoğunluğu yüzde 80"ler civannda istememesine rağmen Afganistan'a asker gittiğini de biliyorum. Eğer ana politika Amerikan stratejik ortaklığı ve AB'ye giriş ana politika ise kamuoyu istemese de Türkiye de bu harekâtın içinde olacaktır. - Srvü toplum kuruhtşlan savaşa girihnemesi için kampanyalar açü. KIYAT- Onlar yüreklerinden, temiz kalplilikle, insani duygulan ağır basarak bunu söylüyorlar. Böyle bir harekâtın sonucu ne olursa olsun Tûrkiye'ye çok büyük bir yarar getireceğine ben inanmıyorum. Gönül arzu ederdi ki bölgemizde birtakım senaryolar yazılırken senaristlenn içinde yer alalım. Bınlerinin senaryoyu yazıp bize biçtikleri rolü oynamak mecburiyetinde kalmayahm. Söylemek bizim için acı da olsa şu anda bize biçilen rolü oynamak zorundayız. Yapacağımtz şey, hiç olmazsa bu rolü oynarken ülke çıkarlannı en iyi koruyabilecek şekilde oynayabilmektir. - Operasyon sonrası ABD nasıl bir Irak plankyor? KIYAT- Bence ABD'nin nihai hedefi Irak'a demokratik bir idare getirmek değildir. Bu harekât bittiği anda amaç Saddam'dan kurtulmak, kendisine bağh bir idareyi oraya getirmek. kuzeyde Kürtlere, güneyde Şülere özerklik tanıyan, fakat tek bir bayrak alhnda toplanmış bir Irak'la buradan çıkmaktır. ABD'nin ana gayesi ise dünyanın petrol ve doğalgaz rezervlerinin çok büyük bir bölümünü bünyesinde toplayan bir bölgedeki hâkimiyeti her istediğini dinleyen bir kişiyle devam ettirmektir. - Irak operasyonunun, neyin karşıhğında destekleneceği de tartışıtıyor™ KIYAT- "Neyin karşılığmda" utanılarak sorulan bir soru. Cevabı da utanılarak verilebilir. Yani hepimizin çocuklan gidecek. Can karşılığında pazarlık bu. Tabii ki ülke çıkan her şeyin üstünde olabiür. Ama neticede böyle konuşmalar oluyor. "Süahlı kuvveüerin 4 milyar dolar borcunu sBefinu. 4 milyar dolara değer mi?-" O zaman ben de "fleki 15 nuiyar dolara değer mi" diye soruyorum. -Buoperasyondaazamiçıkarlardediğiniz nedir? KIYAT- Ben ilk Körfez harekâtında Akdeniz Bölge Komutanı'ydım. Çok yakından olaylan ve harekâtı yaşadım. Denizci olduğum için de çok öncelerden Mersin îskenderun Limanı'nın canhlığını biliyorum. Bu harekât başladığı zaman o bomboş limanlar bana hüzün verdi. Türkiye'nin 30-40 milyar dolar civannda bir kaybı olduğu kesin. Türkiye böyle bir harekâttan yine ekonomik kayıplarla çıkmamalı. Daha evvel kaybettiklerini de alabilecek şekilde pazarlık gücünü kullanabilmeli. Türkiye bağımsız bir Kürt devleti olmadan bu oluşumun Irak sınırlan içinde kalmasını istiyor. Oradaki Türkmenler kardeşlerimizdir. Yeni Irak kurulduktan sonra insan gibi yaşam ve refah devam etmeli. ABD'li dostlanm kızabilir, ama ABD'yi böyle bir müdahaleye mecbur bırakan bir husus da bence şu anda Amerikan ekonomisinin içinde bulunduğu durumdur. Bir durgunhık yaşıyorlar, peş peşe şirketler batıyor. __Dünyada ne zaman ekonomik krizkı^ yaşansa, peşinden dünya savaşlan gehniştir. Şimdi dünya tek kutupludur. Güvenlik ağını son derece genişletmiştir, dolayısıyla dünya savaşı ihtimali oldukça azahnışhr. Ama böyle krizleri atlatmak için de maalesef dünyanın bazı bölgeleri seçilip bu tip operasyonlar olmaktadır ve olacaktır... ABD yönetimi Irak koııiLsıuıcla îkiye bölündü Dış Haberler Senisi - ABD'de yayımlanan Washüıgton Post gaze- tesi, Irak lideri Saddam Hüseyin'in nasıl devri- leceği konusunda sivil ve askeri yetkililer ara- sında görüş aynhğı bu- lunduğunu bildirdi. Gazetenin haberinde, sivilfcrin Irak'a müdaha- le sırasında iyi hazırlan- mış bir planla az sayıda askerin kullanılmasını istediği, askeri yetkili- lerin ise olası harekât sı- rasında büyük miktar- da askeri gücün kullanıl- masına taraftar olduk- lan belirtildi. ABD yö- netimine yakın kaynak- lara dayanarak verilen haberde, Başkan Yar- dımcısı DkkCheney ve Savunma Bakanı Do- nald Rumsfeld'in, tar- tışmalarda Irak lideri- nin biran önce devrilme- si için saldırgan tutum iz- ledikleri kaydedildi. Washington Post'un haberine göre, üst dü- zey askeri yetkililer ise yakın zamanda Irak ile savaşa girilmesine mu- halefet ediyor. Askerle- rin bu tavn, bir an önce Saddam Hüseyin'in devrilmesini isteyen Pentagon ve Beyaz Sa- ray'ın sivil yetkililerini hayal kınklığma uğra- tıyor. Dışişleri Bakanı Co- Hn Pöwell ile Merkezi Haberalma Teşldlaö'nın (CIA) Başkanı George Tenet'in ise askeri ope- rasyon ve Saddam son- rası dönem konusunda şüpheci tavır takındığı bildirildi. Haberde, plan ve var- sayımlann çokluğunun, harekât sırasında hangi ülkelere güvenileceği- nin ya da harekâtın böl- gedeki sonuçlannın ne olacağı konusunda bi- linmezliğe yol açüğı ifa- de edildi. Yetkililer, görüş ayn- hğı içindeki yönetimin, halen planlar arasında seçim yapmadığını da belirtti. THEGUARDIAN Türkiye ABD'nin isteksiz müttefiki LONDRA/NEVV YORK(ANKA)-Bush yönetimi, Irak lideri Sad- dam Hüseyin'i devirme kararlılığını dile getir- meye devam ederken Ban'da olası bir Irak ope- rasyonuna ilişkin tartış- malar hız kazandı. Her gün yeni bir iddiaya yer veren ABD basını, ope- rasyonun Türkiye üze- rindeki olası etİalerine de dikkat çekiyor. tngiliz The Guardian gazetesi, Başbakan Bü- lent Ecevit'in Bush yö- netimini Irak'ı saldır- maktanvazgeçmesi için iknaya çalışhğmı belir- terek Ecevit'in bu söz- leri için "Türkiye, Sad- dam'ıhedefalan harekâ- ta darbe \unhi" yonı- munda bulundu. Gaze- te, Türk politikacılan- nın savaş karşıtı söy- lemlerine ve askerlerin kesin gibi göriinen mu- halefetine karşın göz- lemcilerin, Türkiye'nin, ABD'nin "isteksiz bir ortak" haline gelebile- ceğini belirttiklerine de dikkat çekti. Guardian, "Seçimin, Türldye'nin Irakile flgi- li tutumunu etkilemesi bekknmez. Veni hükü- meti kurabilecek parti- lerin hiçbiri, bir ABD harekâtı için hevesh' de- ğil. Ancak İslamcı bir parti iktidara gelirse Türkhç'nin işbirüği yap- ması konusunda daha kaû bir tutum alabflir*' yorumunu yapti. operasyon için kanıtı yok Saddam Hüseyin reji- minin korkunç bir dik- tatörlük olduğunu inkâr eden yok. Bu rejim, baş- ka türiü yönetilse Orta- doğu'nun en zengin ve en geüşmiş ülkesi olabi- lecek Irak'm 24 mih/on- luk halkına baskı uygu- luyor. Saddam Hüse- yin'in 1991'de yapılan anlaşmalan ihlal ederek kitle imha silahlan ge- liştirmeye çalıştığı da biliniyor. Rejim petrol gelirinin birkaç yüz mil- yon dolarlık kısmını bu amaç için kullanıyor, böylece halkı bu gelir- den mahrum buakıyor. Bağdat'ta iktidann Saddam Hüseyin'in oğullanna geçmesi ola- sılığı Batı 'da endişe ya- ratıyor: tki genç adamın endişe veren psikolojik profılleri var. Bütün bunlar, Was- hington, Avrupa ve Arap başkentlerinin büyük bir bölümünün, iki savaşın çıkmasından sorumlu olan Saddam Hüseyin rejiminin düşmesini is- terne konusunda görüş birliğinde olmalan için yeterli nedendir. Ancak bunlar, Irak'a karşı bir savaşı, bölgenin en eski başketlerinden birinin bombalanmasmı, bu büyüklükte bir ülke- nin işgal etmesini doğ- rular mı? Üstelik bütün bunlar planlanırken Saddam Hüseyin'den sonra ge- lecek oJan rejim üzeri- ne en küçük bir fikir or- taya atılmıyor. Bir taraftan Sünni ve Şii Araplann (sayıca faz- la olan Şii kesim Sünni egemenliği altında ya- şamaktadır), dığer taraf- tan da Arap egemenli- ğinden kurtulmaya çah- şan güçlü Kürt azınlığı- nın müdahaleyi nasıl karşılayacağı da göz önünde bulundurubnu- yor. George W. Bush Iraka saldumaya her zamankinden daha ka- rarlı görünüyor. Ancak şimdiye kadar, bir Arap ülkesine karşı savaşa girişmek gibi bir kara- rı temellendirmek için bir dosya öne sürmedi. El Kaide ve Irak ara- sında herhangi bir iliş- kiye dair en küçük bir kanıt bile öne sürmedi. Bush yalnızca. Saddam Hüseyin'in ABD'ye, müttefiklerinden birine ya da Irak'ın bir komşu- suna saldın hazırlığı içinde olduğunu iddia edebilir. Ancak savaş Saddam Hüseyin'i de- netim altında tutmanın tek yolu değil. Üst düzey Amerikan askeri yetkiİileri de kuş- kulannı açıkça dile ge- tiriyorlar. Bugünkü sis- temin Irak rejimine "çev- releme" politikası uy- gulamanın mümkün ol- duğunu düşünüyorlar. 01 Ağustos