Katalog

~ 7 ARALIK 2002 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DtZt İNSANIN SERÜVENİ TURHAN SELÇUK " AllAH ÖHİÂMİE İMAVîT 0G4-AN V £ î^TE, 6 £ 3 H K A K P vEAD/MlDİMsî TABİATLI İSTANB' EFESDÎ5Î ABDtJLCANEAZ1 HAHİKİJLAD2 MAC2RALA2I PAVUP EVfNDEM V^MF ADlNOAkj AOûMİÛ OLAN J>ı>fQZAööMPFRıi!>î. Siyahlann bölgesi Harlem, azınlık mahalleleriyle Brooklyn, 120 ayn dilin konuşulduğu Queens Rüyanın dışındakiAmerika Dunyanın New York•-' Ipek Yezdani 3 ir zamanlar herkese korku salan Harlem sokaklannda, artık Afrika ve Jamaika'dan gelen hediyelik eşyalar satılıyor. Şişman kadınlar, ince askılı elbiselerini üzerlerine geçirmiş, salına salına yürüyor. Üzerlerinde rakam veya yazı bulunan en az üç beden bol tişörtlerle geniş pantolonlan, Harlem'deki mağazalarda bulabilirsiniz. ~\ Tew York'ta Afrika kökenli Ameri- 1V kalılann en yoğun yaşadığı bölge olan Harlem, daha çok Amerikan film- lerindeki aksiyon sahneleri, suç oranının yûksekliği ve New York'a gideceklere söylenen "Sakın tek başına Harlem'e gftme" uyanlanyla bılinir. Ancak aslın- da Harlem, zengin tarihi. canlı yaşamı ve tarihi evlerden oluşan belirgin mima- risiyle New York'un en renkli ve görül- meye değer bölgelerinden biri. füm söylentileri bir tarafa bırakıp, bir sabah Harlem'e gidiyorum. "Makotan X Bıüvan, Martüı Luther King Caddesi" gibi cadde isimlerinin dikkat çektigi böl- gede, 125'inci sokaktan itibann benim dışunda siyah olan insanlann olduğu caddelerdeyürûyonım. Filmlerdengör- meye alışkin olduğumuz tipik Harlem manzaralanyla karşılaşıyorum: Sıra sı- ra dizilmiş eski apartmanlann önünde, sıra sıra insanlar oturuyor. Hemen her kö- şede, apartman kapılannda. dükkân gi- rişlerinde, ağaç diplerinde, fast-food'çu- lann önlerinde, ayakta duran. sohbet —cdco, etrafi izlcycn insan manzarala la karşılaşıyorsunuz. Hatta apartmanının önüne televizyon indirmiş, sokağın or- tasında Amerikan futbolu izleyenlere bi- le rastlıyorsunuz. Yani IstanbuFdaki "Apartman önfinde çekirdek çıtiatma" muhabbeti burada da bir hayli yaygın. Rap müzlâln etklsl Bir zamanlarherkese korku salan Har- lem sokaklannda, artık Afrika ve Jama- ika'dan gelen hediyelik eşyalar satılıyor Şişman zenci kadınlar, ince askıh elbi- selerini üzerlerine geçirmiş. salına salı- na yürüyor. New York'ta rastlayacağımz genç yaştaki hemen hemen tüm siyah- lann üzerinde görmeye ahşuğınız türden. üzerlerinde rakam veya yazı bulunan en az üç beden bol tişörtlerle geniş panto- lonlan. yine buradaki giyim mağazala- nnda bolca bulabilirsiniz. New York cad- delerinde gördüğünüz siyah gençler, hep- sini sanki aynı kişi giydirmişçesine bir- birinin aynı kıyafetlerle dolaşıyorlar. Ka- falannda mutlaka bir bandana ya da şap- ka. saçlar kısa, örgülü veya rasta, illa ki bol tişörtler ve bol pantolonlar, abartılı el-kol hareketleri, çok şey anlatan bir vücut dili. Ne de olsa giyim tarzının kay- nağı olan rap müzik ve hip-hop, bu fa- kirmahallelerden doğmuş. yani son yıl- larda Avrupa'yı da etkisi altına alan bu kültür asıl onlara ait. Siyah kadınlann ise hemen hemen hepsi saçlannı ya ördür- müş, ya da düzleştirmiş. Kimi berber salohlannın önünde müşteri bekleyen kadın kuaforler, yabancı olduğum her halimden belli olan beni de saçımı ör- dürmem için ikna etmeye çalışıyor, hem de indirimli fıyattan. Bense her an ka- rar değiştirip saçımı ördürmemek için Coneylsland Bir zamanlar New York'un en önemli sayfiye yerlerinden biri olan okyantıs toyısmdaki Coney Isİand. BrookKn'in güneyinde buhınuyor. Meşhur "Coney Island LunaparkTnın da olduğu bölgedeki Brighton Plajı, "nıhsuz ve sıkra* görüntüsüne karşın hâlâ haftasonlan her türden insanın, evsizierin, göçmenlerin, kalabahk ailelerin akınına uğruyor. Türk harnamı Dünyamnbir ucundaki Harlem sokaklannda gezerken fibnlerden gönneye auşnğımız tipik insanlaria karşılaşıyorum. Apartmanlann önünde insanlar oturuyor, etrafi seyrediyor, sohbet ediyorlar. Harlem sokaklannda birdenbire rastfcmayı en son beldediğim bir tabelaya rastlıvorum: "Turkish Bath" (Türk Hamamı). adımlanmı sıklaştırarak oradan uzakla- şıyorum. Harlem'de Türk hamamı Dünyanın bir ucundaki Harlem so- kaklannda gezerken birdenbire rastla- mayı en son beklediğim bir tabelaya rast- lıyorum: "Turkish Bath" (Türk Hama- mı). Hamamın fotoğrafmı çekmek üze- re anında makineme davranryorum. an- cak o sırada tabelayı değil onlan çekti- ğimi zanneden siyah gençler üzerime yürüyor. Harlem'de izin almadan öyle rastgele fotoğraf çekmemem gerektiği- ni çok iyi biliyorum, ancak bir tabelayı çekerken başıma iş aşacağım hiç aklıma gelmermşti. a BeyazAmerikaMar"ınken- dilerinden korkûp çekinmesine alışmış olan bu gençler. benim rahat tavırlanm karşısmda şaşınyorlar. Birbirlerine ba- kıp daha sonra bana "Tamam, fotoğra- flnı çek ve uzaklaş" diyorlar. Ben fotoğ- rafirru çekip oradan uzaklaşırken. bu se- fer arkamdan laf atıyorlar. Harlem'den kuzeye doğru yöneldi- ğimde bu sefer bizdeki "Bakkal önü ta- bure" muhabbetlerine rastlıvorum. So- kak ortasında sandah/e kurup oturmuş et- rafi seyreden yaşlılara. görmeyi planla- dığımAbjssinianBaptistKUisesi'ninye- rini soruyorum. Birtanesi "Iyidebugün pazardeğil ki, kinse>i ne yapacaksın" di- yor. Diğeri ise "Sanınrn kuçük hanun ki- şisdbirsebeptendolayisoruvor" diye mü- dahale ediyor, ben konuyu uzarmamak için"Evefdiyorum. "acübirdunımsöz konusu." Bunun üzerine her ikısi de hu- şu içinde kilisenin yerini tarif ediyor. VVashington Heights Harlem'in doğusundan Broadvvay'e vürüdükçe caddelerdeki siyahlann yeri- ni Hispanık'ler. yani Meksikahlar. Do- minikCumhuriyetliler. Latinleralıyor. Et- rafta Ispanyolca konuşmalar uçuşuyor, dükkânlarda ve mağazalarda Ispanyol- ca tabelalar göze çarpıyor. Unisex berber salonlan, ucuz giysi mağazalan. yollarda kasalann üzerine otu- rup sohbet edenler. çekiçten deterjana ka- dar ne alırsan aynı fıyat olan "99 senf dükkânlan. alışveriş arabalan. Heights'da karşınıza çıkacak gündelik hayat man- zaralan.. Inşası bir yüzyıldan fazla süren St. John Katedrali, gerek muazzam kilise bi- nası, gerekse bahçesindeki "Animak of Freedom" heykeliyle kentin ilgi çekici noktalanndan biri. Batı cephesi Fran- sız-Gotik tarzda inşa edilen kilisenin ar- Doğaldünya ABD'nin en büyük hayvanat bahçesi Bronı'ta. Burada 4bin ha\n van bulunuyor. Doğal yuvalar oluşturmak için "kafes" yerine "hendek"lerin ınıldığı parkta, hayvanlann bulunduğu "Balta Girmemiş Orman Dünyası^ndan büyük bir yarasa koİonisinden oluşan "Karannğın Dün>ası*'na kadar pek çok ilginç bölüm yer alıyor. İ kasındakı "Katedral okulu". sanki Ne\% York'un göbeğınde değil de kilometre- lerce ötesindeymişçesine gizlenmiş bir bahçede yer alıyor. Katedralin bahçe- sindeki "Animak of Freedom'' heykeli de en az kilise kadar etkileyici. Anaoku- lundan liseye kadar öğrencilertarafından yapılmış ve halk oylamasıyla birinci se- çilerekbahçeyekonulmuşolanheykel 10 Mayıs 1985'teaçılmış. Bronx Hayvanat Bahcesl New York'ta "Ha\-vanlann doğal or- tamlanndabanndınldığı". gezerken içi- nizin burkulmayacağı bir hayvanat bah- çesi görmek istiyorsanız, Broax Hayva- nat Bahçesi'ni mutlakaziyaret etmelisi- niz. Resmi adı "nuslararası Yaban Ha- yaü Koruma Parla" olan, ABD'nin en büyük hayvanat bahçesinde 4 bin hay- van bulunuyor. Doğal yuvalar oluşturmak için "kafes" yerine "hendek"lerin kul- lanıldığı parkta. vahşi hayvanlann bulun- duğu "Balta Girmemiş Orman Dünya- sı"ndan büyük bir yarasa koİonisinden oluşan "Karanhğuı Dünyası"na kadar pek çok ilginç bölüm yer alıyor. YARIN: çin Mahallesi, Village, Cadılar Bayramı BROOKLYN: Kentin ük banliyösü 1800'lerin başında kentin ilk banliyösü olarak gelişmeye başlayan Brooklyn, Manhattan'a aralannda meşhur Brooklyn Köprüsü'nün de bulunduğu üç köpriiyle bağlanıyor. New York'un simgelerinden biri olan 486 metrelik iki büyük taş kule arasmdaki Brooklyn Köprüsü, 1875'te yapılmış. Kuleleri ve üzerinde yürümekte olduğumuz tahta zemini hariç her yer demir, çelik ve halat olan köprü, arabalann yani sıra yaya trafiğine de açık. Yayalara aynlmış üst kat, koşu yapanlar, bisiklete binenler, yürüyüşe çıkanlar ve soğuğa aldırmaksızın köprü üzerindeki bir bankta birbirlerine sanlmış oturan âşıklarla dolu. Manhattan'ın tam karşısındaki Brooklyn Heights, 19. yüzyıldan kalma binalan ve "huzurhı semt havaa''yla Manhattan'ın kalabalığından kaçmak için bire bir. Ancak Brooklyn'in içlerine doğru gittikçe. azınlıklann oluşturduğu mahallelerle karşılaşıyorsunuz. Yahudi Mahallesi, tabelalann bile Rusça olduğu Rus Mahallesi, duvarlarda rengârenk grafıtti'ler, tren yolunun kenannda -kimbilir hangi göçmen gruplannın oturduğu- bahçesinde çamaşu" asılı iki katlı evleri, bakımsız tren istasyonlan. Yani Brooklyn'in arka mahallelennde dolaşırken, Manhartan rüyasından uyanıp New York'un belki de öteki yüzüyle karşdaşıyorsunuz. QUEENS: Etniksanat merkezi İki milyon nüfuslu Queens, farklı etnik gruplann yaşadığı ve yaklaşık 120 farklı dilin konuşulduğu bir bölge. Queens'te Yunanhiann, Türklerin ve Italyanlann yoğun olarak yaşadığı Astoria bölgesine Manhattan'dan gitmek, metroyla 15 dakika sürüyor. Astoria'nın en civcivli bölgelerinden biri olan 30'uncu Cadde*de trenden iniyorum, "Alina Manikür Salonu"nun yamndaki "Atina Kafe"de oturuyorum. Yanımda-yöremde herkes Yunanca konuşuyor. Burada da evler Manhattan'ın tersine daha çok iki katlı ve bahçeli. Bakkallarda-marketlerde Yunanistan ve Türkiye'den ataıak isteyebileceğiniz hemen her şeyi bulmak mümkün. Ancak Queens'i yalnızca "Etnik çeşttfiliğm fazla olduğu bir yer" olarak tanımlamak çok eksik olur, çünkü New York'un en önemli modern sanat müzelerinden "MOMA", Amerikan sinemasının tarihini görebileceğiniz "Amerikan Hareketti Görüntü Miizesi'' ve Queens Botanik Bahçeleri gibi birçok önemli yer de burada bulunuyor. GEÇMİŞTEN GELECEĞE ORHAN ERİNÇ TRT'nin Üstündeki Kara Bulutlar... Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (THT) ülkemi- zin en önemli iletişim kurumlanndan biridir. Onun bir kamu kurumu olması taşıdığı önemi azalt- madığı gibi daha da anlamlı kılar. Seçim döneminde yaşadığımız popülizm kokan yaklaşımiardan payını alanlardan biri deTFİTolmuş- tur. Elektriği ucuzlatmanın önündeki tek engel olarak TRT'nin aldığı yüzde 3.5 oranındaki pay, en somut örnek olarak gündeme getirilmiş, epeyce yandaş toplamanın başansı da sağlanmıştır. Yayın politikalanndaki yanlışlığın, TRT ile karşılaş- tınlmca ortaya çıkmasından rahatsız olan kimi tele- vizyon kanallannın "haksızrekabet" iddialan da, po- pülist yaklaşımlara eklenince kurumun üzerinde ka- ra bulutlar dolaşmaya başlamıştır. Ne yazık ki bu durum gerektiği ölçüde irdelenme- miştir. Bugüne kadar, TRT'nin gelirlerini budama gi- rişimine iki meslektaşımız, Hıncal Uluç ile kapıyol- daşım ve adaşım Orhan Bursalı karşı çıkmışlar ve yanlışlığın altını çizmişlerdir. • • • 1961 Anayasası'na göre radyo ve televizyonda te- kel olarak oluşturulan TRT, özel televizyonculuğun ana- yasa delinerekyaşama geçırilmesi sonrasında 1993'ün Temmuz ayında yapılan anayasa değişikliği ile "özerk ve tarafsızyayın kurumu" olarak tanımlanmıştır. Yürürlükte olan 2954 sayılı özel yasa TRT'ye çok sayıda görev yüklemektedir. Gazetecilik kapsamın- daki görevler arasında Türkçe ve 25 yabancı dilde yapılan radyo yayınları da yer almaktadır. Televizyon yayınlan yönünden bakıldığında yurtiçındeki kanal- ların yani sıra Batı'ya yönelik TRT-lnt ve Doğu'yayö- nelik TRT-Türk yayınlan ayn bir önem taşımaktadır. Açık yüksekögretimle, ilk ve ortaöğretim program- lan TRT'nin hizmet alanı içindedir. Meclis televizyonu da, TRT'nin demokratik yaşa- mın vazgeçilmezi olan Türkiye Büyük Millet Mecli- si'nin oturumlarını kamuoyuna aktarmaktadır. • • • özel televizyonlar bile onca gayrete karşın gider- lerinin tümünü sağlayamazken yasa ile verilmiş gö- revleri yerine getirme zorunda olan TRT'nin mali du- rumunu kendi başına dengedetutması olanaksızdır. Verici tesislerinin kurulması ve işletilmesi yüküm- lülüğü de yeniden TRT'ye aktanlınca hem kadro hem gider yükü daha da artmıştır. Kamu kurumu niteliğindeki yayın kuruluşlannın du- rumu, yalnız ülkemizde değil, diğer ülkelerde de kat- kı konusunu gündeme getirmiştir. Soruna sağlıklı çözüm arayan uluslararası örgüt- lerden biri de Avrupa Konseyi'dir. Türkiye'nin de katıldığı Avrupa Bakanlar Konfe- ransı'nın 7-8 Aralık 1994'te Prag'da yapılan toplan- tısında, "kamu yayıncılığının bu görevleriniyerine ge- tirebilmelerini garanti edecek istikrarlı ve gûvenli fı- nansal kaynağı sağlamanın devlet yükümlütüğü ol- duğu" kararlaştınlmıştır. Bu yükümlülüğün özerklik ve yayın bağımsızlığı için de önkoşul olduğu karar- da vurgulanmıştır. Yine Avrupa Konseyi'nin 15-16 Haziran 2000 gün- lerinde Polonya'nın Krakow kentinde yapılan "Avru- pa Kitle lletişiminden Sorumlu Bakanlar Konferan- s/"nın aynı yöndeki kararlanna Türkiye de imza at- mıştır. Biryandan Avrupa normlanna uygun yasalaryap- maya çabalarken öte yandan verilen sözlere karşın kendi normlannı yaratma girişimini sürdürmek iste- yen bir iktidar ne kadar inandırıcı olabilir? TRT'nin bir kaynağa, ama siyasetçilerin oyuncağı haline düşmemesini garanti altına alacak bir kay- nağa ihtiyacı var. [email protected]. KOOP-C DEN KÜLTÜR ETKİNLİKLERİ SİNEMA CÜNLERİ K O O P - C , ortaklanna bir kültür hizmeti olarak "Sinema Günleri" başlığı altında aşağı- daki fılmleri gösterime koymuştur. Film göste- rimleri Kooperatif ortaklan için ücretsizdir. Fılm Yoprt Yönetmen Yeri Tarihi Saat Fılm Yönetmen Yeri Tarihi Saat Postacı Pablo NERUDA Michel RADFORD Armada Hotel - Ahırkapt/SuHanahmet 18 Aralık 2002 Çarşamba 19.00 Sıradan Faşizm Mihail ROOM Armada Hotel - Ahırkapt/Sultanahmet 14Ocak2002Sah 19.00 ÖnemtiNot: 1. Talebın yoğun olması durumunda "Sinema Gûnlen* yıl boyunca sûrecek ve gerekırse ayda 1 film göstenmı sayısı 'yazarfaria Buluş- ma" ethnliklen de eklenerek ıkı ya da fazla olarak yeniden (asaria- nacaktır. 2. 2003 yılı ıçınde Istanbul şehınçi gezıleri, günübıriık Istanbul dışı gezıien, Istanbul dışı hafta sonj gezılen dûzenlenecektr. Daha geniş bilgi için aşağıdaki telelonlardan KOOP-C yi arayabiürsiniz. (0 212) 520 21 91-92, Fıks: 520 50 23 6 7 * ayramlaşmaya bekliyoruz. LÖSEVİÜI 7 Aralık 2002 Cumartesi Saat 13.00 LOSEV-LiŞsemili Çocuklar Okulu Reşit Gaiip Cad. ilkadım Sok. No:14 GOP/Ank. tel: 0 312 447 06 60 • faks 0 312 447 68 33 Dil Derneği'nin Türkçe Sözlük'ünü, Yazım Kılavuzu'nu kullanmak hem Türkçe'ye, hem derneğe katkıdır. Bilgi için: 0312-425 83 60