Katalog

9 ARALIK 2001 PAZAR CUMHURİYET SAYFA KULTUR kultura cumhuriyet.com.tr 17 Zehra Yıldız: Bitmeyen aydınlık ZEYNEP ORAL Haberi aldığında, l^eyla Gencer'in attığı çığlığı hiç unutmuyorum: "Keşke o çucuk yerine ben ölseydinı!" demişti. "O çocuk"... O çocuk, Zehra Yıldız'dı. Yalnız Türkiye'nin değil, Avrupa sahnelerinin de yıldızıydı. Istanbul'da "Tosca", Almanya'da iki ayn şehirde "Fidelio" vc "Salome" temsillcri arasında akıllara durgunluk veren bir çalışma temposu içinde, bir doruktan ötekine uçarken beyin kanaması... Almanya'nın Heidelberg kentindekı bir hastanede yitirdik onu. Tarih 10 Aralık 1997'ydi. Bir gece önce, Almanya'nın zor bcğenir opera izleyicisi onu "FideHo" operasının Leonore rolündc alkışlamıştı... Onu yitirdiğimizde meslcğinin zirvesinde, başarılannın doruğundaydı. Mesleği, başansı, kimliği, gönüllerde taht kurma nedeni, sesi ve kişiliğiydı. Sesikişiliği Sesi ve kişiliği birbirinc benziyordu: Aydınlık, ışık saçan, pınl pırıl, berrak, içimize güneşi doğduran bir ses ve kişilik... Ses, Tanrı vergisiyse o sesi nasıl kullanacağını bilmek, o sesi eğitmek, o sesi geliştirmek, zengınleştirmek, donatmak, o sesi korumak ve çoğaltmak, o sesi dünya müziğinin ve edebiyatının hizmetinc vermek, o sesi yorumculuktan da öte yaratıcı kılmak, bunlar, insanın işi... Zehra Yıldız öncc bu güç işi başardı. Çalışkanlığı, çalışma disiplini, akıllara durgunluk veren alçakgönüllülüğü, doğallığı, çevresinc ve yeryüzüne sarılışı, hep daha iyi olma, mükemnıele ulaşrna çabası, sonsuz vericiliği ve güler yüzü... Bunlar onu benzersizkıldı. Toplumumuzda, kolay olanın alkışlandığı, ucuz ve yoz olanın baştacı edildiğı; şan şöhretin, gösteriş ve dedikoduya endekslendiğı; mal mülk, para pul hırsının en büyük itici güç olduğu; bilgisizlığin, birikimsızliğin ödüllcndirildiği; niteliğin, kültürel birikinıin geri plana itildıği bir dönemde, Zehra Yıldız, binbir olanaksızhk içinde en zor olanı başardı. SESİ VE KİŞİLİĞİ BİRBIRİNE BENZİYORDU Onu yitirdiğimizde mesleginin zirvesinde, başanlannın doruğundaydı. Sesi ve kişiliği birbirinc benziyordu: Aydınlık, ışık saçan, pınl pınl, berrak, içimize güneşi doğduran bir ses ve kişilik... Çalışkanhğı, çalışma disiplini, akıllara durgunluk veren alçakgönüllülügü, doğallığı, çevresine ve yeryüzüne sarılışı, hep daha mükemmele ulaşma çabası, sonsuz vericiliği ve güler yüzü... Bunlar onu benzersiz kıldı. ve yüzündeki sonsuz özlemle söylüyordu. O aryayı söylerken çöl akşamının sıcaklığını, rüzgânn esintisini, ay ışığını hissediyordum. Sesiyle ve yüzüyle, özlemi elle tutulur, gö/.le görülür somut bir nesneye çevirmişti. Richard Strauss'un "Salome"sinde, aşkı, cınselliği keşfeden genç kızdan şiddeti ve dişiliğıyle bırleştiren kadına uzanan bir değişim sergiliyordu sahnede. Öfkeyle tutkusu arasında, kin, intikam duygusuyla aşkı arasında gidip gelirken tüm çelişkileri, kişiliğinde bütünlüyordu. O ünlü "Yedi Tül Dansı"nı hem bunca erotik, henı de bunca estetık, seviyeli ve nitelikli sunabilecek, inanın çok opera sanatçısı yok dünyada. Türkiye'deki son temsili "Tosca"... Flora Tosca rolünde gerçek bir Primmadonna!.. Sesiyle, tavırlanyla, görüntüsüyle ve sahneye olan egemenlı Ünlü soprano, ölümünün dördüncü yıldönümünde çeşitli etkinliklerle anılacak «SETtE • Vehbi Koç Vakfı Koç özel llköğretim Okulu ve Lisesi'nin öğrencilerin kültürel geüsjimine katkıda bulunmak amacıyla düzenlediğı 'Koç Özel Lisesi Geleneksel Kıtap Fuan ve Söyleşi Günlerı' yarın başlıyor. Fuara, onur konuğu Semih Balcıoğlu'nun yanı sıra küçük Iskender, Akgün Akova, Erdal Öz, Öner Yağcı, Feride Çiçekoğlu, Sennur Sezer, Adnan Özyalçıner, Konur Ertop ve Oya Baydar gibi Türk edebiyatının önde gelen isimleri katılacak. • Uğur Mıımcıı Şiiı Yanşması dü/enlcniyor. 18 yaşından büyük, amatör ve profesyoncl bühin şairlere açık olan yarışnıaya kaulmak isteyenler, şiirlerini en geç 24 Ocak tarihint' kadar Ege Sanat Merkezi 1721 Sokak No: 20 Karşıyaka/İzmir adresine gönderebilirlcr. (0 232 324 00 89) ^ Ankara, Bursa, tzmir ve Diyarbakır'da gerçekleştirilen '7. Avrupa Filmleri Festivali' kapsamında bu yıl ilk kez verılen ızleyıcı ödiilünü, Garri Bardine'nın 'Adagio' adlı filmı kazandı. • Kadir Tuncer'in Zonguldak Sergi Odası'ııda açbğı 'Kumpanyalar Döncmine Geri Dönüş: Çocuk İşçiler' başlıklı fotoğraf sergisi 11 Arahk'ta sona eriyor. Aynı mekânda, yann saat 18.00'de Kadir I^ıncer'in 'Çocuk Maden İşçilerT, saat 1830'da Mustafa Eyriboyun'un '84'ünde Bir MükelkTııı Ânlattıklan' adlı videobelgeselleri gösterilecek. (0 372 252 17 59) •^ Uçan Süpürge Kadın Festivali 'Kısa Film Öyküsü Yanşması'na başvurular başladı. Konusu 'namus', lürü 'komedi' olarak belırlenen 'Kısa Film Öyküsü Yanşması'na son katılını tarihi 24 Aralık. (0 312 427 00 20) • Özel Tiyatro Yapımcüan Derneği'nin katkılanyla Lale Oıalo£lıf ııuıı 50. sanat yılı 11 Aralık Salı güııü saat 193ü'da İstanbul'daki Atatürk Kültür Merkezi Konser Salonu'nda *ı kutlanacak. ' • Şair Halim Uğurlu yaşamını yitirdi. Konya Taşkent bucağı doğumlu Uğurlu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nü bitirmişti. 'Asya Baharı', 'Değişim', 'Gökağn', 'Zamanların Dili', Türk'e Destan', 'Kan Su Kesince', Kıyamet Çiçekleri' gibi şiir kitapları bulunan şair, 'Anadolu Acısı' adlı şiiriyle 1970 TRT Sanat Ödülleri yanşmasında başan ödülü kazanmıştı. • İstanbul Devlet Opera ve Balesi Müdürlüğü'ne Sedat Öztoprak yerine Prof. Mesut İkru atandı. İktu, ınü/ik egitinüne Ankara Devlet Konscrvatuvan'nda başladı. 1970'teOj)eraYüksek Bölümü'ndcn ıııe/.un olduktan sonra, devlet bursuyla Almanya'ya gönderildi. İktu, halen Minıar Sinan İlniversitesi Devlet Konservatuvan Opera Anasanat Dalı Profesörü olarak görev yapıyor. */ Şalom Gazetesi'nin açtığı Öykü Yanşması'nın son başvuru tarihi 30 Mart 2002 olarak belirlendı (0 212 231 92 82) Yarınlara ışık Zehra Yıldız'ı yitirdikten sonra eşi opera sanatçısı Suha Yıldız'ın öncülüğünde kurulan "Zehra Yıldız KültürveSanat Vakfi", onun adını genç Zchra'larda yaşatabilmek, ondaıı esırgenen olanakları gençlere sağlamak, onun çok geç ve çok güç koşullarda yakaladığı fırsatlan gençlere tanımak için kollan sıvadı. Burs vererek konser olanakları, seminerler sağlayarak bu işi sürdürüyor vakıf. Zehra Yıldız'ı önümüzdeki günlerde üç etkınliklc anacağız: Yarın AKM'de Rengün Gökmen yönetiminde tstanbul Devlet Senfoni Orkestrası'yla dört genç yeteneği dinleyeceğiz. Soprano Hülya Kazan, tenor Ari Edirne, mezzosoprano Aylin Ateş, basbariton Burak BilgUi 12 Aralık'taBoğaziçi Üniversitesi'nde "BelCanto'dan Verismoya" başlıklı gala konseri ve aynı gece istanbul Devlet Operası, Verdi'nin "Requiem"ini Zehra Yıldız'a adıyor. Zehra Yıldız'dan geriye, onu bir kez dahi izlemiş olanlara, onu dinlemiş ya da onu tanımış olanlara birbirinden güzel nice anı kaldı. Kültür Bakanlığı'nın katkılanyla gerçekleştirilen, Boyut Yayınları tarafından yayınılanan bir C'D ve Evin tlyasoğlu'nun yazdığı "Zehra'ıunÖyküsü" adlı kıtap kaldı. Ama bir de onun açtıgı ve şinıdi vakfın sürdürmeye çalıştığı ışıklı yol kaldı. Zehra Yıldız'ı keşke yaşarken kollayabılseydik, koruyabılseydık. Her toplumdan kolay kolay Zehra Yıldız'lar çıkmıyor. Onların çok hem de çok güç yetiştiğini biliyoruz... Şimdi, barı bu ışıklı yolu kollasak ve koruyabilsek... iyi olma, Unutulmaz roUer "Bel Canto"nun tüm duyarlılığından, dramatik sopranoluğun tüm yoğunluğuna uzanan sesıyle 1982'den başlayarak Istanbul Devlet Operasf nın solistiydi. 1987'de Parma (ltalya) Verdi Yanşması'nda finale kalarak Corale Verdi Akademisi'nde ihtisas yapması, 1988'de Ettore Bastıanıni Şan Ya rışması'nda Gümüş Madalya ödülü... 1993'ten sonra yurtdışına açılması... Onu ilk kez "Uçan HollandalTda Senta rolünde izlemıştim. Wagner'in eserini GianCarloDel Monaco sahneye koymuştu. ScntaZehra Yıldız, denizlerde seyretmeye mahkum Hollandalı denizciye sonsuza dek sadakat yeminıni ederken tüm gençliğini ona adarken, sahnede yalnız sasiyle değıl, müthiş oyunculuk gücüyle de büyüyordu. Bir ateş parçası ya da bir "tüy" gibiydi. Sesiyle ve oyunculuğııyla, cısmının tüm ağırlığından arınmış, uçuşan bir tüy ama aynı zamanda sahneyi ya da tüm denizleri tutuşturmaya hazır bir ateş parçası... Bu rol ona Almanya sahnelerinin kapılannı açacaktı. Verdi'nin "Aida" operasında üçüncü perdede, Aida'nın, tek başına, ay ışığında, vatan hasretıyle yanıp tutuşarak söylediği bir arya vardır: "O patria mia..." (Vatanım). Zelıra Yıldız bu güzelim aryayı, neredeyse boylu boyunca yatarak, hıç hareketsiz, soprano sesinin tüm duruluğu ve ışıltısıyla t * • Ücretsiz izlenebilecek olan filmler Ankara ve Eskişehir'den sonra 22 Aralık'a dek îstanbul'da Uzakdoğu'danözgün ve çarpıcı yapımlar Kültür Servisi Uzakdoğu Kültür Merkezi tarafından gerçekleştirilmekte olan 4. Uluslararası Uzakdoğu Pilmleri Festivali, Ankara ve Eskişehir'den sonra bu kez Istanbul'da. 23 Kasım2 Aralık tarihlerinde Ankara'da, 37 Aralık tarihlerinde Eskişehir'de yapılan, Istanbul'da ise dün başlayan festivalın filmleri 22 Aralık'a dek ücretsiz izlenebilecek. Türkiye ve AsyaPasif ik ülkeleri arasında kültürel ilişkileri düzenleyen Uzakdoğu Kültür Merkezi, festival aracılığıyla 1980'li yillardan sonra dünya sineması ölçeğinde hızla yükselen ve sürekli başarılar kazanan Asya sinemasının özgün ve çarpıcı yapıtlannı sinemaseverlerle buluşturuyor. Etkinlik kapsamında; Çin, Hindistan, Tayland, Avustralya, Yeni Zelanda, Male/.ya, Filipinler, Endonezya, llong Kong, Japonya, Vietnam, Bangladeş ve ÇinTayvan'dan elliden fazla film gösterilecek. Filmler; 35mm, 16mm, VHS, DVD ve VCD formatlarıyla gösterime sunulacak. Gösterimler; İstanbul Atatürk Kültür Merkezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Marmara Üniversıtesı ve Alman Kültür Merkezi gösterim salonlanndagerçekleştirilecek. Festival filmleri bu yıl 'Ülke Sineması', 'Sinema Sincma', 'Retrospektifler', 'Hareketin Dansı', 'Çizginin Büyüsü' başlıklı bölümler altında izleyiciyle buluşacak. 'Ülke Sineması' bölümünün konuğu Shyam Benegal'ın 'Conflict', Shayın Kamn'un 'PıraviThe Birth', Manı Rathnam'ın 'Kahraman Nayakan' (Hero Nayakan) ve 'Scssiz Ragam' (Mouna Ragam), T. Harrion'ın 'Sincerly YoursJanakıkutty'adlı filmleı iyle Hindistan. Retrospektıf bölümünde Wong KarVVai'nin 'Selam Bombay' (Salarn Bombay), 'Kama Sutra: Bir Aşk ÖyküsU', (Kama Sutra), 'Kendi Ülkem' (My Own Country) fılmleriyle Mira Nair, 'Yojimbo' ıle Akira Kurosavva ve 'Chungking Ekspresi' (Chungking Express), 'Zanıanın Külleri1 (Ashes of Time) ve 'Düşkün Melekler' adlı filmlen gösterilecek. Ang Lee'nin 'Tayvan' (Pushing Hands) 'itilen Eller' (Pushing Hands) Peter Jackson'nın 'Karşınızda Feebles' (Meet The Feebles), John VVoo'nun 'Daha İyi Bir Yann I, II', (A Better Tomorrovv 1, 11) Ringo Lam'in 'Şehirde Yangın' (City On Fıre) Tran Anh Hung'un 'Bisikletçi' (Cyclo), ScottReynolds'ın 'Ugly1, Tsui Hark'ın 'NVarriors From The Magic Mountain', Ole Hajisaıi'nin 'Jogho', Nonzee Nimibutr 'Nongnak', Dante Lam'in 'The Tried Zone', Teng NVenji'nin 'San Nehrin Türküsü' (The Ballad of Yellow River) Jose Rızal 'Marılou Dıaz Abaya', Huo Jiangi'nin 'Postmen In The Mountains', Chang YounHyun'un 'Bana Bir şey Söyle' (Tell Me Something) 'Sinema Sinema' bölümünde izleyiciyle buluşacak yapımlar. 'Hareketin Dansı' bölümünde ise Uzakdoğu nun aksıyon sinemasının ve dövüş filmlerinden örnekler sunulacak. Johnny To 'Runnig out of lime', Vincent Kuk Tak Chiu ' Yasak Şchrin Polisi' (Forbidden City Cop), Shıınya Ito 'Dişi Akrep' (Female Convıctj, Billy Tang 'Öldürmek İçin Kırmızı' (Red to Kill). 'Çizginin Büyüsü' bölümünde ise animelerden 'Queen Emeraldas'/Macross II', 'The Movie', 'Cybernetics Guardian' gibı seçkin örnekler sunulacak. BUGÜN • SALİH ZEKİ KOLAT KÜLTÜREVİ'nde saat 14.00'te Emel (Altan) Ege, M. Emin Altan'ın sunduğu 'Düşler Kenti Venedik' adlı dia gösterisi yapılacak. (0 216 358 10 07) • MUAMMER KARACA TİYATROSU'nda saat 11. OO'de Muhtcşem Gülen'in palyaço gösterisi yer alıyor. (0 212 317 77 00) V S. Naipaul Nobel Ödülü'nü almak üzere Stockholm'de Parayı yalnızca kendine saklıyor GÜRHAN UÇKAN STOCKHOLM Bu yılın Nobel Edebiyat ödülü'nü kazanan lngiliz yazar V.S. Naipaul Stockholm'e geldı. Yarınki Nobel töreninden önce geleneksel Nobel konuşmasını yapacak olan yazar, havaalanında gazetecilerle atıştı. Hemen her soruya sinirlenen Naipaul bir Italyan gazetecinin "Taleban'la ilgih' ne düşünüyorsunuz" sorusuna, "Neden böyle gcniş bir soru soruyorsun?" diye karşılık verdi. Afganistan'daki son durumla ilgili görüşü sorulduğunda ise "Taleban'ın çökcrtilmesinden çok hoşnııtum, dilerim hepsi yok edilir ve Pakistan'a sızmalarına i/in verümez. Aksi halde başka bir ycrde yeniden faaliyete geçerler" dedi. Bclgradlı bir gazetecinın bazı ülkelerin uygarlık tarıhiyle ilgili sorusunu da öfkeyle yanıtladı: " Neden beni kışkırüyorsıın? Benim geçmişim hakkında zırnık bilgin yok!" Müslümanlık ve kadının yeri konulu soru da yazarın hoşuna gitmedi: "Daha önce çok yazdım bu konularda. Aç onlan oku!" Yaklaşık lOObindolartutan ödülle ne yapacağı sorusuna hiç düşünmeden yanıt verdi: "Kendime saklayacağun! O para elimin altında olunca gelecekten kaygı duymama gerek kalmayacak," Peki, doğduğunuz ülke olan Trinidad'daki yoksul çocuklar için bir hayırda bulunmayacak mısınız? "Hayır! Aklııııın ucundan bile geçmedi." Öte yandan, daha önce aynı ödülü kazanan yazarların bir gelenek geregi zıyaret ettikleri ve çoğu Müslüman ülkelerden gelen birçok göçmen çocuğun gittığı Rinkeby Okulu ise Naipaul'un programında yer almıyor. UZAKDOĞU FİLM FESTİVALİ'NDE BUGÜN • ATATÜRK KflLTÜR MERKEZİ'nde saat 17.00'de Shaji N. Kamn'un yönettiği 'DoğumPiraviIhe Birth', saat 19.00'da Mani Ralhnam'ın yönettiği 'KahramanNayakanHero' adlı filmler gösterilecek. (0 212 251 56 00) • BİLGİ ÜNİVERSİTESİ SİNEMA SALONU'nda saat 14.00'te MiraNair'ın yönettiği 'Kama Sutra', saat 17.OO'de Tcng Wenji'nin yönettiği 'San Nehrin Türküsü', saat 19.00'da Wong KarWai'nin yönettiği 'Chunking Express' adlı filmler ızlenebilir. (0 212 216 22 22) GELECEKTEN KAYGIDUYMAYACAK Yaklaşık 100 bin dolarlık ödülün sahibi olan Naipaul, artık gclecektcn kaygı duymayacağını söylüyor.