Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18 NİSAN 2001 ÇARŞAMBA 8 ARAŞTIRMA Organizesanayi bölgeleri 'hayaletşehirlere' dönüştü, 2001 'de on binlerce kişiişsizkaldı Kriz kepenkkapattırdı• 2000yıhsonu itibanyla 260 bini bulan işsiz ordusuna 19 Şubat'ta yaşanan krizle birlikte on binler eklendi. Bazı şirketler ucuz işçi çalıştırarak kriz ortamından yararlanmaya çalışıyor. NİLÜFERŞENSÖZ Ekonomik krizle birlikte Tûrkiye'de pek çok fabrika üretime ara verirken işine son verilen ya da ücretsiz izne çı- kanlan çalışan sayısı da gide- rek artıyor. Bazı şirketlerin ise bilançolanndaki kârlara kar- şın çahşanlannı kapı dışan et- tiği ve ucuz işgücü çekebi- lmek dûşûncesiyle kriz orta- mından yararlanmaya çalıştı- ğına işaret ediliyor. Organize sanayi bölgeleri "hayalet şehiriere'" dönüşür- ken bir yandan işlerinden atı- lan yüz binler, diğer yandan S a p h a s t a l ı ğ ı n e d e n i y l e h a m m a d d e s ı k ı n t ı s ı ç e k i l i y o r Dericiler kan aghyorDeri Sanayicileri Demeği Başkanı Tkrgut Koşar, deri sektöründe pek çok dünya ülkesinin tam kapasite ve fazla mesaiyle üretimi sürdürdüğü bir ortamda, Türkiye'deki deri organize sanayi bölgelerinin "hayalet şehre" dönüştüğünü dile getirdi. Ekonomik krizin yam sıra deri sektöründe faaliyet gösteren işletmelerde şap hastalığı nedeniyle ithalat yapılamadığmı ve hammadde sıkıniısının sürdüğûnü anımsatan Koşar, üretimlerini sürdüren fabrikalann yüzde 20 kapasiteyle çahşuğını belirtti. Tuzla Deri Organize Sanayi Bölgesi'nde son bir yılda 10 bine yakın kişınin işten çıkanldığını belirten Koşar, bölgedeki 11 bin 200'ü bulan çalışan sayısının 1300'e kadar gerilediğini söyledi. tstanbul'daki 135 deri fabrikasından sadece 22 fabrikanın çalışır durumda olduğunu ifade eden Koşar, lzmir'deki deri sanayi bölgesindeki 95 fabrikadan 19'unun, Bursa'daki 40 fabrikadan 10'unun üretimini düşük kapasiteyle sürdürdüğûne dikkat çekti. da " Yann işime son veriür mi" endişesıyle ışine giden mil- yonlar, "büinmez bir gelece- ğe" sûrûkleniyor. Ekonomistlerin, iç ve dış borç sarmalındaki Türki- ye'nin çıkışının dünya pazar- lannda rekabet edebilecek yapmasından geçti- ğini belirtmelerine karşın hü- kümetin, açıkladığı yeni eko- nomik programda da reel sek- töre yönelik gereken önlemle- ri almadığı görülüyor. Yabancılar da kapanma noktasma gelen büyük işlet- meleri ucuza almak ıçin sıra- ya giriyorlar. 2000 yılı sonu itibanyla 260 bini aşkın çalışan işsiz kalır- ken 19 Şubat'ta yaşanan kriz- le birlikte 2001 'in sadece ilk 3 ayında bu rakama on binlerce kişinin eklendiğine dikkat çe- kiliyor. Sendikalar, şubatta ya- şanan krizle birlikte Türki- ye'deki işsizler ordusuna ek- lenen yeni kişilerin toplam sa- yısı konusunda kesin bir ista- tistiğin henüz elde edilemedi- ğini bildirirken faridı işkolla- nnda yaşanan işten çıkarmala- nn tespiti için sendikaların Türkiye'nin dört bir yanında- ki şubelerinden haber ulaşma- sını bekledikleri belirtiliyor. 2001 yılının ilk üç ayında iş- ten çıkanlanlann toplam sayı- sı konusunda "sağhkh" ista- tistiklere bu ay sonunda ulaşı- labileceği bildiriliyor. Ancak sadece teksril sektöründe ilk 3 ayda 15 bin kişinin işsiz kal- dığına, otomotivde pek çok fabrikanın, çalışanlannı ücret- siz izne çıkardığına işaret edi- liyor. Medyada binlerce kişi işten atılırken üç kamu banka- sının birleştirilmesiyle on bin- lerce çalışanın işine son veri- leceği belirtiliyor. işletmeler kapatılıyor Sadece tanm birliklerinden 12 bin işçinin çıkanlmasının söz konusu olduğu ifade edi- lirken gıda sektöründe de şu- bat ayında yaşanan krizden sonra kapatrnalann ağırhk ka- zandığına dikkat çekiliyor. Gı- da sektöründe 2001'in ilk üç ayında Mudurnu Tavukçuluk gibi büyükler de dahil olmak üzere sektörde 250 firmanın kapandığı belirtiliyor. TESK verilerine göre 2000 yılı içinde kapanan işyeri sayısı SİNOP 40/-SKASTAMONU/ 703 AK Y J 678 ÇANAKKALE ( \ BURSA 1627 / V 3 0 3 9 BALIKESİR . _ 3245 V ^ \ ESKİŞEHİR 1631 75 < / 298 KONYA (, AKSARAY, 2935 \ 396 Urethn durtna noktasmdaÇareyi ihracatta arayan ancak iç pi- yasadaki durgunluk karşısmda "stokla- nnı" eritemeyen otomotivciler, çalı- şanalannı yan ücretli ya da ücretsiz izne çıkanyorlar. Birleşik Metal-lş Genel Sektereti Muzaffer Şahin, özellikle otomotiv ve metal yan sanayiinde sıkınhlann daha büyük olduğunu belirterek " Fabrikalann birçoğu kapılannda bir bekçiyle bekJryor" dıye konuştu. Ge- çen üç ay içinde Ford Otomotiv, 440 çalışanını işten çıkardı. Fransız Peugeot marka ticari araç üreten Karsan Otomotiv de 700 işçi- sini 7 hafta süre ile zorunlu izne çı- kardı. Isuzu'da da 500 kişinin yan üc- retli izinde olduğu, otomotiv ve me- tal yan sanayiinde de Er Metal'de bin kişinin ücretsiz izne çıktığı, büro ve otomobil koltuklan üreten Gram- mer'de de 1500 çalışan sayısının bi- ne indiriceği belirtiliyor. Tofaş ve Re- nault'da da üretim fazlahğı ve stoklaş- manm yoğunluğuna dikkat çekiliyor. Medyada 'tayım* Çalışanlann bir türlü örgütleneme- dıği medyada, tam anlamıyla "işcikı- yımı" yaşamyor. Medyada 21 Şu-. bat'ta yaşanan krizle 3 bini aşkın ki- şinin işsiz kaldığı belirtiliyor. Bu ra- kamın sektörde çalışan 30 bin kişinin yüzde lO'una denk geldiğine işaret ediliyor. işten çıkanlan 3 bin kişiden bininin Sabah grubundan, bininin de Üüas grubundan olduğuna dikkat çe- kiliyor. Enerji Enerji sektöründe yaşanan özelleş- tirmeler sonrasında işten çıkarmalar sürüyor. 2000 yılmda özelleştınlen IDA Türkiye'nin kimibüyük gıda üreticileri ve perakende devleri, kredi borçlannı ödemekte güçlük çekerken kimileri de kapılanna kilit vurmak zorunda kaldı. Türkiye'nin beyaz et üretiminin büyük bölümünü sağlayan Mudurau Tavukçuluk AŞ'nin üretimi durdurmasıyla 3 bin üretici, 2 bin 80 işçi, 2OOnakliyecivel5O tedarikçi işsiz kalmca esnafda kepenk indirdi. Mudurnu gibi, sektörün büyüklerinden Pınar'da da ciddi sıkıntılar yaşandığı ve el değiştireceği söylenirken Tansaş ve Beğendik gibi fırmalann zor durumda olduğu dile getiriliyor. Gıda Sanayicileri Işveren Sendikalan Genel Başkanı Nâzun DüzenB, krediyle çahşan firmalann zor durumda olduklannı belirterek "Gıda sektörü. diğer sektöriere göre daha az etkileniyor. Ancak gıda da satışlarda yûzde 30 oranında düşüş var" dedi. Düzenli, şubat ayında yaşanan krizden sonra kapatmalann ağırlık kazandığını beürterek "Mudurnu gibi büyükler de dahil sektörde 250 firma kapandT dıye konuştu. ANKACILIK Sümerbank bünyesinde birleştirilen Tasarruf Mevduah Sigorta Fonu'ndaki """" bankalarda işten çıkarmalann 2001 yılının ilk üç ayında yoğunlaştığına dikkat çekiliyor. Birleştirilen bankalardaki şube sayılanran azalülmasıyla başlayan işçi kıyımı devam ederken bu bankalardaki toplam 8 bin çalışandan 6 bininin işine son verihnesi bekleniyor. Ziraat Bankası, Emlak Bankası ve Halk Bankası'nda yapılacak düzenleme çerçevesinde, üç kamu bankasındaki 63 bm çalışanın 18 bininin emekli edileceği ifade ediliyor. 40bineyakm çalışanın da işine son verileceğine dikkat çekiliyor. 2000 yılı sonu itibanyla sadece bankacılık sektöründe 10 bin kişinin işsiz kaldığı söylenirken finans sektöründeki diğer işkollannın da bu sayıya dahil olmasıyla 28 bin çalışanın işten atıldığı vurgulanıyor. Bank- Sen Genel Sekreteri Vcysel Kalay, özel bankalarda da işten çıkarmalann yaşandığını belirterek "Krâdebankaiar denıirbaşlanndan vazgeçemiyor, ama çahşanı rahatbkla kaprya koyabifivor" dedi. EKSTİL Tekstilin kalbi olan Bursa'da tekstil sektörü de dahil olmak üzere 2001 yıhnın sadece şubat-mart aylannda 14 bin kişi işten çıkanldı. Teksif Sendikası yetkilileri, ocak-mart aylannda söz konusu uygulamalara maruz kalanlann sayısının diğer sendikalar ve örgütsüz işyerleri de dikkate alındığında 15 bini bulduğuna işaret ettiler. DİSK Genel Koordinatörü Ahmet Asena, kimi şirketlerin krizden yararlanarak 2-3 toplusözleşme görmüş işçileri çıkarttıklanna işaret etti. Pek çok tekstil fırması üretime ara venrken Türkiye'nin önemli tekstil şirketleri de kapanma noktasma Petrol Ofisi'nin ana ünitelerinden 1200, taşıma bölümünden de bin ça- lışanın işine son verilirken 2001 yılı- nın Nisan ayında da 116 işçi daha çı- kanldı. Klmya Lastik-lş Toplu Sözleşme Dairesi Müdürü Üzeyir Ataman, kimya ve yan sanayii dahil olmak üzere 2000 yılında 300 kişinin işten çıkanldığı- nı, ekonomideki krizin bu şekilde devam etmesi ha- linde bu sayının 1-2 ay içinde 4-5 katına çıkaca- ğmı söyledi. Bu arada, Kırşehir'de bulunan Kombassan'a ait Petlas Lastik Fabrika- sı'nda üretim dururken iş- çilere 15 gün ücretsiz izin verildi. geldi. Gümüşsuyu Halı, kapısına kılit vurdu. Siminteks Tekstil de 100 işçiyi çıkararak kapanırken Bossa da 300 kişiyi çıkarttı. Sönmez, yüzde 35 kapasiteyle çalışırken yaklaşık 150 kişinin işine son verdi. Cavit Çağlar'a ait olan Nergis'ten de 600 kişinin işten çıkanldığı ifade edilirken Çağlar'ın fabrikasını Bulgaristan'a taşıdığı söyleniyor. Aynca ihracatçı UKİ de 1700 çalışanım zorunlu izne çıkarma karanaldı. Tanm Gizli işsiz sayısının on binleri aştığı tanmda, 2000 yılmda 4 bin kişi iş- siz kalırken 2001 yılının ilk 3 aymda da tanmın çok daha zor bir dönem- den geçtiği belirtiliyor. Ekonomik krizle birlik- te Türk tanmınm bitme noktasma geldiğine işaret ediliyor. Başta kimyevi gübre olmak üzere ta- nmsal girdilerde ve akaryakıtta yüksek fıyat artışlan, "astronomik" zirai kredi faizleri, çiftçi- leri borçlanm ödeyemez hale getirdi. Borçlanm ödeyemeyen pek çok çiftçi icraya verildi. AVRUPA'DAN GURAY OZ Berlin Notları Nisan ayının ortasında Berlin karakışa teslim. Daha doğrusu Almanya bu yıl alışılmamış bir uzun kış yaşıyor. Konu açıldığında hemen herkesin söy- lediği, "Iklimler değişti, gökyüzü delindi; bundan sonrası kötüdür'.' Belki bu kadar kötümser olma- mak gerek, ama nisan ayının ortasında eksi dört derece de biraz fazla, doğnjsunu isterseniz. Os- tem tatilini Beriin'de kalan, kısa seyahatlere çık- mamış olan Türkler ya evlerinde ya da alışveriş merkezlerinde geçiriyor.- ••• Bu Ostern tatilinde Beriin'de üç büyük toplantı yapıldı. Bunlardan ilki, Beriinli genç Türklerin dü- zenlediği, öncülüğünü yazar Feridun Zaimoğ- lu'nun yaptığı, farklı biryaşam biçiminin, farklı bir kuşak tanımının, farklı bir dilin-Türkçe ile Alman- canın ilginç bir "sentezinin'' savunusunu yapan Kanakatak toplantısıydı. Bütün bir gece süren ve farklı etkinliklerin aynı anda yapıldığı bu toplantı, genç Almanlaria Türkleri bir araya getirdi. Değişik salonlarda film gösterileri, müzik dinletileri vardı. Çok kalabalıktı ve benim yaşıma, benim kulakla- nma göre müziğin tonu oldukça yüksekti. O ne- denle de fazla kalamadık bu ilginç toplantıda. Ikincisi Beriin'deki Alevi toplumunun düzenledi- ği toplantılardı. CHP'den aynlan eski bakan ve milletvekili Fikri Sağlar'ın da katıldığı toplantılar- dan birinin konusu ise Türkiye'nin durumu ve ku- ruluş çalışmalannın sürdüğü belirtilen yeni sosyal demokrat parti idi. ••• Üçüncü toplantıyı ise Beriin'de birkaç ay önce arkadaşımız Güner Yüreklik in yönetiminde oluş- turduğumuz Cumhuriyet Çalışma Grubu düzen- lemişti. Kreuzberg'öe Pinart Kültür MerkezPnde düzenlenen toplantıda, Tûrkiye'de medyayı da ya- kından etkileyen kriz ve Cumhuriyet gazetesinin önemi ele alınidı. Konuşmacı hasbel kader bendim. Salonu dolduran Beriinli Türkler beni ve ben on- lan dinlerken Almanya'da Türkçenin ve Türkçe bir gazetenin nasıl olması gerektiği, Türkçe birgaze- tenin gençlere ulaştırılmasının yaşamsal önemi öne çıktı. Beriin'deki Cumhuriyet Çalışma Gru- bu'nu oluşturan arkadaşlanmızın salonun duvar- lanna astıklan eski Cumhuriyet Hafta gazeteleri ise hem Türkiye'nin, hem onunla sıkı sıkı bağlı Cumhuriyet'in tarihini toplantıya katılanlann ilgiy- te izledikleri bir sergi oldu. Cumhuriyet gazetesi- nin yayını, kavgası, çektiği zoriuklar ve inadı, du- variara asılmış bu Cumhuriyet Hafta arşivinde açık seçik görülüyordu. • • • Toplantıda ağıriıklı olarak Türk medyasının du- rumu ve şimdi yaşanan zoriukların yurtdışına yan- sıması ele alındı. Son günlerde Alman politikacı- lann sık sık dile getirdikleri Türkiye ile bağlann faz- lahğı ve bu durumun, Türklerin Alman toplumuna uyumunu engellediği yönündeki iddialar da tartı- şıldı. Geçen kırk yıl boyunca Türklerin gettolardan çıkması, Alman toplumu ile kaynaşması için pek de fazla bir şey yapmamış olan Alman politikacı- .lann birdenbire daha farklı tezlerie ortaya çıkma- lannın ilginçliği ortada. Ama bu kez de çağın ger- çeklerini dikkate almayan ve ayaküstü üretilmiş tezlerie boy gösteren Alman politikacılann Türk toplumunu, bu konuda daha ciddi tezler üreten Türk aydınlannı dinlemeleri gerekiyor. • • • Cumhuriyet Beriin Çalışma Grubu'nun toplan- tısı hem Avrupa'da yayımlanan Cumhuriyet Haf- ta'nın bu nedenle artan önemini ele aldı hem de toplantıya katılanlann Beriin'deki sivil toplum ku- ruluşlan ile birlikte önemli bir işlev görebilecekle- rini ortaya çıkardı. Beriin'de hava hâlâ soğuk. Hâlâ arada bir kar atıştınyor. Otoyollar Ostern tatilinden dönenlerie tıklım tıklım. Normal koşullarda beş saat süren Beriin-Franfurt arasını, bu nedenle ancak on sa- atte geçebildik. Ama artık normal koşullardan kim söz edebilir kil Mali yardım sorun oldu Almanya'nın gündemi işsizlik •Başbakan Schröder'in "tembel işsizlerden" yakınması gündemi kanştırdı. SPD'nin İşçi Sorunlan Çalışma Grubu Başkanı Schreiner, başbakanın 'çoğu işsizin çalışmak istemediği izlenimi' yarattığını açıkladı. FRANKFURT (Cumhurij'ct Bürosu) - Federal Almanya'da 4 miryon sınırmı yeni- den aşma eğilimi gös- teren işsizlik, iktidar- dakiSPD-Yeşülerko- alisyonunun "yumu- şakkarnı" olmayı sür- dürüyor. Almanya'da mart ayı rakamlanna göre 3 miryon 999 bin 585 işsiz bulunuyor. Başbakan Gerard Schröder, işsizleri tek- rar iş hayatına kavuş- turmakta kararlı oldu- ğunu belirtti. Schrö- der, işsizler arasında Almanya'nm işsizlik sigorta sistemini kötü- ye kullananlar oldu- ğunu ve bu nedenle çalışma dairelerinin bu insanlara karşı da- ha etkin yapnnmlarda bulunacağını açıkladı. Federal Çalışma Bakanlığı Müsteşan Gerd Andres, çalışma dairelerince kendisıne iş önerilen işsizlerin, bu işi reddetmesi du- rumunda belli yaptı- nmlarla karşılaşacak- lannı söyledi. Bu ara- da, soruna çözüm bul- mak amacıyla giri- şimlerini sürdüren Schröder'in işsizleri 'tembeP olarak nitele- mesi, kendi partisi SPD içinde de tepkiy- le karşılandı. Partinin sol kana- dından, İşçi Sorunlan Çalışma Grubu Baş- kanı Ottmar Schre- iner, başbakanın söz- lerinin işsizlere karşı önyargılan güçlendir- digini belirtti. Schre- iner, yaptığı bir açık- lamada, "Schröder söderiyle işsizlerin iş kabul etmemek gibi bir eğilimi olduğu ha- vas yarattL Bu, açıkça geroek dışHÜr" dedi. Öte yandan liberal ekonomi politikasıyla tanınan muhalefetteki Hür Demokrat Parti (FDP) ise işsizlik yar- dımının tümüyle kal- dınlmasuıı önerdi.