Katalog

SAYFA CUMHURİYET + 7ARALIK2001CUMA 12 J v U J j J . U J V kultuny* cumhuriyet.com.tr AvniArbaş'm 60 yıllık resim serüvenini yansıtan retrospektif sergisi İş Sanat Kibele Galerisi'nde Sanata adanmış bir yaşam erit Edgü tarafından çeşitli koleksiyonlardan seçilen 110 yapıtın yer aldığı sergi bugün açılıyor. Edgü'nün Avni Arbaş'ın sanatı üzerine yazdığı bir kitabın da eşlik edeceği sergide usta ressamın at, kılıç, çiçek gibi simgeleşmiş figür ve objelerinin yer aldığı resimlerinin yanı sıra son zamanlarda yaptığı manolya resimleri de bulunuyor. resimler de gorecek miyiz? AVNİ ARBAŞ Hazır olduğunuz zaman sergi "O, kendınden önce varolan resmın dilını kul açarsınız, aksi takdirde ısmarlama, fabnkasyon lanarak, o resim dili içinde kendi sesini, dilini bir iş yapmış olursunuz. Bu sergide de yine birve kışiliğini aramıştır. Bu nedenle Avni 'nin yak kaç yeni resim dışında 60 yıllık resimlerimden laşık yarım yüzyıllık sanatında iniş çıkışlarla oluşan bir retrospektıfle karşılaşacaksınız. Aslınkarşılaşmıyoruz. Nerede olursa olsıın hep avni da çok hoşuma gitmiyor ama olunılu yanları da resmı vapıvor. Avni gibi sanatçılur, kendinde bir var, ne yaptığımı görmek açısından. Genç kuşakgeçmiş ve o geçmiş içindeki sanatçılardan balar için de önemi vardır sanınm. zılarım seçer yol gösterici olarak. Onlara öy Son dönem resimlerinize yeni simgeler de girkünmek için değil, onlarla birgöbek bağı oldu di mi yaşananlara paralel olarak? ğunu sezdiği için böylcdir bu." sözleriyle tanımARBAŞ1 layat sımge dolu zaten. At da, kılıç lıyor Ferit Edgü usta ressam Avni Arhaş'ın rcda öyleydi. Benım görevimdı irticaya, gericilisimlc ilişkisini. ğe karşı ya da Kuvayi Milliye'ye dair şeyler söyResmi, kendini tanımlamak, kendi olmak adılemek. Şu sıralar manolyayı Lanıyorum, öğrenina yaşamının merkezine yerleştiren Arbaş'ın 60 yorum. Beğenilir, beğenilmczbilemiyonım. Reyıllık resim serüvenini yansıtan retrospektif sersim yapmak için insanın hayat felsefesı olmalı, gi bugün İş Sanat Kibele Galerisi'nde açılıyor. düşündüklerini anlatabilmek için, anlattığını taÇeşitli koleksiyonlardan Ferit Edgü tarafindan senıması... Manolyalardaöyleişte, 1015 taneyapçilen 110 yapıtın yer alacağı sergıye, Edgü'nün, tım şımdiye kadar. Niye muhtelif şekillerde düAvni Arbaş'ın sanatı üzerine yazdığı birkitap da şünceme uydurarak yapıyorum? Yoksa yüz tane eşlik edecek. 26 Ocak 2002 tarihine dek sürecek yaparsatardım. sergide, Arbaş'ın at, kılıç, çiçek gibi simgeleş Paris, Foça, tstanhul... Mekânlar ve resim yapmiş figür ve objelerinin yer aldığı resimlerin yamak, 'dışanda' ya da 'içeride' olmak resiminize nı sıra son zamanlarda yaptığı manolya resimlene kadar yansıyor? ri de bulunuyor. Kendine doğru yaptığı yolculuARBAŞHiçbır fark yok. Oradayken de buğu her daim resimleriyle dillendirmeye çalışan radaki gündemi vc dünyada olanları takip edisanatçı, ayrıca, biriktirdiği anılannı yazmaya yordum. Mesela Rosenbergler öldüğü zaman başlayacağının da müjdesini veriyor. onların resmini yapmıştım. Insan olarak ilgi Çok sık sergi açmıyor ve sergi açmak için siz kalamayacagınız şeyler. Dışardan belki bubir hazır olnıa sürecinin yaşanması gereküğirada olanları görüyordum ama keşke içinde ne inamyorsıınıız. Bu retrospektif sergide yeni olsaydım diyordum. Yazmak, anlatmak istiÖZLKM ALTIJNOK yordum bir ara, hemcn aksettırmek... Yazmak, resim yapmaktan daha keskin bir ifadeye mi sahip? Ya da resim ne kadar karşılıvor politiksöylenıinizi? ARBAŞ Hepimiz politikanın içindeyiz. Goya saray ressamıydı ama onun gerçek resimleri işgal sırasında yaptığı resimlerdir. Yaşadığınız sürece çevrenizde olanlann farkında olursunuz. Sanat, hayatın izdüşümü, yaptığım resimler de düşündüklerimi anlatabilmek için araç. Gördüklerimi ve hissettiklerimi kendi süzgecimden geçirip aksettiriyorum. Hiçbir ideolojinin propagandasını yapmıyorum. Atölyeye kapanıp resim yapmak yerinc 16 yaşından beri insanlan izliyorum ve yaptıklanmın beğenilmesi kaygısını taşımıyorum. 'Kendi resmini yapmak', 'kendine sadık kalmak' sözlerinin gerisinde, arük biraz da açılacak çok da fazla kapı olmadığı düşüncesi mi yatıyor? ARBAŞ Her zaman açılacak kapılar vardır. Resim bitmedi, ama görülmemiş şeyler de yok artık. Şaşırtmak, sadece yeni olsun diye yeni şeyler yapmak yerine, sanatçının kendi içinde büyüttüğü duygunun peşinden gitmesi lazım. Her şey o kadar sade ki hayatta, yaşlanınca daha iyi anlıyor insan. lnanmadan olmaz, söylenenleri körü körüne kabul etmeden, düşünerek kavramak gerek. Ben hâlâ düşünüyorum. Gelenekçi değilim, yaşadığım şeylen anlatıyorum. Moda diye, yenilikçi olmak sahtelik gibi geliyor. Picasso 'ben aranuyorum, buluyorum' der. Bazılaıı ne aradığını bilmeden anyor. YAZIODASI SELtM İLERİ Şehir Tiyatroları'nda geçen pazar Herkes Aynı Bahçede'yi izledım. Büyük bir tiyatro adamı olduğuna inandığım Başar Sabuncu, bu kez Çehov'un dünyasını sunuyor bize, elbette Başar Sabuncu'nun imbiğinden süzerek. Yönetmen, çalışma notlarına şunları yazmış: "Çehov oyunlarındaki başat çelışkilerin bilgisayar terminolojisınden ödünç alınmış 'compressed' terimine kinaye tek bir mekâna ve olabildiğince kısa bir zaman dilimıne 'sıkıştırılmasıyla' oluşturulan sahne yazısı Üç Kızkardeş'in, Vanya Dayı'nın, Vlşne Bahçesi'nin seyrettikleri Martı oyunu olarak kabaca özetlenebilir." Evet, 'kabaca'. Çünkü HerkesAynı Bahçedebence yepyeni bir yapıt. Çehov'dan esinlenerek Başar Sabuncu yazmış demek ıstemiyorum. Çehov bütün varlığıyla duyumsanıyor. Ama yazaryönetmen olanaksız sayılabilecek bir şeyı başarmış: Belki de yıllarca düşünülmüş / duyumsanmış / içten içe 'yaşanmış'Çehovoyunları bir ırmak gibi gözümüzün önünden geçip gidiyor, akıp duruyor, çağlıyor ve kederler kuşanıyor. Ama hemen şunu da eklemek gerekir: Herkes Aynı Bahçede, Çehov'un oyunlarını izlememiş/okumamış kişiye de ses yöneltmekte. Kendi içinde apayrı bir bütün. Yine çalışma notlarından: "Farklı oyunlann kişileri ile olaylarını, yeni bir olay örgüsü içinde sıkıştırma çabası A. Çehov'un oyunlarından doğrudan yapılmış alıntılann eklenmesini olanaklı kılmak amacıyla kimi durumların dönüştürülmesini, kimi durumların da yeni ilişkiler/çelişkilere yaratılarak yeniden yazılmasını zorunlu kıldı." Sonuçta büyüleyici bir acıda savrulup duruyorsunuz. Çok ince sızılarla patladı patlayacak öfkeler ortasında, Çehov'un o inanılmaz duyarlığını, öngörülerini, adeta kehanet denebilecek sezgilerini 'bugünün' ışığında bir kez daha yakalıyorsunuz. Yaşam değişecek mi, insan için çıkış noktası nerededir, yaşanan bunca acı bir gün yepyeni bir dünyanın sevinç ve mutluluk temeli olabilecek mi? Üç Kızkardeş'ten, Vanya Dayı'dan, Martı ve Vişne Bahçesi'nden Başar Sabuncu'ya, yazara ve yönetmene, kimbilir ne kadar uzun zamanlar yankıyıp durmuş sorular, bu yeni sahne yazısında gizli birer yanıt olup çıkıyor. Yamyamca bayağılıkların, iğrençliklerin kol gezdiği bir ortamda Çehov'la, Çehov oyunlarından fısıltılar, sayıklamalar, ürperişlerle bilenmek, dirilmek, bize Herkes Aynı Bahçede'nın sunduğu. Herkes Aynı Bahçede'yi yüce kılan bir avuç insana o gün duyulabilecek bütün sevgileri duydum: Ustalarla gençlerin ıç içe geçtiği, gençlerin ustalara erışme çabasına tanıklık ettiğimiz oyuncular. Hangi birini sayayım; gözümü kapar kapamaz hep olağanüstuluklerını tattığım: Erol Keskin, Mazlum Kiper, Aliye Uzunatağan, Nergis Çorakçı, Yalçın Boratap, Erhan Abir... Derin ışıltılarıyla: Engin Alkan, Bennu Yıldırımlar, Hakan Artı, Orhan Hızlı, Burak Davutoğlu, Ali Mert Yavuzcan, Fırat Tanış, Süeda Çil, Hümay Güldağ Nurullah Tuncerin sahne tasarımı, Ayşen Akteniz'in giysi tasarımı, Selim Atakan'ın müziği, llhan 'ren'in ışık tasarımı, Cahit Kök'ün görsel efekti, Ersin Aşar'ın ses efektleri kusursuzdu. O kadar kusursuzdu ki, tiyatronun gerçekten kolektif bir sanat olduğunu kanıtlıyordu... Ataol Behramoğlu'nun çeviri emeğini asla unutmadım. Ataol Behramoğlu Türkçe'de Çehov kederini yakalıyor... Sana gelınce sevgili Başar, medyatik dünyada on paralık değer taşımayan 'sanat 'a bunca bağlılığın için bilmem ne yazmam gerekir? Takvimde İz Bırakan: "Işte, gittı o, ama ben hâlâ konuşmasını, ayak seslerını işıtiyorum, karanlıkpencerede yüzünü görürgibioluyorum...", Çehov, Orman Cini, Ataol Behramoğlu'nun çevırisi, Bılgi Yayınevi, 1970. 'Herkes Aynı Bahçede' Tübingcn Kukla Tiyatrosu, Hendrik Manncs'in yöaettiği 'Flamingo Bar' adlı oyunu sahneleyecek. AKM'de kukla tiyatrosu Kültfir Servisi Istanbul Alnıan Kültür Merkezi (Goethe Enstitüsü) ve Istanbul Devlet Tiyatrosu'nun işbirliğiyle Tübingen Kukla 'Ilyatrosu, Atatürk Kültür Merkezi 'nde bugün saat 20.00'de, yarın saat 15.00 ve 20.00'de, 9 Aralık'ta ise saat 15.00'te Hendrik Mannes'ın yönettiği 'Flamingo Bar' adlı kukla oyununu sahneleyecek. Insan ilişkilerindeki özlemlerle ilgili yanılma ve hayal kırıklıklarını konu edinen oyunla varyete, dans ve tiyatrodan oluşan bir sahne mozaiği sunuluyor. Tübingen Kukla Tiyatrosu'nun kurucusu ve yöneticisi olan Frank Soehnle, tüm dünyayı kapsayan turnelerde oyunlar scrgilemiş sayılı Alman kuklacılardan biri. Sanatçı Stuttgart'da Müzik ve Sahne Sanatları Devlet Yüksekokulu'nda kukla tiyatrosu eğitimi gördü. Tübingen Tiyatrosu, yeni tiyatro biçimleri geliştirmek için kukla tiyatrosunun geleneksel formlanmn yanı sıra tiyatro, müzik ve güzel sanatlardan da öğeler kullanıyor. (0 212 252 56 00) 8 Erkeksiz bir dünya kurgulamak BURCIJ GÜNÜŞEN 9 Aralık'ta sona erecek olan Ankara Film Festivali'nde 'Günümüzun Yansımalan' bölümiinde gösterilen 'Aşk ve Diğer Kâbuslar', SSCB'nin dağılmasının ardından insan ilişkilerinde 'güç' ve 'iktidar'ın belirleyici hale geldiği Rusya'ya ışık tutan, avangard bir film. Öyküde, cinsellik de, şiddet de sadece kadınlardan oluşan bir dünyada yaşanıyor. Filmi, yeni teknolojilerle düşlerin görülebilir/gösterilebilir kılınmasının mümkün olduğunu düşünen ve bu dunımda artık düşlerin de 'gerçek' olabileceğini ileri süren Alex'in kamerasından izliyoruz. Festivalin konuğu olarak Ankara'ya gelen yönetmen Andrey Nekrasov ve filmin başrol oyuncusu/yapımcısı OlgaKonskaya ile konuştuk. Filmde nerdeyse hiç erkek oyuncu yok. Neden böyle bir yol seçtiniz? ANDREY NEKRASOV Erkeksiz bir Rusya göstermek istedim. Tabii ki bunun esprili yanları da var. Şu anda erkeğin kaba gücü ortada, her yerde erkek gücü egemen. Ben yalnızca kadmlardan oluşan bir dünyayı göstermeye çalıştun. Rusya'da eski rejimin çökmesinden sonra güce dayalı bir yaşam oluştu. Polis güçlerine, özel timlere baktığınızda bunu görürsünüz. Bu kaba gücün egemenliğinde kadmlar ikı kat fazla ezildi. Filmde kadını farklı bir biçimde göstermeye çahştım, bunun da en iyi yolu, erkeği hiç göstermemekti. Ama filmi erkek bakış açısıyla çektim, çünkü ben bir erkeğim ve kendimden vazgeçemem. Bir yandan da kadını araç olarak kullanan güçlü erkeklerin olmadığı bir dünya var olabilir demek istiyorum. Dfişler ve gerçekler sizi bir belgesel film yönetmeni olarak da ilgilendiriyor olsa gcrek... NEKRASOV Belgesel filmleri çok seviyorum. Çok iyi belgeseller var. Ama belgeselci olmak çok kolay, çünkü tehlikesi az. Kendini katmıyorsun. Belgeselciler sadece dış gerçekliği göstererek kendilerini ger Andrey Nekrasov 'Aşk ve Kâbuslar'Ğa yalnızca kadmlardan oluşan bir Rusya sunuyor Bugün festivalde ne seyretsek? • Ken Loach'un son filmi Ekmek veGüDer, yönetmenin ABD'de çektiği ilk film. tşverenlerine karşı gerilla hareketine girişen temizlikçilerin öyküsü. • Lars von Trier'nin 1998 yapımı Budalalar'ı için bir saat önceden bilet ayırtmanızda fayda var. Trier'nin trajik güldürüsü, düzene sırt çevirip komün oluşturan ve geri zekâlıymış gibi davranan bir gnıp genci anlatıyor. • Tuzlu Su adlı filmi için Irlandah yönetmen Conor McPherson şöyle diyor: "Füm 1993te gördüğüm bir düşle başladu Dfişttmde Ud erkek kardeş yataklannda ratnıi'j konuşuyorlank Burada bana çarpıcı gelen, keskin bir uzam duygusunun ohışuydu. Bn kardeşler babalanyh birUkte bir deniz kentinde yaşıyorlanh." • BüyücüKadınlann Odaa, Fransız yönetmen Claude MiDer'in, Sir Hustvedt'in 'The Blindford' adlı romanından esinleneı ek yaptığı film. Başroldekı Anne Brochet'nin oyununa dikkat. • Fuckland, Arjantinli yönetmen JoseLuisMarques'in filmi. Marvinas Adalan'nı Falkland Savaşı'ndan sonra zıyaret eden bir Arjantinli, kamerasıyla gizlice çekim yapar. Film, Arjantin'de çekilen ilk Dogma filmi. • Julien Temple'ın yönettiği tğrençükveöfke,SexPistolsve 1979'da ölen Sid Vıcious hakkındaki gerçeklere grup elemanlarının katılımıyla ışık tutuyor. Punk'm ilk zamanlannı sevenler için iyi bir seçim. • VVajda'nm ilk filmi 'Kıışak' ile Bresson'un 'Yankesici', 'Jeanne D'Arc'ın Yargılanması' ve 'Rasgele Balthazar' filmleri de bugün gösterimde. Istanbul'da Yeni Yıl Konserleri' • Kültür Servisi tstanbul Avrupa Korosu, bu yılki Yeni Yıl Konserlen'nde 10'un üzerinde ülkeye ait Noel ve yeni yıl şarkılarını seslendirecek. 11 yılı aşan bir süredir geleneksel olarak Yeni Yıl Konserleri veren, yerli ve yabancı katılımcılardan oluşan 100 kişilik koro, bugün ve yarın Moda Kilisesi'nde, 12 Aralık'ta St. Hsprıt Kılısesi'nde dinleyıcilerle buluşacak. Şef Florian Mayer yönetımindeki koroya piyanoda Scrguei Gavrilov eşlik edecek. K Ü L T Ü B İ Ç İ Z İ K K Â M Î L M A S A R A C I N ekrasov'un SSCB'nin dağılmasının ardından insan ilişkilerinde 'güç' ve 'iktidar'ın belirleyici hale geldiği Rusya'ya ışık tutan avangard filminde cinsellik de şiddet de sadece kadmlardan oluşan bir dünyada yaşanıyor. Yönetmen filmi çekmekteki asıl amacının, Rus halkının bu filmi izleyip nasıl bir ülkede yaşadığının farkına varmasını sağlamak olduğunu söylüyor. öyle kalsın. Alex ve Lubov hangi toplumsal özneleri simgeliyor? NEKRASOV Alex, Batı kültüründen etkilenmiş, ama Rus kültürünün de izlerini taşıyan genç bir adam. Çünkü Rus kültürünün geniş bir altyapısı var. Alex genç, entelektüel ve kültürcl altyapısı olan insanlan temsil ediyor. OLGAKONSKAYALubov, suçla ilişkili bir kadın. Ama böyle olması şaşırtıcı bir şey değil. Rusya'da şu anda en gencinden en yaşlısına kadar herkes, dolaylı ya da dolaysız, ister istemez bir suça katılmıştır. Bu suç ya insanlığa, ya doğaya ya da yasalara karşıdır. Aslında Lubov çok tipık bir karakter. Suç dünyasından geçmiş, bunu yaşamış. Ama sonunda âşık oluyor. Bu onun için dönüm noktası. Durum ne kadar kötü olursa olsun, gene de bir umut vardır. Bir aşka umutla bağlanmak bir şeylerin değişmesine yol açabilir. Bir yapımcı için Rusya'da avangard film yapmanın zorluklan neler? KONSKAYA Fılnıı çekerken çok fazla sorun çıkmıyor. Asıl sorun dağıtımda. Bir filmin tanıtımı için o filme harcadığınız paranın ikı katı gerek. Rusya'da çekılen avangard fılmler genellikle önce yurtdışında festivallere çağrıhyor. Daha sonra dışarıda gördüğü ılgıyle ve basında çıkan yazılarla orantılı olarak Rusya'da dikkat çekıp gösterime girebiliyor. Çünkü Rusya'daki bazı insanlar için avangard film olmaması daha iyi. çeklerin ardına saklıyorlar. Ben de bu aşamadan geçtim. Ama şimdi konulu, dramatik içerikli filmleryaparken de belgeselci yanımı kullanıyorum. Bu filmde de belgeselcilikJe kurmacayı harmanladım. Aşka umutla baglanmak... Kadıncrkck, düşgerçek karşıtlıklanmn yanı sıra DoğuBaü karşıtlıgı da filmin ana temalanndan biri olarak algılandı... NEKRASOV Fılmdeki asıl amacım, Rus halkının bu filmi izleyip nasıl bir ülkede yaşadığının farkına varmasını sağlamaktı. Ama filmin sonunda Rusya'dan çıkıp Batı'ya gidiyor. O yüzden insanlar filmin anlatmak istediğinin DoğuBatı sorunu olduğunu düşünüyorlar. Olsun,