Katalog

SAYFA CUMHURİYET 22 OCAK 2002 SALI HABERLER Emlak vergilendi, arazi yağması geliri bağışlandı, planlı kentleşme yine unutuldu îmarrantınaaf yasası BÜYÜKŞEHİR OLMAYANLAR ÖteM lerın geliri düştü Vergi gelirlerinden büyükşehir belediyelerine aktanlan payın yeniden düzenlendiğı yasada, "imar ranOyla" birlikte unutulan bir başka olgu da Türkiye kentlerınin "büyükşehir ohnayan" belediyelerce de yönetiliyor olması... Kamuoyu, haksız ve yanlış bir şekılde. sadece İstanbul ve Ankara ile u diğer" büyükşehir yönetunleri arasındaki "geİir üleşimi" tartışmasına odaklanırken aynı vergi gelirlennin elde edildiği "öteki kentiere" de bundan pay venlmesi gerektiği gündeme bıle getirilmedı. Oysa, "yönetim merkezierr genellikle IstanbuJ'da, Ankara'da, Izmit'te olduğu için gelir vergilerini de bu ıllerde ödeyen dev şirketler, o vergıye esas olan "ulusal pazar geBrlerini" sadece diğer büyükşehirlerdekı mal ve hizmet saüşlanndan elde etmiyorlar... Bu şırketlenn birçoğunun, ömeğın dayanıklı tüketim mallan üreticisi ve pazarlayanlar ile gıda ve alış-veriş merkezı zıncirleri kuran tüketim sektörünün, neredeyse hemen tüm il ve ilçe merkezlerinde hatta gelişmiş bölgelerde, köylerde bile bayileri, şubelen, acenteleri var... Işte bu "yurt düzeyinde" yakJaşık "3200 bdediyede" yaşayan insanlardan elde ediJen gelinn vergisi ödenirken bu vergiden belediyelere aktanlacak payın sadece büyükşehirlere armağan edilmesi, anayasanın "eşitiik" ilkesine bile aykındır... AvtaçPurak'ın görevl' Yine aynı vergi gelirinin, yasadan önceki şekliyle sadece şirket merkezinin bulunduğu (vergınin ödendiği) büyükşehır belediyesüıe yaraması, elbette ki tam bir haksızlıktı... Bu nedenle de örnegin Adana Büyükşehır Belediye Başkaru Aytaç Durak yıllardır bu anlayışa ısyan ederken ne kadar haklıysa, İstanbul ve Ankara'yı yönetenlerin son günkrdeki "feryaüan" da o kadar vefasız ve göstermelik tepkilerden ıbaretti... Ancak. özellikJe Aytaç Durak'a yakışan ıse, "Türk BelediyecUer Dernegi Başkanı" olarak. bu açık ve kolay anlaşılır gerçeği karnuoyuna da anlatarak; "yıırdun her kentinderT elde edilen vergılerden yerel yönetimkre aktanlacak payın. yine "yurdun her kentine üJeştirilmcsini" sağlamaktı... Şimdi bu "adil çözüm" de yine bir başka bahara ertelenmiş görünüyor... OKTAYEKÎNCİ Cumhurbaşkanı Ah- met Necdet Sezer'in onaylamasıyla hem "emlak vergilerine" hem de "büyükşehirbelediyesige- tirlerine" yeni düzenJemeleri baş- latan "EVIF yasası", Türkiye'deki vergi dışı gelirin en büyük kesimi- ni oluşturan "imar ranönı" yine yok sayıyor... • Kamuya en büyük yükü getiren plansız yapılaşmanın temel nedenleri arasındaki 'imar rantlarf ve buna bağlı 'arsa değeri artışlan' bu son yasada da 'vergi dışı' bırakılarak emlak sahibi cezalandınlıp 'spekülatörler' ödüllendirilmiş oldu. Doğrudan beledıyelerin ya da merkezi yönetimin arsa ve arazı- ler üzerindeki "imar koşullanru değiştirmeleri" sonucunda elde edilen bu "katrilyonluk" haksız kazançtan "değerarüşvergisi" al- mak yerine, mevcut gayrimenkul- lerin zaten kayıtlarda bulunan em- lak vergilerini arttırmayı yeğle- mek ise; "arsa ve arazi yağmasmı bir kez daha ödüllendirmek" ve hatta daha da "özendirmekten" Bakanlığın beyannamehazuiığı Emlak vergjsinde esas teşldl eden birim fi> atlanndaki ar- nşın mahkemelikolmasından sonra da tarüşmalar bitnıe- dl Saptanan değerkrin semtlere göre dengesiztiği tepkile- re neden olurken Maliye Bakanbğı'nın beyanname siste- mini kaldırma hazırlığuda olduğu öğrenildi Projenin ya- şama geçirilmesi durumunda, yurttaşlann bir kez mülk bildirimde buhınması yeterli sayüacak. Maliye Bakanb- ğı'nm bir süredir hazıruğını yüriitrüğü yeni modele göre arük yurttaşlan 4 yılda bir beyanname doldurmayacak. Bunun yerine. mal sahipkrinin, bir kez bildirimde buhın- rnası yeterli olacak. Bakanlığın. vergi mükeüefleri açısın- dan kolaylaştıncı olması nedeniyle bu sisteme sıcak bakü- gı, ancak be> anname sisteminden vazgeçümesi durumun- da kayıt dışiüğın arfmasuıdan endişe duj duğu öğrenildi başka bir şey değil... Çunkü, emlak sahiplerinin, kira geliri dışında arrik o gay- rimenkulden elde edebile- cekleri başka bir kazanç yok... Kira gelirleri ise vergi dışı değiller ve maliyenin sıkı deneti- miyle de vergisiz kahnalaruıı en- gellemek mümkündür... Ancak bir arsa ve arazinin 'imar dunımunun". belediye ya da mer- kezi yöneûmin diğer yetküi kururo- lannca. "yapdaşmahak- lan çoğalülârak" değiş- tirilmesi durumunda or- taya çıkan olağanüstü yüksek değerlerdeki "imar ranü geliri" ise öteden beri hep "vergi dışı" bırakıldığı için bu değerin "kamuya trans- feri" de sağlanamıyor... Böylece yine belediye- ler ve imardan sorumiu kamu kuruluslan, bir sü- re sonra "hizmet götür- mek" zorunda kalacak- Ian bu yeni imarh alan- lann "kendfleri tarafin- danzenginkştirilmiş" sa- hiplenne büyük rantlar sağlamalarına rağmen, onlardan aynı kamusal hızmetler için hemen hiç- bir "katta" da almamış oluyorlar... Işte böylesine yüksek düzeyde "kamuya yük" oluşturan bir gelirin, bu son yasada da vergi dı- şında tutulması, aynı ya- sanın "amacı" olarak açıklanan "kamu harca- nıalannıazaltma"(!) he- defiyle de tam bir çeliş- ki yaratıyor... Yaömacı kentleşmeye' destek Öte yandan, imar de- ğişikJikleriyle elde edilen bu spekülatif kazanca böylesine engin bir "hoş- görü" ve "bağışlayıcı" tutumla yaklaşılması da kentlerin genel olarak ya- şam koşullannı ağırlaş- tıran ve altyapı, çevre, kültür sonınJannı doru- ğa çıkartan "yağmaa ya- pılaşmanın" daha da kö- riiklenmesinden başka bir şey değil... Demek ki hem IMF hem de bu ya- sayı hazırlayanlar ve onaylayanlar, "vergisiz imar rantnu destekleye- rek", Türkiye'nin önce- liklı özlemi olan "plan- hve yasalkentleşme" sü- recine kavuşması hede- fini de yeniden belirsiz bir geleceğe ertelemeyi yeğlemiş durumdalar... Büyükşehır belediyelerinin İller Bankası'ndaki paylannı yeniden düzenleyen yasanm yankılan sürüyor 12 \ilhlvlıaksızhk kaEdı HACER BOYAaOGLL ANKARA - Büyükşehir belediyelerinin îller Bankası'ndaki paylannı yeniden düzenleyen yasanın yankılan sürüyor. Yasaya karşı olan Ankara Büyükşehir Belediye Başkam Melih Gökçek. düzenlemeyi Anayasa Mahkemesi'ne götürmek için Meclis'ten destek beklediklerini açıkladı. Yasayla birlikte gelir kaynaklannın azaldığmı savunan Gökçek, "Zam var nu" sorusuna da "Değerlendiriyoruz" yanıtuıı verdi. Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Celal Doğan. düzenlemeyle, 12 yıllık haksızlığın ortadan kaldınldığını belirtirken Muğla ve Içel belediye başkanlan, küçük belediyelerin gelir kaynaklannın da arttınlması gerektiğine dikkat çektiler. Büyükşehir belediyelerinin gelir vergisinden aldıklan payuı yüzde 60'uım IHer Bankası'na aktarılması ve bu kaynağın büyükşehir belediyeleri arasında nüfusa orantılı olarak paylaştınhnasını öngören düzenlemeyi. belediye başkanlan Cumhuriyet ıçın değerlendirdi. Belediye başkanlannın düzenlemeye ilişkin görüşleri özetle şöyle: Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek: Yasayı Anayasa Mahkemesi'ne götürmek için Meclis'ten destek bekliyoruz. Bu süreçte, biz de sivil toplum kuruluşlanyJa birlikte bir eylem planı üzerinde çalışacağız. Muhtarlarla bir araya geleceğiz. Haklanmızı alana kadar mücadelemiz sürecek. Bu yasa, bizim gelir kaynakJanmızı BELEDİYE KURULUŞLARINI YDK DENETLEYECEK Konaklama vergisi geliyor ANKARA(QunhuriyetBürosu) -TBMM Içişleri Alt Komisyonu, ye- rel yönetimler yasa tasansında de- ğişiklik yaparak ilan ve reklam ver- gileriyle harç miktarlannı arttırdı. Otel, motel ve pansiyonlarda ko- naklayanlar içinyatak ücrerinin yüz- de l'i kadar "konaldamavergtsi" ge- tirilirken, müze ve ören yerlerine giriş ücretlerinin yüzde 50'sinin be- lediyelere aktanlması benimsendi. Yeni belediye kurulmasında nüflı- sun yüzde 20'si oranında konut ve yüzde 1 'i oranında kayıth işyeri bu- lunması koşulu getirilirken, bele- diye kuruluşlannın denetimi Başba- kanlık Yüksek Denetleme Kuru- lu'na devredildi. Kabul ediJen bazı yeni düzenlemeler şöyle: • Trafik hizmetlerinin denetimi, yönetimi ve düzentemesi görevleri- nintamamıveyabirkısrrHIçişleriBa- kanhğVıunonayıile büyükşehir be- lediyelerine devTedilebilecek. • Belediye başkanlan, sporkulüp- lerinde görev yapamayacak. • Cadde, sokak. meydan,park,te- sisve benzerlerine isimverümesive- ya bunlarm isminin değistirilmesi- ne ilişkin belediye mecüsi kararlan üçte ild çoğunlugun mvyia ahnabi- lecekve mülki amirin onayı gereke- cek. • Belediyeler, atık sular ile katı atıklann toplanması işini şirketle- re de\Tedebilecekler. •BüyükşehiriçindekiaJnapıhiz- mederi ile kara ve deniz taşunacıh- gı hizmederinin koordinasyon için- de >ürütühnesi amamia "altyapı koordinasyon merkezi" ile "ulaşım koordinasyon merkezi" kunılacak. • Büyükşehir belediyeleri elekt- rik ve gaz tüketim vergisinin yüz- de 50'sini, hesaba intikal edişinden itibaren 20 gün içinde nüfuslanna göre büyükşehir ilçe ve belde bele- diyelerine dağıtacak. önemli ölçüde ortadan kaldınyor. Bu nedenle yeni zamlan da değerlendiriyoruz. Izmir Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Piriştina: Ankara, istanbul gibi iller için gelir kayıplan söz konusu olacak, ancak diğer büyükşehir belediyelerinin paylan artacak. Bu yönüyle biz bu düzenlemeyi destekliyoruz. Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Celal Doğan: Bu yasayla birlikte, 12 yıldır süren bir haksızlık ortadan kaldınldı. Biz 12 yıldır sadece Ankara ve istanbul için çalışıyorduk. Bu durum ortadan kaldınlmış oldu. Içel Belediye Başkanı İris Şentürk: Düzenleme, büyükşehir belediyeleri arasındaki adaletsizliği ortadan kaldırdı. Ancak normal şehir belediyelerinin gelirlerinde de artış gerçekleştirilmeli. Belediyeler Cumhuriyet tarihinde ohnadığı kadar kötü bir durumda. Hareket edemez duruma geldik. Belediyelerin sesleri artık Ankara'dan duyulmah. SALI ORHAN BURSALI ABD'den Türkiye'yi Fetih Ecevit'ın ABD'yı fethı serüveni daha başlama- dan, basında uç veren haberlerin nitelıklerinı gö- rünce, midem ilk ışaretleri vermişti. Çünkü belleğim, düşük kapasıte çalışıyor olsa bile, Allah kahretsin, daha onceki şaşaalı fetıh se- ferierinden kjnntılan alıp çıkardı derınlerden. Ecevit'ın, Özal'ın, Demirel'in... Hem gezi öncesi hem gezı sırası hem de gezi sonrası medyayı saran boş. palavra, abartılmış ha- berier, yorumlar ve demeçlerin kokusu, rengi, özü belirdi belleğimde. Bunun ılk krampları düşüncelerımde ortaya çıktı, yüzüm ekşidı, ardından mıdeme vurdu. Başım(ız)a geleceklerın kokusu çıkmıştı. Lodosu, havadakı elektriksel genlimi. kötü hava- yı önceden hissetmek gibı bir şey... Hani romatizmalannızı anımsarsınız, kireçlenme- leriniz alarm verir, eskı kesik ve yaralarınız sızlar.... Hefe gazeteler, fetih seferine kaç kişilik orduyla katıldıklannı açıkladıklarında, daha bir fenalaştım. Eyvah dedim, ne kadar çok gazeteci o kadar çok palavra ve uydurmasyon. Bu gezı sadece ABD'yı değil, bizi de tam fethe- decekti! Daha doğrusu, gezi, ABD'den Türkiye'yi fet- hetme gezısıydi. Hep öyle olmamış mıydı? Bütün politikacılar. en ABD düşmanı. en dincisi, en yenisi, hep soluğu ABD'de almamışlar mıydı? • • • Nitekim, ayak basar basmaz ılk bombalar düş- meye başladı Türkiye'ye. Once kollanmla başımı korumaya aldım. Sandım ki, sözlu ve yazılı bombaları boyle sa- vuştururum. Heyhat kı yanıldım. Sığınağıma koştum... Sabahları dışan adım at- madım; yazılı medyanın sabah etkilerini boyle sa- vuşturdum; öğleden sonralan sadece acil ihtiyaç- lanm için sokağa çıktım. Sabah evde görüntülu medyanın bombalarını ise TV'leri hiç açmayarak savuşturdum. Akşamları sinemalara, konseriere, medya ve po- littkayla gunlük ilgtten olmadtğınr bfldiğım arkadaş zryaretlerine sığındım... • • • Ortalık sütliman oldu derken ve yavaş yavaş normal yaşama burnumu tekrar sokmaya başlar- ken, Ecevit'in "Dünya devleti olduk" sözleri mete- or gibi düştü! Arkasından kendi gezisine "lOüzerinden 10pu- an" verdiğıni açıklamasıyla. sanki birtsunami için- de alabora olmuş duygusunu yaşadım. Beyin dönmelerinin eşlık ettiği mide bulantıları- nın sonucunu bilirsinız. Lavaboya ve tuvalete taşınıp durdum. Kendi kendilerine, en hakikı gazete, en güvenilir gazete, en gerçekçi gazete, en doğru gazete.. markalannı yakıştıran ve bu markalar altında yayın yapan gazete ve yazarlarına karşı bir savunma, korunma mekanizması geliştirmişti bedenimiz, ya- şayıp gidiyorduk. Ecevıt, "gazeteciliği" veya metamorfozuyla hıç beklenmedik bir şekilde tam 12'den vurmuştu doğrusu! • • • Bir dahaki ABD'yı fetıh gezileri sırasında ne ya- pacağımı biliyorum. Oradan atılan bombalardan, akıl, düşünce ve beden sağlığımı korumak için Türkiye'yi terk ede- ceğim. Tercihan, bu bombaların düşme olasıhğının sıfır olduğu ülkeye, ABD'ye, en lyısı New York'a gide- ceğim. obursaliıa cumhuriyet.com.tr. Vakıflar tasarısı geri çekildi Mutafyan: 3'lü izin kaldmlsın SEKTAÇEŞ ANKARA -Hüküme- tin hazırladığı \akıflarla ilgili yasa tasansı hak- kında Ermeni Cema- ati'nin istemlerinin de- ğerlendırmeye alındığı öğrenildi. Ermeni Patri- ği Mesrop Mutafyan'ın geçen hafta hükümete sunduğu önerilerdeazın- hk vakıflannın taşınmaz vemal edinmeleri sırasın- da getirilen 3'lü iznin kal- dınlması istendi. Mutaf- yan'ın sunduğu öneriler arasında **daha önce ha- tafayargikararlanBeazm- hk vakmanndan alınan taşnmazlanntazmin edl- mesi" ve sınırsız mal edinme olanağı getiril- mesi de bulunuyor. Hükümetin uzun süre hazırlıklarını sürdürdü- ğü vakıflarla ilgili yasa ta- sarısı Başbakanlık'tan geri çekildi. Ermeni Ce- maati'nin dini lideri Mu- tafyan'ın geçenhafta ba- zı koalisyon ve parti lider- lerini ziyaretinin ardın- dan tasan üzerinde yeni bir değerlendirme yapıl- dı. Vakıflar Genel Mü- dürlüğü'nün Teşkilat ve Görevieri Hakkındaki Kanun Hükmünde Ka- rarname'nin 26. madde- sine eklenen fikra ile ya- bancı vakıflann Türki- ye'de şube veya temsilci- lik açmalanna olanak ta- nınıyor. Düzenlemeler Erme- ni Cemaati tarafından yeterli bulunmadı. Mutaf- yan'ın hükümete ilettiği öneride, 26. maddeye ek- lenen kendileri ile ilgili fıkra yeniden kaleme alındı. Cemaat önerisin- de. daha önce azınhk \'a- laflanna ait olmasınakar- şın dalet tarafindan alı- nan taşınmazlan için be- del ödenmesi istenırken, "Hatah >argı kararlan ile bilabedei olarak azın- hk vakıflannıneflerirKİen ahnan taşınmazlann hiç değilse belirli ölçüde taz- mini cihedine gidilmesi- ne dair bir geçici madde getirilebilirdi'' değerlen- dirmesi yapıldı. Tasanda 1936 yılından bu yana vakıflann edin- dikîeri mallan Dışişleri, tçışleri ve Vakıflar Ge- nel Müdürlüğü'nün ona- yı ile beyannameye ekle- melerine izın venlirken, Ermeni Cemaati bunun değiştirilmesini istedi. Mutafyan'ın önerisuıde aynı fıkra yerine yapılan öneride, Dışişleri \e Içiş- len bakanlıklannın ızni öngörülmezken, Vakıf- larGenel Müdürlüğü "nün ıse sadece kayıt yapma- sı yönünde yetkilendiril- mesi istendi.