Katalog

4 MAYIS 2001 CUMA CUMHURlYET SAYFA H J I V f - f i l t_fIVJJ. / ekonomi(5cumhuriyetcom.tr 13 Kızılay Sodası îhraç edîldî • AFYON(AA)- Afyon'un thsaniye ilçesinde, 1926'da Atatûrk'ün emriyle kurulan Afyon Kızılay Maden Suyu ve Sodası Şişeleme Fabrikası, tarihinde ilk kez ürün ihracatına başladı. Konuyla ilgili olarak bilgi veren Kızılay Maden Suyu Fabrika Müdürü Recep Dönmez ilk ihracatlarını Belçika'ya gerçekleştirdiklerini ifade ederek öteki ülkelerle görüşmelerin devam ettiğinin söyledi. Dönmez, fabrikada 50 kişinin çahştığını belirtti. 1 BMvelMF eskidi' • BİRLEŞMİŞ MİLLETLER(AA)- Birleşmiş Milletler Üniversitesi, Birleşmiş Milletler, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası'nın eskimiş, zamanını doldurmuş kuruluşlar olduğunu ve yeniden düzenlenmeleri, reformdan geçinlmeleri *- ' " gerektiğini bildirdi. BM Üniversitesi 'nin raporunda, 2. Dünya Savaşı sonrasında kurulan BM kuruluşlanmn, Soğuk Savaş'ın sona ermesi ve küreselleşmeye yönelmeye rağmen değişmeyi başaramadıklan belirtildi. AyceB alo'dedi • İSTANBUL(AA)- TürkTelekom'un GSM 1800operatörü Aycell'in çalışmaya başladığı ve ilk defa Ankara'da "Alo" dediği bildirildi. Aycell'in altyapısının oluşturulmasında görev alan Siemens Sanayi ve Ticaret'in Genel Müdürü Zafer Incecik, sorulan yanıtlarken "Ankara'da ilk defa 'Alo' dedik. Kurmuş olduğumuz sisteme yönelik olarak şu aıkda Aycell sistemi bize göre çahşmakta" dedi. Tariş rekor kırdı • İZMİR(AA)- Tariş Üzüm Birliği, dünya çekirdeksiz ktıru üzüm üfetiminde son 15 yılın rekoruna ulaşıldığını açıkladı. Târiş'ten yapılan yazılı açıklamada, Türkiye'nin 2000- 2001 iş yıhnda üretim rekoltesinin 255 bin ton olduğunun tahmin edıldığine işaret edilerek bunun son 15 yilın rekor rakamı olduğu kaydedildi. Açıklamada, Türkiye'de olduğu gibi ABD'de de üzümde bu yıl 350 bin ton, tran'da ise 112 bin ton rekolte tafemin edildiği belirtildi. Orgeneral Büyükanıt ile görüşen Bakan Derviş, savunmayla ilgili her şeyi güvence altına alacaklannı söyledi Güvence •altın hisseANKARA (Cumhuriyet Büro- sn)-Genelkurmay'ın Telekom'un özelleştirilmesiyle ilgili çekince- lerini hükümete iletmesinin ardın- dan başlayan tartışma sürüyor. Başbakan BülentEcevit, konunun stratejik açıdan önem taşıdığını, ancak herhangi bir zorluk çıkaca- ğını sanmadığını belirterek "Ay- nntılar üzerinde durulmnş ohna- sını sorumluluğumuzun sonucu olarak görmetisiniz" dedi. Bu arada KİGEM'ın açtığı da- va üzerine, Telekom'un yüzde 33.5'inin blok olarak yabancı ağırlıklı stratejik ortağa satılması- na ilişkin ihale için verilen yürüt- meyi durdurma karan kesinleşti. ÖlB'nin idare mahkemesinin yü- rütmeyi durdurma karanna yaptı- ğı itirazAnkara Bölge Idare Mah- ı ı H K T E I F • Başbakan Ecevit ve Devlet Bakanı Derviş, Telekom konusundaki sorunlann kısa zamanda çözümleneceğini belırtirken, KlGEM'in açtığı dava sonucu alınan yürütmeyi durdurma karanna yönelik olarak Özelleştirme Idaresi Başkanlığı'nın itirazı reddedildi. kemesi'nce reddedildi. Genelkurmay Ikinci Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt ile görüşen Devlet Bakanı Kemal Derviş de "alun hjsse" aracılığıy- la güvenlik ve savunmayla ilgili her şeyi güvence altına alacakla- nnı ileri sürdü. Başbakan Ecevit de Ispanya'ya hareketinden önce Esenboğa Ha- valimanı'nda gazetecilerin sorusu üzerine, Telekom ile ilgili sorunu bir iki gün içinde aşacaklanna inandığını söyledi. Ecevit, "Tabti" çok hassas ve stratejik açıdan önem taşryan bir koniL Onedenle aynnnlarüzerin- de dnrubnuş ohnasmısorumlulu- ğumuzun sonucu olarak görmeB- siniz.Aran hissekonusundadaba- ZJ düzeltmeler yapılabilir. Sayın Derviş, Genelkurmay'la temas et- ti, herhangi bir zorîuk olacağmı sanmıyorum" diye konuştu. Derviş: Sorun yok Devlet Bakanı Kemal Derviş de dün Telekom'un özelleştirilmesi konusunda Genelkurmay tkinci Başkam Orgeneral Yaşar Büyü- kanıt ile görüştüğünü ve herhan- gi bir sorun olmadığını söyledi. Derviş, Başbakanlık'a gelişinde ga2etecilerin Genelkurmay'm özdleştirmeye ilişkin çekinceleri- ni «umsatmalan üzerine, "alün hisse" ile Türkiye'nin güvenlik ve savunmasıyla ilgili her şeyi gü- verce altına alacaklannı ileri sür- dü.Derviş şunlan söyledi: "Zatenönceden detarbşnuşük. TSK, hem Türkiye'nin savunma- a apsından, ama daha da ötesin- de, Türkiye'nin güçlü bir ekono- mire kavuşması için ülkenin en büjük destekçisidir. Programla TSk arasmda herhangi bir görüş ayrhğı yok. Tam tersine, her ba- kımdan programa veTürkiye'nin geleceğine bütündesteklerini veri- yorlar veTürkrve'yi onlardan faz- la seven künse yok." 'Keşke önceden çözûJseydT Telekom'un önemli bir aşama olduğunu belirten Derviş, "Keşke daha önceden çözülseydi de bu ÜJ- ke bu kadar zarara girmeseydL 'Zarann neresinden dönülürse kârdır' deriz. Inşallah herkes so- rumhı davranır. Bu ülke bunalun- dan yeterince çekti. Bunun zaran işçi, köylü, memur, esnafin sırün- da" dedi. Sağlık Bakanı Osman Durmuş ise gazetecilerin sorulan üzerine, "Sayın Öksüz'ün endişelerine ka- tüan çok ciddi kurum ve kuruhış- larm oiduğunu da biKn" dedi. OKSUZÜYARDI: Elektrik Mühendlslel odası ve Haber-Sen, Tlirk Telekom'un /abancılara satı$ını değerlendirdl: Hedeflenen elektronik altyapıBANUSALMAN ANKARA -Elektnk Mühendislen Odası (EMO) Genel Başkanı AIi Yiğh; Telekom'un özelleştirilmesi ve yabancılara satılmasının temelinde yalnızca sabit telefon gelirlerine sahip olmanın yatmadığına dikkat çekerek "Attyapıya kim sahip olursa, buradan rümticaretikontroi edecek. Bunu takip eden yasalar fikir haklan, telif haklan olacak" dedi. Tıkanmış elektronik sanayiinin önünü açmak için gelişmekte olan ülkelerin telekomünikasyon altyapısına sahip olmaya çalıştıklannı belirten Yığıt, "Bunu kontroi eden bir ulusal devleti de istemryorlar" diye konuştu. "Telekomünikasyon bir kamu hizmetidir. Kamu hizmetinin kamu eüyle sürdürühnesi gerekiyor" diyen Yiğit, sözlenni şöyle sürdürdü: "ABD hegemonyasi daha kolay kurulacak. Bu, ABD'nin kendi iktidar programlaruıda var. Altyapıya khn sahip olursa buradan rüm ticareti kontroi edecek. Bunu takip eden yasalar fikir ve sanat eseıieri haklan, telif haklan. Bunlara kötü şeyler diyebüır nriyiz? Diyemeytz. Ama attyapıyı ele geçirdikten sonra bunlar başlayacak. Telekom sadece telefon hizmeti veren bir kuruluş değtldir. Televizyon yayuu, telefon, radyo aynydı. Şimdi tümünün evliliği söz konusu. Birincil hedefleri e-ticaret Pazariama masrafinı son derece düşüren, mal satmalanm kolaylasaran bir olay bu." Haber-Sen Merkez Yürütme Kurulu üyesi AbduDah Kahranan, Ulaştırma Bakanı EnisÖksüz'ün, Telekom konusunda ulosal çıkarlar ve personel hadan yerine yalnızca bakanlık yetklerini konımakla ugraştığuu îöyledi. 'AHın hisse kandmmca' Kahraman, Derviş'in tluslararası sermayeye karşı dürüst davrandığını, altın hıssînin de tepkileri azaltmaya yöıelik bir kandırmaca olduğuna dikkat çekti. Abdullah Kahraman, Telekom'un yüzde 99'a kadar satılnası durumunda yabancılarn payını yüzde 49 ya da yüzde ^'le sınırlandırmanın anlansız olduğuna dikkat çekertk "YerK kuruluşlarm akhğı hissleri, gayri resmi olarak yabancılann ahp çoğunluk ohnalarma hiçbirengel yok. Kaldı ki yüzde 5'h'k hisse kiçük tasarrufçu ve çalışanlara veîldikten sonra kaian yüzde 46'hk hisenin nasd saülacağı da belirsiz. Halkaarz ohnası durumunda yabancı şirketin bu hissderitoplaması önünde bir engel yok. Hisseerin el değjştirme kuraDan belirsiz. Hiçbir garantisi yok" diye konuştu JJydu devlette kalmak ANKAR4(Cnmhuriyet Börosu) - Genelkurmay 2. Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt'ın Başbakan Yardımcısı Hüsamettin Özkan'a TSK'nin kaygılanm ilettiği uydu haberleşmesi konusunda, Ulaştırma Bakanı Enis Öksüz'ün de daha önce Başbakanlık'ı uyardığı ortaya çıktt. Öksüz'ün raporunda, "Uydu haberieşme hizmederinin askeri ve stratejik önemi nedenhle, miffi menfaatiannıız açjsmdanTürk Telekom'un hisseierinm saoşmı müteakip hisse sahiplerinin yapacakJan tasamıftan etkiJennıemesi amaana yönelik olarak, uydu haberieşme hianetierinin kurulacak tekel niteiiğim haiz ayn bir genel müdüıiükeliyie yürutülmea gereJanektedir" denildi. Öksüz'ün Başbakan Bülent Ecevit'e sunduğu 27Nisan2001tarihli raporda, Telekom'dan ayn bir genel müdürlükle tekel olarak uydu haberleşmesinin yapılması gerekiığı belirtildi. Telekom özelleştirmeleri hep aynı sonucu verdi: Tekelleşme ve işsizlik Verilen sözler havada kaldı• Ingiltere'der Jamaika'ya, Japonya'dan Meksika'ya dek telekom özelleştirmelerhde, mülkiyetin tabana yayılacağı, iletişim hizmetinin ucu:layacağı gibi sözlerin yerine gelmediği, devlet tekelinin, yerinı yerli ya da yabancı özel tekele bıraktığı görülüyor. Telekom nedir? Telekom Yasası'nda yer alan telekomünikasyon tanımı şu şekilde: Telekomünikasyon: Her tür- lü işaret, sembol, ses ve görün- tünün ve elektrik sinyallerine dönüştürülebilen her türlü ve- rinın kablo, telsiz, optik, elekt- rik, manyetik, elektromanye- tik, elektrokimyasal, elektro- mekanik ve diğer iletim sis- temleri vasıtasıyla iletilmesi, gönderilmesi ve alınmasını kapsıyor. Ekonomi Senia - Yüzyılın en çok yannm yapılan seltörlerindenbiri olan iletişim alanında, 980'li yülardan be- ri yaşanan özelleştirme uygulamalan gelişmışlik derecfsine bakılmaksızın hemen her ülkede t>enzer sonuçlar do- ğurdu. Kamu Işletneciliğini Geliştirme Merkezi'nin (KlCEM) 1998 yılında yayımladığı bir arajtırmada, vanlan or- tak sonuçlar şöylesıralanıyor: "Tekel- leşme, işsizlik, daha pahalı hizmet,yab- nmlann dağıhmırda eşitsizÜk, düşük gelirkesimine hizmetvtrmemevekont- roi edilen bir dünya." Telekomünikasvjn sektöründe özel- leştirmelerin ya>gınlaşmasıyla, bu alanda hizmet veren çokuluslu şirket- ler, etkinliklerini dinya çapında arttır- ma ve sektörü konroi etme aşamasma gelebıldıler. Dünyaıın pek çok bölge- sinde, özelleştirme çokuluslu telekom devlerine pazar yaratma yanşına alet edildi. Ingiltere'denJamaika'ya, Japon- ya'dan Meksika'ya dek telekom özel- leştirmelerinde, mülkiyetin tabana ya- yılacağı, iletişim hizmetinin ucuzlaya- cağı gibi sözlerin yerine gelmediği, sa- dece devlet tekelinin, yerini yerli ya da yabancı özel tekele bıraktığı görülüyor. KlGEM'in derlediği telekom özelleş- tirme örnekleri şunlar: İNCİLTERE Pek çok gelişmekte olan ülkeye ör- nek olarak gösterilen British Tele- com'un (BT) özelleştirilmesinde, çalı- şanlara bedava hisse dağıtunı yöntemi uygulandı. Çahşanlar, kısa süre içeri- sinde borsada hisselerinin yükselme- Ankaralı sanayiciler hükümetten destek bekliyor ASO, kredilere yeni vade istedi Ekonomi Servisi - Anka- ra Sanayi Odası (ASO) Başkanı Zafer Çağlayan, hükümetten, bankalara borcu bulunan sanayicile- rin kredi vadelerinin yeni- den yapılandınlmasını istedi. Mektupta, üre- tim ve satışlann yüzde 80'ler cıvannda azal- dığına, istihdamın ciddi anlamda daraldığına ve işletmelerin durduğuna değinen ASO Başkanı Zafer Çağlayan, "Böyle bir ortam- da,Karşıhklar Kararnamesi'ne acilen yapıla- cak bir madde ilavesiyle, sorumlu duruma düşmüş ve düşecek olan tüm krediler konu- sunda tüm kredivadelerininyenidenyapılan- dırüması konusunda bir düzenleyid karara ihtivaç vardır" dedi. Öte yandan, Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Marmara Bölge Birli- • Bakanlar Kurulu karanyla 9 Nisan'da yüzde 55'e çekilen kredi faizlerinin yüzde 97'den tahsil edildigi belirtildi. ğı Başkanı BahriŞarh, kre- di faizlennin gen ödeme- sinde belirsizlik yasandığı- m belirterek Bakanlar Ku- rulu karanyla 9 Nisan'da yüzde 55'e çekilen kredi faizlerinin yüzde 97'den tahsil edildiğini söy- ledi. Şarlı, esnaf kesimine kullandınlan kre- dilerin 1 Şubat'ta yüzde 40'tan yüzde 55'eçı- kartildığım, Şubat krizinin ardından yüzde 250'ye yükseltildiğini anımsatarak yüzde 97 olarak kararlaştınlan orarun da ekonomik krizden büyük darbe yiyen esnafı zor durum- da bıraktığ^nı belirtti. Bahn Şarlı, ekonomik kriz sürecınde bütün kaynaklannı tüketerek ayakta kalma mücade- lesi veren işyerlerinin desteğe ihtiyacı oldu- ğunu, ancak 6 aydır yeni kredi verilmediğini de sözlerine ekledi. Teletaş: OzeUeştirmedeilkfîyasko MFTLUDEMtRKAN PTT'nin Âr-Ge birimi olarak 1965 yılınd* kurulan Teletaş'ın özelleştirilrcesinin ardmdan bir Belçika şirketiolan Alcatel, 1993 yılındı şirketin çoğnnluk hisselerine sahip oldu. Bunun ardından feletaş'ın ve ulusal çıkarlann aleyhine bazı gel şmeler kaydedildi. Teletaş özelleştirmesinin hatalanna yöndik olarak özellıkle Ankara Lniversitesi iletişim Faküîtesi Öğreim Üyesi Doç. Dr. HahıkGeray, 1992 başına kadar Teletaş Aıaştirma Geliştirme Müdürü olan Yırdakul Ceyhun ve Ttletaş'm eski genel müdürlerinden Fîkret YnceJ tarafından yaplan değerlendirme ve ıddialar şu noktalarda yoğunlaştı: 1- Hisseİerinı toplayarak Teletaş'ı ele geçiren Alcatel için şirketin maliyeti 30 milyon dolar kadar oldu. Oysa şirketin değeri 250 miryon dolara ulaşıyordu. 2- Alcatel, yavru firmalanndan birinin çoğunluk hisselerine sahip olduğu (Alcatel-Bell) Teletaş'ı. diğer yavru fırmalanna rakip olabileceğinden çekinerek maddi destekten yoksun bırakma yoluyla adım adım çıkmaza sürükledi. 3- Bünyesindeki Ar-Ge biriminde ulusal teknolojiye önemli katkılar yapan ve eski SSCB'ye bile lisanslı olarak ihracat gerçekleştiren Teletaş'm, AlcateJ 'e geçmesiyle birlikte bu etkinlikler fasonlaştıntdı. siyle birlikte ellerindekı kâğıtlan satn- lar. Raporda. a Hisseseoedisahiplerinin yüzde48'ini oluşturanyaklasık 1 milyon kişi, toplam hisselerin sadece yüzde 35'inesahipken sadece 114 kisi, BT'nin yüzde 48.4 hissesine sahiptir. BT'yi asıl yönlendirenlerve asıl sahipieri, daha az sayıh fakat daha çok hissdi büyük şir- ketlerdir. Mülkiyetin tabana yayümaa gerçekleşmemiştir." KANADA 1986 yılındaki özelleştirme sonucu 8 yıl içinde kamu mülkiyetindeki 15 te- lekomünikasyon şirketi 4 özel şirkete satıldı. En büyük üç şirketin, sektörde- ki toplam gelirin yüzde 82'sini aldığı bilgisine yer veriliyor. MEKStKA ' -" Ekonomik yapısı açısından Türkiye ile pek çok koşutluk gösteren Latin Amerika'nın dev ekonomisi Meksi- ka'da telekom özelleştirmesi ilginç so- nuçlar doğurdu. Özelleştinne sonrası kurulan TELMEX, bütün yatınm ve iş- letme stratejisini uzun mesafe hatlann kullanıcılan, büyük şirketler ve büyük gelirgetiren yeni hizmetler üzerine kur- du ve daha az kâr getiren hizmetleri ikinci plana itti. Yoksul yerlilerin yaşa- dığı Chiapas bölgesine yönelik hizmet- ler aksatıldı. Uzun mesafe görüşmele- rinde önemli oranda indirimler yapıl- masına karşın yerel konuşma ücretleri lOkatayakınarttı. ARJANTİN Arjantin'in telekom şirketi, dünya- nın en ucuza satilan ve alanlara en çok kârgetiren şirket olarakbiliniyor. Özel- leştirileceği açıklandığında EN-Tel ta- rifeleri son 10 yılın en düşük düzeyin- de idi, tarifeleri güvence altına alan bir yasa değişikliği yapıldıktan sonra bir yıl içinde yüzde 860'lara varan zamlar geldi. EN-Tel, böylece dünyanın en kârlı şirketlerinden biri haüne getirildi.