Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 23 ŞUBAT 2002 CUMARTESİ
HABERLER
DUNYADA BUGÜN
AIİ StRMEN
Fogg Çekilsln mi?
IV. Mehmetdöneminin ilginç kişilerinden biri, iki
kez şeyhülislamlık yapmış olan Bahai Efendi'dir.
Taner Timur'un Naima'dan naklettiğine göre,
bu makama tayini devrin etkili kişilerinden Mü-
neccimbaşı Hüseyin Efendi'nin tavsiyesi üzeri-
ne olmuştur.
Hüseyin Efendi, Sadrazam Murat Paşa'ya "Ba-
haiEfendibirkeyitehli, kendi zevkine verahatına
düşkün biradamdır, Onu müftü eyle" demiştir.
Güç olsun diye değil, tam tersine, tamamen za-
afı yüzünden ve istenilen fetvayı vermesi umuduy-
la şeyhülislamlığa getirilen Bahai Efendi, kimsenin
oyuncağı olmadığı gibi, Taner Timur'un deyimiyle
"Yurtseveıiik kavramının daha oluşmadığı bir dö-
nemde yutrseverce davranmıştır".
Bahaj Efendi'yi bugün anmamıza neden olan
oJay, Izmir'de Ingiliz tüccarlann taraf olduğu bir da-
va ile başladı. Kaprtülasyon kurallanna göre, da-
vanın konusu 200 bin akçeyi geçtiği için buna ka-
dılar bakamıyordu. Ne var ki, Izmir'deki Ingiliz Kon-
solosu'nun küstah davranışlan kadıyı kızdırmış ve
davayı görmekte ısrar etmesine neden olmuştu ve
kadı, Şeyhülislam Bahai Efendi'ye yazdığı mektup-
ta, "uğursuz konsolosun padişah emrine aykın
olarak, düşmana gemilerle buğdayalıverdiğini" bil-
dirmişti.
Mektubu alan Bahai Efendi, Galata'dan Ingiliz Ei-
çisi Thomas Bendyshı çağırtarak, kendisinden Iz-
mir Konsolosu'nu azletmesini ister, büyükelçi ka-
ba birtavıria, konsolosu Kral'ın tayin ettiğini, ken-
disinin azletme yetkisinin bulunmadığını söyler.
Bunun üzerine Bahai Efendi küplere biner ve
"Bre dinsiz mel'un sizne göna muahid geçinirsi-
niz ki, daima din ve devlete hıyanetten geri kal-
mazsınız. Venedik kâfirine niçin kalyonlar ve im-
datlar verirsiniz? Sizin müfritlikleriniz bitmez mi
sanırsınız?" diye kükrer. Büyükelçinin küstahlığını
devam ettirmesi üzerine de, onu önce falakaya
yatırtır, sonra da ahıra kapattınr.
Olay, Bahai Efendi'nin azline ve Bergama'ya sü-
rülmesine neden olursa da, bir süre sonra tekrar
şeyhülislam tayin edilir. - - = -
• • •
Aradan 200 yıl geçecek, köprülerin altından çok
sular akacak, Ikinci Mahmut'un son yılında, hem
Hariciye Nazın hem de Ingiltere Sefiri unvanını ay-
nı anda uhdesinde bulunduran Mustafa Reşit Pa-
şa marifetiyle 1838 Ingiliz-Türk Ticaret Anlaşması
imzalanacak, ardından da Mahmut'un ölümü üze-
rine tahta geçen Abdüfmecit'in ilk yılı olan 1839'da,
Tanzimat Fermanı olarak bilinen Gülhane Hattı Hü-
mayunu kabul edilecektir.
Artık Istanbul'un en güçlü adamı, Ingiliz Büyü-
kelçisi -kimilerinin Abdül-Canning dedikleri- Stat-
ford Canning'dir.
Tarihçiler, Canning'in Babıâli'ye inişinde, azar
işitmekten korkan nazıriann, kaçacak delik aradı-
ğını yazarlar. "Ingiliz Partisi"nden olan Mustafa
Reşit Paşa sadrazamlıktan azledildiğinde, Can-
ning duruma el koyup derhal görevine iadesini
sağlayacak kadar güçlüdür.
200 yıl içinde Osmanlı Batılılaştığını sanırken ba-
tıcılaşmaktaydı.
•••
AB'nin Türkiye nezdindeki temsilcisi Bayan Ka-
ren Fogg'un e-mail yazışmalannın basında yer al-
ması üzerine, kıyametler koptu. Kimileri temsilci-
nin "persona non gratta" ilan edilip geri çekilme-
sinin talep edilmesini isterierken, AB de hükümet-
ten bu yayınlann durdurulması yönünde mahke-
meden karar alınması için harekete geçmesini is-
tedi.
İki tarafın da tavırianna akıl erdirebilmek güç.
AB, Türkiye'ye, mahkemeden karar çıkanlması ko-
nusunda nasıl baskı yapabilir?
Biz aynı yolda bir talepte bulunsak alacağımız
yanıt hazır.
- Bizim mahkemelerimiz bağımsızdır, onlara ka-
nşamayız, derler adama.
Aynı şekilde ABD, Türkiye'den, Uzanlar'a borç-
lannı ödemesi için baskı yapmasını istiyor.
Biz benzeri bir talepte bulunsak alacağımız ya-
nıt bellidin
- Bu sizin bir şirketinizle Türkiye'deki bir şirketin
ticari anlaşmazlığıdır, biz kanşamayız, olayı yargı
çözer.
Ama biz bu baskılara, AB'nin ve ABD'nin garip
taleplerine hiç de gereken tepkiyi gösterip gerek-
li yanıtı vermiyoruz.
Sonra da kimilerimiz Karen Fogg'a kızıyoriar.
Sıkı mı, Türkiye'nin yöneticileri Karen Fogg'u
"persona non gratta" ilan etsinler?
Nitekim Başbakan da böyle bir şeyin söz konu-
su olmadığını açıkladı.
Bayan Fogg'a kızmayalım, biz önce kendi aklı-
mızı başımıza toplayalım.
Kim binilmeye amade münhal bir eşek bulsa bi-
ner sırtına.
Mesele münhal eşek durumuna düşmemektir.
HEP'li Vedat Aydın anıldı
Anma töreninde
Kürtçe yasin
DİYARBAKIR
(Cumhoriyet Bürosu)
- Faili meçhuJ cinaye-
te kurban giden HEP
Diyarbakır tl Başkanı
Vedat Aydın'ın Kur-
ban Bayramı nedeniy-
le mezan başında dü-
zenlenen anma töre-
ninde Kürtçe yasin
okundu.
10Temmuzl991'de
Elazığ Karayolu üze-
rindeki Maden ilçesi
yakınlannda cesedi bu-
lunan HEP Diyarbakır
II Başkanı Vedat Ay-
dın, dün Mardinkapı
Mezarlığı'nda 50 ki-
şinin katılımıyla anıl-
dı. Törene Vedat Ay-
dın'ın eşi Şükran Ay-
dm,HADEP Diyarba-
kır ll Başkanı Âfi Ür-
küt, BüyükşehirBele-
diye Başkan Vekili
Mefadi Güfcr ve HA-
DEP il ve ilçe yöneti-
cileri katıldı.
Imamların Kürtçe
yasin okumasının ar-
dından bir konuşma
yapan Ali Ürküt, "Ve-
dat Aydmlann yohın-
da yürümeye devam
edeceğiz'' dedi.
Anayasanın *yargı bölümü'yle il^ili değişOdiktaslağu TBMM Uzlaşma Komisvonu gündeminde
reformzamanıTUREYKOSE
ANKARA - Yargı çe\Teleri tarafın-
dan hazırlanan ve anayasanın "yargt bö-
hımü"nde değişıklıkler öngören taslak,
TBMM Partilerarası Uzlaşma Komis-
yonu'na sunuldu. Komisyon Başkanı
Yüksd Yalova, yargı reformunun öne-
mine dikkat çekerken kendisinin de
"YargıtayCuınhııriyetBaşsavcıiığı'nın
'Türkiye Cumhunyet Başsavcıhğı" ola-
rak anayasal kurul haline getirflnıesT
yönünde bir değişiklik önerisi hazırla-
dığını söyledi. Yargı çevreleri tarafin-
dan hazırlanan 22 maddelik taslakta;
Anayasa Mahkemesi'nin gerekçelı ka-
rarlannın en geç 5 ay içinde yayımlan-
ması, sadece ana muhalefet partisine
değil, TBMM'deki tüm parti gruplan-
RTÜK
8yılda
17 bin 714
günlükceza
• RTÜK'ün kuruldugundan
bu yana verdiği yayın
durdurrna cezalannın süresi
48 yılı aştı.
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) -
Radyo ve Tele\izyon Üst
Kurulu'nun (RTÜK), kurulduğundan
bu yana verdiği yayın durdurma
cezalannın toplam süresi 48 yılı aştı.
Ost Kurul, 8 yılda toplam 17 bin 714
günlük yayın durdurma cezası verdi.
Alınan bilgiye göre RTÜK, bölücü
ve yıkıcı yayın yapan 41 yayın
kuruluşunun yayınını toplam 10 bin
gün durdurdu. Ûst Kurul, irticai
yayın yapan 34 kuruluşa da 5 bin
903 gün yayın durdurma cezası
uyguladı. RTÜK, geçen haftalarda
da izleme raporlannın görüşülmesi
için yoğun mesaı yaptı. Üye Güneş
Müftüoğiu'nun dılekçesi üzerine
uzun bir aradan sonra izleme
raporlannı görüşmeye başlayan Üst
Kurul 6, 7, 8 ve 13 Şubat tarihlerinde
yaphğı toplantılarda toplam 254
raporu karara bağladı. Üst Kurul, 4
günde aralannda ulusal kanallann da
bulundugu 18 televizyona 872
günlük yayın durdurma cezası verdi.
20 radyonun yayınının toplam 1293
gün süreyle durdurulmasnıı
kararlaştıran RTÜK, aynca 44 radyo
ve televizyona da uyan cezası
uyguladı. "Bölücü" sözler içeren
Kürtçe ve Ermenice müzik
yayınladığı gerekçesiyle Diyarbakır
Gün TV'ye 730 gün süreyle toplam
2 yıllık yayın durdurma cezası veren
RTÜK, "Birlaikzihniyetvar,
güffüğü mantık malunV Din
serbestçe kendini tarif etmekten
mahrunu. Allah için savaşınz^.
Şarapnel alönda, kurşun
altinda/Tekbir getirir. marşlar
söyieriz anne.~ Önce öç almak için
düştük toprağa/Akacak bütün
kanlarm habercisiyiz-. Kanla çizilir
şafaklar yüreğnı üstüne» Kıırulur
yeni bir dünya güüstan üstüne-
Savaşçılar gefir ufuktan cihat üstüne"
sözlerini içeren şarkılan yayımlayan
Dolunay FM'e ise yalnızca 3 günlük
ceza verdi. RTÜK, Istanbul Dolunay
FM'e "Ortünün üstüniüğü tslanun
görgüsüdür... Müstiiman Türk
kadımıun bayrağı örtüsüdûr/Zuhne
karşı durmaya, zalimden hak
sormayuT)evtetini kurmaya
mücaliitler gefiyor'' ifadelerine yer
verdiği program nedeniyle de 7
günlük ceza uygulanmasını
kararlaştırdı.
Tasİ3İCt3n: Anayasa Mahkemesi gerekçeh kararlan en geç 5 ay içinde yazılır ve yayıma gönderilir.
Görüşülen dava hakkında TBMM'de görüşme açılamaz. Partilerin TBMM gruplanna ve bazı STK'lere
iptal davası açma yetkisi tanınıyor. Adalet Bakanı ve müsteşan HSYK bünyesinden çıkanlıyor.
na ve STK'lere de iptal davası açabil-
me olanağı getirilmesi ve Adalet Ba-
kanı ile müsteşannın Hâkımler ve Sa\-
cılar Yüksek Kurulu (HSYKl bünye-
sinden çıkanlması öngörülüyor.
TBMM Partilerarası Uzlaşma Ko-
misyonu, bayramdan sonra çahşmala-
nnı hızlandıracak. Anayasanın 175.
maddesi değişririlerek cumhurbaşka-
nının referandum yetkisinin sınırlan-
dınlmasına ilişkin değişikliğin tek ba-
şınagetinlmesi düşüncesi şimdilikra-
fa kaldınlmış gibi görünüyor. Uzlaş-
ma Komisyonu Başkanı Yüksel Yalo-
va, "Yargı reformu çok önemlL Yeni
bir anayasa değişikligi paketi daha çı-
kanlmalı"" dedi. Yargı çe\Telen tarafin-
dan hazırlanarak komisyona iletilen
ve anayasanın 138. maddesinden 160.
maddesine dek süren "\argi böJümü''nü
kapsayan önenlerle getirilen duzenle-
meler şöyle:
• Yasama ya da yürütmenin yargı-
ya etki yapmasını önlemek için "Hiç-
bir organ, makam, merci veya kişi, yar-
gıyetkisinin kuUanıtmasında mahkeme-
lere ve hâkimJere emirve talinıat vere-
mez; geneige gönderemez; tavsiye ve
teüdndebulunamaz" ifadesi anayasa-
ya giriyor. Görülmekte olan bir dava
hakkında TBMM'de yargı yetkisinin
kullanılması ile ilgili soru sorulamaya-
cağı, görüşme açılamayacaği ve her-
hangi bir beyanda bulunulamayacağı
da hükme bağlanıyor.
• Hâkim ve savcılann yaş sınırı, ilk
derece mahkemelerinde 2, yüksek mah-
kemelerde 4 yıl ileriye çekilıyor.
• Avukatlık meslegi yargı güvence-
sine alınıyor.
• Anayasa Mahkemesi üyeliğinde-
kı asil-yedek aynmı kaldınlıyor. Tüm
üyelerin bu mahkemede davacı ya da
sanık olabilen cumhurbaşkanı tarafin-
dan seçilmesi sakıncalı görüidüğün-
Dargınlar cenazede bulııştu
Kapaülan RP'nin sKasi >asakh Cenel Başkanı Necmettin
Erbakan'uı ağabe>i Prof. Dr. Nizamettin Erbakan (87). Fa-
tflı Camii'ndecuma namazuun ardından kılmancenaze na-
mazmdansonra MerkezEfcndiMezarbğı'nda babası Mch-
metSabriErbakan"ın kabri >anındatoprağa\erildi. Birsü-
redir solunum yetmezliği nedeni\ le Ankara V üksek İhtisas
Hastanesi"deteda\igören Erbakan,önceki gün vaşamını>>
brmiştLProf.Nizamettin Erbakan'ın Fatih Camû'ndekice-
nazetörenine,Necmettin Erbakan,oğlu Fatih Erbakan,da-
madan Omer Faruk Alkoç, Mehmet Atanöz ile diğer kar-
deşi Kemalettin Erbakan, SP Genel Başkanı Recai Kutan,
AKP Genel Başkanı Recep Tavyip Erdoğan. Sağbk Bakanı
Osman Durmuş. eski Adalet Bakanı Şevket Kazan, İstan-
bulBüyükşehir Beledi\e Başkanı AB Vlüfit Gürtuna, tutuk-
lu bulundugu Mze Kapab Cezae\i'nden Önceki gün tahü\
l
e
olan \eni Asya Gazetesi Sahibi Mehmet Kudular. baa SP'K
ve AKP'li ilçe beiedhe başkanlan ile tarikat şevhleri katıl-
dı. Erbakan, Kutan ve Erdoğan'ın van yana kıldığı cenaze
namazuun ardından Nizamettin Erbakan, Merkez Efendi
MezaıtğiDda toprağaverfldUPotograf: ALPERTURGUT)
den, yüksek mahkemelerden gelen 10
üyenın doğrudan genel kurullannca
seçilmesi, cumhurbaşkaru tarafindan se-
çilecek 5 üyenın ise geleceği kaynak-
lann kontenjanlannın ayn ayn belirlen-
mesi esası benimseniyor. Yaş alt suıı-
n 50'ye çekiliyor.
• İptal davası açma yetkisi, iktidar
ve ana muhalefet partisi Meclis grup-
lannnı yanında diğer sıyasal partilerin
Meclis gruplanna da tanınıyor. Kendi
\arlık ve görevlerini ilgilendiren alan-
larda yüksek mahkemeler, HSYK, Yük-
sek Öğretım Kurulu, kamu kurumu ni-
teliğindekı meslek kuruluşlan, sendi-
ka ve kooperatifbirliklerinin üst organ-
lan da iptal davası açabilecek.
• Anayasa Mahkemesi'nin gerekçe-
li kararlannın yazımı ve yayına gön-
derilmesi için 5 ay sının getiriliyor.
• Anayasa Mahkemesi 'nin "muhte-
me)zararianngiderflmesi miûnküB oi-
mavan hallerde. asıl kararla birükte
dava konusu hükümlerin uygulanma-
sının ya da kapanimasına karar veri-
len siyasi partinin faalrvetinin durdu-
rubnasuıa karar verebileceğT hükme
bağlanıyor.
• Yargıtay cumhuriyet başsavcısı ve
vekilinin cumhurbaşkanınca değil, ge-
nel kurulca doğrudan seçilmesi esası ge-
tiriliyor.
• Yüce Divan yeniden düzenleniyor.
"CumhurbaşkanıtiL TBMM Başkan
ve üyeterinL başbakanı. Bakanlar Ku-
rulu üyelerini. .Anayasa Mahkemesi,
Yargıtay, Daıuştay, Askeri Yargıtay ve
Askeri Yüksek tdare Mahkemesi bas-
kanlaruu, başsavcüannı ve üyelerini,
HSYK ve Sayıştay başkan ve üyelerini,
YSK başkan ve üyelerinigörevieriyleü-
gfli suçlardan dolayı yargüamak üzere
Yüce Divan ohışturuluyor. Y üce Dhan,
3'ü Yargıtay, bireri Danıştay, .4skeri
Yargıtay, Askeri Yüksek tdare Mahke-
mesiveSayıştaybaşkan ve iiyelerinden,
genel kurullannca saltçoğunlukla seçi-
lecek 7 üyeden kurulur" düzenlemesi
getiriliyor. Uyuşmazlık Mahkemesi gö-
re\i de bu yüksek mahmeye veriliyor.
• Adalet Bakanı ve Adalet Bakanlı-
ğı müsteşan HSYK bünyesinden çıka-
nlıyor. Bakan ve müsteşan, kurulun
yetkili olduğu konularda başvunıda bu-
lunabilecek, toplantılara katılarak ya
da katılmadan yazılı olarak görüş ve öne-
rilerini bildirebilecek, ancak oy hakla-
n olmayacak.
YARGITAY'IN KARARI
Şikâyetigeri almcıya engel
ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu) - Yargıtay. çocuklar
hakkında açılan davalann,
şikâyetten vazgeçmeyle ortadan
kaldınlmasını yasaya aykm
buldu. Yüksek mahkeme,
davaya devam
edilerek beraata veya
ceza tertibine yer
olmadığına karar
verilmesi gerektiğini
belirtti. Akhisar Sulh
Ceza Mahkemesi,
çocugAın yargılandığı
bir davayı
şikâyetçinin
şikâyetinden
vazgeçmesi üzerine
ortadan kaldırdı.
Yargıtay 10. Ceza Dairesi,
davanm temyiz incelemesini
yaparken yerel mahkemenin
karannı, takibi şikâyete bağlı
suçlann yapılan
yargılamalannda müştekinin
şikâyetinden vazgeçmesinin,
• Yargıtay,
çocuklar hakkında
açılan davalann,
şikâyetten
vazgeçmeyle
ortadan
kaldınlmasını
yasaya aykın
bulda
Çocuk Muhakemelerinin
Kuruluşu, Görev ve Yargılama
Usulü Yasası'na aykın olacağı
gerekçesiyle bozdu. 10. Ceza
Dairesi, gerekçesinde, söz
konusu kanunun amacımn,
çocuk suçluluğunu
önleme, suçlu
çocuklann suçun
işlenmesinden
sonraki durumlannın
izlenmesi suretiyle
ıslaha yönelik
tedbirlerin alınmasını
sağlama ve onlan
topluma kazandırma
olduğuna dikkat
çekildi. Duruşmaya
devam edilmesi
gerektiği belirtilen gerekçede,
suçun sabit ohnaması
durumunda beraata, sabit olması
halinde ceza tertibine yer
olmadığuıa ve gerektiğinde
tedbir uygulamasma karar
verilmesi gerektiği belirtildi.
ÇAĞDAŞ YAŞAMIDESTEKLEME DERNEĞI:
Dernekler Yososıyenilensin
Istanbul Haber Servisi - Çağdaş
Yaşamı Destekleme Derneği
(ÇYDD) ile An Düşünce ve
Toplumsal Gelişim Derneği, sivil
toplum kuruluşlannın çağdaş
standartlarda faaliyet olanağına
ka%Toşması için ulusal „ _ _
gelişmenin önünü
açacak bir "DernekJer
Yasaa" hazırlanmasını
istedi. ÇYDD Genel
Başkanı Prof. Dr.
Türkan Saylan, var
olan Dernekler
Yasası'nın hem eski
hem de yasaklan ve
cezalan ile ürküntü ve
korku içeren, herkesi
potansiyel suçlu gibi
gösteren bir konumda olduğunu
belirtti. Dernek görüntüsü altında
devlet düzenini bozma amacuıa
yönelik çalışan, yasadışı kumar,
fuhuş gibi faaliyetler gösteren
derneklerin her türlü yasal
uygulamalarla engellenmesi
gerektiğine dikkat çeken Saylan,
çeşitli önyargılar, asılsız
ihbarlarla yasal derneklerin
önünün kesilmesinin de doğru
olmadığını kaydetti. Saylan,
derneklerin, Başbakanhk'a bağlı
"Dernekter
Dayantşma ve
Denedeme BJrimi"
ya da benzeri bir
adla yeni ve
bağımsız bir birime
bağlanması
gerektiğini belirtti.
An Düşünce ve
Toplumsal Gelişim
Derneği Genel
Sekreteri Emine
Çağan da dernek
• ÇYDD Genel
Başkanı Türkan
Saylan, Dernekler
Yasası'nın
herkesi potansiyel
suçlu gibi
gösteren bir
konumda
olduğunu belirtti.
hakkının yurttaşlar için güvence
altında olması gerektiğini
vurguladı. Çağan, örgütlenme
hakkının tasıtlanmaması, çahşma
şekil ve yapılannın özgür olması,
derneklerin tüzüklerinin saydam
olması gerektiğini belirtti.
IR NOKTASI /ORAL ÇALIŞLAR oralcalislar@yahoo.com
"Rahatbir uykudan uyanmak veya-
taktan fıriayıp kocanıza kahvaltı hazır-
lamak zorundasınız. Belki de o, ace-
leyle bu hareketinizi takdirie karşıla-
mayı ihmal edecektir. Ve bunu bile bi-
le, onu seven ve sadık birzevce ola-
caksınız. Dahası var: 0nun sabahtan
akşama kadar vazifesi başında sıkılıp,
bunalmamasını temin etmek için ne-
şeli görûnerek neşenizi ona da aşıla-
manızicabeder... Birçokerkeklerisa-
bah kahvaltılannda memnun etmek
pekzordur... Akıllı kadın, kocasının iş-
tahını arttıracak birsofra hazırlaması-
nı bilir. Böylelikle erkek, sofrada pek
müşkülpesent olmaz... Ve son olarak
kocanız evden aynlmadan ona o şe-
kilde davranın, ki, akşama tekrar eve
dönmek istesin."
Bu satıriar, 1950 lı yıllarda yazan bel-
li olmayan bir yazıdan alındı. Sabah-
lan bunları yapması gereken kadın,
acaba akşama ne yapmalıydı? 1954
yılında Seksoloji Yıllığı'nda yayımlan-
mış, "Akşamlan iyi birzevce olunuz"
Sabahlan ve Akşamlan 'îyi Zevce'
yazısında özetle şunlar yazıyordu:
"...Sizin için, evin işini 24 saat müd-
detince yürütmek ve kocanızı mesut
etmek vazifesi, daima bütün hızıyla
sürüpgider. Fakatneolursa olsun, ken-
dinize düşeni yapın. Erkeğinizin gü-
zel birgece geçirmesini temin edin de,
adamcağızın her akşam evine geldi-
ğine değsin. Sizzevkle, neşeyle çalı-
şırsanız, bu, kocanızın da hoşuna gi-
der. En iyisi belli başlı işleri, erkeğiniz
eve dönünceye kadar bitirmek, ak-
şama fazla iş bırakmamaktır. Çünkü,
eve yorgun dönen bir erkek, kendisi
gibi yorgun bir kadın tarafindan kar-
şılanmaktan hoşlanmaz."
Kadınlara nasihatlar sürüyor, sıra
akşam yemeğine geliyor "Yemek vak-
tiona hiçbirnahoş hadiseden bahset-
meyin... Erkeğinize güzel birsofra ha-
zırtayın, yemeği istekleyesin. Ve son-
ra eğer bir yere gitmeye karar ver-
mişseniz ve kocanız o gece evde kal-
mak istiyorsa, bırakın istediği olsun.
Programınızı başka bir güne tehir
edin..."
lletişim Yayınlan'nca basılan "Tarih
ve Toplum" dergisinin Mart 2000 ta-
rihli sayısında yer alıyor bu cümleler.
Bunlann ilk yayımlanmasının üzerinden
tam 48 yıl geçmiş. Bu satırfan okurken
belli bir kesimin "Bu kadan da fazla"
diyeceğini biliyorum. Kadın, erkeği
memnun etmek, onun ihtiyaçlannı har-
fiyen yerine getirmekle yükümlü sayı-
lıyor. İyi bir zevce olmanın koşulu da
bu. "Şimdi neler değişti" sorusunu
sorabiliriz. Temel mantığın aynı kaldı-
ğını kabul etmeliyiz. Çünkü erkek ege-
men sistem, bütün ağırlığıyla sürüyor.
•••
Erkekler, hayatın her alanında ege-
menliklerini sürdürdükçe, kadının er-
keğin hizmetkân olması gerçegi değiş-
meyecek. Kadın, erkeğin hizmetkân ol-
dukça bu ülkeye eşitlik de gelmez,
demokrasi de gelmez. Daha da önem-
lisi, kadın-erkek ilişkilerine mutluluk
gelmez. Çünkü, toplumun bir cinsi,
diğer cinsine egemen olursa ve onu
sömürüp baskı altına alırsa, o toplu-
mun bütün ilişkileri bozulur. Otoplum-
da yetişen çocuklar, bu eşitsizliği gö-
rerek ve içselleştirerek yaşarlar. Kız
çocuklan anneleriyle babalan arasın-
daki ilişkiye bakarak, baştan boyun
eğmeyi kabullenirler.
54 yıl önce bazı erkek yazarların -
belki de bunu yazanlar kadındı- söy-
ledikleri bir çoğumuza abes geliyor.
Bu kadan da olmaz diyoruz. Fakat
unutmayın ki, bugünün Türkiyesi de er-
kek egemen, maço bir ülke. Futbolda
yapılan şikelerortalığasaçıldı. Şikenin
arkasından Susuriuk çetesi çıktı. Pek
sürprizsayılmaz. Silahlı külahlı Susur-
lukçular, aldıklan küçük cezalara rağ-
men toplum içinde iktidarı ve gücü
temsil ediyorlar. Bu ülkede güç sahi-
bi olmak, korkutucu olmak çok önem-
li. Bütün kapıları bu özellikle açabilir-
siniz.
Ali Fevzi Bir, bir erkek oyunu olan
futbola tam bir erkek gibi daidı. önce
erkek antrenörieri ve yöneticileri ayar-
ladı. TV ekranlanna çıkan yöneticile-
rin hepsi AJİ Fevzi Bir'i tanıyorlar. Hep-
si erkek ve hepsi Susurlukçuyu tanı-
yorlar. Sonra devreye erkek hakemle-
rimiz girdı. Subay olan hakemlerden
birinin soyadı "B/tirim." Uygun. Bu er-
kek hakemlerimizin, maçları istenildi-
ği gibi bitirmesi için devreye yine ka-
dınlar giriyorlar. Erkek dünyası kadın-
larfa şenleniyor.
•••
54 yıl önce birdergide "İyizevce olu-
nuz" diye yazıyordu. Şimdi gazete
manşetlerinde erkek hakemlere yatak
hizmeti veren kadınlan görüyoruz. As-
lında değişen bir şey yok.