Katalog

SAYFA CUMHURİYET 5 HAZİRAN 2001 SAU DÜNYA ÇEVRE GÜNÜ Küreselısınma, ormansrjaşmıu kuraklık, ozon tabakasının deünmesi dünyayı tehditediyor KirlilMe 'çevrelendikÖZLEMGÜVEMLİ Dünya, 5 Haziran Çevre Günü'nü küresel ısınmadan ormansızlaşma- ya, kuraklıktan ozon tabakasındakı deliğın büyümesıne dek pek çok so- runla karşıhyor. Çevre kuruîuşlan. 5 Haziran Dünya Çevre Günü'nde düzenleyecekleri etkinliklerle so- runlan bır kez daha gûndeme getı- recekler. Bu kadar sorun arasında 5 Haziran Dünya Çevre Günü kutla- malarının yapılamayacağmı belir- ten kuruluşlar, çözümün, iklim den- gesinin ve nüfus istikrannın sağlan- masına bağlı olduğunu ifade edıyor- lar 5 Haziran 1972 tanhınde Stock- holm'de toplanan "Birleşmiş Millet- ler Çevre ve tnsan" konferansında, 5 Haziran "Dünya Çevre Günü" ilan edilmiştı. Konferansta, çevre soru- nu ilk kez dünya gündemine getiril- miş. "sağhldı ve temiz bir çevrede yaşamanm temel insan hakkı oldu- ğu" kabul edilmiştı. BM Çevre Prog- ramı (UNEP) da bu konferans sonu- cuîıda kurularak çevre konusunda- ki uluslararası ışbirliğine öncülük etme görevini üstlenmişti. 29 yıldır Dünya Çevre Günü olarak kutlanan bugün, çevre örgütlennce sorunlan bir kez daha düşünmek, yapılabile- cekleri gözden geçirmek, kesıntisiz bir mücadele sürdürme karan almak ve bu kararlan uygulamaya koymak için bır fırsat olarak nıtelendiriliyor. Dünya tehdit altında 21. yüzyılda dünyayı tehdit eden çevre sorunlannın başında küresel ısınma gelıyor. Atmosferdekı kar- bondioksit yoğunlaşmasının 150 bın yıldan bu yana en yüksek düzeye ulaşması ve artmaya devam etmesi küresel ısınmanın başlıca nedeni. Uzmanlar, önümüzdeki 20-30 yıl içinde dünyadaki iklim değişikliği oranının, normalın onda biri oranın- da arüş, göstereceğini belirtiyorlar. Hızb iklim değişikliğinin düzensiz, zararh ve önceden kestirilemez bi- çimde süreceğini vurgulayan uzman- lar, yerel hava durumlarının değişe- bileceğini, ısı derecesi yükseldikçe • Birleşmiş Milletler Çevre ve însan Konferansı • Çevreci kuruluşlar, bu kadar sorun arasında çevre 5 Haziran 1972 tarihinde Stockholm'de toplanmış ve o gününü kutlayamayacaklannı bildirdiler. Kuruluşlar, tarih 'Dünya Çevre Günü' ilan edilmişti. 1972 yılından bu sorunlann çözülmesi için iklim dengesi ve nüfus yana dünya, çevre konusunda fazla yol alamadı. istikrannın sağlanmasının şart olduğunu belirttiler. Deniz Seaviyesi Yükselmesi •HHH Aşırı Hava Koşulları Kıyı Taşkınlart veTahribat. fgj- Bal.k Stoklar. Azalması Küresel Isınma Azalan veya Kısmanan Tanmsal Verim JS Yakacak Odun Kıtlığı Ekonomik Verımde Kısıtlama Ormansızlaşma Erozyon ve Toprak Taşınması | Artan İnsan ve Hayvan Hastalıkları Hidroelektrik Enerjı Uretımınde Düşüş, Attyapı Tahribatı Ozon Eksilmesi Su Kaynaklarının Aşın Kullanımı ve KirlenmesiHıdrolojık ış Düzeninde Değışiklik m Nehi Hacimlerinin Değışmes' sellerin, kurakhğın, yangınlann ar- tış göstereceğini ifade edıyorlar. TEMA'mn verilerine göre Türki- ye'nin yer aldığı Akdeniz ve Orta- doğu bölgesinde de küresel ısınma- ya bağlı olarak kuraklık artışı ve ta- nmsal verımde düşüş görülecek. Ormanlar yofc oluyor Sekiz bin yıl önce dünyanın 6 mil- yar hektardan fazlası ormanlarla kap- lıydı ancak bugün dünyanın en faz- la 3.6 milyar hektarlık doğal orman örtüsü var. Her yıl en az 14 milyon hektar or- man örtüsü yok oluyor. Çeşitli amaç- larla yok edilen ormanlar nedeniy- le 2050 ydında kişi başuıa düşen or- man alanının 0.38 hektara kadar ge- rileyeceği belirtiliyor. Ozon tabakası Dünyanın karşı karşıya olduğu di- ğer bir tehdit de ozon tabakasında- kı deliğin büyümesı. Ozon tabakasındakı deliğin bü- yümesine bağlı olarak, dünya ge- nelindekı cılt kanseri vakalannda milyonlarca artış olacağı, tanmsal rekoltelerin azalacağı ve sulardaki yaşamın tahrip olacağı tahmin edi- liyor. Su kaynaklannın aşın kullanımı ve kirlenmesi de gelecekteki gıda ge- reksinimini karşılamak için gerekli ekin üretiminde ciddi kısıtlamalara neden olacak. Tanm alanında azalan verim, bütün insanlık için açhk ve yokluk sıkın- tısı anlamına geliyor. Ekonomik ve- rimde kısıtlama ıse toprağın erozyon ya da diğer nedenlerle kaybedilme- si, bozulması nedeniyle ortaya çıkı- yor. Dünyayı tehdit eden diğer çevre so- runlan arasında da balık stoklannm azalması, artan insan ve hayvan has- tahklan, hidroelektirk enerji üretimin- de düşüş ve altyapı tahribatı bulunu- yor. IFBI harekete geçti i "Kapitalist teröre karşı yeşil şiddet Dış Habeıier Servisi - ABD'de Yeryüzü Kurruluş Çephesi (ELF) adlı çevreci bir kuruluşun, inter- net sitesinde çevreye zarar veren kuruluşlarm nasıl kundaklanaca- ğını anlatması, Federal Sonıştur- ma Bürosu'nu (FBI) harekete ge- çirdi. Intemetteki sitesinde, 1997'den beri yürüttüğü faaliyetlerde 30 milyon dolarlık ekonomik zarar verdiğini ve hücre tipi bir yapı- lanması olduğunu belirten örgüt, yola çıkış amacmı anlatırken "ELF, kapitalist toplumunneden olduğu ve pekiştirdiği kâr güdü- sününgezegenimizdeki bütün ya- şamı yok ettiğini görmektedir" ifadelerini kullanıyor. Internet sitesinde. binalann na- sıl kundaklanacağına ilişkin yön- temleri ve kullarulan malzemeyi aynntılanyla anlatan çevreci ku- , ruluş, geçen ay Wasbington Üni- versitesi'ndeki bazı binalann ve Oregon'daki bir fabrikarun kun- daklanmasmın sorumluluğunu üstlendi. FBI: Terörist grup FBI sözcüsüBeth AnneSteete, olaylann arasındaki bağlantının araştınldığını söyledi. ELF, FBI tarafından "ülkenin en tehlikeli teröristgruplanndanbiri'' olarak de'ğerlendiriliyor. Ancak çevreci örgütün 4 yıldır sürdürdûgü şid- det eylemlerinde hiç kimsenin ölmediği veya yaralanmadığı be- lirtiliyor. Steele, "ELF, pddet eylemJe- riyle kimse>i incitmediğinisöylû- yor.kundaklarnalannsonucuön- görülemez. Birilerinin yaralan- ması an meseksi" dedi. ELF ve Hayvan Kurtuluş Cep- hesi (ALF), 1997 yılındanberi 24 zarar verici eylemde bulundu. IÎM I r u m t t i l ı "Itafcı Bçeâne admı veren Tuda Balıkgölü kurudu. Kamil Abdüş g l U rUlrUUU Göfâ olarakda bffinen bu ağ göL göçmen kuşlar içm büyük önem taşıyan bir doğal yaşaroa alanı. tnce bir kara parçasuun koyu kapamasryla meydana gelen bir "lagün gol" olan Tuzla Balikgölü. arûk batakhk görünümünde. Tuzlah yurttaşlar, gölün bir buçuk ydda kuruduğunu üzüntüyle ifade ederken kuruma nedeninin gölü besleyen derenin sulannm atık su toplayıcılanna bağlanması ofahığunu öne sürdükr. Tuzla betediye başkan yarduncılanndan Cengiz Tayfur, gölün kuruma nedenlerini araşürdıklannı, ancak henüz nedenini saptayamadıklaruu anlatırken derenin Bİah edSmesinin zoruniu olduğunu belirrti. (Fotoğraf: HATİCE TUNCER) Türkiye'nin altyapı ve planlama yetersizliği çevre problemlerine yol açıyor Soruniar çöziilür;yasaçıkarsatstanbul Haber Servisi - Türkiye, Dünya Çevre Gü- nü'ne "ekolojik krizk'' giri- yor. Meslek odalan ve çevre kuruluşlan, Türkiye'de krize neden olan en önemli çevre sorunlan arasında "Endüst- ri Alanlan Yasa Tasansı", erozyon, "Çevre Yasa Tasa- nsı", ÇED yönermeliği, si- yanür liçe yöntemiyle altın arama. mobil santrallar ve kuraklığın yer aldığını belirt- tiler. Uzmanlar, Türkiye'de- ki çe\Te sorunlannın üretim ve tüketimı dengeleyen, ka- mu yaran ile halkın çıkarla- nnı gözeten, tarihi, doğal, kültürel değerleri kâr uğruna peşkeş çekilmeyen, akılcı, kalkınma programı ile çözü- • lebileceğine dikkat çektiler. Çevre Mühendisleri Oda- sı Yönetim Kurulu Başkanı Cihan Dündar, Türkıye nü- fusunun yüzde 76'sının ya- şadığı 3 binden fazla beledi- yenin yalnızca 43'ünde atık su antma tesisı olduğuna dik- kat çekerek, atık su oluşu- munda yüzde 55 paya sahip endüstriyel nitelikteki atık sulann yüzde 9'unun antıla- bildiğini belirtti. Bu duru- mun Türkiye'nin altyapı ve planlama yetersizliğini orta- ya koyduğunu anlatan Dün- dar, "Bu yüzden doğal olay olan deprem katnama, yağış- lar sel felaketine, yanhş yer- leşim politikalan rant ka\ga- lanna, çöp dağlan bombala- radönüşüjor" dıyekonuştu. Cihan Dündar, Türkiye'de yasal bir karmaşa yaşandığı- nı, çevre örgütlenmesinın güç- süz, denetim ve yaptınmdan uzak olduğuna dikkat çeke- rek çözüme yönelik en önem- li aracın ekolojik ve ekono- mik planlamanın bir arada yapılması olduğunu söyledi. TEMA Başkanı Ha>Tettin Karaca da Türkiye'nin yeni bir paylaşım düzenine ihti- yacı olduğunu \oırgulayarak yoksulluk, adaletsizlik gibi sorunlan çözmeden, çevre sorunlannın da çözülemeye- ceğini söyledi. Toprağın stra- tejik ve politik nıtelikler ta- şıdığını belirten Karaca, "Türkiye'nin tek kurtuluşu 'Toprak Yasası'dır. Tophun- sal banş. toprağın kurtulu- şundan geçer" dedı. Türkıye'nın ıçınde bulun- duğu "ekolojik 10126" neden olan sorunlann büyük bir bö- lümü yasa eksikliğınden ya da yanlış düzenlemelerden kay- naklanıyor. Çevreye zarar ve- ren, verilen zarann önüne ge- çibnesine engel olanyasalar ve sorunlar şöyle - - Endüstri Bölgeleri Yasa TasariSI: Yabancı sermayeye, koşulsuz bir tes- limiyet sunan tasan, yaban- cı sermayeyatnmlannın yağ- maya dönüşmesini sağlaya- cak. - çevre Yasa Tasarı- Sl: 2872 sayılı Çevre Yasa- sı'nın mevzuatında bir dizi sorun ve tutarsızlık var. Uy- gulamada yetki ve görev kar- maşası yaşanıyor. Bu neden- le, "Çevre Kanunu'nda De- ğişildikYapıbnasına Dair Ka- nunTasansı"nda. 20001i yıl- lann ihtıyaç ve öngörüleri- nin, demokratik ve katılımcı bir anlayışla ele alınması ge- rekiyor.. •Mobil santrallar ve ÇED SÜreCİ: 29 Eylül 2000 tarihinde yürürlüğe giren 4 yeni yönetmelikle, mobil ve yüzer elektrik santrallarm ÇED raporu almadan, 31 Ara- hk 2002 tarihine kadar elekt- rik üretmesinin yolu açıldı. - Bergama-Ovacık al- tın madenlerhçamköy- Ovacık-Narhca mevkıinde "Siyanür üçi yöntemiile altuı madeni isletümesine verilen iznin iptali" için 652 Ber- gamalının açtığı dava, Eurogold AŞ aleyhine sonuç- landı. Ancak ÇED yönet- meliğinin 28. maddesine ek- lenen bir fikra ile Eurogold'a "ÇEDafn"sağlandı. SALI ORHAN BURSALI Tüy Dikme Yarışı Internet'i de yeni basın yasasına tabi kılan iki madde Meclis'ten geçer mi? Meclis, böylece hem ülkemizın ekonomik, ticari, sosyal, bılimsel, teknık hayatının gelışmesinin önü- ne set çeker hem de dünyayı bır kez daha kendımi- ze güldürmeyi tercih eder mi, bilemem. Belki Mecliste Intemet'in ne olduğunu bilen ve ya- pılan işin komikliğini görerek, "Yahu arkadaşlar de- linin kuyuya taş atmasını engelleyelım, yoksa bu ta- şı çıkartamayız ve susuz kaiınz" diyecek ve yasanın bu haliyle çıkmasını engelleyecek birkaç vekil var- dır. Varolmasına mutlaka vardır, sık sık toplanan ko- ca bir bilgi teknolojileri grubu var, ömeğin... Onlar Mec- lis'i aydınlatma ve bu saçmalığı engelleme gınşımın- de bulunabilirier mı, bilmiyoruz. Çünkü "Aklı başında" milletvekillerine, bu mad- deleri kim ekledi basın yasasına, diye sorduğunuz- da, "Büyüklerimiz" yanrtını alıyorsunuz. "Büyüklenmiz" yanrtı, Meclis'ın halini çok iyi an- latıyor. "Büyüklerimiz", akan sulan durdumnuyor ve en büyük saçmaliklara bile evet dedirtmiyor mu? Varsayalım ki, "Bilen büyükler"e rağmen, "aklı ba- şında" milletvekilleri Internet'i basın yasasından çı- kartmak için kollan sıvadı... "Beyaz Enerji" savcısı- nı kastederek, "Insanın başına bir kurşun sıkariar" diyebilen milletvekillen ile dolu bir Meclis'i ikna ede- bilirler mi? • • • Intemet'i, içinde elektronik basın var diye, basın yasasına tabi kılan ve boylece dünyanın en büyük teknolojikyeniligini, "suçlar kapsamına" sokan an- layış, Türkiye'nin bugünkü sıyasal, ekonomik, top- lumsal tablosunun altında imzası olan anlayıştır, ay- nı zamanda. Bir yönetim düşünün ki... Sadece teknolojik değıl, hayatın hemen her ala- nını etkılemekte olan bir sureci anlamaya... Bu sureçten yararlanmaya... Ülkeyı güçlü kılmaya... Ekonomik yarar çıkartmaya... Biz bu konuda nasıl öne çıkanz, diye sormaya... Uzmanlan çağırarak eksikliklenmizi öğrenmeye... Dünyanın bu alanda neler yapıyor olduğunu bil- meye... Intemet teknoloji ve uygulamalarında ulke güçle- rinin hızla gelişmesıne destek vermek içı»çırpınma- ya... Bütün kurum ve kuruluşlan teşvik etmeye... Kalkınma planlanna bu açıdan bakmaya... Beş... On... Yırmi yıllık hedefler koymaya ve ön- görülerde bulunmaya... Çalışacağma.. Dünyayı hemen her alanda yeniden biçimlendir- mekte olan bir sürece, "Nasıl yasaklanm" kafasıyla bakıyor.. Nereden çıktı bu Intemet de, diyor. Intemet'i sadece yazılıp çızilen beyaz bir kâğıt ola- rak görüyor... Arka planındaki gücü, ekonomideki yennı bılmek istemiyor. • * • 1""* f ' - Bilkent'te bilgisayar ve teknolojileri konusunda öğrenim gören Cumhuriyet okuru ünıversiteliler mek- tup gönderiyorlar ve dıyorlar ki: "Arkadaşlanmızın çoğu, okulu bitirinceAvrupa'ya, ABD'ye gidecekler. Şimdiden plan ve programlan- nı yaptılar. Bu ülkede kendileri için bir gelecek gör- müyoriar. Hele Intemet konusunda siyasilerin bu davranışı tam tüy diktı ve bu ülkenin geleceği konu- sunda zaten kararmış duygulanmızı daha da karart- tı." Almanya kapılarını bütün dünyadaki bilgi tekno- lojisi uzmanlanna açmış, gelin diyor... Türkiye tın tın... Türkiye'yi yöneten kafalar, berbat ettikleri bir çu- val incirin üzerine durmadan yeni tüyler dikme yan- şındalar... Bütün bakanlıklar... Bütün siyasiler... Bütün milletvekilleri... Bütun devlet organlan yöneticileri... Ellerinde kara tüyler, nereye dikeriz diye, ülkede enlemesine ve boylamasına koşturup duruyoriari. abursali@bilimmerkezi .org.com Bergama'da sivil itaatsizlik sürüyor MBaştamfi 1. Sayfada Bergamahlann 10 yıl- dır siyanürle altın aran- masına karşı direndiği- ni anımsatan Konyar, "Köylüler, kazanümış haldannı,yargı karany- la ona\ latmak için ina- lulmazbir enerjiv le,suç işlemeden, şiddete baş- vurmadan ve provokas- yoaagehneden,meydan- lardaonurlucagerçekkş- tirme bilinci kurumlaş- mış, dünyaya örnek ol- muştur" dedi. Konyar, mahkeme ka- farlannın uygulanması KüLTim • SANAT için yasalar çerçevesin- de sivil itaatsizliğe de- vam edeceklerini ifade ederek bu eylemin so- nuçlanna onurluca kat- lanacaklannı anlattı. Bergamalı köylülere vu- rulan tokadın Kurtuluş Savaşı'nda yaşamım yi- tiren Kuvayı Milliyeci- lere vurulan tokat oldu- ğunu vurgulayan Kon- yar, "Tnpraklanmızın küietihnesine karşı ge- leceğtz.Dünyaca sabıka- sı bflinen ve sık sık ad değiştiren bu şirketkr, Bergama'yıgeçit olarak görüyorlar" dedi. (0212) 293 l * 7 t TiyatroStüdvosu DÜNYANIN CEVİR6N. AHMET CEMAL YÖNETEN AHMET LEVENDOĞLU OYNAYANLAR NİHAT İLERİ, MEHMET ALİ KAPTANLAR BARIS HANC0 KÜLTÜR HERKEZİ 8 HAZİRAN 20 30 9 HAZİRAN 15 30 0 216 418 95 49 EFES Pilsen'inkultoı ve sanata katkılan artarak siirecek.