Katalog

15 KASIM 2001 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DİZİ • • • • GUNUN ADAMI TURHAN SELÇUK KARAKTERİ KARAKIERSIZLİK OLAN GÖZLÜKLÜ SAMİNIN HARIKULÂDE KıVıRTMAJLARı KISIM 1EKMİLİ BİRDZN El Ehram ile El Cumhuriye gibi devlete yakın gazeteler, resmi politikanın dışına çıkmıyor Arap basınıtemkınli New York sonrası Arap dünyası FAİK BULUT 3 • Türkiye'de çalışan Mısirlı bir basın görevlisi, "Gazeteler, sopayı ortasından tutup ABD ile Arap dünyası arasında, Amerikan'ın devlet terörü ile Bin Ladin terörü arasında bir orta yol bulmaya çalışıyorlar. Yine de Batı tarafından hor görülen İslam dünyası ve Doğulu kimliğini elverdiğince savunuyorlar. Halkın duygularına tercüman oluyorlar" diyor. Ozelde Mısır basınının. genelde Arap vayın organlan- run durumunu hareketli. kızgın. temkinli olarak tanımla- mak mümkün. Arap dünyasının tanınmış gazetesi El Eh- ram ile onu izleyen El Cumhuriye gibi de\ lete yakın du- ran gazeteler. resmi politikanın dışına çıkmamaya özen gös- terıyorlar. Türkiye'de çalışan Mısirlı bir basın göre\ lisi. "Ga- zeteler, sopayı ortasından tutup ABD ile .Arap dünvası ara- sında,Amerikan'ın de\ let terörü ile Bin Ladın terörü ara- sında bir orta yol bulmava çalışıyorlar. Mne de Batı tara- fından hor görülen İslam dünyası ve Doğulu kimliğini el- verdiğince savunuyorlar. Bu acıdan halkın duygulanna tercüman oluyorlar." di\or. Best Seller: Bin Ladin Bu arada. sokaktakı ınsanın gözünde olumlu ve olum- suzanlamda artık efsaneleşmış Bin Ladin'li yayınlarne- redeyse yok satıyor. Açık \eya kapalı gazete bayilerinde "Bin Ladin" başlıklı kıtaplarpek rağbet görüyor. Birba- yıye yaklaştım: "Bin Ladin ister misin? Marbaadan yeni çıkn!" dedi. On gün içınde Bin Ladin hakkmda, lehte ve aleyhte üç kitap; Taleban hareketine ilişkin ise ıkı kitap basıldı. Bin Ladin "ı kapak konusu yapan dergiy 1 aldığımda. ya- nıma yaklaşan gazete bayıi, "*Bin Ladin'den yana mısın?" sorusunu sordu. Onun "Amerikan vapımı b : r terörist ol- duğunu" söyledığımde. neredeyse bana saldıracaktı. Be- lırtmeliyim ki. Bin Ladin'in bestsellerolması Kahirelile- rin onu sevmesinden değıl; meraktan kavnaklanıyor. Zi- ra. Bin Ladm'e sempati besleyen çok az msan gördüm. Genel kanı ıse "Bin Ladin'in ABD tarafından kullanılan bir terörist cihatyolunda yanltş \apan bir militan olduğu" yolundaydı. Sözgelimı El Kahire gazetesındekı \azının başlığı. "Taleban: Yanlış Kavgadaki Allah AskerlerT idi. Muhalif basın hareketli Devlete yakın \a\ın organlan temkinli davranmakla birlikte. ABD'nin Afganistan'ı bombalamasına. Mısır ile Suudi Arabistan gibi ülkelere baskı yapmasına karşı açık bir tavır içindeler. Başta El Ehram ile El Cumhuriye ol- mak üzere. birkaç gün üst üste bırinci sayfadan şöyle bir haber işlediler: "ABD, Mısır ile Suudi Arabistan'a Baskı Yapıyor." Başyazılar. özellikle El Ehram'ın başvazan İb- rahim Nafi ile iç sayfalardaki yorumcular. biryandan Bin Ladin terörünü kınayıp; el Kaıde isimli teşekkülün bili- nen anlamda bir örgüt \eya bırleşik cephe değil. Mısirlı köktendincileri de ıçeren bir çatı olcluğunu \urgularken: öte yandan. "Bu bizim savaşımız değil. Mısır köktenci te- rörle dişe diş mücadele ederken. Afganistan'daki uzann- ları (Mısirlı dincileri de eğiten) ile balayı \apan .Amerika, şimdı eski dostuyla hesaplaşmaya başladı. Arap \e İslam ülkelerini neden oyununa alet ediyor?'" mealinde makale- ler yazıyorlar. Mısırgazetesi El Usbu'u başvazan İVIustafa Bekri'nin makalesi: "ABD, VüsırikSuudialevhinde kampamajısür- düriiyor; şantaj vapıyor. Arap ve İslam ülkelerine \urma gavesiyle, her ikisini yanına alma çabasında. .ABD, Mısır ile Suudi Arabistan'a ne sürprizler haariıyor?". Ku\ e\1 El Qabas gazetesi. ülkesındekı yöneticılerin. "MısırileSu- udi .Arabistan'1 sıkışnranlar. bizede baskı yapıvorlar." 1 \ o- lundakı demeçlennı manşete çıkanyor. Gazete. "mevcutdurumdan Rusva'nın kârh çıknğnu; İran'ın kazançiı olabileceğinJ: Türkive gibi ülkelerin kâr \«zararhanesininise,azsonrabeBiolacağını"yazıyor. Ba- tılı istihbarat örgütlerine yakınlığıyla tanınan Lübnan El Vatan El .-\rabi dergısi. "Sa\aşuzarsa,bütünOrtadoğu.Anıe- rika'ya karşı çıkar" yolundaki uzman görüşünü kapağa taşıdı. Arap dünyasının Newsweek"i konumundakı El Va- sat dergisi. Yemen yetkılilennın ABD ithamlanna cevabı ile "Afganistan'daki savaş çözüm değildir" diyen Suriye De\ let Başkanı BeşirEsad'ın sözlerini kapak yaptı. Mu- halif gazeteler bu kadar sakin değıl: daha sert manşetler- le Amerika'yı kınıyorlar. Arap basınının tümü, şu ya da buşekilde "devletterörü" devimini kullanmayı yeğliyor. Bu. biryandan tsrailın Filistinlilere yönelik vahşi sal- dınlannı: öte yandan ABD'nin Afganıstan ve bölgedeki acımasız bombalama olay lannı eleştiri anlamına geliyor. Her gazete. mutlaka Israil vahşetini bırinci \e üçüncü say- fadan büyük puntolarla. kanh görüntülerle \eriyor. Hem ABD"ye. hem halka iki farklı mesaj ıçeriyor bu haberler. El \Vafd gazetesi, Amerika'nın bölge \e Afganistan'daki uzun vadeli ve kalıcı planlannı açıklıyor. El Usbu'u ga- zetesi. Filistin ve Afganistan'daki sivil kurbanlann kanh görüntülerini manşete çıkanp. "Busluönün- de diz çökmeyeceğiz. Kanımız 0 kadar ucuzdeğil!" şeklinde başyazı yayımlıyor. Bu arada muhalifbasın. geçmişte Afganıstan'ı iş- /*" gal eden Rus komutanlanyla yapılan söyleşilere geniş yer veriyorlar. ABD'ye dolaylı mesaj' Bu bataktan çıkamaya- caksın, başan şansın yok! Ladin'in "Cihatfetvasrnın Arap dün- " yası ile Suudi Arabistan "daki din alımleri arasında yarattığı tartışmalar ile bilgısa- yarlarda yeni "Bin Ladin \irüsü" hakkın- dakı haberlere kadaraynntılarbulmakmüm- 1 kün. Dahası. küçük tirajlı El Hamse isimli ga- * zetenin "Bin Ladin'i kaplan suretinde göste- ren resimli manşeti" bir hafta boyunca bayi- lerde asılı kaldı. "Biyolojik silahlar Amerika'dan" Mısır Roz-el Yusuf dergisi. 27 Ekim-2 Kastm 2001 tarihli kapak habennde bombay 1 patlattı. İş- te spotlan: "Bin Ladin. Mtsır/Luksor katlianun- da bivolojik silah kullandı. Amerikan ve Banlı şir- ketler. terörisdere bivolojik silahlar sattı. El Kaide örgütünün eiebaşL MOSSAD aja- nından nükleer silah satın akü. El Cezire teievizyonu ile istihbarat örgütleri ara- sındakişüphefi ilişki. Mtsır ElCihad ör- gütü militanlarına gemi kaçırma eğiti- miverdi" Arap basın dünyasının duayeni Mu- hammed Hasaneyn Hevkel bir süredir V'ıchet Nazar (Görüşler I adlı aylık bir dergi çıkanyor. Ekim sayısındaki dos- ya. New York olayı. Pentagon ve CIA yetkililerinin gizli raporlan. a\Tintıla- nyla yayımlandı. "AsvTnmetricaJ VVar" (Orantısız Çarpık Sa\aş) başlıklı ra- poru değerlendiren kurt gazeteci yazı- yor: "Yepyeni bir savaşla karşı kar- şıvayız. Kural tanımavan, nereden nasd geleceği belli olmayan bir teh- likenin hedefı Amerika, sözde te- röıie mücadelesinde ağır kavıplar verecek, ağır bedeller ödeveeektir. Başta .ABD olmak üzere, komü- nisttehlikevi önlemekamacıy la ör- gütlevip. eğittikleri zavallı Arap gençlerini cihat için Afganistan'a gönderen bütün sistemler (devlet- ler): işleri bittiğinde. bunlan terö- rist suçlamasıvla cezaevlerine h- kavan sistemlerin ta kendileridir. ABD, kuraisız bu savaşta, çok ül- kenin ve çok insanuı hayaonı sön- dürecektir. Bu haliyle, 0 çok kü- çümsediği L çüncü Dünya ülkele- rindeki diktatöriülderûı derecesi- ne inecektir. Kısaca, New York'ta- ki yangına misiDeme yapmaya ka- raıiı Amerika, dümayi aleiebo- ğacaktır." El Cezire telev izyonu. haber ve açık oturumlarda çok seyirci top- luyor. İzledığim üç programa Ce- zayir. Malezya. Katar. Urdün, Su- riye. Tunus % e Sudan'dan izleyıci- ler telefonla katıldılar. Hepsinin buluştuğu nokta: ".ABD,terörko- nusunda çifte standart uvguluyor. Filistinlileri katleden İsrail durur- ken, .Aiganistan'a bomba jağdır- mak inandıncı değil. Amerika, böl- geyeheyulagibi geü>or. Süperdev - letlerin çıkarçanşmalannda,Arap veİslam âlemi mağdur olacak.Ne» Vörk'takievieminarkasında MOS- SAD ajanlan >ar, v s." BİTTİ 4. ULUSLARARASI SİNEMA - TARİH BULUŞMASI 4 INTERNATIONAL MEETING 0F 16-23 KASIM NOVEMBER CINEMA & HISTORY 2001 "Hoşgörüsüzlük ve Insan Hakları" * 38 Ülke • 96 Yönetmen • 107 Film • Konuşmalar • Özel Gösteriler • Paneller • Sergiler [ T ü m g ö s t e r i m v e e t k i n l i k l e r ü c r e t s i z d ı r ] Ana Sponsor T.C. BAŞBAKANLIK TANITMA FONL [T.C. KÜLTÜR • BAKANLIĞI İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 3 E L E D 1 1 ! E S I U R A R T avnıtlırys loıllııt ufnıH Crançaıs Hollanda Bafkonsolosluğu Potonya Ba^Konsolosfuğu »» rursaA.com B e y o ğ l u A l k a z a r • B e y o ğ l u A t l a s • L e v e n t S i n e m a T u r s a k • A K M • A l m a n K u l t ü r M e r k e z i • F r a n s ı z K ü l t i i r M e r k e z i • B ı l g ı Ü n ı v e r s i t e s ı • B o ğ a z ı ç ı Ü n i v e r s i t e s i Eu ılan ClimhUPİyet :n degerlı katkılamla yayınlanmakîacır Ahmet Han'dan değerlendirme Afganıstan'da mücadele yenibaşladı • Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Ahmet Han, Taleban'ın ABD'yi, iyi bildiği gerilla savaşına çekmeye çalıştığını belirterek "Kâbil'de Taleban ABD'yi dağa çekip dersini verecek anlamına gelmiyor" dedi. HATİCE TL'NCER Kuzey Ittifakı'na bağlı güçler, ABD'nin uyansına karşın başkent KâbiJ'i ele geçirdikten sonra Taleban'ın kalesi Kandahar'a doğru ilerliyor. Uluslararası kamuoyu bir yandan Kuzey tttifakj'na bağlı güçlenn ele geçirdiği kentlerde girebileceğı sert tutumdan endişe ederken bir yandan da yeni bir sıyasi yapı için seçenekJer değerlendıriliyor. Bilgi Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim görevlilerinden Ahmet Han, Afganistan'daki son gelişmeleri Cumhumet'e değerlendirirken "Taleban savaşı kendi bfldiği ve başarüı olduğu biçime dönüştürmek için önlem aJdı. Peştulann eddn olduğu kenrlere doğru çeküdi. KenrJeri efande tutma konusunda ısrarcı olmayacak. Kuzey fttifakı'nın kenüere girmesL Taleban'ın işine gelir. Zafen insan. Taleban'ın ciddiye aldığı bir unsurdeğU" dedi. Taleban'ın 23 yıllık gerilla deneyimi olduğunu anımsatan Ahmet Han, "Mücadele yeni başladı" diye konuştu. Ahmet Han'ın sorulanmıza yanıtlan şöyle: - Kuzev' İttifakı "dur" dinlemhor™ - Kuzey îttifala'nın "uslu çocuk" olup Kâbil'in kuzeyinde duracağı, "doğal suuriannı'' uygar dünya siyasal çözümü dikte edene kadar ihlal etmeyeceğını öne sürmek ancak temenni olabilırdi. İttıfak'm merkezi koordinasyon sıstemı, hiyerarşi yok. Türkıye'nin gönderdiği 90 kişılik özel güç de bunlar arasında bulunmayan koordinasyonu sağlayacakör. Kuzev İttifakı bölüneblllr' - Neden Kuzev İttifakı her an dağüacak gibi değerlendirUivx>r? - Kuzey ittifakı, Taleban karşısında başansızlık üzerine, yani ortak düşman üzerine kurulu. Aralanndakı aynlıkJann en hafifi 'Ş-önetim felsefesi r 'ne ilişkin olanı. Buradaki tercih, -Radikal İslamcılara karşı İslamcı radikaüeri destekleyetinı. Çiinkü onlar muhtemelen özgür dünyanın merkezine saldıracak' kadar fanatik değÛler' 1 gıbı bir önerme üstünde duruyor. - Afgan halkı için yapılan bir şey yok yanL. - Bugün gelınen noktada ortak tehdit algısının uyandırdığı dehşet asgari düzeye inmiştir. Demek ki artık ortak tehdit algısının yarattığı bağlar zayıflama eğiliminde olabilirler. Elinde üllcenin yüzde 10'u kalmış olan Kuzey Irn'fala, şimdi AED'nin havadan desteği ile üÜcenin yüzde 60'ını kontrol etmektedir. Artık paylaşılmaya değer bir pasta vardır. Bağlann yeniden gözden geçirilmesi için de sebep vardır. - Yani ABD'nin ve Baü'nın siyasi çözümlerine djreaebilirlerıni? - Böyle bir ortamda taraflann en az biri, muhtemelen birkaçı söz konusu çatışmanın çözümünü namlunun ucunda arayabilir. Bu aynı dinamiğin Kuzey İttifakı "nı önümüzdeki dönemde bir arada kalmaya zorlayacak tek etmene dönüşme ihtimali de elbette göz ardı edihnemelı. Zaten alelacele Kâbil'e girmiş olmalan da özellikle Batılı güçler başta olmak üzere uluslararası kamuoyuna "Ülkede bir siyasi boşluk >"oktur" mesaj ı vermeye yöneliktir. Anlamı siyasi boşluk olmadığından, dışandan "kral itbali" yöntemi ile çözümüne de gereksınım bulunmadığıdır. - Pakistan Devlet Başkanı Müşerref ve Zahir Şah bu iierievişten hoşnutsuzluklannı dile getirdfler» - Pervez Müşerref, Pakistan'ın yıllarca kaynak aktarmak suretiyle besleyip bugünkü hale getirdiği Taleban kartının ülkenin elinden kaçmasını ve bir anda yok edihnesini 'içine sndiremez". Bu gelişmeyle Pakistan içerisinde önemli bir etnik grubu oluşturan Peştulann "bağımsızak'' iddialan gündeme geîebilir. Zahir Şah da Kuzey Ittifakı'nın Kâbil'e girerek vermeye çalıştığı "Siyasi boşluk yoktur" mesajının mayasınm tutmasından çekiniyor. Rabbani seçeneğl Afganistan'ın resmi olarak tanınan devlet başkanı Rabbani'nin, Kâbil'de hızla bir Loya Jirga (Kabile Meclisi) toplayarak meşru bir zemin sağlamaya çalışması olasıdır. Bu iki alternatif de Afganistan'ın bugünkü sınırlan içinde tutacak gibi gözükmüyor. Eğer üçüncü bir alternatif üretilemezse "Siyasal coğraryanın muhazafasında sonın çıkabflecektir" demek yanlış olmaz. - Afganistan'daki kabile düzeni de savaşm şekh' üzerinde etkili mi? - Afgan dediğimiz, yani Peştulan kastediyoruz, yabancı askerlerin görüntüsüne tahammül edemeyen bir halk. Bunun ideolojik altyapısı da yoktur. "Benim dağunda sen yürüyemezsin" der, o kadar. Bunu BM'nin Afganistan özel temsilcisi Lahdar Brahimi de ifade ediyor. Konar-göçerdirler ve sınırlann bir anlamı yoktur. Pakistan-Afganistan sınınndaki kabileleri ayırmak mümkün değil. Bazen ailelenn, kabilelerden daha geniş olduğu görülür.