Katalog

SAYFA CUMHURİYET 28 TEMMUZ 2002 PAZAR 14 KULTUR kultur@cumhuriyet.com.tr Ziya Öztan'm yönettiği aşk-macera-belgesel tadında bir fîlm: Meşrutiyet-AbdülhamidDüşerken Tarihiüçlemede ilk perde• Nahid Sırn Örik'in Ziya Öztan'ın yönetmenlik yaklaşımıyla da örtüşen incelemeci tavnnın bir ürünü olarak dönemin hemen tüm gerçek tarihi kişilikJerinin yer aldığı yapıtta sadece üç kurgusal karakter var: Maliye Nazın Mehmet Şahabeddin Paşa, onun hırslı, ihtiraslı, güzel kızı Nimet ve delicesine âşık olduğu, Binbaşı Şefik. GAMZEAKDEMİR 19O8-19O9yıllan.. Yakıntarihımı- zinenönemlıdönemlen... Ilkdemok- rasi mücadeleleri... 33 yıllıkbaska dö- neminin sonu . Meşrutiyet'in ilan edilişi... Abdülhamid'in siyasi yetki- lerini bir meclisle paylaşmayı kabul edi- şı... Ittıhat \e Terakkı... Kurulan par- tilerarası çatışmalar... Sılinmez izle- riyle 31 Mart ayaklanması... Hareket Ordusu'nun ayaklanmayı bastırma- sı... Ve îttihat ve Terakki'nin ihtilalci, Osmanlı Imparatorluğu'nun demok- ratıkleşme sürecinde ön saflarda yer almış subayı Binbaşı Şefik ıle yaşamı saraylarda geçmış nazır kızı Nimct'ın tutkulu aşkı... Türkiye Radyo-Televizyon ICuru- mu (TRT) tarafından gerçekleştirilen 'Kurtuluş' (1919-1922) ve 'Cumhu- riyet' (1922-1938) adh yapımlann deneyimlı yönetmenı Ziya Oztan, ya- kında yine TRT ımzalı 'Meşrutiyet-Ab- dülhamid Düşerken' adh ikı saatlık sinema fılmıyle izleyıcıyle buluşacak. TRT'nin 'Edebiyat Üyartamalan Pro- jesi' kapsamında, Ziya Öztan'ın usta edebiyatçı Nahid Sırn Orik'ın aynı adlı yapıtından senaryosunu hazırla- yaraİc çektiği film, tarih fonunda ya- şanan bir aşk öyküsüyle yüzyıl önce- sinin panoramasmı getirecek ekranla- ra. Bugünü hazırlayan yıllar Nahid Sırn Örik'in Ziya Öztan'ın yönetmenlik yaklaşımıyla da örtüşen incelemeci tavnnın bir ürünü olarak dö- nemin hemen tüm gerçek tarihi kişı- liklerinin yer aldığı yapıtta sadece üç kişi kurgusal karakterler olarak karşı- mıza çıkıyor. Abdülhamid'in ilk borç- lanmayı yapıp yabancılardan rüşvet alan Maliye Nazın Mehmet Şahabed- din Paşa, onun hırslı, ihtiraslı, güzel kızı Nimet ve delicesine âşık olduğu, Ittihat ve Terakki 'nin kahramanJann- dan Binbaşı Şefik. Çekimlerine 19 Haziran'da başla- nan fılmin Emirgan Korusu'ndaki Be- yaz Köşk'te süren çekımleri sırasın- da konuştuğumuz Öztan'a göre, 'Kur- tuluş' ve 'Cumhuriyet' eğıticı yönü daha baskın, sınemasal tadı ise bılinç- li olarak geride bırakılan yapımlardı. Ziya Öztan, bu projenin onlardan te- melde farklı, dramatik yönü oldukça yoğun, bütünüyle sinema mantıgıyla kurulmuş, soluk soluğa izlenecek, aşk- macera-belgesel tadında bir film ola- cağını düşünüyor. "1920 üe 1933 yıllan arasnı işledi- ğhniz 'Kurtuluş' ve "Cumhunyet' ağır- hklı olarak eğifim kokan projderdi. Öyle de olması gerekiyordu, çünkü Kurtuluş Savaşımızın Cunıhuriyeti- nıizin hiç filmi yoktu. Yoksa Latife- Fiknye- Mustafa Kemal ilişkisird ele aüp sinema yapmak elbette ki nıüm- kündü. 'Abdülhamid Düşerken' ise onlardan tümüyle ayn bir yapım ola- rak değeriendirümeli. Burada iki ayn dünyayı ve kendi gerçeklerini yaşayan bir kadınla erkeğin rutku, ihtiras ve aşk üçgeninde dönemin panoraması eşliginde macera-belgeselvari ilişkile- ri ön planda. Aynca fUmin üçlemeyi tamamlama- sı da en ilginç boyutu. Şu nedenle: Ta- rihinıizin en önemli yıllan olan 1908- 1909 dönenıi iki yılkk kısacık bir süre olsa da yaşananlar düşünüldüğünde çok derin izler bırakmıştır. Bu dönem- de yetişen kişiler sonrasında Cumhu- rheri kuran \e Kurtuluş Savaşı'nı ya- pan kadrolar olmuştur. Bu noktada 1908-1909 yülannın Türkiye siyasal yaşamında bir okul işlevi gördüğünü söjieyebiBriz." Sinema tadını bu filmde diğerleri- ne kıyasla daha yoğun duyumsayıp yansıtabılmesınin en önemli nedenı olarak Nahid Sırn Örik'in insana ya- kından bakan edebıyat ta\Tinın altını çızen Ziya Öztan, Önk'ın, insan du- yarlılığının dennlıklennde, gizemlı yerlerinde gezinen usta bir yazar ol- duğunu ekliyor ardından. Çekimleri 50'ye yakın mekânda ger- çekleştinlecek olan filmın bir mılyon dolarlık bir bütçesi var. Öztan'mda vurguladığı gıbi yapılan çalışmalar, yenıden kurulan tarihi mekânlar, kos- tümler vesaire düşünüldüğünde bu ra- kam oldukça mütevazı kalıyor. "Yıl- dız Sarayı'ndald çekimleri bitirdik. Yıldız Sarayı bomboştu. Çünkü res- torasyondan çıkmışve hiçbir mefruşa- tı yoktu. Sarayin içini bütünüyle yeni- den kurmak zorunda kaldık. Şaie Köş- kü'nde,MaslakKasn'ndaçekimleri ta- mamladık. Oralarda da mekânın içi- nin büyük kısmını yeniden kurmanuz gerekti Marmara Üniversitesi'nin iç avlu- sunda bir Beyoğlu kurduk. Ittihat ve Terakki merkezinin olduğu Selanik'i kuruyoruz. Ayasofya'nın yanındaki, yanan Mecüs-i Mebusan'm dış cephe- sinin yanı sıra içini, salonu yeniden ku- ruyoruz. 20 binden fazta figürana ve bunca çahşmaya göre maliyetimiz çok az. Bir miryon dolar." 'Artık dönem filmi çekmem* Özellikle dönem filmlerinde kilit noktada duyumsanan altyapısızlık Zi- ya Öztan'ı neredeyse yıldıran önem- li bir unsur. "Arnk dönem filmi çek- mem" dıyor. Mekân ve kostümlerden teknık altyapıya uzanan sancılı bu sü- reçten bitkin düşmüş durumda çünkü. Dediğı gıbı sıradanı yakalamak ıçin bı- le çok büyük bir enerjı gerekiyor. Bu nedenle bundan sonra çekeceği fıl- Çekimleri 50 ayn mekânda gerçekleştirilen film için Beyoğhı'ndan Meclisi-i Mebusan'a kadar birçok tarihi mekân yeniden kunıldu. mın iki kışilik bir aşk öyküsünden iba- ret olacağını ekliyor esprili bu" dılle. Denız kıyısında geçecek. mevsim son- baharolacak,yazvebunaltıcı sıcakol- mayacak. "Türkiye'dekibualtyapisız- lıkla obnuyor. Her şey çok zor. Saka- hndan bıyığına. kostümlerüıden araç gerecine her şey o kadar karmaşık ki. En ufak bir yanhş çok bü>ük sorunlar yaratabiliyor. Elbette seyircinin mü- kemmeli isteme hakkı var, ama ülke- mizde Hoüyvvood altyapısının olnıadı- ğı gerçeğini de göz ardı etmemck ge- rek. Türkiye'de her şey yeniden üretil- mekzorunda. Şuna benziyor: Bir fab- rika kurup üretime başbyorsunuz ve daha sonra geldiğinizde o fabrikanın yerinde durduğunu sanıyorsunuz. Oy- sa fabrika >ıkılmış olduğu için yeni- den kurmanız gerekiyor." Türk sinema tarihinin en kalabalık kadrolu fllmlerinden birl Sinema ve tiyatronun devleribir arada Filmde MeKem Cumbul, Nazır'm kızı Nimet'i oynuyor. Ziya Öztan'ın geniş bir kitleye ulaşacağını ve ılgıyle ızleneceğini tahmın erriği 'Meşrutiyet- Abdülhamid Düşerken', Türk sinema tarihinin en kalabalık kadrolu filmlerinden biri. Türkiye'nın önemli sinema ve tiyarro oyunculannın yanı sıra filmde 20 bini aşkın bir figüran ordusu yer alıyor. Çok önemli ve canlandınlması kolay olmayan tarihi kişiliklerin büyük bir yer ruttuğu filme sinema ve tiyatro çevrelerinden profesyonel oyunculann büyük destek oİduklannı söyleyen Öztan, hepsınin öz\erili bir çalışma gerçekleştirdiklerini belutri. Fıhnde yer alan oyuncular ve canlandırdıklan kişiler şöyle sıralanıyor; • Mehmet Kurtuluş (Binbaşı Şefik) • Meltem Cumbul (Nimet) • Haluk Kurdoğiu (M. Şahabetrin Paşa) • HaKl Ergün (Talat) • Tank Akan (Mahmut Şevket Paşa) • Mehmet Aü Alabora (Teğmen Arif) • Çetin Öner (Abdülhamid) • Mustafa Alabora (Hilmi Efendi) • Engin Cezzar (Saıt Paşa) • Ismet Ay (Kamıl Paşa) • Erdal Özyağcılar (tsmaıl Kemal) • Nur Sürer (îzzet Hanım) • Müjdat Gezen (Karagöz oynatıctsı) • Savaş Dinçel (Tevfik Paşa) • Fikret Kuşkan (Enver Bey) • Cünejt Türel (Hüseyin Hilmi Paşa) • Erol Keskin (Şeyhülislam Cemalettin) • Can KoJukısa (Memduh Paşa) • Cezmi Baskm (Ahm,et Rasim) • Ab Poyrazoğhı (Islam Bey). • Hazun Körmükçü (Eyüp Sabri) • Nedim Saban (Ş. Burhanettin Efendi) • Ceyda Düvenci (Zekiye) • Önder Alkun (Hüseyin Hüsnü Paşa) • Oktay Ka>narca (Hüseyin Cahit) • Bekir Aksoj- (Resneli Niyazi) • Tank Günersel (Ali Cevat) • Kaya Akarsu (Nazım Paşa) • Gökhan Mete (Müşir Ethem Paşa) • Mihrace Yekenkuhığ (Ücbal Fatma Pesend Hanım) • Deniz Akgüneş (İkbal Saliha Nacıye Hanım) • Canan Öztürk (Başikbal Müşfıke Hanım) • Selin Demiratak (Ayşe Hanım) • Serdar Orçin (Kolağası Mustafa Kemal) PVP / VCP Clint Eastwood.- Out of the Shad0WS Yön: Bruce Ricker Oyn: Clint Eastvvood, Meryl Stre- ep, Martin Scorsese, Gene Hackman, Bertrand Tavernier 2000, Renkli, 87 dakika / VVarner Home Video-Tiglon. 47 yıldır sinemamn içinde bulunan oj'uncu-yönetmen-yapımcı Clint EastHOod, yönetmen Martin Scor- sese'ye göre 1950'lerin atom bom- basmdan sonraki Amenkan toplu- munun bir ürünüdür, insan olmanın karanlık yönüne dokunmuşrur o. Amerikan-lngıhz ortak yapımı bel- gesel, western'lenn duayeni East- wood'un sinemacı kişiliğini ele alarak Amerikan toplumunun ge- çirdiği siyasi. sosyal e\Telere ze- kice ayna turuyor. Oyuncu Mor- gan Freemanın anlarımıyla olıış- furulmuş çalışma Easrwood'un Aslı SELÇUK ^ kişiliğinin Amerikan yaşam tarzmda yadsınmayacak bir yere sahip oldu- ğunu vurguluyor. Easrwood'a göre Amerika'da gerçek iki sanat formu var Caz ve western'ler. Belgeseli Dolby Digital ses eşliğinde ilgiyle ızleyebi- lirsiniz. Annie Cet Your Cun (Zafer Armağam) / Yön: George Sid- ney/Oyn: Betty Hırtton, Howard Keel, Louis Calhern /1950, Renk- li, 104 dakika / VVarner Home Vi- deo - Tiglon. Amerikan müzikallerinin altm çağı- nın en yetkın örneklerinden biri olan çalışma, Amerikan tarihinin en önem- li kadın kahramanlanndan, Buffalo Bill, Vahşi Batı şovlanrun keskin ni- şancısı Annie Oakley'in (1860-1925) çarpıcı yaşamöyküsünden esinlene- rek oluşturulmuş. Film, Herbert-Do- rothy Fields'm kitabmdan, Irvıng Berlin'in Broadvvay'de sahnelenen müzikalinden uyarlanan bu sinema versiyonu, 1973 'e dek gözlerden ırak kaldı. 1973 'te restore edilip dijital trans- ferle yenilenen fıhn, Dolby Digital sesi ile şimde sinemaseverlerin kar- şısmda. Özel Bölümler'de efsane- vi Oakley'ı Broadway'de canlandı- ran Susan Lucci'nin sunumuyla Oakley'in yaşamöyküsüne, filmin hazırlık aşamalanna tanık oluyo- ruz. En iyi uyarlama şarkı Ös- car'ını kazanan müzikali baştan sona dinleme olanağınız da var. Oyuncu ve teknik kadronun liste- si, hastalığı yüzünden rolü oyna- yamayan Judy Garland'la gerçek- leştirilen deneme çekimlen, Hut- ton'lu fakat filmde yer almayan sahnelerde DVD'de yer alıyor. Ceniş Açı'dan portfolyo özel sayısı 'Alzheimer'ın pençesindekiler Külrür Servisi - iki ayda bir yayımlanan 'GenişAçı FotoğrafSa- nan Dergisi'nin 15 Tem- muz-15Eylül2002ta- rihh yirmi dördüncü sa- yısı okuyucusuyla bu- luştu. Geniş Açı'nın port- folyolara aynlmış özel sayısı, Avusturya asıllı fotoğrafçı Peter Gran- ser'in 'Aİzheimer' baş- lıklı portforyosuyla açı- lış yapıyor. Günümüz- de yaşlı insanlann ya- kalandığı 'alzheimer'i konu alan bu portfol- yoyu Ingiliz fo- toğrafçı Felicia Webb'eaıt'Hiç- liğe Doğru' adlı çalışma izliyor. Ikı yıla yakm bir süre, yeme bo- zukluklanyla mü- cadele eden kadm- lan fotoğraflayan sanatçı bu çalış- masıyla 'Nikon Fo- toröportaj Ödü- lü'nü almıştı. Dergının yeni sa- yısında yer alan üçüncü portfolyo, farkh disiplinlerden ge- len Türk sanatçı ve bı- limadamlanru, yaşadık- ları dünyanın çeşıtli metropollerinde, ken- dı seçtiklen metro is- tasyonlannda görüntü- lemeyi hedefleyen Mu- ammer Yılmaz'a aıt. Yılmaz'ın ilk çalışma- sı ise Pans'te çektiği fotoğraflardan oluşan 'Kırklstasyon'. Sanat- çımn çalışmasında, se- ramik sanatçısı Alev Ebüzziya'dan gazetecı- yazar Mine G. Kınk- kanat'a, yazar Nedim Gürsel'den müzisyen Kudsi Erguner'e kadar birçok kişinin Pans metrosunun çeşıtli ıs- tasyonlannda çekihnış fotoğraflan yer alıyor Geniş Açı'nın son portfolyosu ise Ameri- kalı sanatçı Shannon Bishop'un 'Çingenekr' başhklı çalışması. Bis- hop'un Trakya Bölge- si'nde çektiği fotoğraf- lanndan oluşan çalış- ması, Çingenelerin renkli yaşarmndan bir kesit sunuyor. Söyleşilerin, köşeya- zılannın ve dört portfol- yonun yanı sıra iki ye- nı bölüm yer ahyor 'Ge- niş Açı'da. Yeni bölüm- lerin ılki, fotoğrafa il- gılenyle tanınan isim- lerin bu ılgılenni dışa \xıran sö\leşılerden olu- şan 'HayatımızFotoro- man' Bölümün ılkko- nuğu ise yazar Farih Özgüven.. Diğer yeni bö- lüm, bir fotoğrafçmın, başka bir fotoğrafçımn beğendiği bir fotoğrafi seçeceği ve nedenlen- nı anlatacağı 'Exposed' başhklı köşe. Bu sayı- daki ilk seçimıni VVTİco van Herpen, Orhan Cem Çetin'ın bir fotoğ- rafindan yana kullanı- yor. 'Geniş Açı'da aynca, geçen aylann fotoğraf gündeminde sergileriy- le yer alan llke Veral, SıtkıKösemen ve Yusuf Danyerli ile sergileri üzerine yapılan söyle- şiler, FotoğrafVakn'nm davetlisi olarak Türki- ye'ye gelen Ken Light ıle belgesel fotoğraf üzeraıe yapılmış iki rö- portaj, Nazif Topçuoğ- İu'nun fotoğraflardaki çıplaklık üzerine yazı- sının vanı sıra, 'Köşeba- şı', 'Nostalji', 'Beriki Mecra' ve 'Kuram' gi- bi köşeler de yer alıyor. Köyde Sinema Şenliği' • Kültür Servisi - Unutulmaya yüz tutmuş açık hava sinemalannı yeniden canlandırmayı amaçlayan 39. Altın Portakal Fihn Festıvali, geçmiş yıllarda Altm Portakal ödülü ahnış Türk filmlerini açık hava sinemalannda göstermeye devam edıyor. Festıvalin dığer bir etkinliği ise sinemayı köy meydanlanna kadar taşımayı hedefleyen 'Köyde Sinema Şenliği'. Festival kapsamında, bu yıl üçüncü kez gerçekleştirilecek olan şenliklerde, 28 EylüI-8 Ekim tarihleri arasmda 8 köyde kurulacak açık hava sinemalanyla, Altm Portakalh filmlerini izleme olanağı sunulacak. Sinema salonlanndan mahrum bu yerlerde yaşayanlann çoğu, hayatlannda ilk kez, beyazperdede film izlemenin heyecanım yaşayacak. Ilıca (Manavgat), Büyükköy (Korkutelı), Karatepe, Aksu, Karaveliler, Dağbeli, Senk ve Yeşilbayır'da yapılacak olan 'Köyde Smema Şenliği' etkinlikleri çerçevesinde gösterilecek filmler, izleyicisiyle ücretsiz olarak buluşacak. Austen'in romanına rekor fiyat • Kültür Servisi - Cnlü Ingiliz Yazar Jane Austen'in 3 ciltlik klasik romanı 'Gurur ve Önyargı'nm bir Iskoç şatosunda ortaya çıkanlan ilk baskısı, açık artırmayla 62 bin 500 dolara satıldı. Merkezi Edinburgh'da bulunan Lyon & Turnbull adlı müzayedede görev alan Philip Gregory, bunun şimdiye kadar Austen'm eserlerine verilen rekor rakam olduğunu belirtti. Romanın ilk baskısmın. en fazla 18 bin 700 dolardan satılmasının beklendiğini belirten Gregory, ünlü yapıtı alan kişinin adıru açıklamadı. BUGUN • ATATtTlK TTYATROSU'nda '16. Şile Bezi Kültür ve Sanat Şenliği' kapsamında 21.00 'de Tiyatro Çisenti'nin 'Şimdi Yaşa Sonra Öde' adlı oyunu. (0 212 286 29 60) • BEYOĞLU SİNEMASI'nda 'Ferruh Doğan Anısına' kapsamında 12.15. 14.30, 16.45, 19.00 ve 21.15 'te Lars von TVier'nin 'Avrupa' filminin göstenmi. (0 212 251 32 40) • RUMELİHİSARI'nda 21.00 de Ebnı Gündeş konseri. (Biletix: 0 216 454 15 55) • BAŞKA KÜLTÜREVt'nde 15.00'te Wun Wenders'ın 'Sniar OteB' filmınin gösterimi. (0 212 249 12 84)