Katalog

SAYFA CUMHURİYET 21 HAZİRAN 2000 ÇARŞAMBA 14 i l L J I \ kultur@cumhuriyet.com.tr Arük kimse turnelerdeyeni mekâna uyum sağlamaktan ve dekor taşımaktan şikâyet etmeyecek (Wilson'dan'sihirli sahne kutusu'* Kûhûr Servisi- Ünlü Amerikalı yönetmen Robert Wilson 'rransparancamdan birkutu'nun içine yerleş- tirdiği sahne ile izleyenlerin müzik, tiyatro ve resmi aynı anda algılayabildikleri görsel bir ortam yarattı. Dünyada eşi bulunmayan bu 'sihirti kntu'nun ilk gös- terisi ise, Singapur'da düzenlenen ve 25 ülkeden 30 ya- pırnm katıldığı '2000 yılı Sanatiar FestivaM'nde sergi- lediği 'HotVVater' adîı proje ıdı. 28'e 24 metre eninde ve 8 metre yüksekliğindeki ta- şınabilir ve sökûlüp-monte edilebilir kafes, 600 kol- tuğu, 4 ayn çıkışıyla hem tiyatro hem de konser salo- nu olarak kullanılabiliyor. fçindeki dev Steinway pı- yano ve özel ışık ve ses efektleri ise transparan kafe- sin en önemli özellikleri. Carnegie HaU'da, Salz- burg'daki Spoieto'da çalarak ünlenen Amerikalı piyanist Tzimon Barto'nun Franz Iiszt'in yapıüannı seslendir- diği görsel konser 'Hot Wfr- ter'da, ortadaki sahneyi 600 kişilik koltuk çevreliyor. Pi- yanonun sesi; müziğin akı- şına göre değişen manzara fotoğraflan ve hayal ûrünü görüntülerin yer aldığı gör- sel efektler eşliğınde 'ku- ru'nun içini dolduruyor. Pi- yano ve piyanist, halk tara- fından görülmeyen su ener- jisi sayesinde yükselmeye başlıyor. O anda sahnede bir at beliriyor ve Wilson'ın tiyatrosuna uygun bıçımde, bir şövalye ata yaklaşıyor. tkisi ortada birleşiyor ve boşluğun içinden geçiyorlar. Işık sönüyor. Karanlık sihirli kutuyu kaphyor. Temmuz ayından itibaren Peter Stein'ın 21 saatlik 'Faust' oyununa ev sahipliği yapacak kafes için Wil- son şunlan söylüyor: "Arük kirnse dünya turneterin- de sürekli yeni mekânlara uyum sağlamaktan ve de- koru oradan buraya taşımaktan şikâyet edemeyecek. Kutunun içine bir sahne, bir meydan ya da bir plato monte etmek yeterii olacak. İnsanlar, en fazla orkest- ralanm ya da özel elektrik tesisarlannı yanlannda ge- tirmek zorunda kaiabüir. Bunun da fazia bir dert oia- cağmı sanmryorum." Royal Opera House Kaiser 'gemiyi terkediyor' Kültür Servisi- 18 aydanberi Royal Ope- ra House yöneticiliğini yapan Mkfaael Ka- iser önümûzdeki yıl görevinden aynlmayı düşünüyor. Kaiser'ın, Covent Garden'daki İ Â- tist atmosfer'den bıktığı ve yorulduğu için bu karan alması yeni birkarmaşa doğuraca- ğa benziyor. Opera House'da yönetim kurulundan bir yetkıli, Kaiser'ın gelecek sezon da görevi- ne devam edeceğini, ama daha sonra îngil- tere'deki sanat dünyasının en zor işlerinden biri olan bu görevi bırakacağını açıkladı. Royal Opera yönetim kurulu üyesi Mfc- hael Berkeley, bir sûreden ben Kaiser'ın ay- nlacağından haberdar olduklannı belirterek "Mkhael her zaman, bu gemiyi bir yere ka- dar geürmek için geldiğim ve 'zamanı gelin- ce' terk edeceğini açıkça söytemistL Kriz ha- findeki bir kurumuyeniden dûzenkdive can- landınfa. Onun yapmak istediği her şeyi tam anJamıyla yapamadığını düşünüyor, bu açı- dan üzühıyonım" diye konuştu. Kaiser, aralannda New York'taki Ameri- can Ballet Theatre da bulunmak üzere bir- çok önemli sanat kurumunda yöneticilik yap- tıktan sonra 1998 yılının Aralık ayında 'The Royal Opera House'ın yönetim kuruluna ka- nlmıştı. Geldiğinde, nrtınalı dört yıl geçir- Mkbael Kaiser yonerkfliği 'gereğinden uzun süre' sürdürdüğünü düşünüyor. miş olan Covent Garden neredeyse kapan- ma noktasma gelmişti ve büyük ekonomik problemlerle idarı aksaklıklar içindeydi. Ro- yal Opera'yı tam zamanında açması ve per- sonelle kurduğu birebir sıcak ıiışkı yüzün- den hemen benımsenen Kaiser, açıhştan son- ra ortaya çıkan teknik aksaklıklar ve bilet fi- yatlanndakı oynamalar yüzünden eleştirilme- ye başlandı. özellikle basın, Kaiser'a pek sempatik davranmadığı gibi düşmanca bir tavir içine girdi. lngiltere tarihinde hiç bir sanat kuru- mu bu kadar didik didik incelenmedi. Ka- iser'ın yönetim kurulundaki lord ve leydiler- le, başta da başkan Sir Cotin Southgate ile anlaşamadığı bilinıyordu, bu yüzden elitist tartışmalar da büyük boyutlara vardı. Şimdi yaşanan en büyük sorun ise Micha- el Kaiser'ın yerine geçecek nitelikte birinin bulunamaması. Eski yöneticilerden Micha- el Berkeley, daha uzun süre kalmayı düşü- nen birini aradıklannı belirtiyor. 2002 yılın- da müzik direktörü Bernard Haitink'in ye- rine geçecek olan Amerikalı Antonio Pap- pano ve gelecek yıl Royal Ballet' in sanat di- rektörü Anthony Doweü"ın yerinı alacak Avustralyalı RossSfretton'ın gelişi, Kaiser'ın yerine geçecek yöneticinin sanatsal kararla- n yenilere bırakarak sadece idari işler üze- rine yogunlaşmasına olanak sağlayacak. Kirlenme, kalan iz ve ruhun arınması 'Apartman Projesi'nde yine disiplinlerarası bir etkinlik: 'Temizlik Malzemeleri Dükkânı' AYŞEGÜLGÜÇHAN Asmalımescit'te Selda Asal'ın "Apartman Projesi'' olarak adlandır- dığı bir dizi etkinliğin üçüncü adımı- nı oluşturan ve "Temizlik Malzemele- ri Dükkânı" adını taşıyan sergı, 26 Ma- yıs-31 Temmuz 2000 tarihleri arasın- da gerçekleşiyor. Disiplinlerarası bir etkinlik olarak düşünülen "Temiztik Malzemeleri Dükkânı"nda ağırlığın yine de bırebır çağdaş sanann çeşidi dal- lannda etkinlik gösteren katılımcüar- da olduğunu görmek ilginç birgözlem ve postmodern dönemin disiplinlera- rasılık söylemi üzerine bir yeniden dü- şünme şansı gibi duruyor. Etkinliğe katılan çalışmalardan üçü, kaülımcılann önceki çalışmalanyla an- lamsal bir bütünlük oluşturması nede- niyle, bu sanatçılan izleyen sanat tü- keticileri açısından sevindirici bir de- neyim. Bu çalışmalardan ilki, Ali Akay'ın metniyle açıklık kazanan AK Akay-Seza Pafcer ortak çalışması. Pa- ker'e on beş yıl önce gönderilen ve Pa- sifık yerlilerinin dinsel ayinlerinden bir görünüm sergileyen bir fotoğrafın dijital baskıyla çoğaltılmasından olu- şan çalışmanm, simülasyon üzerine bir düşünüm olduğunu söylemek olası. Silinse de iz bırakan varfak Kirlenme, annma karşıtlığı üzerine kurgulanan fotografık çalışma, doğum öncesmde bile tinsel, an olan ınsanoğ- Uınun, yaşadıkça kutsallık yitimıne uğ- rayarak kirlendiğini, ayinin, ruhun an- nıp temizlenmesi işlevi üstlendiğini im- lıyor. Dinsel ayin ruhu temizlerken za- man içerisınde imgelerin yok olmaya başlamasıyla fotoğraf da ilk andaki an, beyaz haline dönmektedir. Böylelikle, dinsel ayinin ruhu dönüştürümüyle, fo- toğraf kâğıdının beyaza dönüşümü ara- sında kurulan analoji, yapıtın biçim, anlam dengesini kuruyor. Her dinsel ayinin, geçmişteki bir yaşanmışın simü- lasyonu olduğunun imlendiği çalışma, bu bilgiyı, anlamlı bir biçimde en so- mut simülasyon olan, beyazlamaya, im- geden annmaya başlamış fotoğrafın üzennde vererek yapıtın biçim, ıçe- rik/toz ilişkisini pekiştiriyor. Etkinlik içerisinde, tematikleriyle ba- ğıntılı iş ürettikleri gözlemlenen sanat- çılardan Mürüvvet Türkyılmaz, bir te- mizlik malzemesi olarak silgiyi seçmiş ve uzamda iki farklı alanda birer grup silginin yerleştirimine dayanan bir ça- lışma gerçekleştırmiş. Sanatçının önce- ki çalışmalan göz önüne alındığında, bu etkinlik için kurguladıgı yapıt biçim- sel açıdan büyük farklıhk olarak nite- lenebılecek bir tavır gibi görülebilir; ancak Türkyılmaz'ın sanaünın temel malzemesi olan yazıyla ve izle olan ilişkisi düşünüldüğünde, sanatçının en yerinde malzemeyi yeğledigi söylene- rser Selen'in "Yıka Beni" adlı kullanılmış bir kesenin, camekânda olmakla birlikte, göze batmayan bir köşeye yerleştiriminden oluşan işi, doğrudan sanatçının "bedensizleşme" temasına bağlanmasıyla dikkat çekiyor. bilir. Önceki çalışmalannda, yazı ara- cıhğı ile bireysel bellegini kolektıf bel- lekle buluşturan, ancak bu buluşma anı- nı kesinlememek amacıyla yazının oku- nurluğunu yok eden sanatçı, yazıyı bir ize dönüştürmekteydi. Son çalışması- nın malzemesi olan silgi aracılığıyla ise kesişen belleklerin silinmesi duru- munda bile, yazıdan daha belirsiz ol- makla birlikte, bırakhğı ize değinme- yi yeğliyor. "Yoldama" adını taşıyan yapıtın adın- daki retorik bir yandan -silgı, biçim aracılığıyla- okul günlerinin baskı ge- reçlerinden en temeline, ögrencinin var- Bugün veyarın tstanbul'da, cumartesigünü Gölcük-Değirmendere'de Avrupa müzik şenliği başhyor Kültür Servisi-2. Avrupa Müzik Şenliği, (Fete de la Musique) 21,22 ve 24 Haziran tarihlerinde tstanbul ve Gölcük-Değirmendere'de 54 yer- Ji, 4 yabancı grup ve sanatçının ka- tüımıyla bugün FransızKültür Mer- kezi'nde başlıyor. Avrupa'nın tüm kültür metropollerinde aynı anda başlayacak olan şenlik bugün ve ya- nn îstanbul'da, 24 Haziran'da ise Gölcük-Değirmendere'de gerçekle- şecek. Bugün Fransız KültürMerkezi'nde saat 20.00'de Jeshua Aroyo'nun so- list olarakkanlacağı istanbulOdaKo- rosu'nun konseri ile başlayacak olan şenlik, Paris'ten konuk olarak kah- lan Amina ile sürüyor. Tunus doğum- lu Amina, drum'n bass'tan Londra ve New York gece hayatmın trip hop vejungle'ına, siyahi kökenleri olan geleneksel Avustralya müziğinden Asya'ya ve Kuzey Afrika'ya kadar uzanan müziği ile sesleri kültürler- lebirleştiriyor. Şenlik21.10'daHay- li, 21.40'ta EtnikSentetik, 22.10'da HaremPerkussiouGnıp ve 22.40'ta Moe Joe Biues Band'in etkinlikleri ile devam edecek. Yann Taksim, Kadıköy, Sultanah- met ve Bayrampaşa'da gerçekleşe- cek olan konserlerde izleykiler, Mo- ammer Ketencoğlu'ndan YddızTB- be'ye Ciguli'den Gökalp Baykal'a kadar birçok ünlü ismin yanı sıra Duman'dan Rashh'e. Radical No- ise'dan Acil Servis'e kadar birçok farklı müzik türünü ücretsiz dinle- me olanağı bulacak. Şenliğe Berlin'den katılan Derya Müzik Grubu ve Recorder'in yanı smı Budapeşte'den katılan CotorS- tar yurtdışından gelen konuklar ara- sında yer ahrken Türkiye'den ise Bu- dapeşte'ye Se&nSesfcrve Grubu, Pa- ris'e Statik ve Berlin'e Yarkm ko- nuk olarak gidiyor. Merkezi Brüksel 'de bulunan ulus- larası Fete Europeenne de la Musi- queDerneği tarafından düzenlenen şenliğin Türkiye ayağını tstanbul Grup üstlenmiş. tlk kez 1982 yılın- da kutlanan Avrupa müzik şenliği, her yıl 'Dünya Müzik Günü' olarak kabul edilen 21 Haziran'da başlıyor. Avrupa Birliği üyesi ülkelerin 100'den fazla kentinde gerçekleşecek olan şenliğe, Avrupa Birtiği üyesi olma- dan katılan üç ülkeden biri de Tür- kiye. Buyıl yaşanan deprem felake- ti nedeniyle Gölcük-Değirmende- re'de de yapılacak oîan şenlik kap- samında Aflnanya Sendikalar BBÜ- ği'nin (DGB) başlatüğı kampanya ile Gölcük'te birokul yaptınlması plan- lanıyor. lığını yok/layan yoklama gönderme ya- parken, diğer yandan hata yapmamaya koşullandıran yönlendirici, biçımlendi- rici eğitimin, silinse de iz bırakan var- lığını imliyor. Önceki çalışmalanyla bağlantılı ola- rak çalışan bir diğer sanatçı ise Eser Se- len.Selen'in u Yıka Beni" adlı kullanıl- mış bir kesenin, camekânda olmakla birlikte, göze batmayan bir köşeye yer- leştiriminden oluşan işi, doğrudan sa- natçının "bedensizleşme'' temasına bağ- lanmasıyla dikkat çekiyor. "Suur" kav- ramındân yola çıkarak yapıtın merke- zine insanın sımrlan sorununu koyan sanatçı, her çalışmasında ilk sınn" ola- rak behrledıği "beden"i merkeze çeki- yor. Selen'in çalışmalannın tümünde be- den üzerine düşünme merkezde olmak- la birlikte, bu beden kendisini göster- mez, yalnızca duyumsatır. Kendisini gösterdıği ender çalışmalarda ise "kıs- men" ortaya çıkar, ya Kasa Galeri'de gerçekleştirdıgi "BulunmuşveKaybol- muş" çalışmasında olduğu gibi sınıra çarpıp parçalanmış olarak ya da Yıldız Universitesı kampusunda yer alan "Re- sistence" sergısıne katıldığı işi "Şimdi ve Burada"da olduğu gibi toprağa gö- mülü olarak. Bu nedenle, düşüncenin taşıyıcı kabı olarak bedenin, Selen'in çalışmalannda arka planda kalması ol- gusu, sanatçuıın düşünceyi önceleme- de izlediği bir strateji olarak nitelene- bilir. Kese bedeni eğretiliyor "Yıka Beni" adlı çalışmasının mal- zemesi olan kullanılmış ve üzerindeki kirlerle birlikte sergilenen bedensel te- mizlik gereci kese, yine bedene ilişkin bir ipucu gibi var oluyor ve taşıdığı kir- ler, temizlediği bedenin parçası olarak o bedeni eğretiliyor. Anlamlı bir bi- çimde, herkestn görebileceği bır yer olarak düşünülen camekânda yer alan kese, aslındahiç göze batmayan küçük bir köşeye sıkışmış biçimde sergilene- rek. Selen'in "boşkap" tezine gönde- riyor. Gerek bu etkinlikte yer alan, gerek- se önceki tarihlerde gerçekleştirdikle- n yapıtlar göz nnimrift rmlundnnıldu- DEFNE GÖLGESt TURGAY FİŞEKÇİ Yapmak ve Bozmak Edebiyat Ekspresi 2000, bir haftada Madrid ve Bordeaux duraklannı geçip Paris'e geldi. Paris'te çok sayıdaki etkinliğin yanında bu yıl onanlıp yeniden açılan Pompidou Kültür Merke- zi'ndeki Picasso heykelleri sergisinde de karşı- laştık. Sergide, her biri birbirinden ilginç onlarca hey- kel arasında dolaşırken onun sanatıyla ilgili temel bir saptamayı yeniden, derinliğine kavrama ola- nağı buldum. Picasso, resimde olduğu gibi heykelde de yap- mıyor, bozuyordu. Sanatın temel malzemelerini biryana bırakmış, yeni alanlara yönelmişti. Heykel mi yapıyor, bir mermer sütunu alıp onu yontmayı düşünmüyor, eline ne geçerse onlan bir araya getirip yeni, anlamlı bir bütün oluşturuyor- du. Bunu yaparken elbette yaratıcı dehasına gü- veniyordu. Bir heykelde ineğin başındaki tüyleri, bir baş- kasında bir çiçeğin taç yapraklannı çivilerden ya- pabiliyor. Birkaç eski ayakkabı tabanını ters çevirip birso- panın kenariarına bağladığında, bunu tropik bir çiçeğin yapraklan olarak görüyorsunuz. Çiçeğin kendisi de, yuvariak, demir bir dişli olabilir. Tekerleği de çiçek olarak gösterebiliyor, çiviyi de, ayakkabıyı da. "La LJseuse"de (1951), bir tahta parçasının al- tına iki vida, üstüne biraz çivi, biraz çamur koya- rak uzanmış bir kadın heykeli yapabilmiş. Bir başkasında, biroyuncakotomobili, maymun kafası olarak görebiliyoruz. Serginin çıkışında da Luciano Emmer'in, 1953'teçektiği "Picasso, Vallauris'tekiAtölyesin- de 'Anahtariı Kadın'a Çalışıyor" adlı filmden bir bölüm gösteriliyor. Filmle Picasso'nun çalışma yöntemi açıkça gö- rülüyor: Büyük bir hurdacı dükkânını andıran atöl- yesinde eline geçirdiği malzemeleri dizip yerde bir kadın heykeli yapıyor. Tuğladan gövde, boru- lardan kollar, iri bir iplik makarasından el... Sonun- da bahçeye çıkıp çalılardan kopardığı bir dalı da getirip makaradan elin ortasındaki deliğe saplı- yor. Elinde çiçek tutan bir kadın ortaya çıkıyor. • • • Bizim şiirimizde Orhan VeH'nin yaptığı da as- lında benzer bir eylemdir. O güne dek şiirin mal- zemesi olmuş, bütün hazır gereçleri bir yana bı- rakıp yeni gereçler aramaya çıkmıştır. "Hiçbirşeyden çekmedişu dünyada I Nasınn- dan çektiğı kadar" dizeleri, "nasır" sözcüğüyle de şiir yazılabileceğini göstermekten başka nedir? önceki şairier, "göllerde kamış" mı olmak is- temiş, o da "rakı şişesinde balık" olmak ister. Bu yöntemle, yani önceki sanatçılann yaptık- lannın tam tersini yaparak Türk şiirinin en büyük yenileşme hareketlerinden biri gerçekleşmiştir. ••• Peki bu yöntemle sürekli çalışılabilinir mi? Picasso, sürekli böyle çalışmış, eski yöntem- leri bozdukça yeni anlatımlara ulaşabilmiştir. Bir keresinde, aynı atölyede çalıştığı Abidin Dino'nun yaptıklanna bakıp ona da, "Sen yap- maya uğraşıyorsun, ben bozmaya" dediği söy- lenir. Orhan Veli ise amacına ulaştıktan sonra, yal- nızca yenilik olsun diye yazdığı şiirierden vaz- geçmiş, daha geniş begenilere seslenen şiirler yaz- mıştır. Belki yaşasa Türk şiirinde bir sonraki yenileş- me hareketi olan Ikinci Yeni içinde de yer alabi- lirdi. 15-16 Hariran işçidirenişinin otuzuncu yılı için sergi H Kültür Servisi -15 -16 Haziran işçı direnişinin otuzuncu yılında anma etkinliği kapsanunda KETEV'in düzenlediği karma resim sergısi ay sonuna kadar gezilebilir. Bank-Sen'de açılan, Nevhiz, Zehra Aral, Cihat Aral, Irfan Eren ve Umut Germeç'in yapıtlannm yer aldığı sergi, DlSK/Bank Sen'in Abide-i Hürriyet Caddesi'ndeki binasmın giriş katmda gezılebilecek. "Çiçekler Sevgiyle Açar' bugün Kacfcköy'de sahnelenecek Kültür Servisi - Istanbul Mılli Eğitim Müdürlüğü Adile Sultan Kasn Öğretmen Evi ve Kültür Merkezı'nin düzenlediği Istanbul Öğretmenleri 9. Kültür ve Sanat Şenliği çerçevesinde öğretmen-yazar H. Mehmet Yenikurtuluş'un yazdığı 'Çiçekler Sevgiyle Açar' adlı tiyatro oyunu, bugün saat 20.30'da Kadıköy Halk Eğitim Merkezi Salonu'nda sahnelenecek. Sevginin eğitimdeki yeri ve öneminin vurgulandığı, yer yer müzikle zenginleştirilmiş oyunu Murat Bayar yönetiyor. K Ü L T Ü R » Ç İ Z İ K K Â M t L M A S A R A C I ğunda, Eser Selen ve Mürüvvet Türk- yılmaz'ın çalışmalannın, çok farklı yönleride işlemekle birlikte, derin düz- lemde. birleştikleri noktaya dikkat çek- mek gerekiyor. Farklı malzemeler ve farklı teknik- lerle çalışmalanna karşın her iki sanat- çının da, politik anlamda angaje olma- dan, sorunlara "dolaylayarak'' ve sez- gisel bır tavırla yaklaşmalannın dikkat çeken bir özellik olarak altının çizılme- si gerekir. Selen ve Türkyılmaz'ın ku- şaklan ile bu kuşağın on yıl öncesi sa- natçılan arastndaki tavır farklılığı bu ya- zının sınırlannı aşacağından, bir başka yazıda bu konunun tartışılması bir zo- runluluk gibi duruyor.