Katalog

3 MAVS 2002 C U N A CUMHURfYET SAYI ekonomî(S cumhuriyet.corn.tr Kaçalçtt öntemf • BOLJ (AA) -Tarutn Bacan] Hüsnü Yusuf Gökalp, \bant'ta yapılan BölgeselTanm Pohtikalaı 6. Değerlerdirme Toplantıst 'nda göreve geldikler döneme kadar sırur hcareti adı altında, soygun ti:arefi yapıJdığını savunurkfn •gümrükJerde aldığımız tedbirlerle, yapılan bı soygun ticaretinİE öniine geçtik" diye konıytu. Aygiin: Türkiye'yi soyduh M ASKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün, dün MülkiyeJiler Vizyon Topluluğu tarafmdan dûzenJenen, 'TMF Pohtikalan Türkiye'yi Nereye Götürüyor'" konulu konferansakatıJdı. IMF'nin ekonomik bir terör örgütü oJduğunu i Jeri süren Aygün, "Ülkede bir yolsuzluk ekonomisi var. Siyasetçisinden bürokratına kadar ve benim de içınde olduğum işadamJan tarafindan Tûrkiye soyuldu" dedi. Aimanya ile anlaşma • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - MaJiye Bakanı Sümer OraJ, Merkez Bankası'nda hesabı buiunan ve bunu Alman hükümetine bildirmediği için yasal takibe uğrayan Türk yurttaşlannın pişmanJık düzenlemesinden yararlanmasınj önerdikJerini açıkladı. Oral, "Bu hesaplardaki vergi sorunlannı çözümlemek için Türkiye ile AJmanya arasında Çifte Vergilemeyi ÖnJeme Anlaşması da imzalandı" dedi. 2.5milyapdolar • NEWYORK(AA)- Amerikan finans çevrelerinin gazetesi Wall Street Journal (WSJ), Irak liden Saddam Hüseyin'in kaçak petrolden yılda 2.5 milyar dolar gelir elde ettiğini öne sürdü ve bu paranın kitle imha silahlan üretimi amacıyla kullanıldığını yazdı. Gazete, manşetten verdiği haberde, "'BM'yi ve Güvenlik Konseyi'ni de Irak'ın yaptığı kaçakçılığa göz yummakJa" suçladı. Oktay Vural: Atamater yasal • ANKARA (A\KA)- Ulaştırma Bakaru Oktay Vural, Devlet Bakanı Kemal Deniş'in boş buiunan 2 üyelikten birisi için Ulaşfırma Bakanlığı tarafindan Telekomünikasyon Kurulu'na önerilen Huseyin Edis'in eğirim dalının aranan koşullan yenne getırmediği gerekçesiyle imzalamadığı belirtilen atama karamamesinin bugünlerde çıkmasnıı Teklediklerini söyledi. /ural, adaylann ıiteliklerinin yasada ıranan koşullara uygun ıldugunu söyledi. lektrige yine zam |ANK\RA(Aı\K\)- lektrik rlyatlan 1 fayıs'tan geçerli olmak rere yüzde 0.7 oranında tfinl'dı TEDAŞ'ın ıptıgı zammın ardından ektnk fiyatlan ılbnmada öncelikli erdekı konutlarda, 150 lcvat saate kadar olan taimlerdelO8bin7OO adan 109 bin 500 liraya, 0 kılovat saat ve üzeri cetimlerde de 163 bin 50 ıdan 164 bin 250 liraya beldı. Gelişmekte olan ülkeler yabancılan üretime çağınrken Türkiye sıcak para girişini ve firma satmayı yatınm sayd Sorunyaünmdadeğilmantıkta• Türkiye'nin öncelikli rakibi olarak görülen Macaristan, Polonya ve Çek Cumhuriyeti, ülke tanıtımlan ve yatınm danışmanhğı şirketleriyle çokuluslu sermayenin tercih ettiği bölgeler haline geldi. Cstelik bu ülkelerin uyguladıklan vergiler Türkiye'den daha düşük değil. Ekonomi Servisi - îç kaynak sıkıntısı nedeniyle ekonomile- rini yabancı sermayeye açan geiişmekte olan ülkelerde ge- nel eğiliminyabana yatınmla- n ürerim aJanına çekmek oldu- ğu görülürken Türkiye'de ya- bancı sermaye mantığı, hâlâ sı- cak para girişi ve uJusal şirket- lerin yabancılara satılması ile özdeş görülüyor. Türkiyeye rakip görülen ül- keler dogrudan yabancı yatınm ortamı için gerekli yasal düzen- lemeleri ve kurumsallaşmayı hızla tamamlarken Türkiye'de yabancı sermaye konusunda yüriirülen tartışmalar vergi oranJannın düşürülmesi gibi kı- sır konulara kilitleruyor. tstanbul Sanayi Odası'nın (ISO) "UlusJararası Doğnıdan VatmmJar ve Türkiye" konulu durum tespiti çalışmasına göre, 2000 senesinde dünya çapuıda 1 trilyon 271 milyar dolar olan doğnıdan yabancı yatınmlann yalnızca 982 milyon doJan Tür- kiye ekonomisine girdi. Uluslararası yatınm danış- manlan ile yapılan bir ankette Türkiye nin öncelikli rakibi olarak görüJen Macaristan, Po- lonya ve Çek Cumhuriyeti yal- nızca 2000 yılında 2-10 milyar dolararasında dogrudan yaban- cı sermaye çekerken Türki- ye'ye 1995-2000 yıllan arasın- da gelen toplam yabancı yan- nmlann miİrtan 5 miryar dola- n bulabiJdi. Aynı zamanda Av- rupa Birliği'ne aday olan bu üç ülke ile Türkjye'nin yabancı sermayeye yönelik çahşmala- rına bakıldığında da 1990 son- rası küreselleşmeyle hızlı bir entegrasyon içerisine giren ve yüksek enflasyon ile devalüas- yon gibi sorunlara karşın eko- nomik büyüme hedefinden ödün vermeyen bu üJkeJeringe- reldi yasal düzenlemelen hızla gerçekleştirdiği gözlemlendi. Türkiye'nin model olarak ka- bul edebileceği bu üç ülke aynı zamanda, ülke tanıtımlan ve yatınm danışmanhğı şirketle- riyle hem çokuluslu sermaye- Topfem DY Toplam OY 1995-2000 1995-200(%) Toptem DY /GSMH* Kaynak. UNCTAD, WoriülnvestmenReport2001;IMÛ, Workt Competıbvenes Yearbook 2001 (2000- GSMH venlenj " 1999 GSMH venten kullanılmışbr Kurumlar vergisi j ^ | ^ _ Yerel vergi ^ ^ s Vurtdtşıtemettüstopş* KDV (genel oran) Kaynak Pnce»atertxxıseCoopers, Macaristan 18 * 2 fpO/15/20 25 Çek Cum. 31 - 0/5/1 (V15 22-5 Polonya 28(2001/2002) - 0/5/10/20 22 WorirwK)e Summanes Coçporate Taxes 20C-20C1 Türkiye 33 - 5/10/15/16.5/19.8 18 'Ölü toprağı atılmadan yatınmcı gelmez' nin tercih ettiği bölgeler haJine geldi hem de kendi ülkelerinde- ki yatınm avantajlannı göste- rerek pazarlık yapma kabiliye- ti kazandı. Vergi daha yüksek değil Oysa Türkiye, küresel siste- min sacayaklannın orurdugu dönemden bugüne kadar ya- bancı sermayeyi ulusal şirketle- rin satışıyla özdeş gördü. Şubat krizinın hemen ardından yapı- lan devalüasyon sonrası gıda, içki, bankacıîuc ve turizm sek- törlerinde 20'ye yakın şirket yabancılara devredildi. Oysa verilere bakıldığında Türkiye'de yüzde 33 olan ku- rumlar vergisi oranının rakip ülke Çek Cumhuriyeti 'nde yüzde 31, yüzde 18 olan KDV oranının ıse yüzde 22 olduğu görülüyor. Ekonomi Servisi - Pricewaterhouse- Coopers Türkiye Yönerim Kurulu Ba§- kanı AdnanNas, yabancı yatınmcı için Türkiye'de konsept değişikliğinin şart olduğunu dile getirerek "Üzerine ölii toprağı serpflmiş bir ekonomiye vaban- a vabnmcı gelmez" dedi. ISO'nun düzenlediği "Ulusiararası Doğnıdan Yatınmlar: Türk Sana>ii Açısından BaJaş" konulu panelde ko- nuşan Nas, Türkiye'de yatınmcının kendisini iyi hissetmediğini savunarak ulusal sermayenin dahi dışanya kaçtı- ğı bir sistemde yabancı sermayenin Türkiye'ye gelmesinin beklenemeye- ceğinı belirtti. YASED Genel Sekreteri Abdurrah- man Anman da iç kaynaklann rüken- diği, reel sektörün yatınm ortamının kahnadığı ve ürerimin kaynak sıkıntı- sına girdifi bir dönemde Türkiye eko- nomisi için tek somut çıkışın yabancı yatınmcılan çekebilmek olduğunu be- lırterek "Se\T sendromu ve kapifülas- yon paranoyası olan bir ülkede vaban- cı sermajeji konuşuyoruz. Kendmıia tanrtma> ı da pek sevmiyoruz. 'Clkemi- zi pazarlamayı" dij'eceğim ama bu de- fa da Clkeyi satıyor muyuz' infibaı u>anj\or" dedi. ISO Yönerim Kurulu Baskanı Tanıl Küçfik ise uygun yatınm oluşfurulma- sı ihriyacmın sadece yabancı yatınm- cılar değiJ, yerli yatınmcrlar açısından da büyük önem taşıdığını ifade etti. Kü- çük, Türkiye'nin daha fazla ürerim ve sürdürüiebilir büyüme için ihriyacı olan kaynak sıkıntısını dogrudan yatınmlar aracılığıyla karşılayabileceğini söyledi. Dogrudan yatınmlann önemini ka\Ta- yan ülkelerin ekonomilerini uJuslarara- sı sermayeye açık hale gerirdiğini vur- gulayan Küçük, Türkiye'nin yürütülen yanşta gerilere düştüğünü vurguladı. BDDK'nin yıldızı Derviş'le banşmıyor Doblo'dansonrayeni model Fiat'ın terdhiTürkiye Ekonomi Servisi - Italya'nın en bü- yük sanayi grubu Fiat'ın yeni tasarruf paketi çerçevesinde araba montaj işle- rinin bir kısmını Italya'dan Türkiye'ye kaydırabileceği bildirildi. Financial Times Gazetesi, Fiat'ın bir yeniden yapılandırma programı ile il- gili planlannı hızlandırdıktan sonra önümüzdeki üç yıllık dönemde 4.5 milyar Euro futannda bır tasarruf yap- mayı öngördüğünü kaydetti. Geçen günlerde Fiat'ın Türkiye'deki ortağı Tofaş'ın CEO'su AnîonioBene. yaph- ğı açıklamada, Fiat'ın Doblo'dan son- ra yeni bir modelini Türkiye'de üret- meyi planladığını söylemişri. Financial Times gazetesi, aralıkta açıkJanan reform planırun ilerisine gi- den yeni önJemler çerçevesinde araba montaj işlerinin bir bölümünün Ital- ya'dan maliyetlerin daha düsük oldu- ğu Türkiye ve Polonya'ya kaydınlabi- leceğini biJdirdi. Söz konusu önerilerin Fiat Yönetim Kurulu tarafindan bu ay ele alınacağı- nı kaydeden gazete, Fiat Başkanı Pa- olo Eresco'nun önlemlerinin, grubun otomobil kuruluşu Fiat Auto'nun sü- rekh zararlanru ve grubun 6.5 milyar Euroluk borç sorununu çözmeyi amaç- ladığını söylediğini belirtti. Fiat, yeni planıyla 2002 yılında 800 miJyon ile 1.1 milyar Euro arasında, 2003-2004 döneminde ise 1.4-1.8 mil- yar Euro arasında tasarruf öngörüyor. Alınan önlemlerin 2004 yılına kadar şirketi zarardan kurtaramaması duru- munda ise Fiat ikinci planını devreye sokarak hisselerinın yüzde 80'ini Ge- neral Motors'a satacak. ANKARA - Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş'in göreve gelmesinin ardından BDDK'de önemli istifa ve görevden almalaryaşandı. Derviş, iktidar gruplannın kontenjanuıdan kunıla giren üyeler kadar, kendi istemiyle gelen üyelerle de sorunlar yaşadı. BDDK'de Zekeriya Temizel döneminden bu yana görevini sürdüren tek üye durumunda olan ve a Ben sömürge raemuru değUün" sözleriyle gündeme gelen Kemal Çevik, MHP kontenjanından kunıla girdi. Derviş'e yönelik çıkışının "sijasi olduğu" değerlendirrnesi yapılan Çevik'in ise yakın çevresine, "Cniversiteden geklim, ünhersiteje dönerim. Ama istifayı düşünmüyorum" dediğı öğrenıldi. Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş'in göreve gelmesinin ardından kurulda yaşanan önemli istifa ve görevden almalar şöyle: - Temizel istifa etti: Bakan Derviş'in göreve gelmesiyle birlikte, 31 Mart 2000 tarihinde BDDK Başkanlığı'na getirilen Zekeriya Temizel istifa etti. Temizel'in istifasımn ardından BDDK Başkanlığı'na 17 Mart 2001 tarihinde Engûı Akçakoca getirildi. - Kurul öyeleri görevden atandı: Mayıs ayı içerisinde TBMM'den geçmlen Bankalar Yasası'na Bakan Kemal Derviş'in istemi üzerine son anda eklenen bır maddeyle, kurul üyelerinin görevlerine son verildi. - BDDK 2. Başkanı istifa etti: BDDK 2. başkanhğı görevine getirilen Ali Vefa Çefik de, geçen agustos ayı içinde istifa etti. 2001 'de en çok imalat işçisinin geliri düştü Darbeyiçalışanyedi AsJında kota sırurlaması olmadığı için ABD'ye ihracatta en şanslı sektör ama... tSTANBUL (ANKA) - Ekonomının yüzde 9.4 küçüidüğü ve kişi başına gelirin 3000 dolardan 2160 dolara in- diği, işten çıkarmalarla hane halkı ge- lirinde mutlak azalmalann yaşandığı 2001 'de. gelir bölüşümü dengelerinin de çahşanlaraleyhine daha çok bozul- duğu belirtildi. Ekonomist Mustafa Sönmez'in yaprıgı "ekohaber.nefte yayımJanan araştırmaya göre, 2001 yılında en çok gerileme, imalat sanayii işçilerininge- lirlerinde göriildü. De\let Istatistik Enstirüsü (DlE) ve Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) ve- rileri dikkate alınarak yapılan araştır- manın bazı sonuçlan şöyle: ^ İmalat sanayii işçi ücretleri pet- rol ürünleri kesiminde reel olarak yüz- de 19.4 azalırken gıda sanayiinde yüz- de 17.7, Idmya kesiminde ise yüzde 16.4 oldu. %/ Kamu kesiminde 22 Mayıs'ta yapılan toplusözleşmeyle sağlanan zamlara rağmen, kamu kesimi çalı- şanlannın reel gelirleri yüzde 11.6 oranında azaldı. */ Temmuz 2001 'de yılın ikinci ya- nsı için yeniden belirlenen asgari üc- retle, asgari ücretlinin alım gücü 2001 yılında yüzde 13.8 oranında geriledi. */ Memurlara 2001 'in ilk yansmda yüzde 10, ikinci yansında yüzde 5 zam yapılmasına ve ek artışlara rağ- men, memurlann 2001 sonunda reel gelirleri yüzde 4 oranında geriledi. i/ Emeklılerin reel gelırleri 2001 'de yüzde 4'e yakın düştü. hIv' kurbatn • Gümrük birliğine karşın AvTupa pazannda etkin olamayan Türk üreticiler için ABD'nin çok önemli bir pazar olduğunu söyleyen Lio Yönetim Kurulu Başkanı Arsan, Italyan üreticilerin evlerin yalnızca yüzde 25'ine girdiğini belirtti. A ÜRK-ALMAN-İNGİLİZHATTINDA Baymak'ın öyküsü Zeytinyağına 50 sent prim talebi Ekonomi Servisi - Türkiye'deki plansızlığın olumsuz etkilediği zey- tin ve zeytinyağı sektörü, herhangi bir kota sınırlaması ohnaması nede- niyle Amerika'da en şanslı sektör ola- rak değerlendiriJiyor. İç pazarda tü- ketimin çok az olması ve ihracat pa- zarlannın da geniş olması dolayısıy- la potansiyeli yüksek olan bu sektör- de Türkiye hak ettiği yere gelemez- ken üreticilerden Lio firması, ABD pazanndaki potansiyeli değerlendir- meye çalışıyor. Gümrük birliğine karşın Avrupa pazannda etkin olamayan Türk üre- ticiler için ABD'nin çok önemli bir pazar olduğunu söyleyen Lio Yöne- tim Kurulu Başkanı Ragıp Arsan, Italyan üreticilerin evlerin yalnızca yüzde 25"ine girdiklerini belirtti. İç pazarda özellikle yüksek fiyat nedeniyle tüketimin artmaması zey- tinyağı ürericilerini ihracata yönelrir- ken Türkiye'de fiyatlann Ispanya'dan daha yüksek olduğu belirtiliyor. Son 3 yılda ambalajih ürün ihracatını yüz- de 323, ambalajlı zeytinyağı ihraca- tını ise yüzde 504 arttırmasıyla dik- kat çeken Lio firması, onlarca ülke- ye Egenin "toprağının, suyunun ko- kusunu taşıyan" ürünler satıyor. AC Nielsen tarafindan yapılan araştınnalara göre iç pazar payı yüz- de 1 dolayında olan Lio'nun yönetim kurulu başkanı Arsan, ürün planla- ması yapılmaması nedeniyle üreti- min yeterince artmadığını belirtti. Zeytinyağı ihracatında yurtdışı pa- zannı genişleterek bir dünya marka- sı olmayı hedeflediklerini kaydeden Arsan, Ortadoğu, Körfez ülkeleri, Okyanusya ve Uzakdoğupazarlanna girdiklerini, önümüzdeki dönemler- de Çin'de de aktif olarak yer almayı istediklerini belirterek yüksek güm- rük vergileri nedeniyle ihracat yapa- madıklan Avrupa'ya, uygulanan ver- gilerin 2004 yılında kaJdınlması du- nımunda özellikle ambalajlı zeytin- yağı ihraç edeceklerini ifade etti. 400 milyon dolarlık zeytinyağıTariş Zeytin ve Zeytinyağı Koopera- tifleri Birliği Başkanı CahitÇetin, geçmişte uygulanan yanhş po-! litikalar nedeniyle Türkiye'nin zeytinya- ğı ihracatında üçüncü sıradan alüncılığa düştüğünü, zeytinya- ğında kilo başına 50 sent prim verilmesi gerektiğini beürtti. Çetin, ihracatçılar ile üreticilerin bir bütün olduğu- nu, birlikte hareket etmeleri gerektiğini belirterek "Ib- racatçılaıia mutabakata e\etdryoruz" dedi. Çetin, Ege Zeytin ve Zeytinyağı îhracatçıJan Birliği Başkanı De- niz Ataç Onnanaoğhı ve Tariş Genel Müdürü Ayfaan Ozer'le birlikte düzenlediği basm toplantısında, zeytin ve zeytinyağı üreticileri ile ihracatçılannın birlikte ha- reket etmeleri gerektiğini söyledi. Birliğin yeni yöne- ticüeri ile uyumJu çaJıştiklanru, üretici olmayınca ihra- catçının da olamayacağının anlaşılmaya başlandığını anlatan Çetin, dünyapazannda zeytinyağı üretimi ve tü- ketiminde artış olduğunu kaydetti. Ayhan Özer, zeytin ve zeytinyağı üreticilerinin mutlaka desteklenmesi ge- rektiğini, bunun en doğru yolunun ise üreticilere kilo başına 50 sent prim verilmesi olduğunu söyledi. Ekonomi Servisi - Bayraktaroğlu ailesi tarafindan 1967'de Istanbul'da faaliyete başlayan Baymak Makina Sanayi ve Ticaret AŞ. 1998'de büyük hissedar Kora\ BavTaktaroğiu tarafindan, yüzde 85'i Preussag'a bağlı Alman Wolf Grubu'na satıldı. Geçen yıl Preussag'ın, oluşturulan yeni strateji paralelinde ısıtma sektöründen aynlma karan üzenne, Baymak zaten 12 yıldır ticaret yapmakta olduğu Ingiliz Baxi Group ile yüzde 50'lik ortaklık anlaşması imzaladı. Merkezi Ingiltere'de buiunan ve ısıtma sektöründe A\Tupa'nın üçüncü büyük kuruluşu olan Baxi Group'un yıllık cirosu yaklaşık 1 «îbayrnak ]967'de yüzde 100 Türk şirketi olarak faaliyetine başladı, 1998'de hisselerinin yüzde 85'ini Alman Wolf Grubu'na sattı. Şimdi ise Baymak'ın yeni ortağj İngilizler. Baymak "ı satın aldıklannı ifade etti. Satın alma rakamı dahil, üç yıJlık penyotta toplam yatınmlannın 50 milyon dolar olduğunu ve bu yatınmlann büyük kısmının bu yıl yapılacağını bildıren Akdoğan, Ba^ak'ın 2001 Mart-2002 Mart döneminde dolar bazında voizde 51 büyüdüğünü ve bu yıl da yüzde 30- 31 büyümeyi planJadıklannî sözlerine ekledi. 2001 "de 2 milyon dolarlık ihracat yaptıklannı ifade eden .AJcdoğan, "Bu yû 5 miljon dolar, önümüzdeki yıl 10 milyon dolarlık ihracat hedeflhoruz. Geçen JT! 35 mihon dolarlık ciro yapük, bujılda 47-48 mihon dolar ciro milyar Euro. Baymak Yönetim Kurulu Başkanı Murat Akdoğan, yapılan imza töreninde daha önce Baymak'ın yüzde 85 hissesine sahip olan Alman Wolf Grubu'nun ısıtma sektöründen aynlarak turizme geçmeye karar vermesi üzenne ortaklığı sonlandırdıkJannj bıldirerek, Baxi Group ile beraber yapmayı bekliyoruz" diye konuştu. Baxi Group Yönetim Kurulu Başkanı Mike Davies de ısıtma pazannda 700 bin adetlik kazan üretimi ve 1 milyar Euro'yu aşan cirolan bulunduğunu belirterek "Bu yıl, Türkhe'deki tesisrmize kesinlikle 1 mirvon dolarlık yatınm \ apnıa planımız me\ cuttur" diye konuştu.