Katalog

SAYFA CUMHURİYET 12 ARALIK 2001 ÇARŞAMBA > AVRUPA BIRLIGI Avrupa'nın ekonomik entegrasyonundaki en büyük adım 31 Aralık gecesi atılacak 12 ulusun parası: Euro AVRUPA'DAN Çöplük Kavramları Savaş yalnız bombalarla, tankla, tüfekle yapılmıyor. Belki onlar kadar, belki onlardan daha etkili başka silahlar da var. Zorla, uzun çabalar sonucunda, kimi zaman acı ve kanlı deneylerden sonra bilincimizden uzaklaştırdığımız kelimeler, kavramlardır bu etkin silahlar. Sessizce, sinsice dilimize yerleşen kirli kelimeler, ınsanlık dışı kavramlar, yavaşça bilincimizi bulandırır. Sonra bir bakarsınız o güne kadar peşini bırakmadığımız ilkelerimiz, ülkülerimiz kıvrılıp bükülmeye başlamış, en önemlisi içerik değiştirmişlerdir. Bazı güzel kelimeler, zenginleştirici kavramlar yavaşça sözlüğümüzü terk ederken geçmişte bıraktığımızı, yok ettiğimizi sandığımız kimi kelimeler, zombilergibi hortlayıp gazetelerin manşetlerinden, televizyon kanallarında güzel spikerlerin ağzından dökülmeye başlamıştır. Farkına bile varmadan bu kelime ve kavramlarla düşünmeye başlamamız ise felaketin, yani bilinç kaymasının kendisidir. Nerden geliyor bu kirli kavramlar, bunca yılın zahmetiyle ufkumuzdan kovduğumuz, lanetlediğimiz kelimeler? Tarihin çöplüğünden mi? Sırtımızı dayadığımız güç "muasır medeniyet", "çağdaş uygarlık"X\. "Demokrasi" için uğraşırken ışkenceyi sözlüklerden daha çıkaramamış olsak da "hukuk" gerçekten hukuk olmaktan henüz çok uzak olsa da, "adalet", adalet olabilmek için "mülk"ten başka şeyleri de "feme/"alması gerektiğini henüz bilmese bile, atılan adımlar küçümsenemez diye düşünüyorduk. Hele sözlüğümüzden, en azından uluslararası politikanın kodeksınden def olup gittiklerini sandığımız öyle kavramlar, kelimeler vardı ki, Ikinci Dünya Savaşı'ndan bu yana, onlan sağda solda duydukça midemiz bulanıyor, yine de kovulmuş kelimeler olduğunu düşünüp avunuyorduk. Gitmemişler meğer. Gitmemişler; zamanı, zemini ve kendilerini kullanacak şom ağızları beklerlermiş. ••• Bu kavramlardan birisi "intikam", "öç", "misilleme"d\r. Sonyıllarda, özellikle de son aylarda politikanın vazgeçilmez kavramlarından birisi haline gelen bu kavramın Almancası "vergeltung", Ingilizcesi "revenge" diye yazılıyor. Demokrasiye değil, feodal dönemlere yakışır, onlara ait bir kavramdır intikam. Eğer "demokrasi" diye bir şey varsa, bu demokrasinin birlikte yaşayamayacağı kelimelerden, kavramlardan en öndegeleni olmalıdır. Demokraside kan davası olur mu? Demokraside hukuk, adalet, tarafsız yargı varsa eğer, intikamın, öç almanın işi ne? Insanlar belli kavramların arkasında durmuyorsa, o kavramlann gerçekliği yoktur. Kimi zaman gerçegin birsanrı olduğu, demokrasinin sahte, gücün, iktidarın, "haklılık" için "yeterli"olduğu genel onay görüyor. "Ya onayla, ya boyun eğ!" şantajı insanları esir alıyor. O zaman yapılacak iş, bu sahtekârlığı açığa vurmaktır. Ya demokrasiyi kutsamaktan vazgeçelim ya da bu kavramlan yeniden çöplüğe gönderelim. Bize bu türden kavramlara kapısı sımsıkı kapalı bir demokrasi gerek. Şaşırtıcı olan, yalnızca bu çöplük kavramlarının çok doğal, çok alışılmış, çok kabul görmüş kavramlar gibi birdenbire dilimize girmesi ve yadırganmaması değildir. Asıl şaşırtıcı olan, bu kavramları kullanan ve mantıklarını artık bu kavramlara göre işletenlerin, hâlâ kendilerini "uygarhğın temsilcisi" olarak görmeleri ve "uygarlık düşmanlan" ile savaştan söz etmeleridır. Evet, ortada bir savaş var, ama bu savaş uygarlıkla barbarlığın savaşı değildir. Bu savaş bir iç savaştır. Barbarların iç savaşıdır. "Demokraside, uluslararası ilişkilerde Vergeltung1, 'revenge', 'intikam' olmaz" diye öğretiyoriardı okullarda. "Kan davası olmamalı" diyorlardı. "Hukuk devleti yargının bağımsızlığına, hukukun egemenliğine dayanır" demişlerdı. "Yargı karan vermeden, sanık suçlu diye ilan edilemez" diye anlatırlardı. Şimdi öyle demiyorlar. "Kana kan!" diyorlar, "intikam!" d\yor\ar. "Vergeltung!" diyorlar, "revenge!" diyorlar. Desinler bakalım. Bilinç kayması sürekli olmayacaktır. "Panltılı ortaçağ", "mülke ve çıkara dayalı demokrasi" gerçek yüzünü göstermeye başladığına göre... Umutlanmak için yeterince neden var demektir. GURAY OZ • Avrupalılar Euro ile ilgili I bilgileri 17 ' Arahk2001 •J tarihinde | bankalarda dağıtılacak "Euro Başlangıç Kılavuzu" adlı kitapçıklardan öğrenecekler. 10 Euro karşıhğında elde edilecek kılavuzlarda, 1 sentten 2 Euro'ya kadar olan 8 farklı değere sahip ve tek yüzü kendi ülkelerine özgü basılmış tüm madeni paralan görebilecekler. 2 Euro ve üstündeki paralarda ise tüm ülkelerin kendi dilleri dışında tüm özellikler aynı olacak. Bu paralar 5, 10, 20, 50, 100, 200 ve 500 Euro'lardan oluşacak. u GÜLŞAH KARADAĞ Tarihin en büyük "para harekâb" yeni yılın ilk dakikalarında hedefine ulaşmış olacak. Avrupa Ekonomik ve Parasal Birliği (EMU) üyesi ülkelerin ulusal para birimleri, Euro'nun günlük yaşamda kullanılmasıyla birlikte tarihe karışacak. 31 Aralık gece yarısı, 12 ülkenin bankalanndaki tüm lasarı ufları Euro banknotlarına çevrilecek. Avrupa'nın ekonomik entegrasyon sürecindeki en büyük adım olarak değerlendirilen "para harekâtT çerçevesinde, 14.3 milyar adet Euro banknotu ve 50.6 milyar madeni Euro'dan oluşan 640 milyar Euro değerinde para basıldı. Yalnızca Almanya'ya gönderilen 4.3 milyar Euro banknotunun toplam uzunluğunun Everest Dağı'nın 50 katına denk düştüğü, madeni Euro'lann toplam ağırlığının ise 239 bin ton, bir başka deyişle 24 Eyfel Kulesi'nin ağırlığı kadar olduğu belirtiliyor. Avrupa'nın yaşadığı dev değişimi ifade eden bir başka rakam da kullanımdan kalkacak olan paraların ağırlığı. Avrupalıların 'Decoiner' dediği bir madeni para yok edicisi, toplam ağırlığının 350 bın ton olması beklenen ulusal bozukluklan eriterek içindeki madeni yeniden kulanılabilir hale getirecek. EURO OTOBÜSÜ YOLDA Euro ile yaşanı için gcri sayıma başlayan Bclçika'nın başkenti Brüksel'de yeni para biriminin tanıtımı için bir de otobüs ha/ırlandı. Avrupa Para Birimi Komiseri Pedro Solbes Mira, otobüsün amacının yeni banknot ve demir paralan tamtmak olduğunu vc Briiksd'de turlayacağuu söyledL Otobüse binenler için Euro hakkında bilgi veren kasetler ve görsel mal/enıe dc ha/jrlandı. (FotoğrafREUTERS) Avrupa'da 12 ülkenin 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren geçeceği ortak para birimi Euro, Türkiye'yi de yakından ilgilendiriyor. 12 ülkeye ait paraların Euro ile değişimi için, tasarruf sahiplerinin ellerindeki parayı bankalara ve özel finans kuruııılanna yatırması, yastık altındaki döviz miktannı ortaya çıkaracak. Merkez Bankası yetkililileri, şıı ana kadar yatan döviz miktarını ya da Türkiye'ye getirilecek Euro miktarını açıklamıyor. Ancak, uluslararası kaynaklar Türkiye'de halkın cebinde yaklaşık 30 milyar Alman Markı bulunduğıınu öngörüyor. Bir Alman borsa dergisi, ağustos ayı sayısında bu miktann Almanya'da dolaşımda bulunan toplam parayı aştığını ve 90 milyar mark olduğunu öne sürmüştü. Elinde Avrupa Ortak Para Birimi 'ne üye olan 12 ülkeden herhangi birisine ait para bulunduranlar için, özellikle de yüksek miktarda döviz sahibi olanlar için en ciddi sorun "kayba uğramamak" ve "komisyon ödememek". 31 Aralık tarihine kadar parasını Merkez Bankası'nın yetki verdiği özel finans kurumlanna ve bankalara yatıran tasarruf sahipleri, ckstra bir değişim maliyeti çıkmadığı sürece, herhangi bir kayba uğramayacak. Bu tarihten sonra yapüacak değişimler için komisyon alınacak. Tasarruf sahipleri 12 ulusal parayı, bu ülkelerdeki tedavülden kaldırılma tarihine kadar kullanabilecek. Markı 1 Ocak itibarıyla uygulamadan kaldıracak olan Almanya dışındaki ülkelerin ulusal paralan yaklaşık 1.5 ay daha geçerliliğini koruyacak. TCMB söz konusu paraların tedavülden kalkmasından sonra banka, özel finans kurumu ve yetkili müesseselerden gelecek değişim taleplerini 31 Aralık 2003 tarihine kadar karşılayacak. Halkın tepklsl Ancak, son üc yıldır finans dünyasına adım atan Euro'yu, 'evlcrine kabul edccek' Avrupalıların bu değişime vereceği tepki henüz belirsiz. Uzmanlar, bugüne kadar varlığı bilinse de halk için somut bir anlam ifade etmeyen Euro'nun, olumsuz etkileri olacağı görüşünde. Öncelikle Irlanda dışında ulusal para birimleri Euro'ya oranla daha değersiz olan ülkelerde insanların bütçelerinin daraldığı hissine kapılabileceği ifade ediliyor. Türkiye'de liradan 3 sıfınn atılması tartışmalan sırasında gündeme giren psikolojik etkiyle paralel olan bu görüşe göre, halk rakamsal olarak küçülen para miktannı değer bazında da azalmış gibi görecek. 12 ülke halkının bir başka endişesinin de çeşitli mallara Euro etiketi yapıştınlması sırasında bir fiyat karmaşası yaşanabileceği yönünde. Örneğin Ispanya'da demir bir sacın tanesi 0.00820359 Euro'ya denk düşecek. Bin sac alan bir müşteri 8.2 Euro ödeyecek. Ancak uygulamada sacın tanesini 0.01 Euro'ya yuvarlamak gerekecek. Bu da fiyatın yüzde 22 yükselmesinı getirecek. Uzmanlar, bu nedenle yeni yılın ilk günlerinde alışverişlerin duracağını öngörüyor. Türkiye'de Euro'ya • •• geçiş Ekonomik birliğin tarihi Avrupa'da, ekonomik birliği sağlamanın en büyük adımı olarak görülen ortak para kullanımına yönelik çahşmalann tarihi çok eskilere dayanıyor. III. Napoleon döneminde Latin Parasal Birliği (LMU) oluşturuluyor. 1863'te Fransa, Belçika, tsviçre ve ttalya'nın katılımıyla kurulan, dört yıl sonra Bulgaristan ve Yunanistan'ın dahil olduğu LMU, üye ülkelerin aynı ağırlıkta ve büyüklükte altm ve gümüş paralar ürettıği ikili bir sistemdi. Merkez bankası bulunmayan Birlik, 1867'de Paris'te düzenlenen uluslararası bir konferansta kabul edılen altın standartlan kararnamesınin ardından 1885 yılında ortak para kullanımını bıraktı. LMU 1928 yılında dağüdı. 1872 yılında Danimarka, Norveç ve Isveç lskandinav Parasal Birliği kuruldu. lskandinav kronu olarak adlandırılan ortak bir parası buluııaıı Birlik, Isveç'in Norveç'ten ayrılmasının ardından 1915 yılında dağıldı 1921 'de kurulan Anglotrlanda parasal birliği, 1972'delrlanda'nın, Avrupa değişim oranı mekanizmasına girmesine kadar varlığını sürdürdü. Belçika ve Lüksemburg'un 1921 'de oluşturduğu birlik ise, ortak para birimi yürürlükte olmamakla birlikte bugün hâlâ varlığını koruyor. Avrupa'yı tek bir birlik altında toplayan ve Euro'ya kadar uzanan ekonomik entegrasyon çalışmaları ise şöyle: • 1951 Nisan: Fransa, Almanya, ltalya, Liiksemburg, Belçika ve Hollanda'nın katıldığı, Paris Anlaşması'yla Avrupa Kömür ve Demir Topluluğu (ECSC) kuruldu. • 1957 Mart: Belçika, Fransa, Batı Almanya, ltalya, Lüksemburg vc Hollanda'nın Roma'da imzaladığı anlaşmayla Avrupa Ekonomik Toplujuğu (AET) ve Avrupa ;EÛ>O değişim Dönüsümün mallvetl Dönüşüm maliyetli Euro'ya dönüsümün banka ve şirketlere maliyetinin de yüksek olduğu kaydediliyor. Tüm ulusal para stokunu değiştirecek olan bankaların, özel güvenlik önlemleri aldığı, mevduatların yeniden incelenmesi ve doğacak aksaklıkların en aza indirgenmesi için kadrosunu genişlettiği, bilgi işlem ağını yeniden şekillendirdiği bildiriliyor. ltalyan BN1. Bankası'nın sahibi Davide Croff, değişimin kendilerine maliyetini 40 milyon Euro seviyesinde olduğunu, bunun yansının bilgi teknolojisi alanında harcandığını ifade ediyor. Avrupa şirketleri ise gelirlerinin ortalama yüzde 0.4'ünü değişim masraflarına ayırıyor. ltalyan petrol şirketi ENI 9 bin petrol istasyonunun her bir pompasındaki fiyatlan Ruro'ya göre ayarlıyor. Grubun Euro bölgesindeki 40 bin kişilik kadrosuyla yapacağı bu değişimin 80 milyon Euro'ya mal olacağı açıklandı. Renaull, yalnızca bilişim ekipmanlarındaki değişimin maliyetinin 15.8 milyar Eııro'yıı bulacağını tahmin ediyor. Avrupalı perakendeciler de yeni düzen ofuruncaya kadar oldukça zorluk yaşayacak. Parekendeciler alışverişlerde hem Euro hem de diğer para birimlerini kabul ederken para üstünü Euro ile ödeyecekler. Iki kasayla çalışmalarını gerektirecek bu durum ellerindeki nakit miktarını da tahminlere göre, normalin beş katına çıkaracak. ATM'lerin vermediği küçük paraların da değişim noktası işlevini görecek olan perakendeciler, bu süreçte, ellerinde kalan parayı farklı şekilde değerlendiremeyecekler. \ oranları paranın kalkma tarihi 2002 1Ocak 28 Şubat 28 Şubat 28 Şubat 17 Şubat 28 Şubat 9 Şubat 28 Şubat 28 Şubat 28 Şubat 28 Şubat 28 Şubat 4.34 0.55 0.53 0.23 2.24 0.66 0.22 1.92 2.38 0.05 0.54 0.6 254.2 30.7 24.0 8.0 84.2 29.7 6.8 68.6 97.4 5.6 10.6 13.4 17.0 1.50 1.96 1.07 8.15 2.8 1.08 7.09 7.24 0.12 1.30 1.33 2027 206 246 132 1400 395 102 605 1162 21 114 121 Ulusal Almanya (Mark) Avusturya (Şilin) Belçika (Belçika) Finlandiya (Marka) Fransa (Frank) Hollanda (Gulden) Irlanda (Sterlin) İspanya (Pezeta) ltalya (Liret) Lüksemburg (Frank) Portekiz (Eskudo) Yunanistan (Drahmi) 1.95583 13.7903 40.3399 5.94573 6.55957 2.20371 0.787564 166.386 1936.27 40.3399 200.482 340.75 eposta: cumhuriyetctonline.de Almanya Televizyonda göç tarttşmâsı BERLİN (AA) Al manya'da Bavyera eyaIcti tçişlcri Bakanı Giinther Beckstein, NorddeutscheRundfunk(NDR) adlı radyonun televizyon kanalında yayımlanan "göç" konulu birtartışma programında, göç yerinc uyum konusuna ağırlık verilmesi gerektığinı belirterek "Binlerce işsiz Türk, Yugoslav genci varken dışardan işçi alınnıasına kaı^ıyı/" dedi. lstihdam pıyasasında yaklaşık 4 milyon işsi/ olduğunu ve Avrupa Birliği'nin(AB)genişlemesi çerçevesinde Almanya'ya daha da fazla göçmen geleceğini belirten Beckstein, "Uyumu bugüne kadar iyi beceremedik, şimdi bu konııva ağırlık vcrmeliyiz. Yabancılar arasında işsi/.lik oranı bu kadar fazlay ken göçün belirii kotalaıia sınırlandınlmasına da karşıyız. Göç sıııırlandınlmak yerine daha da azaltdmalı" diye konuştu. Beckstein, vasıtlı yabancıların alınmasına karşı olmadıklannı, ancak Yeşil Kart uygulaması kapsamında Almanya'ya getirilen yahancılara bu kartın işyerıne bağlı olarak verilmesini istediklerini kaydetti. Tartışmaya katılan Öger Tours Yönetim Kurulu Başkanı VuralÖger ise Almanya'nın yabancı düşmanı bir ülke olmadığını, ancak göçün yönlendirilmesi için yeni bir göç yasasına ihtiyacı olduğunu kaydederek "Göçün Almanya'ya her /jıman faydası olmuştur, ancak göç sosyal sorunları da beraberinde getirdi. Bu konuda Alman politikacılann okluğu kadar göçmenlerin de ihmalleri oldu. 40 yıl boyunca uyum (asardaneksik kaldı. Ancak Ahnanya'nın göçe ve bu nedenle göç yasasına ihtiyacı var" dedi. Endlsell beklevls Ekonomistler bu 'dev adımın' başansı konusunda endişeli. Nobel ödüllü Milton Freidman Euro'ya geçişle birliktcbir kaos yaşanacağını öngörüyor. Euro'ya geçişi, "büyük bir hata" olarak değerlendiren Friedman'a göre Euro AB ülkeleri arasında birlik sağlamaktan çok ayrımları ortaya çıkaracak. Friedman, "AB'de para birimi tek, ülkelerdeki amaçlar farklı olunca iş kanşacak. Örneğin Irlanda'nın sıkı para politikası uygulamaya ihtiyacı var. ttalva'ııın ise politikasını gevşetmesi gerekiyor. Almanva'nııı da para politikasını gevşcrmek istcmcsi halindc bu durum Fransa ve ispanya ile gerginliğe yol açacaktır" diyor. Atom Enerjisi Topluluğu (Euratom) kuaıldu. • 1969 Ocak: Lüksemburg Başbakanı Pierre NVerner'ın Haguc Toplantısı'nda sunduğu tebliğ uyarınca, AET'ye üye ülkelerin makro ekonomik politikalarda bırleşmesi yönünde çağrıda bulunuldu. Rapor, tek bir para kullanımını ya da Avrupa Merkez Bankası gibi çalışmaları öngörmüyor, ancak Avrupa 'daki sermaye harcketının serbestisini hedefliyordu. • 19711973: Dönemin ABD BaşkanıNixon'ın 1971 'de altın çıkışını kapatması Avrupa'da bırbirı ardına gclen devalüasyonlan ve finansal bunalımı koşulladı. Bretton Woods sisteminin de çöküşünü getıren olay, Avrupa'da ortak paraya yönelik çalışmayı baltaladı. • 1979 Mart: Para birimi Ecu olarak adlandırılan Avrupa Parasal Sistemi (EMS) oluşturuldu. • 1986 Şubat: AET'nin yeniden yapılandırılması çerçevesinde siyasi ve ekonomik alandaki birliktelıkleri düzenleyen Tek Avrupa Sözleşmcsi imzalandı. • 1988 Haziran: Avrupa Topluluğu (AT) üyeleri ortak para birimıne yönelik çalışmalan hızlandırma karan aldı. • 1992 Şubat: Avrupa'nın entegrasyonunu somutlaştıran Maastricht Kriterlerı ortaya kondu. Üye ülkeler, ortak para biriminin 1999 Haziran ayına kadar yürürlüğe girmesinde karar kıldı. • 1992 Haziran: Danimarka, Maastrıcht kriterlerinı onaylamadığını açıkladı. • 1992 Eylül: Sterlin'in Mark karşısında değer yitirmesi üzerine Bırleşik Krallık, ERM'den çekilme karan aldı. • 1994 Haaran: Avrupa Merkez Bankası'nın da temeli olarak değerlendirilen Avrupa Para Enstitüsü kuruldu. • 1995 Haziran: Avusturya, Finlandiya ve Isveç'in de katılımıyla Avrupa Birliği kuruldu. • 1995 Aralık: AB, tek para biriminin adını Euro olarak belirledi. Üye ülkeler tek para birimine geçiş, için üç yıl süreli bir kampanya yürütülmesini kararlaştırdı. • 1998 Haziran: Avrupa Merkez Bankası (ECB) kunıldu. • 1999 Haziran: Euro, pıyasaya girdiği ilk günde, yaşanan talep patlamasıyla birlikte 1.19 dolar seviyesine yükseldi. • 1999 Aralık: Euro ilk kez 1 doların altına düştü. • 2000 Eylül: (İ7 ülkelerının merkez bankaları değer kaybeden Euro'ya destek verme karan aldı. • 2000 Eylül: Danimarka tek para kullanımını reddethğını açıkladı. • 2001 Ocak: Yunanistan'da çoğunluğun oyuyla Euro kullanımı onaylandı.