Katalog

SAYFA CUMHURİYET 14 HAZİRAN 2000 ÇARŞAMBA 14 I L J 1 \ [email protected] Nobel ödüllüyazar Jose Saramago, Avrupa Edebiyat Treni 2000 Hn açılışınıyaptı 'Her yazarbir dünyadır'SEZERPURU BORDEAUX - Avrupa Edebiyat Treni 2000 Projesi, 4 Haziran'da Lizbon'da yapı- lan bır törenle başladı. Törene Portekiz Kül- tür Bakanı ve 1998 Nobel Ödülü'nü alan ün- lü yazar Jose Saramago katıldı. Saramago, konuşmasında, Avrupa'nın daha keşfedile- cek çok bölgesi bulunduğunu, projenin Liz- bon'da başlamasının çok anlamlı olduğunu, çünkü tarihte insanlann buradan yola çıka- rak çok şey keşfettiklerini belirttikten son- ra, "Her yazar bir bölgedir, bir dûnyadır, bu gezide birbirinizi daha yakından tanıyarak Avrupa'yı yeniden keşfedeceksiniz" dedi. 43 ülkeden 104 yazaruı katıldığı bu pro- jede, gidilen her ülkede yazarlar gruplara aynhp çok çeşitli tartışmalara katılıyor ve yapıtlanndan okumalar yapıyorlar. Avru- pa'nın en güneybatı ucunu oluşturan Por- tekiz ve bizim tanıdığımız Lizbon, çok de- ğişik bir mimari sunuyor. Koloniyal döne- min izlerini taşıyor. Burada Afrika ve La- tin Amerika, Avrupa ile buluşuyor. Palmi- yeler, jakarandalar ve bugenvillerle dolu olan bu kentte heykeller sanki gökyüzüne ulaşacaklarmış gibi yüksekteler. 28 No'lu ünlü tramvay bizi Fernando Pessoa'nın ya- şadığı eve ulaşürdı. Büyük bır edebıyatçı kah- veleri ve lokantalan geleneği var. Bunlann en ünlüsü ise 1844'te kurulmuş olan Tava- res. Diktatörlük sanki bu lokantada yapılan toplantılar sonucu yıkılmış gibi. Lizbon'un özgün yazan Eça de Queiras (1845-1900) ise yapıtlannda 3000 reçeteye yer vermiş ve bu yemek reçeteleri ile insanlann sosyal durumlartnı, snobizmlerini, yeni zengin- liklerini. asaletıni anlatmış, aynca "Yaşamı Keşfedenler" adlı sanatçılardan oluşan bir grup kurmuş. Lizbon'daki Afrika ise ya- zarlara Afrikalı bir yazar olan Jose Eduar- do Agualusa tarafından sunuldu. 7 Haziran sabahı St. Appolonia istasyo- nundan hareket eden özel tren, yazarlan 11 saatlik bir yolculuktan sonra Madrid'e ge- tirdi. Lizbonlular treni tropik çiçeklerle süs- lemişlerdi. Madrid'de de tıpkı Lizbon'da olduğu gi- bi park içinde ulusal kitap fuan vardı. Akıl almaz derecede çok yayınevi ve de kentler- de kitapçılar var. Madrid'in ortasında yer alan ünlü Retiro parkındaki fuan ziyaret etnk, ora- da Ispanyol yayıncılarla bir buluşma dü- zenlendi. Madrid Goethe Enstitüsü'nde çe- • 4 Haziran'da yapılan törenle başlayan Avrupa Edebiyat Treni 2000 projesinin Lizbon'da başlamasının çok anlamlı olduğunu belirten Saramago, 'Her yazar bir bölgedir, bir dûnyadır, bu gezide birbirinizi daha yakından tanıyarak Avrupa'yı yeniden keşfedeceksiniz' dedi. şitli yazarlann katıldığı okuma akşammda Mahir Oztaşbir öyküsünü okudu. Yazarla- nmızın yapıtlanndan öykü ve şiirlerin, gıt- tiğimiz her ülkenın dilüıe çevrihniş olduğu- nu çok sevinerek saptadık. Burada aynca "Aktüatite ve yazınsal yaraücüık", "Global Vilage'da yayunlamak için yazmak", "Dü- ler ve HayaDer" gibi toplantılar yapıldı. Madrid'de edebiyat kahveleri geleneği sürüyor. En ünlüleri Cafe Gijon. "Madrid, CaTe Gijon ve çevresidir r> diye ünlü bır de- yiş bile var. Karşıt yazarlar ve sanatçılar burada buluşmuş. Öyle ki faşizmin izleri- nin henüz sona ermediği 80'li yıllara kadar kahve, faşistlerin saldınlanna uğramış. Madrid aynı zamanda dünya çapında 3 mü- ze kenti demek: Prado, Kraliçe Sophıa ile Thyssen koleksiyonu 1980'de açılan Krali- çe Sophia Müzesi'ne 1981'de Pkasso'nun ünlü Guernica'sı New York'tan getirildi- ğınde. "tşte şimdi son sûrgün de ülkesine geri döndü" denmiş. Picasso, Francodöneminde Ispanya'ya asla adım atmamıştı. Ispan- ya'daki faşizme sanki Guerni- ca'nın dönüşü son noktayı koymuş. Madrid'deki bir parkta bu- lunan Puşkin anıtı önünde ozanlar, şiirlerini okudular ve Puşkin'e sevgilerini sundular. Bugün bulunduğumuz Bor- deaux'ta ise Cabaret Liteteraire istasyonunda "LaTranscontinen- tale" adlı geziye katılan yazarla- nn metinlerinden oluşturduklan performansı sundular. Tur- gay Fişekçi, şiiri sunulurken oldukça heyecanlandı. Borde- aux'da "Avrupa estetiği di- ye bir şey var mı?", "ts- panya'da diller ve edebi- vatiar", "Yabancdan ya- ymlamak normal mi yok- sa eksotizm mi?" adlı top- lantılar yapıldı. Ayrıca Smith Haute Lafitte ve François Mauriac şatola- nna gezi düzenlendi. Dün- yaca ünlü Bordeaux şa- raplan tadıldı ve büyük V Fransız mutfağı nefis ¥ tadlannı sundu ya- J zarlara... * III. Uluslararası Boğaziçi Festivali yann 'Tarihi-Müzikal Prodüksiyon' ile başlıyor ayn mekânda müzik ve dansKOkûr Servisi - Geçen yıl maddi olanaksızhklarnedeniy- le düzenlenemeyen 'Uluslara- rası Boğaziçi FestivaH'nın üçün- cüsü, bu yıl 15-29 Haziran ta- rihleri arasında gerçekleşecek. Cemil Topuzlu (Açıkhava Ti- yatrosu), Cemal Reşit Rey Kon- ser Salonu, Yıldız Sarayı, Emir- gan Beyaz Köşk ve Küçük Çamlıca köşkleri olmak üzere beş ayn mekânda yapılacak olan festivalde otuz konser ve yaklaşık 20 ülkeden 1600 sanat- çı yer alacak. Dünya müziği, flamenko, opera, bale, Irlanda dansı, pop müzik, caz, blues, rock, pop, new age, gefeneksel, senfoni, dans ve ritim şovlan başlıklan altında sergilenecek olan gös- teri, prodüksiyon ve konserler- den oluşan 'Uhıslararası Boğa- ziçi FestivaE' 15 Haziran Perşem- be günü saat 21.30'da 'Hoşgö- rii fmparatorhığu' başlıklı 'Ta- rihi-Müzikal Prodüksiyon'un Açıkhava Tıyatrosu'ndaki kon- seri ile açılacak. Genel sanat yönetmenliğini Arda Aydoğan'ın yaptığı, mü- zik direktörlüğünü Orhan Şal- hel'ın üstlendiği prodüksıyon- da, Osmanlı Imparatorluğu'nun kültürü, sanata verdıği değer, hoşgörüsü ve yaşama biçimi sahneye taşmacak. Gaynor 18 Haziran'da 16 ve 17 Haziran'da Azer- baycan DevletBalesi 1001 Ge- ce" ile Açıkhava Tiyatrosu'nda yer alacak. Bakır nefesli sazlardan kuru- lu Fanfara din Zece Prajini 'Spe- ed Brass', Dogu melodileri ile kesik ntimleri bırleştirdiği dans müziğini, 16 Haziran'da saat 19.00'da CRR'de sunacak. 18 Haziran'da saat 19.00'da CRR'de Azeri müziğinin yo- rumculan Reşit Behbudov ve Azerbaycan Deviet FolkMüzik Topluluğu. Batı ile Doğu'nun birleşmesinden ortaya çıkan aklaşık 20 ülkeden 1600 sanatçının katılacağıfestivalde Fanfara din Zece Prajini, Azerbaycan ve Çin baleleri, Yannis Saoulis, Golden Horn Ensemle, MahmoudFadl&Salamat, Chuck Mangione, Laszlo Berki Çigan Müziği ve Dans Topluluğu, Keziah Jones, Mayumana gibi isimleryer alıyor. müziklerleriyle yer alacak. Kınm müziklerinin yorum- cusu Sehna Agat ise 19 Hazi- ran'da saat 19.00'da CRR'de Kınm halk şarkılannı seslendi- recek. Dans kültürünün simgesi ha- - line gelen 'I wül survive' adlı ,!,.• ,f_ * , , , > , . ,tki%i\ f t * » | V - ser verecek. Sanatçı, könserde tanınmış bestelerinin yanı sıra en son çalışmalannı da sunacak. Grammy ödüllü trompetçi Chuck Mangione'nın konsen ise 23 Haziran'da saat 21.30'da Açıkhava Tiyatrosu'nda ger- çekleşecek. Yine aynı gün 'Laszlo Berki Çigan Müziği veDansTophılu- ğu', saat 21.30'da Yıldız Sara- yı'nda konuk olacak. Irish River Dance adlı îrlan- da dans topluluğunun dağılma- sından sonra 'Irish River Dan- ce'ın baş dansçılanndan kuru- lan 'Sound of Dance', 24 ve 25 Haziran'da saat 21 30'da Açık- hava Tiyatrosu'nda Irlanda danslannın yanı sıra Arjantin 'gaucho' danslan ve flamenko- dan örnekler sergileyecek. Geleneksel sazlann yanı sı- ra akordeon, saksofon ve keman gibi enstrümanlan da kapsa- yan Samar Topluluğu ile Salih Nour, 25 Haziran'da saat 19.00'da CRR Konser Salo- nu'nda gerçekleşürecekleri kon- serde Mısır yaşamını yansıta- cak. Balkan ve Roman müziği Çin Ulusal Balesi ise 26 ve 27 Haziran tarihlerınde saat 19.00'da CRR Konser Salo- nu'nda Kuğu Gölü. Düğün Ge- cesi, Uyuyan Güzel ve San Ne- hir adlı dünyaca tanınmış bale- lerden bölümleri sergileyecek- ler. Blues ve soul müziği sanat- çısı Keziah Jones ise 26 Hazi- ran'da saat 21.30'da Açıkhava Ti- yatrosu'nda 'Liquid Sunshine' adlı albümünden parçalan ses- lendirecek. Dans ve ritim üzerine özgün bir topluluk olan 'Mayumana', 27 Haziran'da saat 21.30'da Açıkhava Tiyatrosu'nda görsel ve işitsel açıdan farklı bir gös- teri gerçekleştirecek. Balkan ve Roman müzikleri- nin tanınmış sanateıvctophıluk- - pat^ama sah&idoria Gaynor, 18 Haziran'da saat 21.30'da bul Büyüksehir Belediyesi Ce- mal Reşit Rey Operası, Orkest- rası ve Korosu 18,24 ve 26 Ha- ziran tarihlerinde saat 21.30'da Yıldız Sarayı'nda sahneleye- cek. Operanın 26 Haziran'da- kison gösterisinde Konstanze- -rohmü ünMi soprano EvaLnıd- canlandıracak^ Dünya müziği dalında, Afri- ka pop-cazımn ünhı lan 'Flamenco Pasion'un dans gösterisi 20 Haziran'da saat 21.30'da Açıkhava Tiyatro- su'nda yer alacak. * — "—'— Atakoğlu Açıkhava'da —SuUaaBestekârlar başhğı at- -önd»AhmetKadriRraeM'inyö- me bir repertuvan sunacak. Aynca, 22 Haziran'da saat 21.30'da Yıldız Sarayı'nda Türk müziğinin çeşitli makamlarda- ki fasıllannı sergileyecek. 21 Haziran'da saat 21.30'da Yıldız Sarayı'nda piyanist Hi- bdÇahkoğiu, klastk Türk mü- müziği örneklerini sunacak. Festivalin World Music bö- lümünde yer alan Grek müzi- ğinin son dönemdeki en önem- li sanatçılanndan Yannis Saou- Ks, 22 Haziran'da saat 19.00'da —GRR Konser Satorm'nda'R»- brtiko' ıle konuk ohıcak. lan, 'MuammerKetencioğhıve Arkadaşlan', 'KapanskiKadın- larKorosu ve Dansçüan', 'King Naat VeliovveKoçanı', 'Hüsnü Şenlendirici ve Laço Tayfa', 28 Haziran'da saat 21.30'da Açık- hava Tiyatrosu'nda müzikse- -verkrle bırlikte olacak, Popüler müzığin üalö toplu- nctimindc Golden Horn En- ziğini piyano flc yorumlaya III. Uluslararası Bogazietfes luğu Mcn ttt VVork'ûn konseri DEFNE GÖLGESt TURGAY FİŞEKÇt Portekiz Portekiz'e kuzeydoğudan girdim. Ispanya'nın Iç Anadolu'muzdan farksız, kilomet- relerce süren, tahıl ekili tarlalaria dolu bozkın bi- tip, mantarağaçlanndan oluşan korulargörünme- ye başlayınca anladım Okyanus'a da yaklaştığı- mızı. Mantar ağacını bilir misiniz? Meşeye benzer. Gövdesinde oluşan kabuk da, bildiğiniz şişelerin ağzına kapatılan mantardır. Yeryüzündeki bu ağaçların büyük çogunluğu Portekiz ile Ispanya'nın Atlas Okyanusu'na yakın kesimlerindedir. Yıllar önce askerlik yaptığım Torbalı'daki PTT binasının bahçesinde gönmüştüm ilk mantar ağa- cını. Iki tane yan yanaydı. Ülkemizde bir üçüncü- sü de Boğaz korulanndan birindeymiş. Daha sonra bu iki ağacın çevresinin korunaklar- la kapatıldığını gönnüştüm. Hâlâ yaşıyorlar mı bil- mem. Portekiz'de gövdeleri soyulmuş ve numaralan- mış mantar ağaçları her yerde. Şimdi mantan incecik kesip işleyerek yer döşe- mesi olarak da kullanmaya başlamışlar yapılarda. • • • Portekiz'e girince doğa değişiyor. Düzlükler bi- tip, derin vadiler, tepeler, yamaçlar, gür ormanlar başlıyor. Sınır köyleri bakımlı. Bahçeli yeni evler pınl pınl. Yollar, kaldınmlar, işaretler düzenli. önce Porto'ya gideceğim. O ünlü şaraplann ya- pıldığı çevre beni çekiyor. UNESCO'nun koruma listesine aldığı Porto mer- kezi, öylesine eski ve bakımsız yapılarla dolu ki, sanki kent çürümüş gibi. Her şey, yıllardır tozu alınmamış, temizlenmemiş ev içlerini andınyor. Porto'da mutlu olmadım. Ertesi gün üç buçuk saatlik bir tren yolculuğuy- la Uzbon'a geldim. Kaldığım pansiyonda bulduğum "Adım Adım Lizbon" adlı broşürde Fernando Pessoa'yia (1888- 1935) ilgili biryazıya rastladım. Yazıda, şairin bu kentteki günlük yaşamı anlatı- lıyor, onun geçtiği yollan izleyerek ilginç bir kent turu yapılabileceği söyleniyordu. Ben de bir günümü şairin izlerinin peşinde ge- çirdim. Lizbon'da doğan ve burada ölen şair, beş ya- şında Güney Afrika'ya götürülüyor. İlk ve ortaöğ- renimini burada bitirdikten sonra Cape Town Üni- versitesi'nin giriş sınavlannı büyük bir başanyla kazanmasına karşın Ingiliz yurttaşı olmadığından okula alınmıyor. Ülkesine dönüp, bizim Karaköy'deki yapılara benzeyen bürolann bulunduğu Lizbon'un merke- zindeki tecimsel kuruluşlarda çevirmenlik yaparak yaşamını kazanıyor. Farklı isimler kullanarak çok sayıda şiir kitabı yazıyor. Pessoa, şirketlerdeki işlerine gitmeden ya da dönüşte Chiado alanında 1905'ten bu yana degiş- meden kalmış A. Brasileira adlı kahveye geliyor. 1988'de şairin oturdu.ğu yere, bir heykeli konul- muş. Yani hiç kalkmamış gibi orada. Kahveden kalkınca, 28 numaralı tramvaya binip (bizim Beyoğlu'nda çalışanın aynı) kentin daracık, inişli çıkışlı sokaklanndana geçip şairin evine ge- liyoruz. Burası da artık müze. Kütüphanesi, şairin özel eşyalan vb. sergileniyor. • • • Lizbon'da hemen her köşede yazarlann ve ki- tabevlerinin variığı duyuluyor. Çok sayıda kitabevi arasında en güzeli 1732'de kurulmuş Bertrand Kitabevi. Her köşede de bir yazann heykeli. Yazarlar, Lizbon'un kent yaşamında hep önem- li yer tutmuşlar. Edebiyat Ekspresi etkinliğinin Lizbon günlerin- de katıldığım bir edebiyat yürüyüşünde de, bu yıl yüzüncü ölüm yılı nedeniyle anılan Eça de Quei- ros adlı bir yazann kentteki mekânlannı dolaştık. Yalnız özel yerlerde, şık, sürekli müşterilerin gtt- tiği lokantalarda yaşamış. Buralarda arkadaşlany- la yemekli toplantılar yapar, özel odalara kapanır, diledikleri sürece konuşurianmış. Bu tür özel edebiyat kulüpleri, Portekiz'de 18. yüzyıldan bu yana özel bir gelenek oluşturmuş. Her birinin kendi binası, özel mobilyalan, kitap- lan, duvarlannda önemli geçmiş olaytann anılan var. Sözgelimi bunlardan Cercle Gça de Quer- ron'da Baudelaire, Kötülük Çiçekleri adlı kita- bının basılışını kutlamış. Geceleri buradakilere ki- tabını okumuş. • • • Bunlar geçmişte kalmış. Günümüzün sorunlan farklı. Edebiyat Ekspresi etkinliği için bir araya gelen Avrupa'nın 43 ülkesinden yüzden fazla yazara yap- tığı konuşmada, Portekiz'in 1998 Nobel Ödüllü yazan Jose Saramago şunlan söyledi: "Avrupa'nın tümüyle keşfedilmiş birkıta oldu- ğuna inanmıyonım. Bu yolculukla Avrupa'da yeni bir keşif gezisine çıkıyorsunuz. Bu yüz kişi Avrupa'da ayn bir egemenlik alanı yaratacaklar. Bu yolculuğun sonunda Avrupa'nın dahayaşa- maya değer bir yer olacağına inanıyorum." BUGUN • BABYLON'da saat 21 30'da Şirin Pancaroğtu ve Ignace Jang'in konseri ızlenebilir. (292 73 68) • İSTANBUL LİSESİ 9. KÜLTÜR FTKtNT.tKI.KBt kapsamında saat 9.00üa- Istanbul Lisesi ve konuk halk topluluklannın gösterisi, saat 10.00'da 'Gençfik Nereye Koşuyor?' ve 'Discovery Channel Echo Challenge'. saat 11.30'da 'Haber Dûnyaa' başlıklı söyleşiler izlenebilir. (512 64 62) ırr£-ZZ~2 L • KOLEKStYON KAMPUS'un bahçesinde^Z Neşet Ruacan ve grubunun vereceği konser dınlencbılır. (2t \ ADA KULTCR MTOKFTt-n^ saat 19.00'da Harbiye Açıkhava Tiyatro- terte htrlik- semble 20 21.30'da Haziran'da saat te olacak. Genel sanat yönetmenliğini Arda Aydoğan'ın yaptığı, Ay- taç Manizade'nin sahneye koy- duğu WA.Mozart'ın 'Saraydan KızKaçırmaOperası'nı tstan- SawtElAtlasveMaryamMur- sal ise 19 Haziran'da saat 21.30'da Açıkhava Tiyatro- su'nda. Ispanya ulusal dans yanşma- lan ödüllü sanatçılardan kuru- Beyazıd, Sıütan IV. Murad. I. Mahmut 1U Seum, Sultan Ab- dülaziz. V. Murad. II. Abdülha- mit gibi Osmanlı padişahlan- nın klasik Türk müziği üzeri- ne yaptıklan bestelerinden seç- cak. Kültür Bakanlığı tarafin- ^dm^4994 ysfaadakumlan Köi- tûr Bakanlığı Istanbul Tarihi TürkMüziğiTopluhığu. 21 Ha- ziran'da saat 19.00'da CRR Konser Salonu'nda vereceği 'Kopuzdan Günümüze' başlık- lı konserde evrensel klasik Türk tivali'nde, kendi bestelerini CRRr Sea&ni Ofkesöast-ve- CRR Operası ve Korosu ile ger- çekleştirdiği senfonik konser- ler ile büyük ilgi toplayan Fa- hir Atakoğhı, 22 Haziran'da sa- at 21.30'da Açıkhava Tiyatro- su'nda yine aynı toplulukla kon- ise 29 Haziran'da saat 21.30'da AçikhavaTiyatosu'ndageEçek= leşecek. 29 Haziran'da ise Mahmoud Fadl & Salamat ve Manvan Zo- ueini'nin konseri, saat 19.00'da CRR Konser Salonu'nda yer alacak. Fera Müzik Okuhıöğrencilerinin vereceği konser izlenebüir. (292 06 551 İSTANBUI MİZh FESTtVHÜHBE BüfiÜN m AYA ÎRtNt MÜZESİ'nde saat 19.30'da \Mim Repin ve Alexander Memikov'un vereceği konser izlenebilir. (526 07 24)