Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 NİSAN 2000 PAZAR 14 KULTUR kultur(« cumhuriyet.com.tr Fazıl Hüsnü Dağlarca, izin alınmadan yayımlanan şiirleri nedeniyle Memet Fuat'a dava açtı Antoloji mahkemelikolduKültür Servisi - "Çağdaş Türk Şiiri Antotojisi" ve Me- met Fuat mahkemelik. Dava- cı ıse Fazıl Hüsnü Dağlarca... Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın şiir- lerınin de yer aldığı antolojinin 3. baskısı 1987 yılı Ekim ayın- da yayımlanmış. 1998 yılına kadar 10 baskı yapmış... 11. baskısının yapılacağını öğre- nen Dağlarca dava açmış. 10 milyar lira maddi, 10 milyar lira da manevi tazminat isti- yor. Dava dilekçesine göre; Dağ- larca, şiirlerinin antolojilerde yer almasına "prenap" ola- rak karşı olma karanndan vaz- geçmeyeceğini bildirmış ol- masına rağmen izın alınmadan antolojıde şiirlerine yer veril- dığı ıçin davacı. Kitap hacmın- den çok sayıda şiinnin antolo- jıde yer alması ve çocuk şiir- lennin ahnmaması, 1933 yı- lmdan beri şıirlen yayımlan- dığı halde Fazıl Hüsnü Dağ- larca'nın 1941 yılından sonra- ki şairlerin arkasına ahnması, şıırlerin seçimi, tarihsel konu- munun yanlış değerlendirilme- si bilime ve yasalara aykın ol- duğundan kasıtlı davranıldığı ileri süriilerek kitaplann da top- latılması istenmiş. Davaya yanıt Memet Fuat ve Adam Ya- yıncılık avukatlan tarafindan verilen yanıtta ise; iddialarred- dedilmiş. "Dağlarca'run dava dilekçesinde de belirtildiği gibi 'velut' birşair olduğu, bugüne kadar 91 kitabmın vayımlandı- ğı, bunlann 30'dan fazlasının destanlar, 25'ten fazlasının ço- cuk şiirleri olduğu, öteküerin de çeşitli konulan kapsadığı doğrudur." denilerek dava ko- nusu kıtabın önsözüne atıfla "Bu antoloji, 1920'lerin ikinci yansından günümüze kadar uzanan altnuş yıllık bir zaman dilimini kapsıyor. Şiirimizin or- taöğretinı kurunılannda yete- rince incelenmeyen bir döne- mini seçme örneklerle el altma getirmenin önemli bir eksikli- ği gidereceği düşüncesinden yo- la çıkıldı." "Seçilen şiirieri baş- tan sona doğru, yazüış ya da yayın tarihine dikkat ederek okuyanlar, çağdaş şiirimizin 1929'da 835 Saür'la başlayışı- IU, 1941'de Garip'le yenilenip büyük bir yaygınlık ka bu akıma kanlmayan toplum- salcı şairlerin serbest nazmı çe- şitli yönleriyle sürdürüşlerini, Nedim-Yahya Kemal-Nâzım Hikmet çizgisinin karşra, Şeyh Galip-Ahmet Haşim-Nedp Fa- zıl çizgisinin uzannsı sayüabüe- cek Dağlarca şürinin her şeyi içe- recekyücelişini, 1950'lerin son- lanna doğru İkinciYeniakuru- nın parlayışını. bu akım içinde şiire başlayan gençlerin 19701er- de yeniden toplum sorunlanna yönelen şiiri öne çıkanşlannı izleyeceklerdir" şeklinde yanıt verılmış... Yanıtlara vanıdar Venlen yanıta Dağlarca'nın avukatı; Memet Fuat'ın Dağ- larca'nın 32 şiirini yayımla- makla Fıkir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun 34. maddesinde yer alan "maksadın hakh gös- tereceği bir nispetdahflinde 7 ' ik- tıbas yapmadığını, sınınn aşıl- dığı ve bir kıtap hacminde şi- irlenn izinsiz yayımlanmasıy- la "nispeti aştığı''nı ileri sür- müş.. Memet Fuat'ın avukatlan ise "...Davacı yan, dilekçelerinin bir bölümünde şairin çok sayı- da şürinin yayunlaıunasmı ge- rekçe göstererek haklıhğmı ka- rutlamaya çauşırken, diğer bö- lümünde ise bazı eserlerinde (bu eseıier antolojinin hazuia- nış maksat ve kapsamı dışında kalsa dahi) hiç yer verilmemiş olmasmı gerekçegöstererek ma- nevi tazminat talep etmekte- dir." yanıtını vermiş... Bir baş- ka deyışle davalı kitabı savu- nan avukatlar; "YanimüvekkO- lerimiz (Memet Fuat ve Adam Yayınevi) davacının(Fazıl Hüs- nü Dağlarca'nın) eserlerine hem az, hem de çokyer verdikleriiçin yargüanmaktadnf dıyerek yan- lar arasındaki tartışma sürmüş... Kitap bilirkişüerde.» Mahkeme, "iddia ve savun- malan, ayn ayn değerlendir- mek suretiyle talebin mevzuat hükümlerine uygun olupohna- dığınuı tespiti" için "bilirkişi" incelemesine karar venr. Bir yazar ve ıkı öğretım üyesinden oluşan "biürkisikurulu" rapo- ğlarca, şiirlerinin antolojilerde yer almasına "prensip" olarak karşı olma karanndan vazgeçmeyeceğini bildirmiş olmasına rağmen 'Çağdaş Türk Şiirleri Antolojisi'nde izin alınmadan bir kitap hacminde şiirlerine yer verilmesi ve Türk Şiiri tarihindeki yerinin belirlenmesinde kasıtlı davranıldığı iddiasıyla davacı oldu. $.?• runu mahkemeye sunar. Bilirkışılerin raporun bir bö- lümünde yer alan değerlendir- me şöyledir: ' ^Eğfânveoğreâmmaksadı- na tahsis edümiş bir işieme ik- tibas serbestisinden yarariana- cağı için, bu işlemenin eser sa- ydmasuıda işlevenin özelliği da- ha ritizlikle arannıalıdır. Böyle bir işieme sadece çalışma ödü- lü olarak iktibas serbestisinden istifade edemez. İşleyenin seç- tiği ve topladığı eser parçalan- nı eğhim ve öğretime tahsis et- me yolunda sarf ettiği fikri emek, işieme, eserde muüaka görübnelidir. Aksi halde taıu- nan iktibas serbestisi, memle- ketimizde kötü örneklerin rast- landığı üzere hiçbir denetim- den geçmemiş ve gerçek anlam- lannda eğhim ve öğretimle U- gisi bulunmayan kitaplann pt- yasaya sürülmesine ve eser sa- hiplerinin sırtından haksız ka- zançlar sağlannıasına \ ol açar." Bu değerlendırmenın ardm- dan da "Bütün bu açıklama- lar çerçevesinde, davalı yayı- nında davacı şiüierinden olan iktibaslar. kapsam ve nitelik h> barıyla FSEK mJ4*te belirli iktibas serbestisinden vararla- nabilecek kapsamda ve nitelik- te değerlendirilememiştir'" so- nucuna ulaşırlar. Rapora tepkiler Memet Fuat'ın avukatlan. bu rapora duyduklan tepkiyı dile getınrken bılırkışı rapo- nınu eleştırerek yenı bır bilır- kışı ıncelemesı ısterler ve der- ler ki: ".. .yetersiz bır inceleme- ye dayandığı açıkça anlaşı- lan, hatta bılırhşılerden bıri- nin da\-a komısıı antolojıyı gör- meden ımzaladığı; dava ko- nusu antulüjıınn kültür ve ede- bıvat dünvamızda yarattıgı et- kıyi ve esere verilen önemi bil- mediklerinden, derleyicisın i ve emeğim kolaylıkla küçüm- sevebılen. antolojinin derle- nış 'maksadı 'nı, şıırlerin seçi- lışındekı incelikleri, bu seçme ve değerlendirme çalışmasm- dakı 'fikriemek'ıgöremeyen; işieme savılan eserlerle FSEK m 34 çerçevesinde 'iktibas ser- bestliği' kazanan eserleri ay- nıpotaya koyarakyargılar ve- ren; sonuçia, davacı tarafın bile aklından geçirmediği, da- va konu'su antolojinin 'iktibas serbestisinden vararlanabıle- cek kapsam ve nitelikte olma- AF filminin çekimlerine 10 Temmuz'da başlanacak 52 yaşmdaki Steven Spieiberg (sağda). 'özgün yaraücıhk'ı kuDanmadan 'ustası'nın arzusunu gerçekleştireceğnıi beurtiyor. Kubrick'e niyetSpielberg'e kısmet KültürServisi- Sinemanm 'sıradışı' yö- netmenlerinden Stanley Kubrickın 'AI' adını taşıyan fılm projesini Steven Spi- dberg'in çekmesi kesinleşti. 74 yılında çektiği ilk filmi Sugarland Express'ten geçen yıl Oscar ödülü kazanan Er Ryan'ı Kurtarmak'a kadar elliden fazla fılmin yapımcılığuu ve yönetmenliğini üstlenen Spieiberg, 'Al'm çekimlerinin 10 Tem- muz tarihinde başlayacağını belirtti. Şu sıralar, bır böbreğı ahndığı için ev- de dinlenen Spieiberg için, bu filmin ay- n bir önemi var. Adını Ingilizce 'Artifi- dalInteBigence'(Yapay Zekâ)'ın baş harf- lerinden alan fılm ıçin, Kubrick ölümü- ne kadar yirmı yıl boyunca üzerinde ça- hşmış.'OtomatikPortakal' filminin yö- netmeni bu süre ıçınde filmlerini beğen- diği ve sinema bilgisine güvendiği Spi- elberg ile proje üzerine uzun konuşma- lar ve tartışmalar yapmış. Kubrick'in eşı ChristianeKubrick de, bu filmi eşinin istediği gibi çekebilecek tek yönetmenin Spieiberg olduğunu dü- şündüğü için Spıelberg'ı ıkna etmek için ehnden geleru yaptığını belirtiyor. "tld- si arasında çok farkh ve sıcak bir bağ vardı. Buyüzden sanki Stanley hayattav - mıs ve ikisi ortak bir çalışma yapmışlar gibi ikisinden de parçalar taşıyacak bir nimin ortaya çıkacağına inanıyorum" derken bu projenın gerçekleşmesi ıçin Spielberg'e her türlü yardımda buluna- cağını da sözlerine ekliyor. Brian Al- dfas' in bir öyküsünden yola çıkarak oluş- turduğu 'AI' filminde bilim adamı Isa- ac Ashnov'dan esinlenerek yaratılan k ru- hu ve kaibi olan insani robotiar'ın varol- masının Spıelberg'i 'çeken' bir özellik ol- duğuna inanan Christiane Kubnck "Al- diss'in öyküsündeki küçük kahramanı ile ET arasında birbirini tamamlavan özellikler var" dıye konuşuyor. 52 yaşındakı Spieiberg de kendine ait 'orijinal\aratıcıhk'ı kullanmadan 'usta- sı'nın arzusunu gerçekleştıreceğini belir- tiyor. "Stanlej'in proje için kafasmdava- rarüğı bir bakış açısı vardı. Ben de, sade- ce bana ait unsurlan kullanarak yönet- menin bu bakış açısını olduğu gibi beyaz- perdeye aktarmavı amaçlıyorum*' diyen yönetmen, filmi Nisan 2001 'de bitirme- yi planhyor. Çünkü Spielberg'ın o tarih- ten sonra gerçekleştırmeyı planladığı projeler arasında Philip Dick in roma- nından uyarladığı, başrolünü Tom Cru- ise'un o>Tiadığı gelecek zamanda geçen bir bilim- kurgu olan 'Minority Report', 'tndiana Jones' serisinın dördüncüsü, Charles Lindberg'in biyografisi ve çok satan kitaplar arasında yer alan 'Bir Gey- şanın Andan' kitabının sinemaya uyar- lanması yer alıyor. dığı' gibi (en hafif deyimiyle) vadırganacakbir değerlendir- meye ulaşan, insanlar arası savgı ve sevgi ilişkilerini ya- kıştırma yorumlarla vasalar alanına taşımaktan çekinme- yen ve bu anlamda ciddıyetten uzak ve üzülerek belirtmek is- teriz kı, bu konudaki vetersiz- liklerı açıkça anlaşılan bilir- kışilerce hazırlanan itiraz ko- nusu bilirkişi raporlarımn ka- bul edilmesi ve bir mahkeme karanna dayanak teşkil edebil- mesı mümkiin değildir ". "Fîk- ri hukuk" alanında uzman bır hukukçu olmak üzere yenı bir bılırkışı ıncelemesı yapılma- smı isterler. Görüşlennı desteklemek ıçin Memet Fuat ve antoloji hakkın- dakı eleştinlere de değmirler. Bırkaç örnek: "Mehmet Fuat gerçek bir yazın adamıdn*. Tüm yaşanum bu işe vermiş biri» Dergilerçıkarrnış,çevirQer yap- mış, öyküler, denemeler yaz- mış... Böyle bir kişinin düzen- lediği şür seçkisi elbette ki il- güıçtir; her şür severin kitaplı- ğında yer alması doğal bir ya- prtnr." Oktay Aknal Cumhun- yet gazetesindeki 15 Mayıs 1985 günlü yazısında Memet Fuat'ın Adam Yayınlan'ndan çıkan "Çağdaş Türk Şiiri An- tolojisi"ni böyle değerlendin- yordu. Eleştırmen VedatGün- yol ıse 21.07.1985 günlü Nok- ta dergisindeki yazısında "Çağ- daş Türk Şiiri, Örhan Bunan'm 1945te Kurtuluştan Sonraki- ler adıv la düzenlediği şür gül- destesinden sonra bu alanda üstünde durulmaya değer baş- hca yapıt. Yapıta alınan şahier ve şürler dışuıda, güldestenin cumhuriv'etşiirinebaşlangıcın- dan günümüze uzanan çoköz- gün, açıklayıcı, yetkin bir kuş- bakışı getirmesi avnca övülme- ye değer" Ocak 1993'te Gös- teri dergisınde yayımlanan "Kırk Yılhk Edebiyat Emeği'' başlıklı KonnrErtop yazısın- da ıse "Memet Fuat, edebiya- tımızın son 40 yılında ki en önemli adlanndan biridir. Akıl- cı, sağduvnlu, haktanır bir eleş- tirmecidir: Öte yandan genç yazarlann ve okurlann bilgi kav naklanndan beslenmesini, beğeni ve anlajış ka/anmasını sağlamış bü- yayıncıdır. Edebn yarınuzm değerieri üzerine kol kanat germiştir; okurlann çağ- daş edebiyatı yakından tanı- masını, sevmesini sağlamışür. Yeni arayışlan kavTamaya, ye- ni yazarlara olanak tanımaya çahşmışür." "Çağdaş Türk Şi- iriAntolojisi adh yapıondaözen- le seçtiği örnekler yanmda ay- nnölı bir değeriendirmeye de yer veren Memet Fuat, çağdaş şiirimizin somnlan üzerinde enine boyuna durmuştur." 1959 yılında Memet Fuat Ataç Eleştiri Armağanı'nı ka- zanınca iînlü şair Metilı Cevdet Anday ıse 8 Haziran 1959 ta- rihlı Vatan gazetesinde şöyle ya- zar:"Ataç Eleştiri Armağanı'nı kazanan Memet Fuat, kendin- den önceki eleştirmecilerüniz- den birine benzemijor" dıyor- du. 1961 Türk Dıl Kurumu De- neme-Eleştın Ödülü, 1992 Se- dat Simavi Edebiyat Ödülü ve 1995 Kültür Bakanlığı "Kültür ve Sanat Büyük Ödülü" sahı- bı Memet Fuat'a "Demokratik- leşme sürecinde etkin bir rol oynadığı ve edebiyat (eleştiri) alanuıda ortaya koyduğu ba- şanüyapıtlaria sevgi ve dostluk bağlannı güçlendirerek toplu- mun kültür düzeyinin gelişme- sinekatkılanndandolavi'' 1996 Edebiyatçılar Derneğı Onur Ödülü Altın Madalyası veril- mıştı. Bilirkişi raporuna itiraz dilekçesinde venlen örnekten birkaçı bunlar... Dağlarca'nın avukatı ıse bi- lirkişi raporu ile iddıalanrun doğrulandığını ve ortak görü- şe aynen katıldıklannı, bılirkı- şilenn maddi tazmmatm hesa- bında 10 milyar yenne 10 mil- yon lira olarak yanlışlıkla ya- zılmasındaki maddi hatanın düzeltilmesini bildirerek mad- di zararlannın tespitinı ıster. Şairlerimız, şiirler, antoloji- ler bılirkişilerin bilırkişiliğin- de... Bilen kişilenn raporlan- na bağlı... Mahkeme kararlan ile ortaya çıkacak sonuç "ikti- bas serbestisi''nı nasıl belırle- yecek... Şiirler ve şairlerimiz hakkındaki saptamalarda bulu- nan bilirkışilerin görüşlerinde- ki görüşlerin bilir kişısi kim olacak? Dava'nın sonucu ise "merak" konusu... Y A P Jj B L A B ? Ettore Scola 'dan 'ırkçılık' karşıtıfilm • Ettore Scola yenı filmi 'Con correnza Sleale'nin çekimlerine mayıs aymda başlayacağını açıkladı. Başrollerinde Dıego Abatantuono ve Sergio Castellıtto'nun oynadığı film. 1936- 1940 yıllan arasında faşist rejim dönemindeki Roma'da geçıyor. Filmde, ırkçılığa bır eleştiri nıtelığinde, bın Katolik diğeri Yahudi olan iki tüccann arasındaki kavga anlatılıyor. • Marc Anthony. Kaliforniya'da 30 Mayıs'ta sahnelenecek Fedenco Garcıa Lorca'nın 'Blood VVeddıng' adlı oyununda rol alacak. Aynca Jennifer Lopez'in de Latin müzik sanatçısı Anthony'ye eşlik etmesı beklemyor. • Jeanne MoreaU'nun yazar Marguerite Duras'nın genç bir adamla yaşadığı aşkı konu alan bır filmde rol alacağı açıklandı. Duras'nın genç sevgihsi Yann Andrea'nın yazdığı 'Cet Amour La' (Işte Bu Aşk) kitabından sinemaya uyarlanan fılmin prodüksiyonunu Josee Dayan üstleniyor. • Francls Ford CoppOİa ıkı yıldır sinema sektöründen uzak. Kaliforniya'da açtığı şarap fabnkası, Belıze'de ıkı otel, New York'ta bir magazin dergisi, zeytınyağı, salça, mozarella peyniri ve makarna üreten bir şirket olmak üzere birçok ışle ilgilenerek kendini ticarete adadı. • Kathleen Tumer, 5 Nisan'da Londra'daki Gieguld Tiyatrosu'nda sahnelenmesı düşünülen bir tiyatro oyununda rol alacak. West End'de aynı adlı bir romandan uyarlanan 'The Graduate' adlı Oscar ödüllü fılmin. tiyatro yorumunda Turner'ın, tıpkı Nicole Kidman gibi, çıplak olarak sahneye çıkacağı söyleniyor. • Charlie Sheen uzun zamandır parkinson tedavisi gören M.J. Fox'un 'Spin City' adlı dizideki rolünü devralacak. 71 günlük bir deneme döneminde, gösterdiği ölçülü ve iyi tutumu nedeniyle, Sheen, çekimler sırasında gözetimde olmayacak. Aktör, 1996 yılında kız arkadaşuıı vurmak nedeniyle mahkemeye çıkanlmış ancak yüksek dozda eroin kullandığından tedavi görmüştü. • Jason PrieStley. araba ~-rt kullamrken aşın alkolün de tesiriyle bir araba kazası yaptı. Beverlly Hills dizisınde Brandon olarak tanınan oyuncu, 5 gün gözaltında kaldıktan sonra, 3 • .-. yılhk hapıs cezası , ertelendı. • Mick jagger eski okuluna ılk defa geri gıdıyor. 57 yaşındakı rock yıldızı Jagger, okulu Dartford Grammar School'da performans sanatlan merkezi açmak için girişımlerde buluna dursun, onun okul hayatı hakkındaki söylentiler gıttikçe •> çoğalıyor. Şarkıcının eski öğretmenleri, onun zannedildıği kadar belaya girmedığmı, sosyal bir öğrenci olduğunu söylüyorlar. • Vtföody Allen aralannda "Small Town Crooks' filminin de bulunduğu yedi filminin yapımcılığını üstlenen arkadaşı Jean Dumian'ın şirketi Sweetland Films ile kontratını feshetti. Hugh Grant ve Tracey Ullman'ın rol aldığı 'Small Town Crooks' adlı filmin dağıtımını Spielberg'ın yapım şirketi Dreamworks üstleniyor. • Emmanuelle Beart yönetmenliğini Raoul Ruiz'ın yaptığı 'Yeniden Bulunmuş Zaman' adlı yeni filminin tanıtımı için Roma'yageldı. Bir insanın gün içinde bin parçaya bölünmesi ve farklı roller üstlenmesi ile baş edebılme yollannı konu eden filmde. Beart romantizm ile gerçek arasmda gidip gelen duygulanyla boğusan Gilbert adlı kadın karakteri canlandınyor. • Pierre Boulez, besteci ve orkestra şefi, 75. yaşını 2000 yılı içerisine yayacağı 75 konserle kutlayacak. • Jöhnny Depp'ın Iskoçyalı şaır Robert Burns'ün yaşamını konu alan filmde îskoç bir oyuncunun yerine oynamasına şairin hayranlan karşı çıkıyor.Filmin yönetmenliğini Iskoçyalı bir yapımcı ve Fransız asılh tngiliz Vadim Jean üstleniyor. Johnny Depp'in Îskoç bir aktörden daha çok ilgi toplayacağını düşünen yapımcılar 'halka mal olmuş' tskoç kahramanlann ilk defa yabancı bır aktör tarafindan canlandınlmadığını ve sinemada bunun birçok örneğine rastlandığını belirtiyor.