Katalog

21 KASIM 2001 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA JliJV.\JiN UIVJJ. / ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Uygulanan yanlış politikalann faturası hep onlara çıkn. Kimi zaman meydanlan doldurdular, boş tencereleri birbirine çarparak... İşsft kaldüar. aç kaldılar... Günlerini ekmek kuyruklannda geçirir oldular. Geçen koca yüla birlikte miniklerin bile umutian tükendL Prof. Dr. Boratav, kasım krizinin yıldönümünde uygulamadaki yanlışları ve IMF politikalarmı değerlendirdi Toplumsal cinayetetam teşebbüsANKARA (ANKA) - Prof Dr. Korkut Boratav, IMF patentli reçetenin bir süre da- ha sürdürülmesınin savunulduğunu belir- terek dış ve ıç borçlann sadece döndürül- mesinı değıl. borç stokunun küçültülmesı için ödemeler dengesinde cari işlem fazla- sı, kamu maliyesinde ise faiz dışı fazla ya- ratmaya dayanan bu yönelişin "toplumsal cinayete tam teşebbüs" olduğunu bildirdi. Bağımsız Sosyal Bilimciler tktisat Grubu da "Böylesine bir deti gömleğini topluma giydirme- ye kalkışanlar büyük bir toplum- sal ve siyasal sonımluluk taşı- maktadjrlar" görüşünü savundu. Prof. Dr. Boratav, Kasım 2000 krizinden sonrakı bir yıllık dö- de paylaşılması mümkün olurdu. Ve Tiirki- ye 2001 yıbnın ağır koşullanna sürûklen- mekten beüi ölçülerde kurtulabilirdi" dedi Bu yola gidilmeyıp tam aksıne dış diinya- ya "Biz suçluyuz" sloganı ile çıkıldığını be- İırten Boratav. "Bitkisel hayata geçirflerek ateşidüşürülen bir hastaya uygulanan'teda- vi" üp biMmi ile ne kadar ilgUiyse, EVIF'nin Türkiye için uygun gördüğü reçetenin ikti- • Boratav, şubat sonrasmda IMF ile müzakereleri devralan ekibi, •'Türkiye'nin krize sürüklenmesinde IMF'nin ağır sorumluluğunu karşı tarafa ve uluslararası kamuoyuna aktarmamakla" suçladı ve "'Eğer aktarsalardı krizin maliyeti paylaşılırdı" diye konuştu. nemi değerlendinrken döviz kurunun dal- galanmaya bırakıldıgı şubat sonrasında IMF ile müzakereleri devralan ekibi, "bu görüşmeler içinde Türkiye'nin krize sürük- lenmesinde IMF'nin ağır sorumluluğunu karşı tarafa ve uluslararası kamuoyuna ak- tarmamakla" suçladı ve "Eğer aktarsalar- dı krizin manyetinin dış fınans çevrelerince sat binmi ile ilgisi de aynı derecededir" dedi. Bugünlerde iktısat polıtikası tartışmala- nnın sadece ıki seçeneğe indirgendiğini ve kısır bir gündem içine hapsedildiğinı savu- nan Boratav, ekonomik hayatı kur faiz, bor- sa üçlüsü ve "IMF'den geîecek ek kaynak" beldentisi dışında değerlendirenlerin. Cum- hunyet tarihinin en ağır krizinin yaşandığı- IMF bize, biz de onlara ALPERBALLI VVASHENGTON - IMF'ye ve uluslararası fınans kuruluşlanna verilecek yeni ödünler karşılığı alınacak kaynakla ilgili olarak Washington ve New York'ta gö- rüşmelerde bulunan Devlet Ba- kanı Kemal Derviş, IMF'den ge- leceği açıklanan yeni kaynakla ilgili ek finansman programının yürürlükteki programa ek olaca- ğını söyledi. Dünya Bankası yet- kiüleriyle görüştûkten sonra IMF Baskanı Horst Köhler'le bir ara- ya gelen Dervış, ortak bir yakla- şıma doğru gidildiğini ve bazı aynntılann üzerinde çalışıldığını söyledi. Derviş, "11. gözden geçinne olacak mı yoksa stand-by'la bir- • Derviş, Türkiye'nin kaynaklannı yabancılara peşkeş çeken, tanm kesimini işsizlik ve yoksulluğa mahkûm eden yasal düzenlemeler karşılığrnda IMF'yle kararlaştınlan kaynak için, "5 milyar dolar pahalıydı. Kurtuluyoruz o kaynaktan. Daha uygun maliyette ve daha uzun vadede bir kaynak alıyoruz'" dedi. kştirikcek mi?" sorusu ûzerine "Otürtakvim meselelerini haOet- meye çahşıyoruz. Tam nasıl olaca- ğı henüz belH değiL Ancak bir şey çok önemlL Prensip olarak mev- cut program yürürlükte. Bu 10 mflyar dolarolarakdüşünülen ek finansman programı, önceki programa ekolarakgeüyor. Mev- cut program üzerine yeni bir program ve yeni bir kaynak olay bundan ibaret* dedi. Derviş'in verdiği bilgiye göre, 10. ve 11. gözden geçirme dö- nemlerinden alacağı olan 3'er milyar dolann yanı sıra gelecek yıl için daha önceden öngörülen 1 miryar dolar civanndaki para geçerli. Derviş, şunlan söyledi: "Mevcut programla olduğu gibi devamedeceğiz. Gelecekyıl 1 mffl- yardolaraJacağmuzvar.Buyıl, on birinci dönemden 3 milyar dolar alacak var. Geri ödememizde de değişiklik yok. Zamanmda mev- cut program çerçevesinde ödeme- yiyapacağız'' yanıtını verdi. Der- viş, "Gelecek yıl 5 milyar dolar ödeyecek miyiz" sorusu üzerine "Ödeyeceğiz. Onlar bize ödeye- cek, biz onlara ödeyeceğiz. Bizim için ohunlu bir gelişme. Çünkü o, 5 milyar zaten oldukça pahab bir kaynakn. Kurtuluyoruz o pabah kaynaktan. Bunun yerine daha uygun maMyette ve daha uzun va- dede bir kaynak ahyoruz. Bu, bi- zim için yeni bir program. S mil- yar dolan geri ödememektense, ondan bir şey kazanmaya çahş- maktansa, bu programı uygula- mak çok daha ohımlu". Öte yandan Dünya Banka- sı'nın, aralık ayuıda Türkiye'ye vermesi gereken 1.3 milyar do- larlık kredinin şubat ayında gele- bileceği belirtiliyor. Dünya Ban- kası yetkililerince 1.3 milyar do- larlık kredinin gecikmesinin çok önemli olmadığı ifade edilirken Türkiye'ye yeterince dış mali kaynak geleceği ifade edildi. nın farkına vardıklannı söyledi. Boratav. "Güdümlü medya ile EVIF'nin ileri karako- lu işlevini gören ve Özaluı prenslerini ika- me etmiş bulunan teknokratiann dışında kalan herkes bu bunalmun açıkseçikgöster- gelerini algütyor" dedi. Boratav, gündemin ikinci seçeneğinin ise bir noktada döviz ku- runa "makul" bir düzeyde istikrar sağla- mak, faizleri kontrol ginşimlerinden vaz- geçmek, kısa vadeli yabancı ser- maye için pozitif ve yüksek bir arbitraj marjıru yeniden yaratmak ve (bankalar sisteminde yeni çö- küntülen beklemeden) sıcak pa- ra polıtıkasına gen dönerek eko- nomiyı canlandumak olduğunu — ^ — söyledi. İstikrar için öneriler Aralannda Boratav. Nazif Ekzen, Yakup Kepenek. Oğuz Oyan, Sinan Sönmez ve Oktar Türel'ın de bulunduğu Bağımsız Sosyal Bilimciler tktisat Grubu, yeni prog- ramm ilanuıdan bu yana krizden çıkılama- dığmı belirterek şu önerilerde bulundu: • Iç borç en kısa sü- rede yeniden yapılandı- nlarak bütçe üzerindeki faiz ipoteği kınlmalıdır. • Özellikle kısa va- deli dış sermaye giriş-çı- kışlarının düzenli ve ar- zu edilen biçimde ger- çekleşebilmesine imkân vermek üzere. 32 sayılı karar, istikrara kadar yürürlükten kaldınlma- lıdır. ^ Türkiye 1 nın dış borcunu döndürmek, uluslararası finans çev- relennin insafına terk edilmiş durumdadır. 2001 'deki cari işlem faz- lalan 2OO2'de sürdürülse bile. bu fazlalarla vade- sı gelen dış borçlar öde- nemez. Dış borçlann da yeni bir ödeme profiline kaMişturulması gereklı- dır. • IMF mali destek anlaşmalarma son venl- melı. • Dünya Bankası kredılerinin "yapısal re- form" gerekçesi ile uy- gulama kabiliyeti tartı- şılmalı ve büyük top- lumsal maliyet getiren şartlar içermemesine özen gösterilmeli. Gıri- şimler başlatılmalı. İLGİTOPLUMUNA DOĞRU7 ÖZLEM YÜZAK ozlermııa yahoo.com Sıvas'ın Divriği ilçesi. Bundan yakla- şık bir yıl kadar önce ortak üretimın ve dayanışmanın öne- minı kavramış 30 kışı bir araya gelip beraber ış yapmaya karar verirler. Herkes gücü elverdiğın- ce ortaya bir para koyar. Kimisı bir ış. meslek sahibı, kimısi ise işsizdir. Ama aynı ilçeden, aynı ortak kaderı paylaşan ınsanlar- dır. Toplanan paralarla bir giyım mağazası açariar. Mağazanın adını İMECE koyarlar. Buyük kentlerde toptancıdan aldıkları gıysıleri, kumaşları, ayakkabıla- rı, okul önlüklerını satmaya baş- larlar. Bir yılın sonuna gelınme- den şirket kâra geçmeye başlar. üsteiik ilçe sakınierı diğer mağa- zalara kıyasla çok daha ucuza giysı gereksinimierini karşılar ha- le gelirler. Böylece, Divrığı'de dayanışma ile başarı sağlanabı- leceğinin ilk somut göstergesi elde edilir. Ancak amaç ne tekstıldir ne de 30 kişi ile kalınmak istenmek- tedir. Gelin bu noktada, bu işe Paylaşım Ekonomisi ve Divriği IMECE'si gönül verenlerden biri olan Div- nğıli Yahya Kemal Bayar'ın söylediklerini özetlemeye çalı- şalım: "Sıvas'ın Divriği ilçesi, demir madeninin işletildiği böl- ge. 3 bin maden işçisi çalışıyor. Aynca 17 bin nüfusu var. llçede okuryazar oranı çok yüksek. Gençlerimiz dershaneye gitme- den üniversite kazanabiliyor. Başarı oranı yüzde 85. Ancak il- çede geçim kaynakları son de- rece kısıtlı. Madende çalışanla- rın ancak yüzde 10'u Dıvriğilı. Dolayısı ile dışarıya çok göç ve- ren bir bölge. Bizim amacımız göçü durdurmak. hatta büyük kente yerleşip iş bulamayan ya da işsiz kalan Divrığilileri ilçeye yeniden çekmek." "Peki, bunu nasıl gerçekleş- tirmeyi planlıyorsunuz" diye so- ruyoruz. Bayar sorumuzu şöyle yanıtlıyor: "Tekstil işi birbaşlan- gıçtı. Hem ortak iş yapabilece- ğimizi kendimize kanıtlamaktı hem de o dönemde en az kay- nak ayırarak ancak bunu bece- rebilecektik. Küçük adımlarla başladık. Sırada, besicilik proje- miz var. Bakabilecekailelere süt ineği dağıtacağız. Hem sütü hem de bu ailelenn sütten elde ettikleri yoğut, peynir, tereyağı ve benzeri ürünlen pazarlayaca- ğız. İlk hedefimiz demir made- ninde çalışan işçiler. Onlar bu ihtiyaçlannı Divriği dışından kar- şılıyorlar. Halbukı temız, kalitelı ve piyasadan daha ucuz bir ürün sunma hazırlığımız var." Proje yalnız Divriği ile sınırlı de- ğil. Istanbul ve ötekı büyük kent- lerde yaşayan Dıvrığililerle de ış- birliğı planları var. Bayar. "örne- ğın, Istanbul'da peynir ışıyle uğ- raşan bir hemşerimize 'Ayda ne kadar ihtıyacın var, söyle, bunu biz karşılayalım' cfesek ve onunla ticaretyapsak, ailelerin gelirlerıni daha da arttırmış oluruz" diyor. Yahya Kemal Bayar önümüz- deki haftalarda Istan- bul'da bir Divriği Ku- rultayı gerçekleştir- me hazırlığında ol- duklannı anlatıyor. Divriğililer, dayanışma ekono- misinin henüz ilk adımlannı atı- yorlar. Türkiye'nin ış, aş bulama- yan öteki yörelerının halklarının aksine, bütun olanaksızlıkların içinde, kendi kaderlerini kendı ellerine almanın yolunu anyorlar. Tek kişilik çabalarla fazla yol alı- namayacağının farkındalar. O yüzden güçlerini birleştirmeye çalışıyorlar. Dünyadaki öteki da- yanışma ekonomılerinden ör- neklerı öğrenmek istiyorlar. Avantajları; bılginin önemini kavnyor, çocuklarının egitimini herşeyin üstündetutuyorolma- ları. Umarız, çırkinliğin, kirlilığin her şeyin üstünü kalın kapkara bir tabaka ile örttüğü bu ortamda, Dıvriğililerin dayanışma ekono- misi başarılı olur... Hatta başarı- lı olmakla da kalmaz, diğerlenne ömekolur... KRİZLE SONUÇLANAN PROGRAM YENÎ KOŞULLARLA UYGULANIYOR Çöküşte ısrar edildi BAMISALMAN A1VKARA- 1999 yıl sonunda uygulamaya konu- lan stand-by programı, bundan bir yıl önce 21 Ka- sım 2OOO'de çöktü. Ancak, alınan ek kaynak ve ye- ni koşullarla çökmüş programnı sürdürülmesine de- vam edildi. Faiz oranlannın yükseldiği, dö\iz tale- binın arttığı kasım krizi, Mer- kez Bankası'na 6 milyar dolar- lık döviz satışına mal oldu. An- cak Merkez Bankası, IMF'nin koşulu olarak piyasanın nakit ihtiyacını karşılamaktan vazge- çerken kriz 19 Şubat'ta yinele- nince hükümet sabit kur politikasından vazgeçerek yüzde 130"lara ulaşan dev alüasyona neden olan dal- galı kur politikasına geçti. Kriz, "bazı büyük bankalann bir bankaya yönetik • Bir yıl önce çökmesine karşın aynı stand-by programı, alınan ek kaynak ve yeni koşullarla sürdürülüyor. batırma operasyonu, bankalara yönelik 'kasırga ope- rasyonunun' piyasada yaratoğı tedirginlik. bankala- nn açık pozisyonlaruıı kapatmaya çauşmaları, 2000'de hızla düşen faizlerin bankacıhkta yaratoğı risk. yabancuann piyasadan çekümelerine n kadar uzanan çeşıtli senaryolara dayandınldı. Bunlann da etkisi olduğu belirtilmekle birlikte, pogramın yarat- tığı kınlgan yapı görmezden ge- lındi. 2000 yılında gerçekleşen enflasyonla kur uyumu sağlana- mazken sabıt kur politikasının so- nucunda ithalatta patlama ve cari işlemlerde açık oluşmaya başladı. ' Ancak bu sorunlar, 21 Kasım'da- ki krizle gün yüzüne çıkmasına karşın IMF'nin 7.5 milyar dolarlık kısa vadeli ve stand-by kaynağına göre daha yüksek faizli 7 milyar 450 milyon dolar- lık ek rezerv olanağı kredi onayıyla geçiştirildi. PHIU Philip Morris/Sabancı DUYURU ŞİRKETİMİZİN TORBALI ŞİGARA FABRİKASI'NDA İMAL EDİLEN ÜRÜNLERİNİN PERAKENDE SATIŞ FİYATLARI, 21 KASIM 2001 ÇARŞAMBA GÜNÜNDEN İTİBAREN AŞAĞIDAKİ GİBİ BELİRLENMİŞTİR. MariboroiOO's YENİ PAKET FIYATI _ ESKI PAKET FIYATI 2.000.000 TL 1.800.000 TL MariboroLightsiOO's MariboroBox Marlboro Lights Box ParlıamentiOO's Pariiament Lights 100's Partiament Special Box 2.000.000 TL 1.800.000 TL 1.800.000 TL 2.000.000 TL 2.000.000 TL 2.000.000TL Par1iamemüghtsSpecialBox 2.000.000 TL LarkiOO's LarkBox Lark Lights Box L&MIOO's L&M Lights 100's L&MBox L&M Lights Box 1.600.000 TL 1500.000 TL 1.500.000 TL 1.100.000 TL 1.100.000 TL 1.000.000 TL 1.000.000 TL 1.800.000 TL 1.700.000 TL 1.700.000 TL 1.800.000 TL 1.800.000 TL 1.800.000 TL 1.800.000 TL 1.400.000 TL 1.300.000 TL 1.300.000 TL 1.000.000 TL 1.000.000 TL 950.000 TL 950.000 TL PHILSA Philip Morris Sabancı Sigara ve Tûtüncülük Sanayi ve Ticaret A.Ş.