Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 NİSAN 2001 PAZARTESİ ROPORTAJ Iustinianos'un sarnıca gömdüğü antik sütunlarlayerin altında bir sarayyarattldı Yerebatan Sarayı: 138 metre uzunluluğu, 65 metre eni w 8 metre yiiksekliği ik İstanoıd'u^ Medusa'yı M ' « D . £ J 4 U S O M M itolojıde tannla- nn tannsı Ze- us'tur ama.. o- nun da bir anası ve bir babası vardır. Üstelik Zeus'un anası Rbeia ile baba- sı Kronos kardeştir ve bunlar Gaia'nın Uranos'tan doğurdu- ğu çocuklardır. Uranos ıse Ga- ia'nın oğludur. llişkiierkanşık gelmesin, çünkü mitolojide ana tann Gaıa, kozmik bir var- lıktır... Gaia, bir bakıma toprak ana Kybete gibidir ve kendi kendini dölleyerek Gök'ü, Dağ'ı ve Deniz'i doğurur.. Gök, Uranos'rur. Deniz ise Pontos . Gaia'nın, Pontos'tan doğur- duğu kızı Keto ile oğlu Phorkys'tan ise ejderha kanat- lı Gorgo'lar gelir dünyaya... Gorgo'lar üç kızdır... Ikisinin adı yoktur... Üçüncüsü Medu- sa'dır... Ölümlü canavar Medusa'nın saçlan yılanlar- la örülüdür, alnından yaban domuzu dişleri çıkmıştır; elle- ri tunç, kanatlan altındır; gö- renlerin soluğunu keser, kor- ku salan bir canavardır.. fakat ölümlüdür... Savaş tannçası Athena'run yardımıyla Zeus'un oğlu Per- seus, Medusa'nın kafasını uçurur... Mitoloji, yeni öyküler için Medusa'nın kesik boy- nundan fışkıran kandan oğlu Khrsyaor'u ve uçan at Pega- sos'u yaratır... Ne ki mitolojinin de sonu vardır... Roma împaratorlu- ğu'nun kentlerinde Nasıralı Isa'nın öğretisi benimsenirken köylüler yani paganus, çoktan- ncılıkta direnir; Paganizm ba- şadertolur... Iustinianos'un buyruğu lnsanoğlu bellediği inanç- lardan kolay kolay vazgeçmez; dördüncü yüzyılda îstanbul'da Aya Irini Kilisesi açıhrken pa- gan tapınaklanna kapatılma emri çıksa bile Zeus yaşatıl- maktadır... Zaten pagan okullannda fi- lozoflar ders vermeye devam etmekte, kapalı tapınaklar göz önünde durmaktadır... 395'te Roma Imparatorluğu ikiye bölünür; Doğu Ro- ma'nın başkentinde 360'ta ya- pılan ilk Ayasofya 4O4'te ya- nar, 415 'te ikınci Ayasofya ya- pılır... Yine de Zeus zihinlerde, Medusa yontulardadır... 518 'te Imparator Anastasi- os, arkasında varis bırakmadan ölünce yerine komutan olmuş, ama okuma-yazması olmayan bir köylü, 70'ine merdiven daya- mış Iustinos ge- çer... Iustinos ço- cuğu olmadığı için yeğeni Iusti- nianos'u evlat edinerek iktidan- na ortak eder... Iustınianos, Roma hukukunda sıyasetçile- rin oyuncu kadınlarla evlen- mesini yasaklayan hükmûnü değıştirerek büyük aşkı cam- bazhanede çalışan Theodo- ra'yla evlenir... Çıft, 527'de Doğu Roma Imparatorlu- ğu'nun en parlak dönemini başlatmak üzere tahta çıkar... Iustinianos'un ilk işi, dev- lette bir reform hareketine gi- rişmek olur; reformun birpar- çası olarak Paganızmı katı ku- rallarla yasaklar, pagan inanç- lanndan vazgeçmeyenleri öl- dûrtür, pagan okullannı kapa- tır ve yıkar... Yeni düzenleme- lerden hoşnut olmayanlar var- du-ve 532'de Istanbul'u bir kan gölüne çevirecek Nika isyanı patlar... 30 binden fazla asinin Hipodrom'da kıstınlıp öldü- rülmesiyle isyan bastınlır a- ma, Ayasofya yine yanmıştır... Aynı yıl Ayasofya üçüncü kez inşa edilir... Bu kez Tevrat'ta sözü edilen Sü- kyman'ın ma- bedinden daha görkemli olacak ve bittiğinde lustinianos *Se- ni yendim, Sü- leyman" diye bağıracaktır... lustinianos o sırada Ayasof- ya'nın yanı ba- şındabirdesar- nıç yaptınr... Sur dışındaki kaynaklardan 19 kilometre öteden kemer- lerle taşınan su, öncelikle Impa- ratorluk Sarayı'nın gereksini- mi için toplanacaktır. Sarnıç o kadar büyüktûr ki, lustinianos antik çağın efsanelerirü yasak- larken Ayasofya yüzyıllar son- ra kendi efsanesini yaratır; Bü- yük Kilise, içinde gemilerin yüzdüğü bir sarnıcın üzerûıde kurulmuştur... 138 metre uzunluk... 65 metre en... 8 metre yükseklik... Böylesi bir hacim, 72 bin met- reküp eder... Dönemin gemilerinin kayık irisi olduğu düşünülürse ma- salda gerçek payı vardır... Çıplak bir kayanın üzerine kurulan sarnıcın çevresine piş- miş tuğladan dört metre kalın- lığında duvar öriilür, içine 336 JVLitolojinin korku salan canavarı Medusa, tannların tannsı Zeus la kardeş çocuğudur! Roma, îsa 'nın öğretisini kabul edince Paganizmin sonu gelir... lustinianos, biryandan Ayasofya 'yı yaptırırken bir • r .-• • yandan da Bazilika Sarnıcı 'nda kısa gelen sütünlann altına Medusa 'nın başı yerleştirilir mermer sütun dikilerek çapraz tonozlarla üstü kapatılır; su ge- çırmez harçla sıvanır... Sütun- lann 98'inin başı bezemelidir, bir tanesi de dallan budanmış bir ağaç gövdesini andıracak şekildeişlemeli... Sütunlar an- tik çağda Zeus için yontulmuş sütunlardır... Yerlerinden sö- külerek sarnıca taşınmıştır... Sarnıcın sonuna doğru, iki sü- tunun boyu kısa gelir... Altla- nna mermer yontu bırer Me- dusa başı konur... Bir Medusa tepesı üsrüne, bir Medusa sağ yanağının üsrüne yatınlır... Ar- tık Medusa'yı Zeus bile kurta- ramayacaktır! Zamanı geldiğinde Ayasof- ya'daki rahiplerin duası da Konstantinapolis'i kurtar- maz... Bazilika Sarnıcf nın adı Ye- rebatan Sarayı'na dönüşür... Doğrusu, bırbiri peşi sıra di- zilmiş mermer sütunlanyla bir saray gibidir sarnıç... Mimar Sinan gibi ustamn elinden Istanbul'un içme su- yuna yeni çözümler bulundu- ğunda sarnıç, Topkapı Sara- yı'nın bahçesini sulamaya baş- lar... Yerebatan'ın kesfl Yerebatan'm çevresinde başka sarnıçlar da vardır... Çünkü "susuz kent" Istanbul, önce yedi tepenin, sonra sar- nıçlann üzerine kurulmuştur... Sarnıçlar artık tarihin sıradan kalınuları ve klasık efsanelerin kaynağıdu-... Sarnıçlann üze- rine ev kuranlar, tonozlan de- lip kovalannı sallandınr aşa- ğıya... Fakat altta ne olduğu bi- linmez... Yerebatan'ın boyutu, Birinci Dünya Savaşı sırasın- da keşfedilir... Keşfedilen biraz da mezbe- leliktir... Öyle de bırakıhr.. çünkü sarnıç değil Osmanlı çökmektedir... Ancak 1985'te ıçine girilip iki yılda temizlenebilir, onan- lır... Sarnıcın sahibi belediye, Istanbul'un Belediye Başkanı Bedretim Dalan'dır Temiz- lik sırasında kısa kalan iki sü- tuna Medusa'nın başıyla des- tek verdiği görülür... Yereba- tan Sarayı bir müze olarak zi- yarete açıldığında Medusa'nın başı ziyaretçileri çevresinde toplayacaktır. 1053 yıl sonra Artık Gaia'nın adı unutul- muş, Zeus masallarda yerini ahnıştır ama, tarihin ilginç bir sürpriziyle Iustinianos'un ar- dıllannın I453'te yitirdiği Îs- tanbul'da, Medusa'nın başı, yerinden kopanlıp sarnıcın di- bine yerleştirildikten 1453 yıl sonra yeniden insanlann karşı- sına çıkmıştır! Bugünkü Medusa'yı sorar- sanız... Beyaz mermer yontu yosun tutmuş, Medusa yeşil olmuş... içinde berrak birkaç kanş su bulunan ve bir platform üze- rinde gezilen Yerebatan Sara- yı'nı sorarsanız... Kimi yerle- rine branda gerilmiş tavanı şı- pır şıpır akıyor... Çünkü Istan- bul'un altyapısı çatlak... Me- dusa'nın taşıdığı sütünlann üs- tü ise açık unutulmuş bir mus- luk gibi şanl şanl akıyor... Mü- zedekilere sorulunca söylen- diğine göre belediye tavandan akan suyu tahlil ettirmiş, kana- lizasyon değilmiş... Yolunu bllen kanall Bu durumda... Üstteki özel idarenin, il genel meclisinin, caminin, otellerin, dükkânla- nn künklerinin tarihe saygısın- dan olsa gerek; getirdiği temiz suyu sızdınyor ama.. götürdü- ğü pis suyu asla bırakmıyor! Fakat, tarihi sarnıcı düzenle- yenlerin sanatla pek ilgisi yok... Çünkü birbirinden 4 metre 90 santimerre arayla di- zilmiş yüzlerce sütuna ışık oyunlanyla görkem katacakla- nna kmnızı, mavı, san spotla- n yakıp söndürerek mekâna derinlik vermek adma kötü bir diskotek havası yaratmışlar; müziği ise çıkış kapısındaki kartpostal satıcısının zevkine bırakmışlar, kasetten çıkıp da koridordan ne süzülürse bahtı- nıza! Suda ırili ufaklı balıklar var... Henüz "kutsal" sayıhna- mış... Zemindeki kınk taş parçala- nna "dilek havuzu" denmiş, madeni paralar parhyor... Adak değilse de dilek... Bir de merdivenden inip çı- karken ıslak zemine dikkat ge- rek... Sarnıcın rutubeti belli iken basamaklara cilalı mermer dö- şemek yerine kaygan olmayan bir malzeme kullanmak çok mu zordu? Belki de maksat, Medusa'yı anımsatmak... Merdivenleri kaymadan mip çıkmak Medusa'nın saldığı korkudan beter! ENTERNET M E H J V I E T S U C T J mehmet(acumhuriyetxom.tr Türkiye Nerede ? Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgü- tü'nün Türkiye ile ilgili internet rapo- runun özetini bu hafta yayımlayacağı- mızı duyurmuştuk. Rapor özetle şöy- le: Teknik sorunlar, Türkiye'de internet- te rahatça sörf yapmayı engellerken ül- kenin ulusal operatörü Türk Telekom, şu günlerde daha hızlı hatlar kuruyor. Radikal lslamcı ve Kürtçü gruplann site kurmalan yasak olmasına rağmen bu gruplann sanal ağda sıtelen var ve bunlara ulaşmak çok kolay. Ülkede ya- yımlanan ve şimdiye kadar birçok kez sansürlenrniş olan iki aşın sol eğilım- li gazete -Özgür Halk ve Azadiya We- lat- internetteki sitelerinin şimdiye ka- dar hiç kapatılmadığım ya da bloke edilmediğini açıkJadılar. Bu da Türki- ye'deki hükümetm mternet konusunda yazılı ve görsel medyaya oranla daha liberal bir tutum sergilediğini gösteri- yor. Bununla beraber Türkiye, bu yıl polis teşkilatına "elektronik bir birim" eklemeyi planlıyor. Bu bınmın görevi internet ve elektronık ıletişim alamn- da "potisfik" yapmak olacak. Bilgi akı- şının güvenliğiyle ilgili bir ulusal or- ganizasyon kurulmasını öngören bir yasa tasansı da görüşülüyor. Bu orga- nizasyonun internet üzerinden yolsuz- luk yapanlan, copyright hakkmı ihlal edenleri, korsan ve çalıntı eser yaymı yapanlan cezalandırması planlamyor. Bu suçlar için 3-6 yıl hapıs ve 35 -150 bin Euro arasında değişen para cezası verilmesi isteniyor. Elektronik iletişı- mi kontrol altında tutacak olan polıs bı- rimi, aynca internetteki servis sağla- yan şirketlerden istediği bilgı ve des- teği alabilecek. Polıs, bu bağlamda elektronik postalar ve internet üzerin- den göndenlen dığer bılgi ve mesajlar hakkında da bilgi alabilecek. Işbirliği- ni reddeden şirketlerin yetkılileri hak- kmdal yıldan 1-5 yıla kadar hapis ce- zası istenebilecek. Türkiye'dekı yatınmcılar, bir cyber- cafe açmadan önce. porno sıteler ile bölücü ve radikal lslamcı gruplann sı- telenne gırişi bloke edeceklerine dair belge imzalıyorlar. Polisten de izin alı- yorlar. 1998 yılının Ağustos ayında 18 yaşındakı Emre Ersöz. internetteki bir forumda polıse hakaret ettığı gerekçe- siyle 10 ay hapis cezasına çarptınl- mıştı. "Poüsin şiddet kullanarak kont- rol alüna aldığı bir protesto gösterisi "ne katıldıktan sonra, forumda polıse ha- karet eden Ersöz'ün, forumu düzenle- yen Turknet'ten adresı ve hakkında ki- şisel bilgı alındı. Anadolu'da polıs, 1999 yılında çok sayıda internet cafeye baskın düzenle- di. Bu baskınlardan bınnde polis, sayı- lan yüze yakın olan gençlen. "bir ders vennek" için büyük bir odada topladı. Evet malesef Türkiye'dekı internet ve devletin bu konudaki çabalannın yurt dışından görünümü pek ıç açıcı değil. Kemal Derviş fıkraları Son günlerde elektronik postalar Ketna) Der- viş fikralan ile dolup taşıyor. Işte bunlardan 2 örnek: Kapalı Meclls Kemal Derviş, bir geceyansı TBMM 'nin ka- pısına kocaman bir kilit asmaya çahşıyormuş. Tam o sırada oradan geçen bir vatandaş, yük- sek sesle sormuş: "HeeyL Ne yapıyorsun sen orada baküm?" Derviş,"Yeni bir seçhnyapümcay-a kadar bu- rayı kapaüyorunT demiş. "Neden?" "Nasıba yeni seçime kadar Tûrldye'yi ben, tek başıma idare edkem. Mil- letvekükri niye boşuna maaş abmlar!" Kurtar Benl Tanrtmt Yolda, çarşıda, pazarda; işadamından düşadamma, politikacısından bü- rokratına kadar Kemal Derviş'i gören hemen herkes aym sloganı haykın- yormuş: "KartarttBaDerviş!'' Sonunda Derviş, dayanamamış ve patlamış: "Kurtar beni Tannmî'' TÜPkçe kampanyası Türk Dil Kurumu (TDK), internetle önce günlük hayata sonra da konuşma diline giren yabancı bilgisayar terim- lerine karşı önlem aldı. Çukurova Üniversitesi öğretim üye- si Prof.Dr. Şûkrü Akafan başkanlığın- da, Prof. Dr. Zeynel Cebeci, Yrd. Doç.Dr. ErdoğanBada, Dr. BükntMı- öş, araşrırma görevlısı AliTan, Dr. Sa- it Kandırmaz, Levent Acar, Banş Çe- tinok, Mustafa tçil ve Özkan Öztek- teı'den oluşan komisyon bugüne kadar yapüan çahşmalar sonucunda 1062 ya- bancı bilgisayar terimine Türkçe kar- şılık buldu. Çalışmalannı 2003 yılma kadar ta- mamlayacak olan komisyonun üretti- ği Türkçe karşılıklar, "BOgisavar Te- rimkri Sözlûğû" olarak yayunlanacak. Komisyonun yabancı bilgisayar terimlerine karşı bulduğu Türkçe kar- şılıklardan bazılan şöyle: - Access: Erişim - Acces Token: Erişim jetonu - Account: Hesap - Accumulator: Birikeç - Activate: Etkinleştirmek - Active Desktop: Etkin masaüstü - Active Serves Pages: Etkin Sunu- cu Sayfalan - Active Directory Browser: Etkin Dizin Göz Atıcısı - Actual Size: Gerçek Sığa - Acoustic Goupler: Yankılammlı Bağlayıcı - Add-ins: Eklentiler - Addres Bus: Adres taşıtı - Advanced: Gelişmiş, ileri - Aging Interval Multiplier: Eskime Aralığı Çoklayıcısı - Alt Key: Diğer karakterler tuşu - Arrow: Ok - Assertion Failure: Israr hatası - Backspace Key: Geri tuşu - Banner: Büyük başlık, afiş - Block Copy: Öbek kopyalama - Branchıng: Dallanma - Breaking Link: Bağlantı kesme - Çancel Button: Iptal düğmesi - Ghallenge-Respond Method: Kim- lik sorma - Chat Room Name: Söyleşi odası adı - Chip: Yonga - Glipboard Çlıp: Pano tutucusu - Compact Dısk: Yoğun disk, yoğun teker - Compaction: Sıkıştırma - Comment: Açıklama Beko'dan Yarışma Beko Elektronik, teknolojik yaratıcıhğı özendirip teşvik et- mek amacıyla Dijital Teknoloji Proje Yanşması düzenliyor. Türk elektronik sanayiine katkıda bu- lunacak gençlen dijital buluşma- ya çağmyor. Üniversıte öğrenci- lerinin teorik bilgilerini hayata geçirmeyi ve bu yöndeki çabala- nnı ödüflendirmeyi hedefliyor. Türkiye'de elektronik ve haber- leşme bölümlerinin son sınıfında okuyan öğrenciler ile yüksek li- sans öğrencilerinin baş\oırabile- ceği yanşma, tüketıcı elektronıği, televizyon ve çevre ürünleri (set top box, DVD vb.) alanında yeni- likçi ve yaratıcı içeriği olan pro- jeleri kapsıyor. Yanşmaya katılmak isteyenler, (212) 872 20 00 numaralı telefo- na, Beko Elektronik A.Ş. Beylik- düzü Mevkii. Büyükçekmece,'' Is- tanbul adresine \eya www. beko- ekkrronik.com.tr sıtesıne yapa- caklan başvuruyla daha geniş bil- gi ve başvuru formu temin edebilirler.