Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
19 EKİM 2000 PERŞEMBE CUMHURİYET
1
SAYFA
HABERLER
FP'li Esengün:
Birtçe hayali
• ANKARA
(Cumhuriyet Bürosu) - FP
Genel Başkan Yardımcısı
Lütfii Esengün, 2001 yılı
bütçesindeki hedeflerin *
"hayali" olduğunu
savunarak "IMF'nin
talimatı ile memur zammı
yüzde lOolarak
belirlendi" dedi. Lütfii
Esengün, düzenlediğı
basın toplantısında
memura yüzde 10 zam
verilmesinin
"vicdansızlık" oldugunu
savunarak "Yüzde 10 zam
IMF'nin talimatıdır,
hükümetin kaarn değil.
Hükümet bu zammı 1
puan arttırma inisiyatiflne
bıle sahip değil. Bu
hükümet IMF'nin emir
kuludur" diye konuştu.
Zeugma tunı
•I ANKARA (AA)-
ICültür Bakanhğı ve Enerji
ve Tabıi'Kaynaklar
Bakanhğı ile GAP Idaresi
Başkanlığı'nın
işbirliğınde, GAP
çerçevesinde inşası devam
eden barajlarla ilgili
olarak Türkıye'ye yönelik
eleştirileri gidermek
amacıyla yabancı
gazetecılere 23-28 Ekım
tarihlen arasında Zeugma
antik kenti ile burada
yüriitülen çahşmalann
tanıtılacağı bir tur
düzenlenecek.
düzenlenecek Gezi için
Avrupa'dan toplam 16
gazeteci Türkiye'ye
gelecek.
Merkezi smav
tarihleri
• ANKARA
(Cumhuriyet Bürosu) -
Mıllı Eğitun
Bakanlığı'nca 2000-2001
öğretim yılında
gerçekleştirilecek merkezi
sınavlann tarihleri belli
oldu. Anadolu ve Fen
Liselerine alınacak
öğrencileri belirleyen
"Orta Öğretim Kurumlan
Öğrenci Seçme ve
Yerleştırme Sınavı' 10
Haziran 2001 tarihinde
yapılacak. Devlet Parasız
Yatılılık ve Bursluluk
Sınavı ise 23 Haziran
2001 tarihinde
gerçekleştirilecek. Açık
Ilköğretim Okulu birinci
dönem sınavı 13-14 Ocak
2001, Açık Öğretim Lisesı
birinci dönem sınavı 27-
28 Ocak 2001, Açık
Ilköğretim Okulu 2.
dönem sınavı 28-29 Nisan
2001, Açık Öğretim Lisesi
2. dönem sınavı ise 26-27
Mayıs 2001 tanhlerinde
yapılacak. Açık tlköğretim
Okulu bütünleme smavı
da 8-9 Eylül 2001
tarihinde
gerçekleştirilecek.
Soğuk hava
geliyor
• ANKARA (AA)-
Türkiye bugünden itibaren
Karadenız üzerınden gelen
soğuk ve yağışlı havanın
etkisine girecek. Hava
sıcaklığı ise bugün
Marmara ve
Karadenız'den başlayarak.
özellikle hafta sonunda
10-15 derece azalacak.
Hafta sonu ise
Marmara'nın doğusu,
Karadeniz. Iç
Anadolu'nun doğusu,
Doğu ve Güneydoğu
Anadolu bölgeleri yağışlı
olacak. Yağışlann
genellikle yağmur,
Karadeniz'in yüksek
kesimlerinde İcarla kanşık
yağmur şeklinde olması
bekleniyor.Öte yandan,
Rize'nm Ikızdere
ilçesınde, yağmurun
ardından başlayan kar
yağışı etkili oluyor.
03306 No'lu basın
kartımı kaybettün.
Hükümsüzdür.
FULYA TÜKEL
Gelir vergisinden elde edilecek gelirlerin artması, kurumlar vergisinin azalması öngörülüyor
Bütçe yükü emekçflere• En büyük gelir, 8 katrilyon 434 trilyon lirayla
gelir vergisinden ve 6 katrilyon 418 trilyon lirayla
KDV'den sağlanacak. Hükümetin, 31 katrilyon
777 trilyon liralık vergi hedefini tutturabileceği,
ancak enflasyonun da beklenenden yüksek
olacağı belirtildi.
ANKARA (Cumhuriyet Bü-
rosu)-Hükümet; faiz, ek gelir ve
ek kurumlar gibi yüksek ka-
zançlara yönelik deprem vergi-
lerinden vazgeçerken bütçenin
yükünü yine çahşanlann üzeri-
ne bıraktı. 2001'de taşıt alım
vergisinden yüzde 120, damga
vergisinden yüzde 104,harçlar-
dan yüzde 79 daha fazla gelir
hedeflenıyor. Gelir vergisinde
elde edilecek gelirlerin 2001 yı-
lında yüzde 34 artması bekle-
nirken kurumlar vergisinde yüz-
de 12'likazalma öngörülüyor.
Prof. Dr. OğuzOyan, 2001 yı-
lında devam etmesi beklenen
özel işlem ve özel ıletişim ile
SPK, RTÜK, Rekabet Kurulu
ve ÎMKB'den alman paylaruı
deprem vergilerinin 4'te l'ini
oluşturduğuna dikkat çekerek
2001 yılında bu kalemlerden 1
katrilyon liraya ulaşan gehr el-
de edilebileceğini söyledi.
Hükümetin sanayicilerin tep-
kisi nedeniyle ek geür vergisin-
den vazgeçtiğini, ek kurumlar
vergisinden vazgeçilmesiyle de
bu kalemden gelecek gelirin
2000 yılına göre azaldığını be-
lirten Oyan, faizlerde düşüş ve
ekonomik programla ilgili baş-
langıçta oluşan faiz vergisinın
alınabıldiğini söyledi. Faizler-
deki yükselme riski nedeniyle
bu verginin devam ettirilmeye-
ceğinin görüldüğünü belirten
Oyan, "Ancak faiz vergisinisür-
dürmemeleri,diğer kesunlerden
özveri isterken bu kesimi dışan-
da tutuyorsunuzdemek. Denik-
bilir ki faizler yiude 35'Iere düş-
rü. Hayır. Eğer enflasyonu düşü-
receksen hâlâ çok yüksek bir ge-
lir aktanmı var. Hükümet, faiz
vergisini 2000'de daha yüksek
tırtabilirdi. yüzde 34-54 arasında
uygulayabitirdT diye konuştu.
Oyan, hükümetin özel işlem,
özel iletışim dışında deprem
vergilerinden vazgeçerek de 31
katrilyon 777 trilyon liralık ver-
gi hedefini tutturabileceğinı, an-
cak enflasyonun beklenenden
yüksek olacağını söyledi.
Hükümetin 2001 mali yılı
bütçe yasa tasansında yer alan
vergi kalemlenne göre, motor-
lu taşıtlar vergisinden elde edi-
len gelir 2000 yıhna göre yüzde
36 artarak 305 trilyon lira ola-
cak. Veraset ve intikal vergisi 19
tnlyon liradan 17 trilyon liraya
düşecek.
kDVdearüşolabilir
Akaryakıt tüketim vergisin-
den beklenen gelir ise bu yılla
hemen hemen aynı düzeyde tu-
tularak, 4 katrilyon 100 trilyon
lira olarak belirlendi. Akarya-
kıttan alınan gümrük vergisi ise
4 tnlyon 800 milyar liradan 1
trilyon 700 milyar liraya düşü-
riilüyor.
Dahilde aluıan KDV miktan-
nın yüzde 38'lik artışla 6 katril-
yon 418 trilyon lira olarak ger-
çekleşmesı hedeflendi. Bu,
KDV'de yenı artışlar olabilece-
ği beklentisine de neden oldu.
Dışalunda alınan KDV miktan-
mn da bu yıla göre yüzde 70'e
yakın artarak 4 katrilyon 515
trilyon liraya çıkması planlandı.
Kurumlar vergisinden 2 kat-
rilyon 936 trilyon lira gelir sağ-
lanabilecek. Faiz vergisinden
gelecek gelir ise 415 trilyon lira
olacak. Hükümet, 691 trilyon li-
ra ek vergi, banka ve sigara mu-
ameleleri vergisinden 867 tril-
yon lira beklerken damga vergi-
sinden bekJenen gelir 1 katril-
yon 164 trilyon lira. Harçlardan
789 trilyon lira, dış ticaretten alı-
nan vergilerden 5 katrilyon 23
trilyon lira gelir bekleniyor.
HÜKÜMETİN 2001 HEDEFLERİ
Açıkta yüzde 37
düşüş beklentisi
• Büyüme: yüzde 4.5, Deflatör: Yüzde
18;
Yılsonu TEFE: Yüzde 10, Yılsonu
TÜFE: Yüzde 12, Ulusal gelir
(GSMH): 153 katrilyon 400 trilyon lira,
Ydlık ortalama dolar kuru: 714 bin lira.
ANKARA (Cumhu-
riyet Bürosu) - Maliye
Bakanı Sümer Oral,
2001 bütçesinde top-
lam giderlerin ulusal
gelir ıçindeki payının
yüzde 31.5, toplam ge-
lirlerin payının ise yüz-
de 28.1 oldugunu bil-
dirdi.
Oral, öngörülen 5
katrilyon 233 trilyon li-
ralık bütçe açığının
ulusal gelire oranının
yüzde 3.4'e çekildiği-
nı, faizdışı fazlanm ulu-
sal gelire orammn yüz-
de 7.5'e yükseltildiğini
kaydetti. Oral, faizlerin
ulusal gelir içindeki
2000 yıluıda yüzde 17
olan payının 2001'de
yüzde 11 'e indirilece-
ğini belirtti.
Faizgideri
Faizin harcamalar
içindeki payının da
yüzde 44'ten yüzde
31' e düşürüldüğünü
açıklayan Oral, 2000
yıluıda vergi gelirle-
rinin yüzde 76'sınm fa-
ize gittiğini, 2001 'de bu
oranın yüzde 52 olarak
gerçekleşeceğıni bil-
dirdi.
Maliye Bakanı O-
raPın verdiği bilgilere
göre, 2001 bütçe bü-
yüklükleri ve geçen yı-
la göre artış oranlan
şöyle:
Clderler: 48 katril-
yon 360 trilyon lira. Ar-
tışyüzde3.
Faizdışı giderler: 31
katrilyon 680 trilyon li-
ra. Artış yüzde 23.8
Personel öde-
neklerl: 12 katrilyon
lira. Artış yüzde 21.
Diğer Carl: 4 kat-
rilyon 770 trilyon lira.
Artış yüzde 24.
Yatırımlar: 3.5
katrilyon lira. Artış
yüzde 49.
Transferler:28
katrilyon 90 trilyon lira.
Düşüş yüzde 8
Faiz ödemelerl.
16 katrilyon 680 trilyon
lira. Düşüş yüzde 21.
Sosyal güven-
llfc 4 katrilyon 335 tril-
yon lira. Artış yüzde
22.
Dlfter transfer-
ler: 7 katrilyon 75 tril-
yon lira. Artış yüzde
19.5
Gellrler 43 katril-
yon 127 trilyon lira. Ar-
tış yüzde 32.3.
Vergi geiirlerl:
31 katrilyon 777 trilyon
lira. Artış yüzde 32.4.
vergldışı nor-
mal gellrler: 8 kat-
rilyon 22 trilyon lira.
Artış yüzde 42.7.
Diger gellrler: 3
katrilyon 328 trilyon li-
ra. Artış yüzde 12.
Bütçe açıgi: 5
katrilyon 233 trilyon li-
ra. Düşüş vüzde 37.
Faizdışı fazla: 11
katrilyon447 tnlyon li-
ra. Artış yüzde 63.4.
1 GENEL BÜTÇEYE DAHİL DAİRELERİN 2001 YILI BÜTÇE ÖDENEKLERİ ^ TL, |
Daireler >
1 Türkıye Buyuk Mıllet Meclısı ^
2 Cumhurbaşkanlığı rfİI^F
3
Saynştay Ç&^
4 Anayasa Mahkemesı ]__htt
5 Basbakanlık / *
6 Devlet Planlama Teskılatı
7 Hazıne Musteşartığı
8 Dış Tıcaret Musteşariığı .^-\.
9 Danıştay â ^
10 Yargıtay İ|ÇgC
11 Devlet Istatistik Enstıtusü ^
12 Dıyanet Işlert Başkanlığı
13 Tapu ve Kadastro Gn. Mudurluğü
14 Devlet Meteorolojı Işlen Gn Md.
15 Adalet Bakanhğı
16 Millı Savunma Bakanlığı
17 Içışleri Bakanhğı
18 Emnıyet Genel Müdurlüğü
19 Jandarma Genel Komutanlığf
Teklrf
106.800.000
& 13.690.181
S l 22.224.160
\\ 1.481.450
\ 400.601.001
16.628.000
21.621.381.001
29.668.995
^ 6.079.750
f% 8.948.500
Ş ^ 23.858.800
302.112.100
65.252.000
25.073.500
451.414.000
5.126.585.000
254.833.000
1.176.463.000
831.547.000
Daireler ||C
2Q Sahtl Güvenlık Komutanlığı
21 Dışışlen Bakanlığı
22 Maliye Bakanhğı
23 Millı Eğıtım Bakanlığı
24 Bayındırlık ve Iskân Bakanhğı
25 Sağlık Bakanlığı
26 Ulaştırma Bakanlığı
27 Tanm ve Koyışlerı Bakanlığı
28 Orman Bakanlığı
*£& Tekflf
^^43.672.000
208.888.000
10.782.203.485
4.046.305.625
188.055.000
1.280.660.000
107.793.000
317.613.001
93.645.000
29 Çalışma ve S. Güvenlık Bakanlığı 27.172.750
30 Sanayı ve Ticaret Bakanlığı
31 Enerji ve Tıcaret Bakanlığı _
32 Kultur Bakanlığı ^ T
33 Tunzm Bakanlığı L ^ >
34 Çevre Bakanlığı /
35 Denızcılik Musteşariığı /
36 Gumruk Musteşariığı
Genel Bütçe Toplamı
75.640.001
n -a 59.021.000
irf\ 158.658.000
i I 72.584.600
29.374.000
\ 19.270.000
64.803.100
48.060.000.000
TBMM'nin bütçesidaraltddı
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)
-2001 mali yılı bütçesinde, TB-
MM'nin ödeneği 116 trilyon 240
milyar liradan 106 trilyon 800
milyar liraya düşürülürken Cum-
hurbaşkanlığı'nın bütçesi aynı
tutuldu.
Milli Savunma Bakanlığf nın
bütçesi, 4 katrilyon 136 trilyon li-
radan 5 katrilyon 126 trilyon li-
raya çıkanldı. Ancak artış oranı-
nın yüzde 23.9'dakalması savun-
ma bütçesinde de reel artışa gi-
dilmediğıni gösteriyor.
Genel bütçeye dahil bakanlık
ve kamu kurumlan arasmda yüz-
de 34'le en yüksek artışı alan Ta-
nm Bakanlığı bütçesi ise 236
milyar liradan 317 milyar liraya
çıktı.
Diyanet Işleri Başkanlığı'na
302 trilyon lira aynldı. Bu öde-
nek, Dışişleri, Çevre, Turizm,
Kültür, Sanayi ve Ticaret, Çahş-
ma, Orman, Ulaştırma ve Bayın-
dırlık Bakanlığı'na aynlan pay-
dan daha fazla.
Genel bütçeye dahil idarelerin
2001 yılı için tekJifedilen büt-
çe ödenekleri toplam 48 katril-
yon 60 trilyon lira düzeyini bul-
du. En büyük ödenek, 21 katril-
yon 621 trilyon lirayla Hazi-
ne'ye ait oldu.
Ancak Hazine'nin payı 2000
yılında 26 katrilyon 186 trilyon
lirayla gelecek yıldan daha fazla
öngörülmüştü. Ikinci en büyük
ödeneğe sahip olan Maliye
Bakanlığı'na ise yüzde 38.2'lik
ödenek artışıyla 10 katrilyon 782
trilyon lira pay aynldı.
Maliye Bakanı Sümer Oral. sürpriz vergi' olup olmadığına ilişkin açıklama yapmadı
Vergileıi liderler belirleyecekANKARA (Cumhuriyet Bü-
rosu)-Maliye Bakanı SümerO-
ral dün düzenlediği basın top-
lantısuıda, "fiç yılhk programın
en yaşamsal önem taşıyan bütçe-
si'' olarak nıtelendirdığı 2001
bütçesinin, enflasyonla mücade-
le programının hedeflerine bir
adun daha yaklaşmak amacıyla
hazırlandığını bildirdi.
Bakan Oral. 2001 bütçesinin.
enflasyon daha aşağılara çekilir-
ken faiz oranlannı düşürerek fa-
izdışı fazlamn yükseltilmesinin
hedeflendiğini anlatırken faiz
ödemelerinin makul düzeye çe-
kilmesiyle kamu kaynaklannın
devletin asli işlevine yöneltilebi-
leceğini kaydetti. Oral, memur
maaşlannın toplumun büyük ke-
simini ılgilendirmesi ve gelece-
ğe yönelik enflasyon bekJentile-
ri nedeniyle büyük önem taşıdı-
ğını belirtirken 2001'de de enf-
lasyonun üstünde maaş artışı il-
kesirun hâkim olacağını söyledi.
Deprem imanna öncelik
Yenı yılda ağırlığın, mevcut
yatınmlann bitirilmesine verile-
ceğıni vurgulayan Oral, deprem
yaralannın sanlması hassasiye-
tinin 200 l'de de devam edeceğı-
ni belirtirken deprem bölgeleri-
nin imanyla ilgili yatmmlann
öncelıkli oldugunu açıkladı.
Oral, vergilerle ilgili sorular
üzerine şöyle konuştu: "Bütçe
gelir hedefu faizdışı fazla hedefi
bunu sağlayacak araçlar gözö-
nüne alınarak hedeflenmiştir.
Nasıl sağlanacağı, çok kısa bir
süre içinde liderler ve hükümet-
te görüşülerek şekillenecek."
Maliye Bakanı Oral, gazete-
cilerin ısrarlı sorulanna karşın
vergi hedeflerinin hangi kalem-
lerden sağlanacağı ve "sûrprfe
vergi'' olup olmadığına ilişkin
açıklama yapmadı. Başbakan
Yardımcısı Mesut Yümaz'ın
Memurlarsokağa döküldü
Kamucabşanlanna2001 ydmınflkaltiayıiçinverflen yüzde lO'Iukzammı pro-
testo eden emek örgütleri alanlan doldurma>a başladi. KESK Ankara Şubeter
Platformu Dönem Sözcüsü Hasan Karakaya, hükümetin verdiği rammın çah-
şanlan açhğa mahkûm edeceğini belirterek,"YoksuDukta istikrarJstemİTOruz"
dedi Kasım aymdaemekçüerineylemleri ifc sarsılacak olan Türkiye'de KESK,
layhke>1emtaJoiıninideacıkfadLKESK,llKa^Cumartesigünüa
Bü>iik
Ankara Mitingi''ni gerçekleştirecek. KESK üyesi çabşanlar dün Ankara Gü-
venpark'ta toplanarak, hükümetin memariara vereceğini açıkladığı yüzde
10'luk zammı protesto ettfler.
yurtdışında olması nedeniyle ek
vergilerin ele alınacağı bu hafta
yapılacak liderler zirvesine ka-
tıhnayabileceğini belirten Oral,
ancak bunun engel oluşturma-
yacağını kaydetti.
Ek ödenek olma^acak
Oral, 2000 yılında kamu ta-
sarrufuna ilişkin alman önlem-
lere uyulduğunu, böylece ek
ödeneklerin söz konusu olmadı-
ğnıı anlattı. Eğitim ve sağlık dı-
şmda memur alımı için konulan
"boşalan kadrolann yüzde 80'i
smırlamasına" uyulduğunu be-
luien Oral, bu yıl için kamuda
taşıt tasarrufuyla ilgili ha-
zırladıklan genelgeyi Ba-
kanlar Kurulu'nda oluştu-
rulan komisyondan geçır-
diklerini, genelgenın yıl-
sonuna kadar uygulamaya
gıreceğıni bildirdi.
24 Ekim'de Türkiye'ye
gelecek IMF heyetiyle ilgi-
li sorular üzerine, Türki-
ye'nin IMF olsa da olmasa
da kendi ihtiyacı olduğu
için ekonomikprogram uy-
guladığını söyleyen Oral,
"Gayet tabö IMF ile stand-
bydüzenlemesi var. Ama bu
kesinlikle kararlann onla-
rm isteği doğrultusunda git-
tiğini göstermez" dedi.
Oral, el konulan banka-
lann batüdanyla vergi ge-
reksinimi arasındakı çeliş-
kinin anımsatılması üzerine
de, "GönüJ arzu eder ki
bankalar sisteminde devle-
tin ora>a kaynak aktarma-
yacağı tarzda sistem işleme-
ü.Ama oradatasvip edflme-
yecek gelişmeler de olsa biz
bütçemizi yapmak duru-
mundayız" yanıtını verdi.
GÖRÜŞ
AYTEKİN ZİYLAN
Ihale Yasası ve
Teknolojiye Destek
Dünyanın bütün sanayileşmiş ülkelerinde dev-
letler, kamu alımlannda ulusal şirketlerini kayır-
mak suretiyle; sanayi altyapılannı ve ulusal tek-
noloji yeteneklerini yükseltmeyi; kamu tedarik
politikası olarak uygular.
Dünyada uygulamalar böyle olmakla beraber
Türkiye'nin, temel ihale yasası olan 2886 sayılı
Devlet Ihale Yasası'nın ulusal sanayi ve teknoloji
yeteneğinin yüksettilmesi gibi bir amacı hiç yok-
tur. Mevcut Devlet ihale Yasası'nın amacı kamu
maliyesinin korunmasıdır, rekabet de bu amaca
ulaşmak için kullanılan bir araçtır (1). Nitekim Tür-
kiye'de kamu alımlannın, kamu ihtiyacının karşı-
lanmasına ek olarak ülkenin bilim, teknoloji ve
sanayileşme yeteneğinin yüksettilmesi amacıyla
yapılmadığı, Türkiye Bilim Teknoloji Yüksek Kuru-
lu tarafından da saptanmış bir gerçektir (2).
Devletlerin önemli ölçüde mal ve hizmet tedari-
ki yapmalan, askeri alımlar hariç, kamu alımları-
nın da uluslararası serbest ticaret anlaşmaları
kapsamına alınmasını gerektirmiştir.
Ancak kamu ihalelerinin önemli bir bölümünü
oluşturan askeri ihaleler; konunun milli egemen-
likle ilgili olması dolayısıyla daima uluslararası ti-
caretin serbestleştirilmesi için yapılan anlaşmala-
rın dışında tutulmuştur. Askeri sistem tedarikle-
rinde her ülke hükümrandır, istediği sistemi iste-
diği şekilde ve istediği kaynaktan tedarik edebilir.
Bu nedenle de askeri sistem tedarikleri, ulusal
teknolojinin geliştirilmesi ıçın mükemmel fırsatlar
sağlayan bir alandır. Ülkeler ulusal teknolojilerini
geliştirmek için, savunma sanayiinde Ar-Ge'ye
dayalı tedarik yöntemlerini geniş ölçüde kullanır.
2886 sayılı Devlet Ihale Yasası'nın 89'uncu
maddesi, askeri sistem tedariklerinde MSB'ye
geniş yetkiler veriyor. Bu maddeye göre MSB be-
lirii şartlarda yasayı uygulamayarak, kendi koydu-
ğu usul ve esaslara göre hareket edebilir. Diğer
bir deyişle 2886 sayılı yasa MSB'ye "kamu mali-
yesini konıma" yerine "millı güvenliğin korunma-
sı" için gerekenin yapılması yetkisini vermiştir.
M.S.B.'nin bu yetkiyi nasıl kullanacağı ise 20 Ha-
ziran 1998 tarihli "Türk Savunma Sanayii ve Poli-
tikası Esaslan" (TSSPSE) isimli Bakanlar Kurulu
Karan ve bu karann Uygulama Yönergesi ile Sa-
vunma Sanayii Güvenlik Yönergesi'nde belirtil-
miştir.
1) Mevcut 2886 sayılı Devlet Ihale Yasası, AT
mevzuatı ile genelde uyumlu, oldukça liberal bir
yasadır. Kamu maliyesinin korunması amacıyla
serbest rekabet ilkesi uygulanmaktadır. Aynca
yasada kamu ihalelerine katılabilmek için adayla-
nn milliyetine göre şart ya da engel koyan açık
bir hüküm bulunmamaktadır. Taslak ihale yasası-
nın amacının da yürürlükte olan yasayla aynı ol-
duğu, yani sadece kamu maliyesini koruma oldu-
ğu görülmektedir.
2) Mevcut 2886 sayılı Devlet Ihale Yasası'nın
28/4 maddesi, "uygun bedelin tesprtinde milli ür-
malara Bakanlar Kurulu'nun belirtediği oranda bir
avantaj sağlanır" diyerek milli firmaları kayırdığı
halde, bu madde hükmü taslak yasadan tama-
men çıkarılmıştır. Oysa ülkemizde tasarianan, ge-
liştirilen ve üretilen bir endüstriyel ürünün vergiler
yoluyla Hazine'ye katkısı, çalışanlann harcamala-
nnın ulusal ekonomiye katkısı, istihdamın getire-
ceği sosyal huzur ve ulusal teknolojik gelişmeye
olan katkısı, ancak, mevcut yasada bulunan 28/4
maddeye benzer maddelerin eklenmesi ile müm-
kündür.
AB ile imzalanan Gümrük Birliği anlaşması,
milli firmaları yabancı firmalar karşısında ulusal
ekonomi bakımından koruyan tek madde olan
28/4 maddesinin uygulanmasına engel değildir.
DPTnin Türkiye AT Mevzuatı Uyumu Sürekli Ihti-
sas Komisyonu Kamu Ihaleleri Alt Komisyon Ra-
poru "bu madde hükmünün sadece Avrvpa Top-
luluğu'na mensup yabancı firmalan değil, genel-
de tüm yabancı firmalan hedef almış bir ulusal
korumacılık hükmü olduğundan ve benzer koru-
ma hükmünün Avrupa Topluluğu mevzuatının
kendısınde bile var olduğu gerçeğinden hareketle
yasamızda mevcut bu hükmün değiştirilmesi zo-
runluluğu bulunmamaktadır" demektedir. Bu hük-
mün, Türkiye'nin Topluluğa ancak tam üyeliği ha-
linde değiştirilmesi söz konusu olabilecektir (1).
3) Taslak ihale yasası bir bakıma Türkiye'nin
AB'ye gireceği varsayımıyla zaten liberal olan
mevcut yasanın daha da liberalleştirilmesi için
hazırlanmıştır. Oysa savunma sanayii sektörü
uluslararası serbest ticaret anlaşmalarının kapsa-
mı dışında olduğundan bu alanda da liberalleş-
meye gidilmesi bir zorunluluk değildir. Nitekim
Avrupa Topluluğu'nu oluşturan ülkeler savunma
sanayii sektörünün bu avantajlı ayrıcalığından
faydalanarak ulusal sanayilerini desteklemekte-
dir. Avrupa ülkeleri savunma sistem tedariklerini
%80-85 oranında ulusal şirketlerinden yapmakta,
"ulusal ana yüklenicilik" yöntemini uygulamakta-
dır (3).
Ihale yasasından 89'uncu maddenin çıkanlma-
sı, Türkiye'nin ulusal egemenlik için çok önemli
olan ulusal teknoloji geliştirmesinde savunma
sistem tedariklerini kullanamaması demektir.
Türkiye, kamu alımlannda ulusal firmalannı ka-
yırarak ve ulusal firmalannı, özgün teknoloji ve
Cirün geliştirmeye yönlendirerek ülkenin ulusal,
bilim, teknoloji ve sanayileşme yeteneğini yüksel-
tebilir. Ithal ettiği ürünlerin fiyatları içinde doğal
olarak bulunduğu için, her yıl yabancı ülkelerdekı
Ar-Ge mühendislerine ödediği milyar dolarları,
kendi Ar-Ge mühendislerine ödeyerek ulusal tek-
nolojinin gelişmesine katkıda bulunabilir. Ûmeğin
yılda 50 milyar dolariık bir ithalatın Ar-Ge bölümü
%10 olsa Türkiye her yıl yabancı Ar-Ge mühen-
dislerine 5 milyar dolar ödüyor demektir. Bunun
için Devlet Ihale Yasası aşağıdaki şekilde duzen-
lenmelidir:
1. Devlet Ihale Yasası sadece "kamu maliyesini" koruyan
bir yasa olmaktan çıkanlmalıdır.
2. Devlet Ihale Yasası'nın ulkemızın bilim, teknoloji ve sa-
nayileşme yeteneğini yukseltme amacında olduğu belli
olmalıdır.
3. Devlet Ihale Yasası, olanaklar içinde ulusal sanayi fir-
malannı kayırmalıdır
4. özgun teknoloji ve ürun geliştirme ödullendırilmelidir.
5. Askeri alımlar ülkemizin bilim, teknoloji ve sanayileşme
yeteneğinin yüksettilmesi amacıyla kullanılmalıdır.
6 Devlet Ihale Yasası'na sadece bayındırlık ve ulaştırma
ıhtıyaçlarının karşılanması değil, aynı zamanda sanayi
uretımının de önemli oldugunu belirten bir ruh verilmelıdır.
Kaynak.
(1) DPT lurkıye-AT Mevzuatı Uyumu Sureklı Ihtısas Ko-
misyonu, Kamu Ihaleleri Alt Komisyonu Raporu
(2) TÜBİTAK BTP 97/04, 'Türkiye'nin Bilim ve Teknoloji
Politikası", s.75
(3) European Pariıament, Politıcal Senes 4-1993