Katalog

SAYFA CUMHURİYET 16NİSAN2002SAL 12 JvLJJLJ. U J A kultur(5 cumhuriyet.com.tr SAHNEDEN AYŞEGÜL YÜKSEL 'Koltuk Düşkünleri' Ankara<da • Konuk Bulgar yönetmen vladlen Aleksandrov, 3ulgar yazar Ivan Vazov'un jyunu 'Koltuk Düşkünleri'ni 100 yıl »ncesinden günümüze jetirirken, baştan sona yenileyici' hoş bir seyirlik oluşturmuş. Yazının başlığı sizi şaşırtmasın, ama- am 'haber' olma degerini çoktan yi- trmiş bir toplumsal gerçeğimizi yine- ltmek değil. Ankara Devlet Tiyatro- sı'nda sahnelenen bir Bulgar oyu- rundan söz ediyorum. Yüzyıl önce yızılmış. Ama 'demokrasi' denen ol- gayu kavrayamamış toplumlann, yüz- yj sonra da baş edemedıği bir soru- nn irdeliyor. Vatandaşın, 'miHetitem- süedenler'in torpiliyJe, eşini dostunu saglam \e rahat devlet göre%lerıne yerleştirmeye çalışmasını taşhyor. Konu tiyatroya yabancı değıi. Bız- de de Musahipzade'den HaJdun Ta- ner'e ve Aziz Nesin'e, dahası Levent Kırca'nın TV skeçlerine dek, bir do- lu oyunda pek çok kez gündeme ge- tmlmiştir. Ancak, Devlet Tiyatrola- n 'nın özelJiJde komşu ülkelerle oluş- turma aşamasında olduğu Tiyatro ahş- vwişf kapsamı içinde sunulan bu oyua azgelışmış demokrasiler bağlamında yıllanmış ama çözülememiş bir sor- unu dile getirirken 'sahneJeniş biçi- mi'yle de ilgi çekiyor. Yiizvıl önceden buaüne Ivan Vazov (1850-1921) Bulgar ede- biyatının profesyonel anlamda ilk ya- zan sayılıyor. Çok gezmiş çok görmüş, Bulgaristan'ın Osmanlı dönemi ve sonraki sancılı aşamalannı yaşamış, 19. yüzyılın 20. yüzyıla devrildiği sü- reçte milletvekilliği ve bakanlık yap- mış, edebiyatın tüm türlerinde kalem oynatmış, üretken biryazar. 1906'da Bulgar edebiyatmuı profesyonel anlamda ilk yazan Ivan Vazov'un oyununu Vladlen Aleksandrovyönethor. kurulan BuJgar Ulusal Tiyatrosu'na Va- zov'un adı verilmiş. '•Koltuk Düşkünleri'' metnııu oku- ma olanagım olmadı. Ancak, GogoTun a Müfettiş"ini, Çehov'un kısa oyun- lanru anımsatan birgüldürü anlayışıy- la yazıldıgını tahmin edebiliyorum. Gerçekçi bir sahne görüntüsü içinde yer alan, söz ve hareket komığinin sıkça kullanıldığı, tiplemenın öne çık- hğı bir oyun olmalı. Ne ki, 100 yıl öncesinin oyunu Tür- kiye için sahnelenirken iki ayn işlem- den geçirilmiş. Oyunu çeviren. Anka- ra Devlet Tiyatrosu yönetmenlenn- den İsmail Bekir Ağlagül, kişilerin kimliklerini ve yer ısimlenru değiştir- memiş olmasma karşın, dilı Türki- ye'nin güncelıne gönderme yapacak biçimde kullanarak metni seyirciye yaklaştırmış. Konuk Bulgar yönetmen Vladlen Aleksandrov ise oyunu, klasik komed- ya ortamından farklı bir düzleme ta- şıyarak hoş bir sahne plastiği, eskimiş bir oyunu baştan sona yenileyen hoş bir seyirlik oluşturmuş. Suar Şeylan'ın çevTe tasanmı, bü- yük deliİdi, saydampanolann durma- dan yer değiştirmesiyle oyuna hare- ketlilik kazandırmış; üstelik sahne- dekı görsel değişimı izlemek de ayn bir seyir keyfı veriyor. Saydam olma- yan başka pano parçalan ise oyun için- de her konumda işlevsel kılınmış. Oyundaki insan trafiğınin yoğunlu- ğu, delikli panonun elverdiğı giriş çı- kışlarla tekdüzelikten kurtanlmış. Ay- nca bu yöntemle, kendilerine bir dev- let dairesinde güvenceli bir 'koltuk' is- teyen 'menfaatperest'lerin, 'kapıdan kovsan bacadan girebflecekleri' gerçe- ği bir güzel vurgulanmış. Hiçbır 'tor- pfl' talebine boyun eğmeyen, ilke sa- hibi 'Bakan'ın çepeçe\Te 'sanlnuşb- ğp da böylece görselleşririlmiş. (Şiik- rü Kınmoğju'nun ışık tasanmı 'çev- redüzeni'ni yetkin kılmada başanlı bir etken.) Orta alan ise boş bırakılmış. •Oyunsu' bir oyunun 'gösteri' alanı ola- rak... Bu gösteri alanından, oyunda yer alan tiplemeler doğrultusunda 'bin- birüslup' geçiyor. CommediadelTAr- te "den grotesk farsa, Mınakyancajest- lerden ve tonlamalardan Yeşilçam söy- lemıne, ortaoyunundan 'uyumsuz ti- yatro' abartmalartna, Türk 'ağa' tip- lemesinden stilizasyona dek pek çok oyunculuk biçemi buluşarak 'oyun içindeoyun', 'oyunculuk içindeoyun- culuk' tatlan oluşturuyor. Şişınlmiş memelerin ve popolann temel güldürü ögelerini olusturuyor ol- ması oyunun anlam düzlemini bir oranda kaydınyor olsa da... NaJan Türkoğhı'nun adamına göre yaptığı, genelde 'binbirüsfcıp' ıçeren esprüı giy- si tasanmı da oyunun 'çıigırT plastik bütünlüğüne büyük katkıda bulunuyor. Disiplinll bir calısma Işin ilginç yanı, yönetmen Vladlen Aleksandrov 'un sahnede oluşturdu- ğu 'konsept'e tüm oyunculann coşkuy- la ayak uydurmuş olması. EdipTümer- kan, MeralNiron,LeventÇebnen.Ad- nan Erbaş,Yıkhral Akma, Altan Gör- düm, Miraç Eronat (hem çok güzel, hem çok komik), Nalan Erkovan, Fî- Bz Gaye Çele, Cengiz Uzun ve Deniz Baytaş müthiş keyifli bir ekip oluştur- muşlar. Sahnede yaşanan cümbüşün yarattığı özgürlük ortamında müthiş disiplinli bir çalışma gerçekleştirmiş- ler. Bu disiplini oyunun son gününe dek korumalannı dilerim. Yönetmen Aleksandrov'un yüzyıl- lık bir Bulgar oyununu günümüz Türk seyircisine ulaştırma yolunda yaptığı uygulamanın yalnızca bu yapıma öz- gü olduğunu, ancak, "seyircinin hosu- na gittiği" için "taklidinin çı- kanlacağı'"ndan korktuğumu da belirt- meden geçemeyeceğim. (jTÜNÜNFİLMLERİDERAY, SERDARİS VE DESİCA'DAN Dört kişilik bir aşk öyküsü sjnhtaı 21.ULUSLARARASI ™£Z ISÎANBUl UAKFI FİLM FESTİVALİ ASLISELÇUK Psikolojik bir dnun olan 'Aşkm Yedinci Güneşüıde dört kişifik bir aşka tanık olu\oruz. "Aşkuı Yedinci Güneşi"nde Yunanlı yönetmen Vangeüs Serdaris, dört kişi arasında geçen etkrn bir aşk öyküsünü işliyor. Bu psikolojik dramda bu dört kişinin çaresizlıklerine, dirençlerine, bağışlamalarma, sevgilerine tanık oluyoruz. Yine bir dörtlü, kadın-erkek ilişkisinin işlendiği diğer çalışma ise Fransız yönetmen Jacques Deray'ın "Sen Benimsin"ı (1968). flcikadın, ikıerkek arasındaki baştan çıkarma oyunJannı dört oyuncunun (A. Ddon, M. Ronet, R Schneider, J. Birkin) yetkin yorumlanyla ilgiyle izliyoruz. Itaryan usta Vrttorio de Sica'mn "Bisildet KULTUC • SANAT WNwv.perareklam.com.tr • wvtrw.sinemafilm.com • (0212) 293 89 78 DİALOG Anlolım îletı>ım| 11 V'ılın başarUan>la Seslendîrme Eğitimi Dizi, FUm, Reklam Sektörün artan ihtiyacına yeni sesler kazandırmak üzere, PROMAY Stüdyolarının katkılarıyla (Başanlı öğrencilere iş garantisi verilir) Spikerlik - Sunuculuk Eğitimi Profesyonel amaçh mesleki eğitim (Radyo ve Televizyonlar İçin) Mim Kemal Oke Cad. 16/1 Nişantaşı Tel: (0212) 225 37 24 - 25 İİSVİCREHASTANESİ 20-27 NİSAN / 4 MAYIS SAAT 20:00 DE l t ^AZIM HIKMET KULTUR VE SANAT VAKFI TİYATRO SALONU, TiKSiM SIRASELViLE"? iS TEL ZV2] 2A5 15 ' - I KURGULAYIP OYNAYANLAR SELMA KÖKSAL. EMRAH KOLUKISA, GULSUM SOYDAN MUZIK ILKER GÖRGÖLÜ SAHNE TASARIMI: ASLI TULUOĞLU, IŞIK TASARIMI JON STIGNER İSVİCRE HASTANESİ •'GerçâScoutoüüimuk" KUÇUK SAHNE SADRİ ALIŞIK TİYATROSU rezervasyonlannızt kredı karfı ıle yapabilirsiniz OZEL TIYATRO IKI PERDE OYUNLU MUZIK çaiıpOynoyan Gündoğarketı Yazan: İlhan ŞEŞEN YoMten: Levent KIRCA Yazan: ROLF OLSEN Çeviren: HALE KUNTAY Yöneten: MERAY ÜLGEN Dekor: SEMA OLGAÇ / Kostüm: ÇOLPAN İLHAN «JLPAN İLHAN / SELÇUK YÖNTEM Sen A V SEVEFt / MEHMET ESEN 26 NİSAN CUMA 2O.3O 2O / 27 NİSAN C.TESİ 1 5.3O-2O.3O 21 / 2B NİSAN PAZAR 15.3O Biletler Gişe ve Vakkoramalarda Satılmaktadır. OŞE TEL: (0212) 292 39 19 - 20 sadrtallsiktlyatrosu@fsbank.net.tr • stfklal Cd. No:209 Atlas Pasajı Beyoğlu-İST. DÜŞÜN SAHNESİ NAZIM HIKMET "BİR ÇİFTSÖZÖMÖZVAR AŞKA DAİR" Yöneten: Mahmut Gökgöz Oynayan: MÜMTAZ SEVİNÇ Uyariayan: Banu H. Son 3 Oyun 19 Nısan Cuma Saat: 20.30 20 Nisan Cumartesi Saat: 18.30 21 Nisan Pazar Saat: 15.30 21 Nisan PazarSaat; 19.00 ^ ^ ^ • BeşiktasKûftür MerkeziGişeTel:(0212)32724 27(0212)2361818 E Z S 0 Çağrı Merkezi Tel: (0216) 45415 55 I İSVİÇRE HASTANESİ •'GerçekSaıMn Yanımh" MSVICREHASTANESİ "GerçâSmaınYmuuh' Hırsızlan''(1948)ve "Ymaszlar" da (1956) günün kaçınlmaması gereken sinema klasiklerinden. Kanadalı sinemacı Lea PooL, "Ksçıp ve ÇılguTda genç kızlann ergenlik çağında yaşadıklan sorunlan, acıJanru, gerçek aşkj arayışlannı şiirsel ve yalın bir anlatvmla aktanyor. u BöcekKadm"da(1963) Japon usta Shobd tmamura. Japonya'nın 1945'te savaşı kaybetmesinden sonraki durumunu, savaşın insaniar üzerindeki sarsıcı etküennı, yaşamda kalma savaşımlarını, kültürel değerlerin yozlaşmasını bir Japon kızın yaşamıyla koşut anlatıyor. Arjantin'den gelen ilginç bir ömek de "Batakük". LucredaMartel'ın Arjantın taşrasındakı orta sınıfin işlevsizliğini, günJük yaşamın sıradanlığını, çapraşık aile ılişkilerini izliyoruz. RobertLouis Stevenson'un ölümsüz esen u Dr. Jekjil ve Mr. Hyde" çok kez sinemaya uyarlandı. Başrollerini Christopher Lee ve Prter Cushing'in üstlendiği. Hammer filmlen ekolünden Stephen Weeks'in yönettiği "Ben, Canavar"(1973), insanJığın varoluşundan bu yana süren, iyinin ve kötünün çatışmasını işleyen bir çalışma. "Kazanova'nın Döniişü" (1992) oyuncu-yönetmen Edouard Niermans'ın ünlü Fransız senarist Jean- Claude Cam'ere ile birlikte Arthur Schnitzler'in öyküsünden senaryolaştırdığı bir çalışma. Schnitzler'i aynca usta Staniey Kubrick'ın son fılmi "GözJeri Tamamen Kapah"dan tanıyoruz. Aristokrat Kazanova (Alain Delon) hızlı özel yaşammdan, baştan çıkarmalardan, uzun yolculuklardan yorulmuşrur, biraz da yaşlanmıştır, artık Venedik'teki e\ine dönmek istemektedir. YAZIODASI SELİM tLERİ Anadolu Çorbaları Askerliğim sırasında gittiğim Sıvas, benim için daha önceleri, Cahit Külebi'nin unutulmazşiirin- den, "Sıvas Yollarında"öar\ dizelerdi: "Sıvas yollarında gecelen "Katar katar kağnılar gider"... Temmuz ayıydı. Bununla birlikte akşam oldu mu, şehir buz kesiyordu. Neredeyse kış soğu- ğu. Külebi de öyle söylüyor: "Bir rüzgâr eser ki bıçak gibi "El ayak şişer"... Öyle ayazlı, keskin gecelerden birinde olağa- nüstü bir çorba içtim. Adı, yanılmıyorsam, Kes- me Çorba'ydı. Tadı damağımda kalmıştır. Kes- me Çorba, aslında çorbayla yemek arası bir gı- daydı. Çorbayı Sıvas'ta içtim ama, yapan Kayserili birarkadaşımızdı. Kayseri'deaşevleri varmjş. Eli çok yatkındı: Yumurtayı kırıp, un, tuz, bir çay fin- canı suyla gözümüzün önünde hamur hazırlayıp açmıştı. Sonra hamuru tostoparlak yapıp yeniden aç- mış ve bu kez ince, kısa şeritler halinde kesmiş- ti. Seyretmek eğlenceliydi. Bir yandan da tencerede su kaynıyordu. Ha- murdan şeritleri suya attı; hemen ardından da ikı yemek kaşığı çiğ kıyma. Onları şöyle bir kanştır- dıktan sonra salça ilave etti. Kırmızı pul biberek- ti. Kıyma, hamur pişince Kesme Çorba da hazır oldu. Fakat içmeden önce üzerine yağda dağ- lanmış nane eklenecek. Nane birdenbire Kesme Çorba'da bir ilkyaz rüzgân estiriyordu. Bu çorbanın bir benzerıni Eskişehir'de içtim. Adı Tatar Çorbası. Yalnrz bu kez hamur şerit şe- rit kesilmiyor, küçük muskalar haline getiriliyor- du. Kıyma yok. Sade suda haşlanan, daha doğ- rusu pışıriten muskalar bekleyedursun; hemen ay- ran yapılıyor, tencereye boşaltılıyordu. Karabibe- ri, kuru naneyi son anda serpecektiniz... Anadolu çorbalarının daha doyurucu olduğu- nu gönül rahatlığıyla söyleyebilirim. Acı bir istih- za gibi, bunda yoksulluğun payı olsa gerek. Çor- badan sonra ana yemeği gereksinmiyorsunuz. Gülten Akın, her okuyuşumda beni büyüleyen "Pas" şiirinde Yozgat'ın "Çiğdem p//aw"ndan söz açar. Değişmiş, bambaşka bir Yozgat'tır: "canım vıraneliklere" hanlar, otelfer yapılmış; "pastalar, vitrinler" çiğdem pilavını silip süpür- müştür: "Gülten'i Yozgatlı demesinler bundan böyle "Nerde ölürsem oralı olayım "Doğularda, yolsuz dağlann "Soğuk sulann başında öleyim." Enikonu soğuk bir güz günü içinden geçtiği- miz Yozgat'ta adını artık anımsayamadığım, bir tür patates çorbası içmiştik. Önce çorba için ye- terli miktarda kıyma kavruluyormuş, bir baş da soğan kıyılarak. Sonra salça eklenecek. Su da konduktan sonra çorbanın kaynaması beklene- cek. Kaynayınca, küçük küçük doğranmış patates- leri. bir avuç pirinci atacakstnız. Pirinç/erin şış- mesini, patateslerin haşlanmasını bekleyeceksi- niz. Ateşten alıp çorba kâselenne boşaltacak, üs- tüne bolca maydanoz kırpacaksınız... Alafranga soğuk, buz gibi yaz çorbalarından haberim vardı da, Anadolu işi soğuk çorbadan yoktu. Yeni öğrendim. Iç Anadolu mutfağının so- ğuk çorbası için yoğurt, un. pirinç, tuz, karabi- ber, kırmızı biber, fesleğen ve içme suyu gerek- li. Yoğurtla un iyice karıştırılacak. İçme suyu ağır ağır dökülerek çırpılmaya devam edilecek. Bu ka- rışım ateşe oturtulacak. Pirinç, tuz. karabiber, kırmızıbiber eklenecek. Pırinçler yumuşayınca- ya kadar hafif ateşte pişirilecek. Çorba kâsele- rine boşaltıldıktan sonra fesleğenle bezenecek ve buzdolabında soğumaya bırakılacak. Ben yemedim ama, tarifi veren dostum hanı- rnefendi pek lezzetli olduğunu söyledi. Bilmem neden, bugün bende hep Anadolu şe- hirleri. Yine usta Külebi "Çürüyen Otlar"da diyor ki: "Sen orada, ben burada "Birbirimizden habersiz "Ayn yaylalarda yeşeren otlar gibi "Bekleye bekleye çürüyeceğiz." Takvimde fz Bırakan: "Bir şey yitirmiş gibiydik." Cahit Külebi, Bü- tün Şiirleri, Adam Yayınevi, 1985. Mahşer-i Ciimbüş Maya'da • Kültür Servisi - Mahşer-i Cümbüş. 'Tryatro Sporu' adlı gösteriyi 18 ve 25 Nisan"da saat 20.30'da Maya Sahnesi'nde sahneleyecek. Bir doğaçlama - gösteri türü olan 'Tiyatro Sporu'nda lig usulünde yanşan Tiyatro Sporu takımlan. seyircilerin verdiği temalan doğaçlayarak oynuyorlar. Yanşma süresince oynanan bu oyunlara seyircilerden seçilen jüri tarafından puan veriliyor. Mahşer-i Cümbüş, Tiyatro Sporu'nu kendi yaklaşımı, birikimi, sanat anlayışı ile hedef kitle gözeterek şekillendirip ışıksız, kosrümsüz yalnızca yardımcı aksesuvar ve giysi parçalan kullanarak sahnede 'oyun'u vurguluyor. Oyunculuk tekniği de spontan düşünme ve canlandırma, yanılsamayı kırma. kara mizah ve ironi ile beslenmesi açısından 'oyun'un altını çiziyor. (0 212 252 74 52) •Bip Sergi Dört Oüzenleme' Kültür Servisi - Bakırköy Istasyon Sanat Merkezi'nde dün (15 Nisan) açılan Arzu Çılgın'ın 'Bir Sergi Dört Düzenleme' adlı sergisi. 15 Mayıs'a kadar devam edecek. Sanat eğitimine 1996 yılında Istasyon Sanat Merkezi'nde yüksek ressam Hülya Düzenli ve heykeltıraş Mehmet Şenel ile başlayan Çılgm, çeşitli ülkelerde sanat gezilerine katılarak çağdaş sanat dili ve günümüz sanatını inceledi. Sanatçı, halen atölyesinde kışısel sanat çahşmalanna devam ediyor. Bakırköy Istasyon Sanat Merkezi: Istanbul Cad. Reyhan Sok. No: 60 Bakırköy. (0 212 570 95 00)