Katalog

1;SEKIM2D02CUMA CUMHURİYET SAYFA HAJjllJftJLJiıIl. dishab@cumhuriyet.com.tr 11 lYloskova'da 12 bin kişi daiıa iyi bir yaşam istecfi • MOSKOYÂ(AA)- Rvtsya'nın başkenti Moskova'da yaklaşık 12 b i n kişinın ücretlerin arttınlması ve yaşam şartlannın ıyileştirilmesi içirı 4 kilometrelik bır insan zinctn olvışturduklan bildirildi. Durna'da 2003 bütçesinin görüşülmesi öncesinde sendikalann çağnsı üzerine yapılan gösteride, gecikmiş ücretlerin ödenmesi talep edildi. Ülke ekonomisi, petrol fıyatlannın yükselmesiyle son yıllarda gelişse de bu gelişmeden ortalama Rus vatandaşının özellikle de ülkenin uzak bölgelerinde yaşayanlann yararlanamadığı, ücretlerin ödenmediği, ısınma ve sıcak su gibi temel ihtiyaçlann güçlükle sağlandığı belirtiliyor. Katar 0 UdeyıTi ABD'ye açıyor • DUBAİ (AA) - Katar, ABD'nin olası bir Irak saldınsında El Udeyd Üssü'nün kullanılmasına izin verebileceğini açıkladı. Katar Dışişleri Bakanı Şeyh Hamid bin Casım bin Cabir El Tani, El Cezire televizyonuna yaptığı açıklamada, ABD'den üssün kullanılmasına ilişkin bir talep gelmediğini, ancak ülkesinin böyle bir talebi onaylayabileceğini söyledi. Katar'da yaklaşık 3 bin Amerikan askeri bulunuyor. Dev Pentagon bütçesine onay • mSHEVGTON (AA) - ABD Kongresi, yeni mali yıl için Savunma Bakanlığı Pentagon "un istediği 355 milyar 100 milyon dolarlık savunma bütçesini onayladı. Ordu üyelerinin maaşlan da yüzde 4.1 arttınldı. Böylece Pentagon, yeni savaş gemileri, helikopterler, savaş ve askeri kargo uçaklan ile yeni fiize savunma programı için istediği bütçeye kavuşmuş oldu. ABD Başkanı Bush, bütçenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada, "Tasansının Kongre'den geçnıesi, ABD'nin özgürlüğü savunmak ve terörü yenmedeki kararlılığına ilişkin dünyaya önemli bir mesaj gönderiyor" dedi. Yeni savunma bütçesi, 2002 yıh i;in de daha önce onayianan bütçeye göre 34 rrilyar 400 milyon dolarlık bir ek destek getirii. Blar'den IRA'ya çajrı • BELFAST (AA) - lngil:ere Başbakanı Tony Blaiı İrlanda CuiKiuriyet Ordusu'na (IRA) şiddetten kesin olarsk vazgeçmesi çağnsında bulundu. Blaiı Belfast'ta yaptığı açıklımada. IRA tamamen şiddetten vazg.'çmeden, Kuzey Irlaniaıda banş sürecinin işlerceyeceğini söyledi. IRAıın ve IRA'nın siyasi kanaiı Sinn Fein'in, dem.krasiye ya da şiddse giden yol arasında seçın yapması isteyen Blaiî "IRA ile bu süreıin hem dışında hem ıçincc devam edemeyiz" dedı İnek kesenlep J\INİDELHt(AA)- Inekerin kutsal sayıldığı Hincstan'da, inek kesttleri iddia edilen 5 kişi JIÇ edildi. Indian Expnss gazetesine göre, Hanına eyaletinde, inek kestileri iddiasıyla tutulu bulunduklan cezavinden halk taraödan zorla çıkanlan 5 kiş polislerin gözü önürle linç edildi. Morgan Stanley, Irak'a saldınnın Türkiye'ye 15.5 milyar dolara mal olacağını bildirdi Savaş pahalıyapatlarAYHAN ŞİMŞEK ANKARA-Uluslararası fınans kuru- luşu Morgan Stanley, ABD'nin Irak ope- rasyonunun Türk ekonomisine 15.5 mil- yar dolarlık zarar vereceğini bildirdi. ABD yönetimınin Türkiye'nin ekonomik kayıplannın telafisi için bir ekonomik pa- ket hazırlamakta olduğu, ancak bunun ye- terli olmayacağı değerlendiımesi yapan kuruluş, Türkiye için çokuluslu yardım planı hazırlanması önerisini getirdi. Morgan Stanley, "Seçimler sonrasın- da kurulacak yeni hükümet makro eko- nomik göstergelerdeki bozulmayı suur- landırabilmek için kaü önlemler almak zorunda kalabflir'' uyansında bulundu. Uluslararası üne sahip finans kuruluşu, Türkiye üzerine hazırladığı son rapo- runda, ABD'nin Irak operasyonunun Türk ekonomisine etkilerini inceledi. Si- yasi değerlendirmeler de içeren raporda, savaşın başlama zamanı ve uzunluğuna göre değişmekle birlikte, Türk ekonomi- si üzerinde 9 milyar dolar ile 15.5 mil- • Türkiye için çokuluslu yardım öneren Morgan Stanley, "Yeni hükümet, Irak operasyonunun ardından katı ekonomik önlemler almak zorunda kalabilir" uyansında bulundu. yar dolar arasında zarara neden olacağı- na işaret edildi. Rapordan önemli başlık- lar şöyle: Türidye'nin 3 çıkmaz yohı: Türk hü- kümetinin, savaşın ekonomide yarattığı zararlan karşılaması için bir yol, vergi- lerın arttınlması olabilir. Ancak bu tü- ketım ve yahnmın azalmasma, ekono- mide daraİma yaşanmasına neden olacak- tır. 2. yol da borçlanma olacaktır. Bu da kamu sektörünün borç yükünü kaldıra- mayacak noktaya götürür. 3. bir yol ise daha fazla para basmak olacaktır. Bu da enflasyona gaz verecektir. Türkiye'nin savaşın ek yüklenni karşılayabilmesinin en geçerli yolu çok taraflı bir yardım planı olacaktır. ABD önceki sözünü tutmadı: Türk hü- kümetinin ABD'nin Irak stratejisıni be- nimsemekte isteksiz davTanmasının ar- kasında, olası büyük ekonomik kayıplar da yatmaktadır. Türk hükümetı, operas- yon nedeniyle tahmıni kayıplan konusun- da bir dosya üzerinde hazırlıklanm sür- dürmektedir. Türkiye'nin Körfez Sava- şı sonrasında yaşadığı hayal kınklığı, ABD'nin Türkıye'yi ikna etmesini zor- laştırmaktadır. ABD yönetimi, Türki- ye'nin Körfez Savası'nda desteğini ala- bilmekiçin, yılda 1 milyar dolarlık yar- dım sözü vermişti.Ancak Türkiye bu- güne kadar bu konuda hiçbir doğrudan yardım alamadı. Bush'un paketi yetersiz: ABD yöne- timi, Türkiye için kapsamlı bir ekono- mik paket için aktif bir lobi çalışması yü- rütmektedir. Bush yönetimi, çok taraflı örgütler üzerinde baskı uygularken Tür- kiye ile "serbest ticaret" anlaşması için de kongre onayı aramaktadır.Ancak bu hiç de kolay değildir. ABD, büyük bir olasılıkla Türkiye'nin 5 milyar dolarlık askeri borçlannı sile- cektir. Türk şirketlerinin Irak'ın savaş sonrası yeniden yapılandınlmasında da projelerden yararlandınlacağı muhak- kaktır. ABD yönetimi, Türkiye'nin AB üyeliği ve Kıbns konulannda Ankara'ya verdiği desteği sürdürecektir. Rapora göre. operasyonun gerçekleş- mesi durumunda Türkiye'nin ihracat ge- lirleri 1-2 milyar dolar gerileyecek. Yük- sek petrol fiyatlan nedeniyle 1 ile 2.5 mil- yar dolarlık maliyet artışı yaşanacak. Tu- rizm gelirlerinden 2 ile 3.5 milyar dolar, hizmet ile diğer sektör gelirlerinden 1 - 2 milyar dolar, üretim alanında da 2.5 mıl- yar dolarlık kayıp beklenıyor. Yeni silah- İar ve askeri malzeme ithalatı için de 1.5 ile 3 milyar arasında harcama öngörülü- yor. Sonuç olarak Türkler savaşın ekono- mik sıkıntılanyla karşı karşıya kalacak- tır. ABDVETÜRKTYE Türkmenler garantör devlet istedi ANKARA - Türkmen Danışma Meclisi, Irak'a olası operasyon öncesinde Baş_bakanlık ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği'ne birer yazı göndererek Türkiye'ye uyanlarda bulundu. "ABD'nin Saddam rejimini değiştirmekte kararb okhığuna" işaret edilen yazıda, Türkmenlenn haklannın garanti alhna alınması için Türkiye ile ABD arasında protokol imzalanması istendi. Yazıda, şu görüşlere yer verildi: • tlan edilmeye hazırlanan Kürt devleti; günlük milyonlarca dolarlık geliri ve binlerce elemanının bölgeye dönmesi ile yakın gelecekte Türkiye'yi tehdit edebilecek güçte olacak. Türkiye, Türkmen potansiyelini iyi değerlendirmelidir. • Tüm Türkmen örgütleri, Türkmen Danışma Meclisi çatısı altında toplanmah. Türkiye ile ABD garantör devlet olmalı. • Türkmenler. bölgede hazır kuvvet olarak bulundurulmah. Bu organizasyon, mutlaka Kerkük ve çevresinde de yapılmalı. • Irak'ta 3 toplum esasına göre, Arap, Türkmen ve Kürt özerk yönetim modeli ile yönetimler kurulmalı. • Türkmenlerin yerleşik oldugu bölgelerde Türkmen geçiş bölgesi veya serbest bölgeler kurulmalı. Türkiye'nin bölgeye geçişi de böylece kolaylaşacaktır. • Ankara'da bir an önce Türkmen Temsilciliği açılmalıdn-. Her 2 Kürt grubunun Ankara'da temsilciliklerinin olması, Kuzey Irak meselesini bir Kürt meselesi haline dönüştürmüştür. Bush, Kuzey Kore'yi de "şer ekseni" ülkeieri arasma katmışa ABD şimdi Güney Kore ve Japonya ile temasta. (Fotoğraf: AP) Pyongyang yönetimi ABD'ye gizli nükleer program yürüttüğünü açıkladı Kuzey Kore'den şaşırtan itiraf Dış Haberier Servisi - Washington, Kuzey Kore'nin 1994 anlaşmasım çiğ- neyerek birkaç yıldır gizli nükleer prog- ram yürüttüğünü kabul ettiğini açıkla- dı. Ancak bu gelişmenin Irak'ı vurma- ya hazırlanan ABD'yi güç duruma sokabileceği İcayde- diliyor. Beyaz Saray Sözcü- sü Sean McCormack, K. Ko- re'nin ABD ile 1994 te var- dığı anlaşmaya aykın olarak le getireceğini söyledi. Bir yetkili, K. Kore'nin ABD'li diplomatlara. gizli nük- leer programı olduğunu ve eski Başkan BiD Clinton döneminde ABD ile imza- ladığı 1994 anlaşmasım artık değerlen- • Nükleer program anlaşmasını hiçe sayan K.Kore, kitle imha silahı bulundurduğunu kanıtlamadan Irak'ı vurmaya hazırlanan ABD'yi zora soktu. gizli nükleer silah programı olduğunu söylediğim bildirdi. McCormack, ABDnin ahlacak adım konusunda Kongre ve Güney Kore, Ja- ponya ile temas halinde olduğunu kay- detti. Diğer Beyaz Saray Sözcüsü Ric- hard Boucher da "şaşırtıcı itirafin" Washington'ın Pyongyang ile görüşme- lere yeniden başlamasını olanaksız ha- ilgili kaygılara yanıt vermesini iste- mişti. Pyongyang ise Kelly'yi tehditkâr ifadeler kullanmakla suçlamıştı. Ame- rikalı yetkililere göre, Kelly'nin, K. Ko- re'nin zenginleştirilmiş uranyumla ilgi- li bir programı olabileceğine ilişkin kanıtına karşüık Pyong- yang bu savı şaşırtıcı biçimde doğruladı. Uzmanlar. Bush'un ekibindeki sertlik yanlılan- nın 1994anlaşmasmdanvaz- dirmeye almadıklannı bildirdiğini ifade etti. Başkan GeorgeBush'un. Irak veîran ile birlikte "şer eksenT ülkelerden biri olarak nitelediği Kuzey Kore'ye bu ay içinde, Dışişleri Bakan Yardımcısı Ja- mes Keüy'yi güvenlik görüşmeleri için göndermişti. Kelly, Kuzey Kore'den nükleer ve diğer sılah programlanyla geçmek için uzun süredir yollar aradı- ğmı belirtiyor. Bu arada, Almanya, uranyum zengin- leştiren K. Kore'yi eleştirdi. Dışişle- ri Bakanı Joschka Fischer, K. Kore'nin nükleer silah programmı sürdür- dürmesinden duyduklan endişeyi dile getirerek, Almanya'nınbu konuda her zaman uyanda bulunduğu hatırlattı. Irak Ulusal Kongresi, Saddam sonrasında anlaşmalarmın gözden geçirileceğini bildirdi Muhalefet, petrolü ABD'ye hediye edecek BtR YETKİLİ 'IRAK'IN İÇ tŞt' DEDt.2 TEMSÎLCt ANKARA YOLUNDA IKDP çelişMH mesajlar veriyor İST4NBUIVANKARA (Cum- huriyet)- ABD Büyükelçısi Ro- bert Pearson' ın Irak konusunda Türkiye'yi yumuşatmayı amaç- layan açıldamalannm ardından Irak'ın kuzeyindeki gruplardan Irak Kürdistan Demokrat Parti- si iki önemli temsilcisini Anka- ra'ya gönderiyor. IKDP'nin üst düzey yetkililerinden Cevher Na- nuk SaBm ise Türkiye'nin Ku- zey Irak'taki gelişmelere kanş- maması gerektiğini, bu konunun Irak'ın iç işi olduğunu bildirdi. IKDP lideri MesndBarzani'nin yeğeni ve partinin bölgesel yö- netim sorumlusu Neçirvan Bar- zani ile dış ilişkiler sorumlusu ve Londra temsilcisi Hoşyar Ze- bari, gelecek hafta Türkiye'ye gelerek gelişmeler hakkında bil- gi verecek. Barzani ve Zebari'nin "bölge parlamentosunun", Tür- kiye'nin çıkarlanna aykın hare- ket etmeyeceği konusunda gü- venceye hazır olduklan mesajı- nı getirmeleri bekleniyor. 'Devletiıı zamanı değfl' IKDP yetkilisi Salim, Fransız HaberAjansı'na verdiği demeç- te, Kürt halkınm bağımsız dev- let kurma hakkmın bulunduğu- nu ancak gerçekçi da\Tanarak şimdilik sadece federal bir Irak için çaba harcadıklannı belirt- ti. Cevher Salim. "Ancak bu, kendigeleceğinıizibeBriefnehak- kmuzoMuğu gerçeğini ortadan kaldırmaz'" dedi. Ankara'yı, Kürt sorununu pa- zarlık aracı olarak kullanmak- la suçlayan Salim, ekonomik kriz içinde olan Ankara'nın Kürt sorununu kazanç sağla- mak için kullandığını kaydetti. Türkiye'nin Kuzey Irak'a ka- nşmamasını isteyen Salim, "Biz, Kuzey Irak Kürderiolarak Tür- khe'den federaUzm isteseydik bizi reddetme haklan olurdu. Ama bizim talebimiz, Irak'tan veTürkhe'nin de bize kanşma- ya hiç hakkı yok" diye konuştu. Dış Haberier Servisi - Irak'taki ana muhalefet grubu Irak Ulusal Kongresi (INC), Saddam Hüseyin sonrası yönetimin Fransa ve Rusya'yla yapılmış olan petrol anlaşmalarını gözden geçirip ABD şırketlerine öncelik tanıyabileceğini bildirdi. INC Sözcüsü Şerif AK Bin El Hüseyin, Reuters ajansına verdiği demeçte, grubun petrol alanlannı başta büyük ABD şirketleri olmak üzere bütün şirketlere açacağını söyledi. Hüseyin şöyle konuştu: "Bugünkü yönetimin inızaladığı bütün anlaşmalarv Saddam Hüseyin'in değil Irak halkmın çıkanna olup ohnadığmı görmek için incelemek zorundayız, Ozettikle Rusya ve Fransa ile yapılan anlaşmalan gözden geçireceğiz ama bu otomatik bir iptal anlamına gelmhor. Bu anlaşmalarm çoğunun bir diktatör tarafindan yapıldığmı unutmamaüyız." Hüseyin'in bu açıklamasuıın Washington'm frâk operasyonunun asıl amacının bu ülke petrolünü ele geçirmek olduğunu öne süren kesimlerin bu savlanm güçlendıreceği belirtiliyor. Rus Lukoil şirketi operasyondan sonra Irak'taki Rus çıkarlannın korunacağına ilişkin güvence istiyordu. BICAKSIRTI EROL MAISİSALI Irak'ın Bölgeye Bedeli Bazen Saddam ile "ortaklaşa", bazen de Sad- dam'a "karşı" olarak, Bağdat ABD için kullanılan bir damataşı oldu. Saddam önce, Amerikan karşıtı Iran'a ABD tarafindan saldırtıldt. Amaç Iran'ı yıpratmaktı; çün- kü, ABD'nin Iran ile arası iyi değildi. Soğuk savaşın bittiği yıl ise daha büyük bir ABD - Ingiliz ortak pianı devreye sokuluyordu; Saddam bu defa Kuveyt'i işgale özendirildi. Amaç; "işgalciyi çı- karma ve cezalandııma bahanesi ile ABD (ve Ingil- tere) Arap Ortadoğusu'na askeri olarak demirata- caklardı. Sovyetler dağılmış, Almanya ve Fransa da henüz AB'yi atağa kaldırmamışlardı. Zaten planın 1987'de Thomas anlaşması ile karar- laştınldığını görüyoruz. Önce Yugoslavya, sonra da Mezopotamya bölünecekti. Körfez krizı sonrası ABD ve Ingiltere'nin bölgeye yerieşmeleri ile Irak'ın bölünmesi operasyonu 1992'de başlatıldı. Kuzey Irak'ta kukla bir devletın ABD ve In- giltere'nin denetimi ve garantisi altında kurulması fa- aliyetleri başladı. Bendeniz, ABD ve Ingiltere'nin Ku- zey Irak'ta kukla birdevlet kuracaklannı 1992'deTur- kish Daıly Nevvs'ta yazdığım zaman, "Olur mu ca- nım, saçmalık" diyen diplomat-gazeteci yazarlar bu- gün, "Bush'un yanında nasılyeralacağımızın" pa- zarlamasını yapıyortar. Yeni yapılanma planı... 12 yıl öncesınin Körfez Savaşı, soğuk savaş son- rasındaki yeniden yapılanmanın ılk operasyonu idi. - Bunu, Yugoslavya'nın bölünmesi takip etti. Bu böl- gede. ABD ve Avrupa'ya yani Batı Kapitalizmi'ne tam bağımlı devletler kurulacaktı. Bir kısmı içeri alı- nacak, bir kısmı "himaye altında" tutulacaktı. Ve bu arada ABD ve Avrupalı askerler de bölgeye yerteşi- yoıiardı. -11 Eylül, Afganistan'a (ve Asya'ya) askersokmak için bulunmaz bir fırsat yaratıyordu. Global Trend 2015 adlı ABD raporunda (2000) beklenen olumsuz gelişmeler artık engellenebilecekti. Asya'nın göbe- ğine yerleşen güçler Asya'daki işbirliği olanaklannı keseceklerdi. - Bir sonraki nokta Iraktı: 1991 'de başlatılan, "Irak'ın bölünmesi operasyonu" tamamlanacaktı. Bush, bu sürecin aksamaması için iktıdara taşınmıştı. Clinton dönemi ''soğuk savaş sonrasındaki yeni yapılanma için" yeteri kadar enerjik değildi. ABD'nin fiili üstün- lüğünü "bütün dünyaya rağmen de olsa, kaba güç kullanarak gerçekleştirecek" bir politika istenmişti. Bugun Irak'ta ABD (ve Ingiltere), Türkiye, Iran ve bölgenin Arap ülkelen karşısında, bölünmüş bır Irak'ta "yenibir bölge haritasının" ilk adımını atmak istemek- tedirler. Nereye kadar gidecek? Olayı, kafalan kanştırmadan, net görmemiz gere- kır: 1) Bu hadise, Batı kapitalızminin dünya üzerinde- kı paylaşım kavgasının bir parçasıdır. ABD (ve Ingil- tere) ne bölge içinde ışbırligı, ne de güçlü bir devlet istiyorlar. Türkiye, iran ve Arap bolgesinde yeni bir harita planlıyorlar. Yunanistan'ı, Israil'i ve Ermenistan'ı büyüten ve rahatlatan bir harita... Batı kapitalizmini bölgede tamamen egemen kılan bir yapılanma; kü- çük ve bağımlı (kukla) devletler... 2) Hassas enerji bölgesindeki egemenlik; - hem Asya kıtasındaki gelişmeleri yönlendirme- lerine, - hem Asya pazanna egemen olmalarına, - hem de enerji dünyasını yönetmelenne olanak ta- nıyacak; daha ne olsun! Türkiye'ye bedeli Turkıye, iran ve Araplarla birlikte en büyük fatura- yı odeyeceklerin başında geliyor. Ekonomik faturanın yanında çok daha büyük si- yasi bir fatura var. - Türkiye. Iran ve Arap ulkelerinde sürekli bir hu- zursuzlukyaşanmaya başlanacak. Bölgeye egemen olmalan ve istediklerı harita değışikliklerini yapabil- meleri için "bu kargaşa gerekiyor". - AB içine alınmadan, sürekli AB kapısında "ba- ğımlı hale getırilmiş" bir Türkiye'yi bu yolla yönlen- dirmeyı planlıyorlar. 1993 yılından beri Avrupa Parlamentosu'rKJa Ege, Kıbns, Güneydoğu ve Ermeniler konusunda çıkanl- makta olan kararian okuyan herkes bu gerçeği gö- recektir. - Soğuk savaş sonrasında ABD ve AB "Şark Me- selesi"™ tekrar masanın üzerine getiriyor. Irak'a sal- dın, bu sürecin ilk safhası olarak düşünüluyor. Bu ne- denle Türkıye'de ve bu bölgede yaşayan herkesin öde- tilmek istenen faturayı iyi görmeleri gerekiyor. Yahnici yanlışlara dikkat çekti. KJmk'ta çuvalladık ANKARA (Cumhu- rh'etBürosuJ-MHP Ge- nel Başkan Yardımcısı Şevket Bülent Yahnici, Türkiye'nin tüm kurum- lanyla Kuzey Irak'taki gelişmeleri ve izlenen politikayı gözden geçir- mek zorunda olduğunu belirterek "Türkije ola- rak keümenin tam anla- mıyla çu\ allanıış nokta- dayu" dedi. Türkiye'nin her türlü desteğine sahip olan Barzanive Talabani'nin bir Kürt de\'letinin adı- mını attığını kaydeden Yahnici, ola>m çok bo- yutlu ve içinden çıkıla- maz halde uluslararası camianın önünde oldu- ğuna dikkati çekerek "Türkiye, bu noktada durumu yeniden gözden geçirmeye mecburdur. Dışişleriyle, askeri un- surlarıyla. strateji uz- manlarıyla... Alelusul, ağza her gelen lafin söy- lendiğL diplomatça olan veya olmayan sözler sarf edildiği iç politika orta- mında K. Irak mesele- sininsağlıklışekilde Tür- kiyetarafindan takip edi- leceğuıidüşünemhDruz" dedi. Yahnici."Herkes nıiting meydanlannda almış gidhvr,' Kerkük'ü vermeyiz' diye~ Kerkük 50 yıldır probiem. Önce Saddam kasabuun insa- ftna ve^a insafsızlığma terk edildi Türkmenler. Şimdi de Barzani ve Ta- labani kasabı. Türkmen kardeşlerimize karşı yü- lardır süren bir baskıyı sürdürüyor. Dün Sad- dam'ın baskısına maruz bırakılan Musul. Erbil ve Kerkük'ü bugün teb- ditten de öte bir başkent ilan etmiş Kürt devieti- ne karşı koruma şansı- nuz elden gider. Seçim meydanlaruıda aolan nu- tuklar bu kentleri bize getirmez." dedi.