Katalog

SAYFA CUMHURlYET 17 AĞUSTOS 2000 PERŞEMBE 8 HABERLER 17 Ağustos depremi sonrasında kalıcı çözümler üretemeyen devletin, yardımlan iyi değerlendiremediği savunuluyor Gerçek cankaybı saklandı• Büyük Marmara depremi sonrasında yardım çalışmalannda yetersiz kalan devlet ve hükümtet, yoğun eleştirilere hedef oldu. Sosyal Güvenlik yasası'nı TBMM'de hLZİa geçiren hükûmetin yardım kampanyalannda toplanan bağışlan dagLttığı kurumlar da tartışmalan beraberinde getirdi. Depremde yaşamını kaybeden yurttaşlann gerçek sayısını belirleyemeyen ya da açıklamayan hükrümetirı kalıcı konut sorununu çözümleyememesi de hâlâ çadırda yaşayan y aklaşık 27 bin yurttaşın gelecegini belirsiz kılıyor. MUTLUSERELt ANKARA -17 Ağustos depremi, bü- tûn ohımsuzluklannın yanı sıra devletin ve hükümetın içinde bulımduğu aczi de gözler önüne serdi. Toplumun tüm ke- simlennin dikkatlerini depreme yönelt- tiği sırada yoğun eleştirilere hedef olan Sosyal Güvenlik Yasası'nı apar topar TBMM'den geçiren hükiimet, deprem- zedeler için ise sözde yaıdım toplayıp bunu yandaşlanna dağıtmakla ve çok sa- yıdaihaleyapmaklakaldı. Depremde ya- şamlannı yitirenlenn gerçek sayısı hâlâ belirlenemedi ya da belırlenmek isten- medi. Toplanan yardımlann yaklaşık 50 triryonlukbirbölümü "geçaci" olarak dü- şünülen ve geri dönüşümlü olarak kulla- nılması mümkün olmayan prefabrike ko- nutlar için harcandı. Kahcı konut soru- nu hâlâ çözûlemediği için, depremzede- lerin büyük bölümü bu kışı da çadırda geçirme tehlikesiyle karşı karşıya. Dep- rem bölgesinde halen çadırlarda yaşayan 26 bin 729 yurttaş bulunuyor. 20. yüzyılda yaşanan en büyük fela- ketlerden biri olarak kabul edilen 17 Ağustos depremi, Türkiye'nin ekono- mik, sosyal ve politik yapısuıı derinden etkiledi. Olayın boyutlannın büyüklüğü- ne ve ciddiyetine karşın hükümet bunu değerlendiremedi. Kurumlann kendi bünyelerinde oluşturduklan "krizmasa- lan", birsüre sonra "krize" neden olma- ya başladı. Olağanüstü durumlarda bü- yük görevlerin düştüğü Kızılay, Sivil Sa- vunma Genel Müdürlüğü, Afet Işleri Ge- nel Müdürlüğü gibi kurumlar son dere- ce yetersiz kalırken bu kurumlann yap- malan gereken işler sivil örgütler tarafın- dan yerine getirildi. Depremin ve yakınlanru yitirmenin ilk şokunu atlatan yurttaşlar, bundan sonra yaşam savaşı içine girdiler. Açıkta kalan yüzbinlerce insan için ilk günlerde bir türlü bannma sorunu çözülemedi. Hükü- met bu arada "kaba konut mu-geçici ko- nut mu" tartışmasına girdi. Prefabrllce konut Ihalelerf Geçici konuta karşı çıkan hükûmetin azledilen bakanı Sadi Somuncuoğtu, Ba- yındırlık ve tskân Bakanı Koray Aydm ile girdiği tartışmadan yenik çıktı. 30 metre- kare büyüklüğünde, yaklaşık 30 bin adet prefabrike konut projesi "rant" kapısı ola- rak değerlendırildi ve ihalelerin büyük bö- lümü iktidar partilerinin yandaşlan ara- sında paylaşonldı. Başbakanlık Kriz Yö- netım Merkezi'nden aktanlan yaklaşık 121 trilyon liramn yaklaşık 50 trilyon li- ralık bölümü, prefabrike geçici iskân ko- nutlan ve geçici idare binalannın avans ve hakedış ödemelerine harcandı. Bayınduiık ve İskân Bakanlığı'nm i- mar alanıyla ilgili olarak çeşitli yönetme- lik değişiklikleri yaptı. Depreme daya- nıklı yapı üretmek iddiasıyla başlatılan " Yapı DÜenetimi ve Sonunluluk Yasa Ta- sansr ve buna bağlı olarak 3458 sayılı "Mühendislik Mimarük Hakkında Ya- sa", 6235 sayılı TMMOB Yasası, Dev- let îhale Yasası gibi yasa değişiklikleri KHK'lerle yapılmaya çalışıldı. Hükü- met, toplumun tüm kesimlerinin dikkat- lerini depreme yönelttiği bir zamanda, yoğun biçimde eleştirilen sosyal güven- lik ve gerçek amacuıdan tamamen uzak- laşan af yasalannı TBMM'den geçirme- yi depremle ilgili yasal düzenlemeler yapmaya yeğledi. Ağır kış koşullanm, çadırlarda geçir- mek zorunda kalan binlerce yurttaş bu kez başka sorunlarla karşı karşıya kaldı. Tüp patlaması nedeniyle yangınlann çık- tığı çadırlarda bebekler yaşamını yitirdi; soğuktan donanlar, çeşitli hastalıklara yenik düşenler oldu. Çadırlarda kalan yurttaşlann bir bölümü, zorla biten pre- fabrike konutlara yerleştirildi. Çadırlar- da kalan yurttaşlara yapılan yemek ve erzak yardımı bir süre sonra kesildi. Ka- lıcı konut için girişimlere ise yaklaşık 7- 8 ay sonra başlandı. Baymdırlık ve İskân Bakanlığı ile Toplu Konut Idaresi (TO- Kİ) tarafindan yürütülen kalıcı konut iha- leleri de tıpkı prefabrike konut ihaleleri gibi "rant" aracı olarak kabul edildi. Ka- lıcı konut ihalelerinin büyük bölümü de yaptıklan evler depremde yerle bir oldu- ğu için, halen haklannda davalann yürii- tüldüğü bazı şirketlere verildi. Harcamalar Başbakanlık Kriz Merkezi'nden alı- nan bilgiye göre, deprem nedeniyle ya- pılan harcamalar için Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi'nden 120 trilyon 500 milyar lira aktanldı. 204 milyar 771 mil- yon liralık faiz geliriyle birlikte 120 tril- yon 704 milyar 771 milyon liraya ulaşan bu paranın harcandığı yerler şöyle: * Prefabrike geçici iskân konutian a- vans ve hakediş ödemeleri: 46 trilyon 329 milyar 923 milyon lira. • Prefabrike geçici idare binalan ve okul inşaatı avans ödemeleri: 3 trilyon 650 milyar 996 milyon lira. • Maltepe Vergi Dairesfne firmalann yüzde 30 avans tutan, yüzde 07.5 damga pulu ödemesi: 112 mihar 663 milyon lira. • lller Bankası Genel Müdürİüğü'ne harita planı ve içme suyu: 47 trilyon 539 milyar 500 milyon lira. • 4% adet geçici iskân konutu işgücü satm alınması: 34 miryar 119 mflyon lira. • Karayollan Genel Müdürlüğü enkaz kaldırma ödeneği: 19 trilyon lira. • Kocaeli Valiliği enkaz kakürma öde- neği: 1 triryon 10 milyar lira. • A. R. Akasoy Denizcilik Sanayi AŞ nakil ödeneği: 88 milyar 765 milyon lira. • Levent Denizcilik Tıcaret AŞ nakil ödeneği: 56 milyar 271 milyon Hra. • Andon Denizcilik Ticaret AŞ nakil ödeneği: 51 milyar 271 milyon lira. • Molrvya Denizcilik Tıcaret A.Ş. na- kü ödeneği: 28 milyar 551 milyon lira. • Kıran Makine ve Gemı Sanayi nav- lun ücreti: 28 milyar 550 milyon lira. • Başkent Ünrversitesi Hastanea 200 adet prefabrike konut imalat bedeii: 145 milyar 782 milyon lira. RAKAM,'LARLA DEPREM En çok can ve mal kaybı Kocaeli'ndetstanbul Haber Servi- si - Afet Bölge Koordi- natörlüğü'nce yapılan belirlemelere göre ts- tanbul dışındaki i1lerde toplam 16 bin 899 kişi yaşamını yitirirken 5 bin 252 kişi yaralandı. 9 bin 477 kişinin yaşamı- nı yitirdiği Kocaeli'nde can kayıplannın 5 bin 383'ü Gölcük'te tespit edildi. Can kaybı daflıiımı Sakarya: 3 bin 890 ölü, 5 bin 180yaralı. Yalova: 2 bin 504 ölü, 4 bin 529 yaralı. Bohı: 48 ölü, 355 ya- ralı. Dûzce: 980 ölü, 3 bin 836 yaralı. Hasar durumu Afet Bölge Koordina- törlüğü verilerine göre, bölgede deprem nede- niyle 285 bin 211 konut ve 42 bin 902 işyeri ha- sarlı dunıma geldi. Bu- nun, illere göre dağılımı şöyle: Kocaeli: 34 bin 275 konut ve 5 bin 474 işye- ri ağır, 40 bin 460 konut ve 5 bin 726 işyeri orta, 45 bin 86 konut ve 6 bin 138 işyeri de az hasarlı. Sakarya: 24 bin 687 konut ve 5 bin 146 işye- ri ağır, 18 bin 406 konut ve 3 bin 764 işyeri orta, 27 bin 239 konut ve 2 bin 699 işyeri de az ha- sarlı. Yalova: 13 bin 895 ko- nut ve 751 işyeri ağır, 14 bin 590 konut ve bin 159 işyeri orta, 11 bin 670 konut ve bin 885 iş- yeri de hafıf hasarlı. Bohı: 2 bin 374 konut ve 217 işyeri ağır, 6 bin 68 konut ve 911 işyeri orta, 5 bin 757 konut ve 1016 işyeri hafif hasarlı. Düzce: 16 bin 666 ko- nut ve 3 bin 837 işyeri ağır, 10 bin 968 konut ve 2 bin 573 işyeri orta ve 13 bin 70 konut ile 1606 işyeri de ağır hasarlı. Hak sahlpllği Depremde ev ve işye- rini kaybeden, ağır ya da orta hasarlı konut ve iş- yeri bulunan depremze- delerin hak sahıplıği ko- nusunda yapılan çalış- mada, vatandaşlann be- yanı ve Afet Bölge Ko- ordinatörlüğü'ne verdi- ği taahhütnameler esas kabul edildi. Öngörülen sürede ev- rakını ve taahhütnameyi' eksiksiz veren ağır ha- sarlı konut ve işyerine sahip 23 bin 409 kişi Kocaeli'de, 12 bin 582 kişi Sakarya'da, bin 748 kişi Bolu'da, 7 bin 685 kişi Yalova'da ve 12 bin 611 kişi de Düzce'de hak sahibi kabul edildi. Orta hasarlı konut ve ışyerleri için verilen ta- ahhütnamelere göre de, Kocaeli'nde 24 bin 642, Sakarya'da 9 bin 649, Bolu'da 3 bin 901, Yalo- va'da 7 bin 919 ve Düz- ce'de de 5 bin 904 kişi hak sahibi sayıldı. Buna göre toplam 110 bin 50 kişi hak sahibi olarak belirlendi. Enkaz kaldırma çalışmaları Ağır hasarlı binalann çökertilmesi ve yıkık bi- nalann da enkazının kaldınlması işlemi, Türk ve yabancı firma- lara ihale edilerek başla- tıldı. Geçen bir yılda, toplam 2 bin 312 bina olduğu gibi duruyor. Kocaeli'nde yıkık ya da ağır hasarlı 6 bin 172 bi- nadan 5 bin 794'ü, Sa- karya'da 6 bin 781 oina- dan 6 bin 61 'i, Yalova'da 18 bin 349 binadan 17 bin 174'ü, Bolu'da 473 binadan 434'ü ve Düz- ce'de de 3 bin 710 bina- dan tamamı çökertildi. Prefabrike konutlar Depremden sonra ka- mu ile özel sektör kuru- luşlannca Kocaeli'de 16 bin 89, Sakarya'da 10 bin 272, Düzce'de 6 bin 691, Yalova'da 5 bin 678 ve Bolu'da da 3 bin 886 prefabrike konut yaptı- nldı. Bölgede yaptınlan konutlar için başvuruda bulunan 42 bin 34 aile- den, Kocaeli'de 15 bin 485, Sakarya'da 9 bin 757, Düzce'de 6 bin 691,Yalova'da6bin625 ve Bolu'da 3 bin 863 ol- mak üzere, toplam 41 bin 241 aileye geçici ba- nnma imkânı sağlandı. Yardımlar Bölgede yaşanan afet dolayısıyla, hükümet çeşitli kalemler adı al- tında yardun ödemele- rinde bulunmayı karar- laştırdı. Böylece, dep- remzedelere her ay ba- nnma yardımı adı altın- da 100'er milyon, bir defaya özgü olarak da, 600 milyon liralık ona- nm ve 750'şer milyon liralık can kaybı, deği- şen oranlarda da işyeri ve sakatlık yardımlan verilmeye başlandı. Bu- na göre bir yıl içinde depremzedelere toplam 67 trilyon 656 milyar 250 milyon lira yardım sağlandı. 17 Ağustos Marmara depreminden tstanbul'un en çok etkilenen bölgesi olan Avcılar'da yaklaşık 200 kişi, depremde yaşamlannı yıtirenler anısına yürüdü. Vatandaşlann "Geleceğimi Istiyonraı" yazüı siyah tişörtler gherek katıldığı yürüyüş, depremde 9 kjşinio yaşanum yitirdiği Aydoğan Apartmanı'na karanfil bırakılmasıyla sonaerdi (Fotograf: ÖZLEM GÜVEMLİ) Avcılar halkı, belediye başkanını gerekli ilgiyi göstermemekle suçladı Yurttaşlar ölenler için yürüdü Istanbul Haber Servisi - Istan- bul'un depremden en çok etkile- nen bölgesi Avcılar'da, 17 Ağus- tos depreminin yıldönümü nede- niyle düzenlenen çeşitli etkinlik- lerle, depremde yaşamlannı yiti- renler anıldı. Siyasi parti ve sivil toplum örgütlerince yapılan de- ğerlendirme ve açıklamalarda ise Marmara'daki olası depreme kar- şı hazırlıklı olunması istendi. Avcılar Belediyesi ile aralannda ADD, ÇYDD ve AKUT'un da bu- lunduğu çok sayıda sivil örgütün oluşturduğu Avcılar Sivil Toplum Örgütleri Platformu'nun birlikte düzenlediği tören, saat 11.00'de Atatürk Parkı'nda, depremde ölen- lerin anısına saygı duruşu ile baş- ladı. Avcılar Belediye Başkam Mustafa Değirmenci, Kaymakam Vekıli Mustafa Dirik ile sivil top- lum kuruluşlannı oluşturan dernek temsilcilerinin Atatürk Anıtı'na çelenk bırakmasının ardından, yaklaşık 200 kişi, depremde 9 ki- şinin yaşamını yitirdiği ve yıkılan en büyük bina olan Gümüşpala MahaÜesi'ndeki Aydoğan Apart- manı'na doğru yürüyüşe geçtiler. "Geleceğimi lstiyorum" yazılı ti- şörtlerle yürüyen halk "Silahlan- maya değfl depremebütçe","Yeni- den vapüanmada söz hakkı istiyo- rum" ve "Sorumlular yargı önü- ne" yazıh dövızler taşıdılar. Değlrmenci ıslıklandı Belediye Başkanı Değirmen- ci'nin ıslıklarla protesto edildiği yürüyüş, taşınan karanfıllerin Ay- doğan Apartmanı'nın bulunduğu alana bırakılmasıyla son buldu. Yurttaşlar, yürüyüş boyunca Mustafa Değirmenci'ye "gerekli ilgiyi gönnedikleri''nden şikâyet ettiler. Değirmenci de "Afet Yasa- sı" ile tüm yetkilerinin ellerinden almdığını belirterek "Biz durum- dan görev çıkararak çahşmalan- mızı yûrûttûk" diye konuştu. Siyasi parti, sivil toplum örgü- tü ve meslek odalan temsilcileri de yazılı açıklama yaparak depremin 1. yıldönümünü değerlendirdiler. Emeğin Partisi Genel Başkanı Le- vent Tüzel, depremde ne kadar in- sanın yaşamını yitirdiğinin gerçek rakamlanyla açıklanmadığını be- lirterek, depremdekı aşın can kay- bının sorumlulannın da yargı önü- ne çıkanlmadığma dikkat çekti. KESK Merkez Yürütme Kuru- lu Üyesi Cengiz Uzuner, 17 Ağus- tos depreminin sadece bir bölgeyi değil, tüm sistemi sarstıgını kay- dederek, konuyla ilgili bütün ta- raflann, meslek odalannın, bilim ınsanlannm, shil toplum kuruluş- lannın ve demokratik kitle örgüt- lerinin görüş ve önerilerinin ortak- laştınlması ve deprem sonrası ya- pılacak çalışmalarda ve yeni bir depreme hazırhk noktasında bir- Rl DERNI STANBUL SUBESİ IHD'den deprem açıkloması İnsan Haklan Derneği (İHD) üyeleri, 17Ağustos depreminin yıldönümü nede- niyle dernek binasına siyah bayrak asu. Siyah kryafetjer giyerek bayrağuı önünde toplanan insan haklan savunuculan adma konuşan İHD Genel Baş- kanı Hüsnü Öndüİ, bugün deprem bölgesinde olacaklannı belirterek "Tüm yurttaşlan bu tür acüarın yeniden yaşanmaması için uyumamaya çağınyoruz" dedi. İHD İstanbul Şubesi Başkanı Avukat Eren Keskin de dene- ttmsiz yapılann, kaçak inşaatlann ve yapılaşma sektöriinde dönen rüşverlerin 17 Ağustos'u getirdiğini söyle- di Keskin "Bir yd boyunca dile getirdiğüniz taleplerimizi, depremin yan yana getirdiği \v umutia birleştirdiği shil toplum kuruhışlanyla birfikte ifade etmeye devam edeceğiz" diye konuştu. (KADER TUĞLA) likte hareket edilmesi gerektiğini vurguladı. istanbul Tabip Odası Basın Söz- cüsü RrfatYücel de depremin üze- rinden 1 yılgeçmesine karşm Sağ- lık Bakanlığı'nm sağlık çalışanla- nna ve halka güven verecek bir hazırlık yapmadığmı bildirdi. Yü- cel, "Zaman tstanbul'un aleyhine işlemektedir" dedi. îşçi Partisi Genel Başkan Yar- dnncısı Hıdır Hokka da 17 Ağus- tos depremindeki onbinlerce can kaybmdan özelleştirmeci iktidar- lann sorumlu olduğunu bildirdi. 2000 Yıh Dünya Kadın Yürü- yüşü Türkiye Koordinasyonu adı- na yazılı açıklama yapan Nevin Kaplan da depremin yarattığı yok- sulluğun çilesinin neredeyse tama- mını kadmlann çektiğini kaydetti. Doğa ile Banş Demeği Başka- m Yüksel Üstûn, tüm Marmara fayılanmn büyük bir deprem ris- kine karşı hazır olması gerektiği- ni bildirdi. Bizim Ülke Derneği de halka açık binalann depre- me karşı denetlenmesi ve uzman görüşünün yer al- dığıraporlanngirişine ko- nulması isteğiyle topladı- ğı imzalan, Başbakan Bü- lent Ecevit'e gönderdi. Blldlıi yayımlandı îstanbul Deprem Çalış- ma Grubu da 17 Ağustos depremiyle ilgili bir bildiri yayımladı. Büdiride özetle şu görüşlere yer verildi: • tstanbul'daki yapı sto- ku yeterli ve teknik özel- liklere sahip değildir. • Yapılan sağlamlaştır- ma işi 15 yılda bitirilemez. Sağlamlaştırma yapılsa bile depreme karşı garan- ti verilemez. • Devlet önlemlerde yönlendirici olmalıdır. TEMA Vakfı, depremde yaşamını yitiren her bir.ca- nın anısına "Bir fidan dik- kampanyası başlattı.me 10 bin kişi için 10 bin fıdan dikmeyi amaçlayan kam- panya, Tekirdağ'da "17 AğustosOrmanı" kuracak. Avcılar en hasarlı bölge Depremin îstanbul'daki bilançosu ağır tstanbul Haber Servisi - Başta Adapazan, Kocaeli, Yalova olmak üzere tüm Marmara'yı sarsan 17 Ağustos depreminin Istanbul'a da fa- rurası ağır oldu. Gölcük merkezli depremde İstanbul'da 454 kişi yaşamını yitirdi. Gölcük, Adapazan, Kocaeli, Yalova'dan getirilen yara- lılardan yaşamlannı yitirenlerle bu sayı 981 'e çıktı. İstanbul 'da depremden en çok Avcılar il- çesi zarar gördü. Ilçede toplam 270 kişi yaşa- mını yitirdi. Kentte 35 bin 94O'ı konut, 5 bin 24O'ı işye- ri olmak üzere toplam 41 bin 180 konut ve iş- yeri, az, orta ve ağır derecede hasar gördü. 81 ... binanm enkaz ^valine geldiği kentte 409 bina J için yıkılması'yönünde rapor ve'nidı. Bunlar-"'..' dan 220'sinin yıkımı gerçekleştirildi. Ofcullar ve dlfler kurumlar tstanbul'da bulunan 3 bin 171 okuldan 820'si hasar gördü. Okullardan 689'u hafıf hasar, 118'i orta hasar, 13'ü ağır hasar aldı. Kent ge- nelinde sadece 57 okulun takviye projeleri ya- pıldı. 17 Ağustos ve 12 Kasım depremjermde 62 sağlık lcurumu hasar aldı. Tetkik çalışmala- n yapılan cami, mescit, Kuran kursu, huzurev- leri, çocuk yuvalan, öğrenci yurtlan, saray, müze ve emniyet binalannın bin 561 'inde ha- sar tespit edildi. Valilik bu binalann onanm ve takviyeleri için Ankara'dan 40.9 trilyon lira ödenek istedi. 1.5 trilyon Hra topiandı İstanbul Valiliği açtığı yardun hesabında l .5 trilyon lira bağış topladı. Depremin yol açbğı büyük hasardan 18 bin 162 aile doğrudan et- kilenirken kamu binalan ve sosyal tesislerde İstanbul ve diğer illerden toplam 417 aile mi- safir edildi. Depremin hemen sonrasmda 364 aileye 300'er milyon lira ödeme yapıldı. Afet- zedelere bannma yardımı olarak aydalOOmil- . yon lira, onanm yardımı olarak da bir defalı- ğma mahsus olmak üzere 600milyon lira öden- di. Ağn" hasarlı işyeri sahiplerine 500 milyon lira, orta hasarlı işyeri sahiplerine 350 milyon lira, hafıf hasarlı işyeri sahiplerine 200 milyon lira, birinci derecede özürlü depremzedelere 500 milyon lira, ikinci derece özürlü deprem- zedelere 300 milyon lira, hayatını kaybedenle- rin yakınlanna 750 mih/on lira ödeme yapıldı. i Basvuru tarihi tartısmalı Deprem tazminatı için bugün son gün tstanbul Haber Servisi - Depremzedelerin, idarenin hizmet kusuru nedeniyle uğradıklan maddi ve manevi zarann giderimi amacıyla yerel yönetimler veya merkezi yönetime yapa- caklan başvuru hakkı bugün mesai saatı biti- minde sona eriyor. Buna göre yurttaşlann bu- gün mesai bitimine kadar ilgili idareye başvu- rarak zarann tazminini istemeleri gerekiyor. İdarenin olumsuz yanıt vermesi ya da 60 gün içinde dilekçelere cevap vermemesi halinde ise yurttaşlara idare mahkemelerinde dava aç- ma hakkı doğacak. istanbul Barosu Genel Sekreteri Mert Er Karagüfle mimarlar, müteahhitler ve teknik so- nımlular aleyhine mahkemelerde açılacak da- valar için ise hukukçulann son başvuru tarihi- ne ilişkin iki farklı görüş belirttiğini söyledi. Karagülle, "1 yıluk zamanaşımını kabul eden görüşe göre dava açma süresi 17 Ağustos mesai bitimi sona ermektedir, ancakadli tatflde oldu- ğumuz için dava açmak için son süre adü tati- lin bitiştarihi 12 Eylül mesai bitimi sona eriyor. İkinci görüşe göre ise binanın yıkıkhği andan itibaren 5 yühk dava açma süresi varcfar. Ancak konu tarüşmah olduğu için davanm en son bu- gün acıhnası daha j-ararh olacakûr" dedi.