Katalog

3 EYLUL 1999 CUMA CUMHURİYET SAYFA r j l V t Fl^lt 9IV11 / ekonomi(acumhuriyet.com.tr 13 Deprem korkusu sağlam zeminli semtlere akına neden olurken fiyatlar fırladı Depremle gelen 6 ldra ranü' E.ivleri hasargören dar gelidüer Zeytinburnu, Topkapı, Gültepe, Çeliktepe, Sanayi Mahallesi, Ümmniye gibi semtlereyönelirken Yeşilköy, Yeşifyurt ve Bahrköylüler ise 1 mtiyara yahn Mrnyı dahi gözden çıkararak Caddebostan, Fenerbahçe, Ulus, Etiler ve Zekeriyaköy 'e koşuyor. Ekonomi Servisi - Istanbul merkezli bir yer sarsıntısının en çok tehdit ede- ceği Bakırköy. Yeşüköy, Yeşilyurt, Av- cılar, Güngören, Esenler, Bayrampaşa gi- bi semtlerden zemini sağlam olan ve üçüncüderece deprem tehdidi alhnda ol- duğu öne sürülen bölgelere göç başlar- ken, kiralarda fırladı. Yoğun talebın etkisi ile son iki hafta- da Sanyer, Levent, Ulus, Etiler. Bahçe- şehir, Kadıköy, Caddebostan. Suadiye gi- bi bölgelerde kiralar bir anda yüzde 10 ile yüzde 50 arasında arttı; tstanbul Em- lakçiler Odası, üyelerini "firsatçıiara aletobnamalan için uyaıth". Deprem en- dişesiyle birçok yurttaşın "panik için- de" kiralık ev arayışına girdiğine dikkat çeken emlakçiler, etrafta söylentinın çok fazla olduğunu ve yurttaşlann ev kira- larken dikkatli olması gerektiğini ifade ediyorlar. SemÜer bölüşüldü 7.4 şiddetindeki depremden yoğun olarak etkilenen Yeşilköy. Yeşilyurt ve Bakırköy gibi gelir düzeyi yûksek olan semt sakinlerinin. daha çok Anadolu yakasını tercih etriği belirlendi. Istanbul Emlakçiler Odası Başkanı Sabri Ateş, özellikJe Kadıköy, Caddebostan, Suadi- ye. Fenerbahçe'ye yoğun talep geldiği- ni belirterek "Florya, Yeşilköy, Yi?şilyuıt ve Balorköy'de evieri bulunanlar bura- lan boşaltıp zemin olarak sağlam oldu- ğu ifade edilen ve lüks konutlann bulun- duğu bu semtlere gidiyoıiar. Boşattbk- lan yerlerde gerek kira gerekse satış fi- yadân yflzde 6O'a yakın düştüğü halde kimseden talep gelmiyor" diye konuş- tu. Gelirdüzeyi yüksek kesime hitap eden bu semtlerde taleple birlikte kiralann 250 milyon liradan başlayıp 1 milyara kadar dayandığı ifade ediliyor. 11. derece tehlikelı | | 2. derece teMikefi | 13. derece teMikai Gelirdüzeyi yüksek olan kesimin di- ğer ilgilendiği semtler arasında ise Eti- ler, Ulus. Levent, Sanyer, Zekeriyaköy gelirken, depremde agır yara alan Av- cılar, Güngören. Bayrampasa gibi semt- lerde oturan "dar gelirliler" için ise Av- rupa yakasındaki Zeytinburnu. Topka- pı, Rami, Çeliktepe, Sanayi Mahallesi, Gülbağ adres olarak gösteriliyor. Sabri Ateş, evleri hasar gören deprem- zedelerin bu bölgelerde 75 milyon ile 200 milyon lira arasında değişen fiyatlarda ev bulabileceklerini belirtirken, Ana- dolu yakasında ise Yakacık, Ümraniye gibi semtlerde dargelirlilerin ev bulma şansının bulunduğunu dile getiriyor. Apartmandan kaçış başladı Özellikle Marmara Bölgesi'nin Ka- radeniz kıyılanna yakın olan bölgeleri- ne gelir düzeyi yüksek olanlann yoğun ilgi gösterdiği kaydedilirken, Zekeriya- köy ve Sanyer'de konut ve arsa fiyatla- nnın astronomik rakamlara ulaştığına 0 Fiysttar 120 rrf, 3+1 standatt daireferiçin geçeriktr dikkat çekiliyor. Reha Medin Emlakçi- lik Hizmetleri Zekeriyaköy Bölgesi tem- silcisi MehmetCaner. y-urttaşlann apart- manlarda oturmaktan kaçma eğiiimi gösterdiklerine işaret ederek "Zekeriya- köy'deki arsalara talep yoğun. Özellik- leinsanlarburalardan arsa ahp kendi baş- lanna depreme karşı güvenli evler vap- mak istiyorlar1 " açıklamasını yapıyor. Arsalann metrekare fiyatlannın 125- 150 dolarolduğu söyleyen Caner, iki kat- lı evlerin de 1100-2500 dolar arasında Depremzedeye bin göçmen konutu Ekonomi Servisi - Yapımma 1989 yılında başlanan ve yakfaşık iki yıl önce tamamlanan göçmen konutlanndan bin tanesi depremzedelere tahsis ediliyor. 500'ü Pendik- Kurtköy, 500ü de Ikitelli'de olmak üzere bin konutun depremzedelere 1 yılhğına oturulmak üzere tahsis edilmeye başlandığını belirten tstanbul Vali Yardımcısı Bülent KaracöL konut sahiplerinin mağdur edilmemesi konusunda da bakanlığın ayn bir çahşması bulunduğunu söyledi. Kısa sflreB bannma için Marmara Bölgesi'nde ağır can ve mal kaybına yol açan 7.4 şiddetindeki depremin ardından ortaya çıkan konut açığmın kapatılması için çalışmalar sürüyor. Evlerinin yıkılmasıyla dışanda kalan depremzedelerin ilk etapta kısa süreli bannabilmelerini sağlamak amacıyla göçmen konutlannın bir bölümünün afetten zarar görenlere verilmesine başlandı. Vali Yardımcısı Karaçöl, ellerinde belgeleri ile gelenlere söz konusu konutlann teslim edildiğini ifade etti. Konut sahiplerine bedel ödenecek Ikitelli'de bulunan göçmen konutlannın yüzde 85, Kurtköy'ün de yüzde 80 oranında dolduğunu, boş kalan yerlerin konut sahiplerini de mağdur etmeden depremzedelere verildiğini belirten Köy Hizmetleri Müdüriüğü yetkililen de bakanhk tarafından hazırlanan bir çalışma ile konut sahiplerine söz konusu 1 yıllığın karşılığı olarak belirli bir bedel ödeneceğini dile getirdiler. kiracı bulduğunu ifade ediyor. Lüks villalann bulundugu ve dep- rem öncesinde talebin yüzde 5 olduğu Bahçeşehir'de ise emlakçiler, kiralık daire kalmadığını ifade ediyorlar. Şe- hir merkezinden uzak olan Bahçeşe- hir'de konutlann deprem öncesinde da- ha çok yatınm amaçlı kullanıldığım ve mal sahiplerinin oturmadığını belirten emlakçiler,"İnsanlar buralan daha gû- venli bulduklan için geri döndüler. Bu nedenle kiralık daire bulmak zorlaştı. Elimizde kiralık daire kalmadı" şek- lınde konuşuyorlar. Bahçeşehir'de daire kalmadı Deprem öncesinde Türk Lirası ile ki- ralanan dairelerde dövizle işlem yapıl- dığını ifade eden emlakçiler, "220 mfl- yonluk daireler 1200 marktan kiralanı- yor.Tripleksvillalarda 1000-1200 dolar arasında" diyorlar. Bahçeşehir'in yanı sıra güvenli oldu- ğu kaydedilen Esenkent'te de durum pek farklı değil. Deprem öncesinde 90- 110 milyon lira arasında olan 120 met- rekare standart dairelerin iki hafta için- de 130-150 milyon liraya fırladığı ve taleplerin adeta yığıldığı dile getirili- yor. Deprem korkusu ile başlayan göç da- ha çok kiralık ev taleplerini arttmrken Avcılar, Bakırköy. Yeşilköy ve Yeşilyurt gibi semtlerdeki satılık konutlara kim- se dönüp bakmıyor bile. Avcılar'da ko- nutlann satış fiyatı 2 milyar liraya ka- dar inerken emlakçiler, "1 milyar değil, bedavaya verseler kimse şu anda bura- dan konut almaz" yorumunu yapıyor- lar. Ancak depremden sonra halen ayak- ta duran binalardan bazılannın kiralan- maya başlandığı da gözleniyor. Bunun da etkisi ile kiralann bir miktar arttığı belirtiliyor. Spekülasyon kaygısı Bu arada daha önce 50-60 bin dola- ra satılan Florya, Yeşilyurt ve Yeşil- köy'de de lüks konutlann fiyatlannın yüzde 60'tan fazla gerilediğı halde ta- lebin olmadığı belirtiliyor. Florya, Ye- şilyurt, Yeşilköy gibi semtlerin birinci derecede deprem kuşağında yer aldığı- nın belirtilmesi ile bu bölgeye olan ta- • lebin azalması ev sahiplerini rahatsız ediyor. Bu spekülasyonlann bilinçli ola- rak çıkanldığını belirten semt sakinleri, "Böylece bu bölgeler ucuza kapatümak Bteniyor" diyorlar. ^ fe? *r *s* l AJAYINDIRLIKBAKANLIĞI PARA CEZASIÖNERDİ Ozel denetimcilere hafifyaptınm ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Ba- yındırlık Bakanlığı, Meclis'in tatile gir- mesiyle yeni bir Yapı Denetim ve Sorum- luluk Yasası taslağı hazırlayarak tartışma- ya açtı. Yeni taslağa göre devlet yapılan dene- tim yetkisini 1 trilyon lira sermayeli şirket- lere devrederken. yeterli denetimi yapma- yan özel kuruluşlann yöneticilerine hafif cezalar öngöriilüyor. Düzenleme kabul edilirse yeterli dene- timi yapmayan özel kuruluşlann yönetici- leri hakkında hapis cezası istenmeyecek ve 1 milyardan 5 milyar liraya kadar para ce- zasına hükmedilecek. Bayındırlık Bakanlığı. depremin ardın- dan meslek odalan ve bilim adamlanrun görüşlerini almadan hazırladığı taslağı tep- kiler üzerine bazı düzenlemeler yaparak il- gili kurum ve kuruluşlann tartışmasına aç- tı. Bayındırlık Bakanlığı Müsteşan AH Hel- vacı başkanhğında dün başlayan görüşme- lere. Türk Mühendis ve Mimar Odalan Birliği, Türk Müşavir Mühendis ve Mimar- lar Birliği. Türkiye İnşaat ve Tesisat Mü- teahhitleri Işveren Sendikası, Türkiye Si- gorta ve Reasürans Şirketleri Birliği, Ada- let Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarhğı bürokratlan ile ODTÜ ve An- kara Üniversitesi'nden ilgili öğretim üye- leri katılıyor. Bakanlıkça taslakta her türlü yapımn, yapı denetim kuruluşlannın denetimi al- tında inşa edilmesi zorunluluğu getirilir- ken, bu kuruluşlar yapılann kötü yapıl- ması nedeniyle ortaya çıkacak her türlü zarardan kusur aranmaksızın ortaklaşa so- rumlu tutuluyor. Yasa ile denetim şirketlerine faaliyetle- rine başlamadan önce mali sorumluluk si- gortası yaptırmalan zorunluluğu da geti- riliyor. Zarar görenler yasa uyannca dogrudan sigorta şirketınden istekte bulunabilecek. Bayındırlık Bakanlığı'nın hazırladığı ye- ni yasa taslağında bir öncekine göre şu de- ğişiklikler ve yenilikler yer alıyor: # Yapı denetim şirketinin ödenmiş ser- ma>esüiin 1 trihon liradan az olnıaması zo- runluluğu getiriliyor. # Öncekı tasanda yer alan "Yapı Dene- tim \c Danışmanhk Şirketleri yapı deneti- mi dışında başka bir faalhette bulunamaz" hükmü kaldınlıyor. # Yapı denetim görevini tam olarakyap- tırmav'an veya yapmayan yapı denetim ku- ruluşu yöneticisi ve sorurnlusuna 1 milyar liradan 5 milyar liraya kadar para cezası verilmesi öngöriilüyor. 9 Kamu kurum ve kuruluşlanna ait bi- nalarda kanun hükümlerinin uygulanma- sı zorunluluğu kaldınlıyor. Tek katlı ve yapı inşaat alanı 150 metrekareyi geçme- yen yapılarda da kanun hükümleri uygu- lanmayacak. # Yapı denetieme kuruluşlannı denet- lemeyetkisi Baymdıruk Bakanlığı 'na veri- Byor. # Yapı denetim kuruluşlannın teşkilat ve görevlerinin belirlenmesi, Bakanlıkça hazırlanacak yönetmeliklere bırakılıyor. # Zorunlu mali sorumluluk sigortası yapacak şirketleri Hazine Müstcşarlığı'njn uygun bulması zorunluluğu getiriliyor. # Kanunun uygulanmasmda daha ön- ce pilot iller kapsamında yer alan Konya ili bu kategoriden çıkanldı. Kanunun uy- gulanacağı pilot iller olarak; Istanbul. Bur- sa. Antalya, Erzurum, Yalova, Çanakkale, tzmir, Denizli. Boiu, Sakarya ve Kocaeli illeri belirlendi. PHIU Phılip Morris/Sabancı DUYURU ŞİRKETİMİZİN TORBALI SİGARA FABRİKASI'NDA İMAL EDİLEN ÜRÜNLERİNİN PERAKENDE SATIŞ FİYATLARI, 3 EYLÜL 1999 CUMA GÜNÜNDEN İTİBAREN AŞAĞIDAKİ GİBİ BELİRLENMİŞTİR: Marlboro 100's YENİ PAKET FİYATI • ESKİ PAKET FİYATI 600.000TL 500.000 Tl ±1.AZİNE^YE GÖRE NEMA GELİRİ 2.3 KATRİLYON Zorunlu tasarruf 3.3 katrilyon Ekonomi Servisi - Zorunlu tasarruf olarak bılinen Çahşanlann Tasarruflannı Teşvik He- sabındaki tutar 3 katrilyon 266.4 trilyon li- raya ulaştı. Hazine'den yapılan açıklamada. zorunlu tasarruf hesabında 31 Temmuz tari- hı itibanyla 932 trilyon 829 milyar lirası ana- para 2 katrilyon 333.6 trilyon lirası da nema gelijî olmak üzere toplam 3.3 katrilyon lira biriki. Açıklamada hesapta biriken parala- nn Kazine tarafından Yüksek Planlama Ku- rulu nca belirlenen esaslar dahilınde nema- Iandnldığı belirtildi. Bı tutardan 734 trilyon 31 milyar lirası anajara, şahıs kredisi ve nema olarak hak sa- hipleine ödendıgi belirtilen açıklamada, 4 tril- yon >4 milyar lirasının ıade olarak ilgili ku- rumlara, 9 trilyon 437 milyar lirasınında ya- tınm harcamalan ve komısyon olarak Zira- at Bankası'na ödendiği kaydedildi. Açıklamada. 2 katnh/on 462 trilyon 683 mil- yar liranın da vadeli hesaplarda ve çeşitli tah- vil ve devlet iç borçlanma senetleri alımı su- retiyle nemalandınldığı ifade edildi. 56 trilyon 189 milyar liranın dönem sonu hesap bakiyesi olarak 1 Ağustos 1999 tari- hinde Ziraat Bankası 'nda Çalışanlann Tasar- ruflannı Teşvik Hesabı'na para girişi olarak aktarıldığı belirtilen açıklamada, yasanın yüriirlüğe girdiği 1 Nisan 1988 tanhinden 31 Temmuz 1999 tarihine kadar olan kümülatif nema oranının yüzde 271 40'a ulaştığı kay- dedildi. Marlboro Lights 100's Marlboro Box Marlboro Lights Box Parliament 100's Parliament Special Box Parliament Lights Special Box BeyazPaket Chesterfield Box Beyaz Paket Chesterfield UghtsBox L&M uzun L&M Lights uzun L&M kısa kutu L&M Lights kısa kutu 600.000 TL 500.000 TL 575.000 TL 475.000 TL 575.000 TL 475.000 TL 600.000 TL 500.000 TL 600.000 TL 500.000 TL 600.000 TL 500.000 TL 375.000 TL 325.000 TL 375.000TL 325.000 TL 400.000 TL 350.000 TL 400.000 TL 350.000 TL 375.000 TL 325.000 TL 375.000 TL 325.000 TL PHILSA Philip Morris Sabancı Sigara ve Tütüncülük Sanayi ve Ticaret A.Ş. ÇÎFTÇİDOSTU SADULLAH USUMİ Fındık Faciası... Türk tanmını batırmak için özel uğraş veren ku- ruluşlar olsaydı, bu konuda hükümetlerimiz kadar başanlı olamazlardı. 12 Eylül darbesinin ardından Türk ekonomisin- de gerçek bir deprem yaşandı. Gelenekler, kural- lar veyasalardeğiştirildi. Siyaset yozlaştı. Ticari ah- lak bozuldu. Ekonomide Batılı ülkeler model gösterildi. Ama tam bir soygun düzeni getirildi. O tarihten bu yana gelir dengeleri aliak bullak ol- du. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirerin de be- lirttiği gibi, çok küçük bir kesim dünya zenginleri sıralamasında ön sıralarda yerini alırken, ülkede ge- niş bir kesim fakirleşti. Son yıllarda da çöktü... Aslında bu gelişmeler bir Batılılaşma hareketi değildi. Tam bir sömürü düzeni özlemıydi. Halkın gelirleri 19. asırda olduğu gibi elinden kaba kuv- vetle alınmıyordu ama devletin getirdiği sistemler- le başka kaynaklara aktarılıyordu. Sonuçta, öylesine bir sistem oluştu ki, Türki- ye'nin ve halkımızın kaynaklan "Globalleşme" ve "Küreselleşme" gerekçeleri ile yabancı ülkelere de peşkeş çekildi. Işin en acı yanı, 12 Eylül'ün getirdiği bu soygun düzenine karşı çıkacak birgüç de kalmadı. Isçi sen- dikaları yasaiaria ve çeşitli baskılaria etkisiz hale getirildi. işçiler, memurlar ve çiftçiler en haklı ey- lemlerinde bile ülkenin güvenlik güçlenni karşıla- nnda buldular. • • • 12 Eylül'ün getirdiği düzen bu arada tüm tarım kesiminin olduğu gibi, 8 milyon fındık üreticisinin de canına okudu. Şu anda Ordu. Giresun ve Sam- sun çevresinde tam bir "fındık faciası"yaşanıyor... Bir kilo fındığın maliyeti hasat döneminden ön- ce 750 bin lira olarak tespit edilmişti. Hükümet bu durumu dikkatealarak fındığa 1 milyon 20 bin lira alım fiyatı açıkladı. Ancak, verim beklenenin altın- da kalınca maliyet 850 bin liraya kadar çıktı. Üreticiler bunun şaşkınlığını yaşarken ikinci bir darbe de hükümetten geldi. Piyasalarda rekabet ortamı yaratarak fiyatlann düşmesini engelleyebi- lecek tek kuruluş olan FİSKOBİRLİK hükümetten gereken desteği alamadı. Hükümet veya ilgili bakan ortaya çıkarak "Fın- dık üreticisinin arkasındayız. FİSKOBİRLİK sonu- na kadar alım yapacak ve ürün bedellerini peşin ödeyecek. Fındığmızı tüccara ucuz fiyatla satma- yın<" diyemedi. Üreticiler çok güç durumdaydı. Tefecilere, ban- kalara ve esnafa gırtlağına kadar borçluydu. Öde- melerini zamanında yapamazsa, faizler ikiye, üçe katlanacak ve bir daha da belini doğrultamayacak- tı. Bu nedenle, üreticinin fındığını çok acele satma- sı ve parasının tamamını peşin alması gerekiyor- du. Ihracatçı tüccar, bu sıkıntıları iyi bildiği için üre- ticileri köşeye sıkıştınyor ve peşin para vererek ürününü son derece düşük fiyatlarla kapatıyordu. Demokrasilerde bu tehlikeyi önlemenin bir tek yolu vardı. O da, tüccarın karşısırta rekabet orta- mı yaratacak bir kurumu çıkarmaktı. Nitekim, 12 Eylül 1980'den önce üreticilere FİS- KOBİRLİK gibi tanm satış kooperatifleri kurdurul- du. Yeterli finansman sağlandı. Onları, özel sektö- rün sömürüsüne karşı kortıyacak yasal düzenle- meler yapıldı. Ancak, 12 Eylül darbecileri ve daha sonra işba- şına gelen siyasetçiler, tanm satış kooperatifleri bir- liklerinin bütün parasal gücünü tahrip ettiler. Yük- sek faizli krediler almaya zorlayarak borç batağı- na sürüklediler. Böylece, FİSKOBİRLİK etkinliğini kaybedince özel sektör piyasalara tamamen ege- men oldu. Şimdi, fındık piyasalarında tüccar istediği gibi at oynatıyor. Hükümetin 1 milyon 20 bin lira verdiği alım fıyatlannı önce 750 bin liraya çekti. Dün de 630 bin liraya düşürüldü. Eğer, hükümet FlSKOBlRLlK'e en kısa zaman- da yeterli kredi sağlayamazsa, önümüzdeki gün- lerde fındık fiyatlan belki de 500 bin liraya kadar düşecek... ••• Hükümetten üreticilere üçüncü bir darbe daha geldi. FİSKOBİRLİK önceki günden itibaren üreti- cilerden taahhütname istemeye başladı. Taahhütname aynen şöyle: "... Teslim ettiğim fındığın ürün bedelini FİSKO- BİRLlK'in veya kooperatifin nakit imkânlan dahi- linde, ödeme tarihinde belirienecekbarem fiyai üze- rinden tarafımıza ödenmesini, ürün bedelinin geç ödenmesi halinde, ayrıca fa'ız, fiyat farkı talep et- meyeceğimi şimdiden kabul ederim." Böyle bir taahhütname idam fermanından fark- sız. Hükümet ürün bedellerini ya bir yıl sonra öder- se ne olacak? Üretici hem parasını alamayacak hem aylarca ödenmeyen parasının faizini isteyemeyecek. Ay- nca, parasının ödendiği tarihte oluşacak barem fi- yatı kabul edecek... Üstelik, bu bir taahhütname değil, itirafnamedir. Hükümet ürün bedellerini za- manında ödeyemeyeceğini anladığı için, şimdi- den önlem almaya çalışmaktadır... Bu taahhütnameyi okuyan bir üretici, hüküme- te güvenip malını FlSKOBlRLlK'e nasıl verir? Fındık üreticisine bu yıl da yazık oldu. Emekler, masraflar boşa gitti... Türkiye İhracatçılar Meclisi 4 Dışsatmıcla önlem abnmah EkonomiServisi- Türki- ye thracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı OkanOğuz ihracatın 15 aydır artçı sar- sıntılar geçirdiğini belirte- rek ağustos ayında yüzde 14.3 gerilediğini açıkladı. TtM Başkanı Oğuz, ihra cattakı gerileme konusunda acil önlem ahnması gerek- tigini belirterek aylardır sü- ren düşüş eğiliminden çı- kılamadığını kaydetti. "tlı- racafımızyaklaşık 15 aydır artçı sarsm&lar geçiriyor" di- yen Oğuz, Türk ekonomi- sini ayağa kaldıracak olan kaynağın ihracat olduğunu ifade etti. Bu arada TİM'in, ihra- catçı birliklerinin kayıtlan- na dayanarak yaptığı açık- lamada ağustos ayında ih- racat yüzde 14.3 geriledi. Geçen yıl 2 milyar 173.3 milyon dolar olan ihracat bu yılın ağustos ayında 1 milyar 862.6 milyon dola- ra düştüğü kaydedilirken yılın ilk 8 ayındaki kaybın yüzde 6'ya ulaştığı açıklan- dı. 8 aylık ihracat toplamı ise 17 milyar 038.3 milyon dolara geriledi.