Katalog

fiAYFA CUMHURİYET 25 EYLÜL 1999 CUMARTESİ HABERLER Uzmanlar, yapılann yaklaşık yüzde 70'inin hasarlı olduğunu açıkladı 'Gelecel Murat KarayaJçın Ekonomi Servisi - Uzmanlar, 17 Ağustos depreminden sonra îstanbul'daki yapılann yaklaşık yüzde 7 0"inin çatladığım duyu- rurken •'İstanbuTungeleceğidü- şünütaıekzorunda" dediler. Es- ki Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı ve Türkiye Kent Ko- operatıfteri Merkez Birliği (TÜRKKENT) Kurucu Başkanı Murat Karayaiçm. deprem fela- ketınde 100 kcmuttan yalnızca 17simn ayakta kaldığmı belir- terek "Türkiye' nin yüzde 7 bii- yüme kaydettiği dönemde konu- ta 10-12 milvar dolar vatırun va- pddı. Buna karşın inşaat sektörii 20.yüzydı başansızlıkla kapadı" dıye konustu. İnşaat Mühendisleri Odası ts- tanbul Şubesi Başkanı Cemal Gökçe, Istanbul'daki yapılann yaklaşık yüzde 70'inin çatladığı- nı duyurdu. Türk Mühendis ve Mımar Odalan Birhği (TM- MOB) Ikinci Başkanı Celal Be- şiktepe. Türkiye'nin 1980'den bu yana planlama disiplininden özellikle uzaklaştınldığını, ran- ta dayalı bir büyüme kaydedildi- ğini söyledi. Alarko Holding'in ev sahipli- ği yaptığı ve TÜRKKENT tara- fından düzenlenen "17 Ağustos sonrası yeni yapı ve kentleşme düzeni" konulu toplantıya, Alar- ko Holding Yönetim Kurulu Başkanı tshak Alaton ve tkinci Kurul Başkanı Üzeyir Garih, Esenyurt Belediye Bakanı Gür- büz Çapan, Mimarlar Odası ÇED Kurulu üyesi, kent plancı- sı Mücella Yapıcı ve eski TM- MOB başkanlanndan BükntTa- nık ile çok sayıda belediye baş- kanı ve mimar, mühendis katıl- dı. TÜRKKENT Başkanı Oğuz Soydan'ın yönettiği toplantıda Depremzedelerin konutsorunu ve bu alandaki rant kavgası MHP'yi bile böldü jPrefabrike konut kavgası• Hükümetin her fciri 1.5 milyar değerinde 26 bin prefabrike konut için yaptığı ihalede ortaya çıkan 39 trilyonluk bütçenin altyapı giderlerini içermediği, bunun da kamu kaynaklanndan karşılanacağı anlaşıldı. Bu alandaki rant paylaşımının MHP içinde sürtüşmelere Vol açtığı çtelirtiliyor. SERDARKIZIK t , İZ1VÜR - Depremzede- lere yardım adıyla günde- me getınlen prefabrik ko- nut işinde "sokağa atobuT parabüyüyor. Hükümetin her bin 1.5 milyar değe- rinde 26 bin prefabrik ko- rfut için yaptığı ihalede or- öya çıkan 39 trilyonluk bütçenin altyapı giderleri- ni içermediği. bunun da kamu kaynaklanndan kar- şilanacağı anlaşıldı. Bu aflandaki rant paylaşımı- rlın MHP içinde sürrüş- rnelere yol açtığı belirtili- yor. Öte yandan henüz yer belirlemelerinin yapıl- rnadığına dikkat çekilir- ken, şartnamedeki ikı ay- lik yapım süresini hıç bir fjrmanın yerine getıreme- yeceği öne sürülüyor. Kamu kuruluşlanna ait kampların, lojmanların, kış döneminde boş kalan turistik tesislerin değer- Lendirilmesi yerine geçici bannma için prefabrik ko- rjut yapımına yönelinme- siyle ilgili tartışmalar ge- nişliyor. Prefabrik yapıla- nn daha sonra ne olacağı, rtasıl kullanılacağı soru işareti olarak ortada duru- yor. Bayındırlık ve Iskân Bakanlığı yetkililerinin açıkladığı maliyetlerin içinde altyapı gıderlerinin bulunmaması dikkat çeki- yor. Bu anlamda su, kana- Jizasyon. yol, toplu kulla- ^ m alanlan yapımı, kamu kaynaklanndan sağlana- cak. Altyapıyı gerçekleştire- cek firmalar arasında MHP'ye yakın şirketlerin seçileceği yo- lundaki haberler de dikkat çekıci. Rant paylaşımınm MHP içinde bile sürtüşme- lere yol açtığı vurgulanıyor. Bu anlamda MHP Genel Başkan Yardımcısı Sefa Şev- PREFABRİKE KONUT İHALESİNİ ALAN FİRMALAR l-GERGEFlnş. Ltd. Şti. + BA- ŞAR Mım. Müh. Dek. Müş. Turz. ve tnş. Ltd. Şti. (500 Konut) 2- AIİ BIRCAN ve Kardeşleri Inş. Tic. Koll. Şti. + Metin Demir- ERAL Inş. Teks. Oto. ve San. AŞ. + AKABE Hırd. Inş. Malz. Tıc. ve San. AŞ •<• UBM tnş. Tur. Tic. San. Ltd. Şti.+SUPEN tnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. - PİDOSEN Plast. Doğr. ve Inş. San. Ltd. Şti. + BUHA Enerji Inş. Teks. Ith. Öır. Taah. Tic. ve San. Ltd. Şti. (Ortak Girişim) (1500 Konut) 3- TEPE Yapı San. Aş (2000 Konut) 4- DÖRTLER Makineve Çeh\ 12- GÜROL Teknik San. ve Tıc. Ltd. Şn> UYAR Yapı End. ve Tıc. Ltd. Şti. + SER tnş. Tic. Ltd. Şti. (Ortak Girişimi) (1500 Konut) 13- SELKA Çelik Çerçeveli Prefabrike Yapüar San. ve Tic. Ltd. Şti. + ERS tnş. San. ve Tic. AŞ ( Ortak Girişimi) (1500 Konut) 14- ULU tnş. Turz. Teks. San ve Dış. Tic. Ltd. Şti. + BYLBOR(Or> tak Girişimi) (500 Konut) 15- KALYON Plastik San. ve Tic. AŞ. f KALYON lnş. San. ve Tic. AŞ. (Ortak Girişimi) (1000 Konut) 16- NURİŞ Prefabrik Yapı lnş. ^ n ve Tic Ltd. Şti. - tSPA înş. Kont taıl. Tah. Koll. Şti. - HA- KEM laş. Ltd. Şti. (OrtakGirişim) (2000 Konut) 5-2001 Yapı Elemanlan San. ve Tic. AŞ. + OZEKİP tnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. + HEDEF tnş. San. ve Tîc. Ltd. Şti. + ÎLKAY Müh. San. ve Tic. Ltd. Şti. (Ortak Girişim) (750 Konut) 6- CLKUSAN Çelik Kalıp San. ve Tic. Ltd. Şti. + BAŞAK Müh. Müt. L*L Şti. (Ortak Girişim)(500 Konut) 7- ÎNAŞ tnş. Yat San. ve Tic. AŞ. (1000 Konut) 8- AKROPOL tnş. San. Ith. thr. Tic. Ltd. Şti. - Suat Erbil (Ortak Girişim) (500 Konut) 9- TEKNÎKEL Yapı Elemanla- n San. ve Tic. Ltd. Şti. + KIZIL- KANAT lnş. San. ve Tic. AŞ. (Or- tak Girişimi) (1500 Konut) 10- HAKAN Profil Demir Çek- me Oto Turz. lnş. San. Ltd. Şti. -*• MİRBEY tnş. Turz. Tıc. ve San. Ltd. Şti. (Ortak Girişimi) (1500 Konut) 11- TREYSAN Prefabrik Çelik Yapılar San. ve Tıc. AŞ. (2000 Ko- nut) San. ve Paz. AŞ. (Ortak Girişimi) (500 Konut) 17- EKtNCtLER ve Ort. tnş. Tic. Ltd. Şti. (1000 Konut) 18- DAĞYAP1 Prefabrik Yapı tnş. Tek. San. ve Tic Ltd. Şti. (2000 Konut) 19- HAMLE Ağaç. Mam. Tk. ve San. AŞ+ KANAT tnş. Tic. Ltd. Şti. (Ortak Girişimi) (500 Konut) 20- ESHA tnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. (1000 Konut) 21- LAMBDA tnş. Taah. Turz. San. ve Tıc. Ltd. Şti. + OSET Mim Ltd. Şti. (Ortak Girişimi) (500 Ko- nut) 22- ORAŞ End. Tek. San. ve Tic. AŞ. + BUTAŞ tnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. (Ortak Girişimi) (500 Ko- nut) 23- SİSTEMLJ Proje Müş. tnş. Nak. Tic. Ltd. Şti. -r BENGÎLER Inş. ve Tk. Ltd. Şti. * AZE Yapı End. Teks. Gıda Elk. Elektronik Eğitim, Saglık ve Turz. Tic. Ltd. Şti. (Ortak Girişimi) (500 Konut) 24- OPAL Prefabrik Yapı San. Tic. Ltd. Şti. (1000 Konut) 25- ALÇE Prefabrik Yapı ve Eş- ya San. Ltd. Şti. (1000 Konut) kat Çetin ıle Bayındırlık ve tskân Bakanı Koray Ayduı arasındaki çekişmenin önü- nüzdeki günlerde parti içi yönetimde çe- şitli sıkıntılara yol açma olasılığından söz ediliyor. Bu anlamda prefabrikte dayat- macı bir tutum izleyen Ba- kan Aydın'a karşı çıkan Toplu Konut tdaresi'nden sorumlu ve kalıcı konutu savunan MHP'li Devlet Bakanı Sadi Somuncuoglu arasındaki çekişmenin an- cak Genel Başkan Devlet Bahçelinin girişimiyle durdurulduğuna dikkat çe- kiliyor. Öte yandan prefabrik konut sektöründeki kimi yetkililer, şartnamedeki iki aylık iş bitirme süresinin yeterli olmadığım savunu- yorlar. thaleyi alan firma- lardan birçoğunun işi iki ayda tamamlayacak kapa- sitelerinin bulunmadığı öne sürülüyor. Bu durum- da depremzedeleri kışın en şiddetli aylannda "çadırda soğukbiryaşam" bekliyor. Yine bu konudaki sorun- lardan biri prefabrik konut- lann yapılacağı alanlar. Henüz bu anlamda yer tes- pitleri yapılmadı. Hükü- met yetkilileri bu tespitle- rin gelecek hafta yapılaca- ğını duyurdu. Öte yandan bazı firmalar bugün çadır- kent olarak kullanılan alan- larda prefabrik konut yap- mayı tasarlıyor. Bu durum- da çadırkentlerin nasıl bo- şaltılacağı da ayn bir sorun olarak ortaya çıkıyor. Bu arada ihalede 1500 konut yapımını. ortağı Teknikerie üstlenen Kızıl- kanat A.Ş. yetkilileri, u ekonomik olarak zor du- rumda bulunanlara ihale verUdi" yönündeki haber- lerimizle ilgili olarak bir açıklama yaptılar. Kızılka- nat A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Ender Kızükanat bankalara ve pıyasaya ön- ceki borçlanndan ötürü konkordato ilan ettiklerini ve bunun için iki ay daha süre aldıklannı doğrular- ken şu bilgileri verdi: u Bu durumda olan bir fırmaya iş verümez di>e bir kural yok. Öne sürüİdüğü gibi bu ihalede bizim kur- tanlmamız söz konusu de- ğil. Biz rantiyeyi değil de üretimi seçtiğimiz için aç- maza düşmüştük. Bazı bankalar üstümüze geldi. Bu ihalede Teknikerie bir- likte 1500 konut yapımını aldık Bu ortakhkta bizim payınuz >üzde on. Tekni- keî'in yüzde 90. Yani iş be- deli 2 trilyon 250 milyar. Biz bunun yüzde 10'unu aiacağız. Biz bu işe prestij anla- mında girdik." Prefabrike ihalesinde tartışmalar daha süreceğe benziyor.. konuşan tnşaat Mühendisleri Odası Istanbul Şubesi Başkanı Cemal Gökçe. tstanbul'da yapı- lann 70'inin hasarlı olduğunun belirlendığini kaydederek "ts- tanbul'da deprem sonrasında in- sanlaruı çadır kurabileceği alan kalmadı. yapılar çatladı. Konutu kaçak olanlar bakanlığa bildir- medL İstanbul'un gelecegi düşü- nülmekzorunda" uyansında bu- lundu. Yüksek mimar-mühendis Me- mik Yapıcı, Istanbul'daki binala- nn yüzde 80'inin düşey yükler altında deprem olmasa da çökme riskiyle karşı karşıya olduğunu belirtti. Mimarlar Odası ÇED Kuru- lu üyesi Mücella Yapıcı da ts- tanbul'un coğrafyasının dolgu- larla değiştirildiğini ifade ede- rek "Ancak Istanbul'un heyelan potansiyeli olan bölgelerinL ba- taklıklan ıslah etmedik. tstan- bul'unjeok>jik>"apısıdeğişmedL V'adiler. dere yatakları imara açıkİL, yapılaştı'" dedı. Yapıcı, 1995 yılında Istanbul'a nâzım imarplanı hazırlandığını anım- satarak "Bu planı belediyeden çalarak incelemeye aldık. Ptan- da su havzalaruun korunma- masını bir yana bırakın, İstan- bul'un birinci derece deprem riski taşıdığı hiç dikkate aiınma- mıştı. Biz bunun üzerine dava açtak" diye konuştu. 'Hiçbirimiz masum defllllz' TÜRKKENT Kurucu Başka- nı Karayaiçm, inşaat, konut ve kentleşmenin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiğini bildırdi. Toplumsal alışkanlık nede- niyle her kötü olayda günah ke- çisi bulunduğunu ifade eden Karayaiçm, "Hiçbirimiz ma- sum değiliz. Yapı sektörüyle il- gili yasal düzenlemelerde eksik yok. Ancak alınan >argı karar- lan bile uygulanmıyor" dedi. Deprem sonrasında rüketici ter- cihlerinde değişikJik fark edil- diğini belirten Karayaiçm, "Ka- radeniz sahil yolunun doğaya ve denize inat dolgu Qe yapılmaya çahşıldığuu, ancak Karadenizli- lerin "Artık istemıyoruz' diye- bildiklerini" 1 söyledi. Karayaiçm, "tstanbuVTrak- ya için büyük bir tehlike. Trak- ya'da 35 bin hektarlık tarun alanı amacı dışında kullanıb- yor" dedi. TMMOB Ikinci Başkanı Celal Beşiktepe, plan- lama dışı faaliyetlerin sistemin bilgisi ve devletin izni dahilin- de Türkiye genel inde sürdüğü- ne dikkat çekerek "Ülke coğ- rafyası bütünlüklü olarak dep- rem görmüş durumda. Üreti- min dûştüğik ranta dayah, özel- likle de toprak ranüna dayalı bir büyümenin ve kuralsızuğm hâkim olduğu bir ortamda deprem felakete dönüştü" diye konuştu. Beşiktepe, müteahhit Veli Göçer'in parselleyip sattığı ko- nutlann bulunduğu alamn son- radan "orman alanı" ılan edil- diğinin ortaya çıktığını açıkla- dı. Beşiktepe, "Konut değil arazi rantuun getirisi çok yük- sek. Müteahhit Göçer önce parselleyip satü. sonra konutla- nn yapıidığı alan orman alanı ilan edildi" diye konuştu. Be- şiktepe. mevcut yasalann uy- gulanmadığım vurgulayarak u tstanbul'da imar yasası uygu- lansa belediye meclisi kararla- nmn hepsi geçersiz olur. Mas- lak hattuıdakibütün gökdelen- ler yTküır" dedi. Beşiktepe, sadece Marmara'yı tartışarak çözüm bulunamayacağını vur- guladı. ŞlFlM NOKTASII ORAL ÇALIŞLAR oralcalislar@turk.net •• Kandilli Rasathanesi. deprem sonra- Sı gündelik yaşamımızın önemli parça- larından birisi haline geldi. Basının Einstein'a benzettiği Profesör Ahmet Mete Işıkara da evlerimizin değişmez kbnuğu. Yavaş yavaş anlaşılıyor ki, ra- ^athanenin araç-gereci, gerekli duya r - likta değil. Bu çok önemli merkeze ye- teri kadaryatınm yapılmamış, yeteri ka- dar önem verilmemiş. Hatta bazı bilim insanlanna göre, depremlerı ölçmekte ve merkez üssünü belirlemekte de ye- fersiz. ••• ' Rasathaneye olan ilgisizlik yeni değü. FJasathane, ilgisizliğin ötesinde saldın- lara da tanık olmuş bir bilim ve gözlem kurumu. Böyle kurumların ülkemizdeki tarihi de çok eski değü. Tıpkı, matbaa gibi rasathane de Batı'dan ithal ediı- rr|iş. Merak edip, bu kurumun tarihıni araştırınca ilginç bir geçmiş ortaya çı- kıyor. Celalertin Atasoy'un 1982 yılın- da basılan "Kandilli'de Tari/ı" (Turing Yayınlan) kitabında rasathanenin tarihi dş anlatılıyor. , Rasathane ülkemizde ilk olarak 1577 Topla Yıkılan Rasathane yılında Padişah III. Murat zamanında faaliyete geçmiş. Kahire'den Istanbul'a gelen Müneccimbaşı Takryedddin Efendi'nin önerisı üzerine kurulan ra- sathanenin yeri ise Istanbul'da Kaba- taş sırtları. III. Murat, rasathanenin kurulmasını Takıyeddin Efendi'ye verdiği beratta şöyle açıklamış: "Evvelce hazırlanmış ve ziyç'lere göre düzenlenmiş takvim- terte yeiinilerek as/ında güç bir iş oian yeni rasat yoluna gidilmedi. Atalanma nasibolmayan bu önemli iş, saltanatım zamanında başanlmış oldu. Buyenira- satlarta güneş, ay ve yıldızlann doğuş ve batışlannı tesbit ederek insanların yarahanmalannı sağiamak için, heyet ve nücum (astronomi ve yıldızlar) bil- ginlerinın en ulusu. hikmet (fizik) ve tak- vım, baştacı güneş ve ayın menzilleri- nin, iki burcun bilgisine vakıf, rasat il- minin en önemli temsilcisi Takiyeddin Efendi." Bilim olur da ona direnen gericilik ol- maz mıl Rasathane'nin kurulmasından bir yıl sonra büyük bir veba salgını Is- tanbul'u kınp geçirdi. Çok geçmeden Şeyhülislam Kadızade Ahmet Şem- seddin Efendi ortaya çıktı. Şemseddin Efendi, bu salgının nedeninin "Eflakın sırperdelerini rasat etme" küstahlığın- dan kaynaklandığını bir fetva ile ilan et- ti. Depremin "dönmeler" yüzünden ol- duğunu söyleyen günümüzgericiliğine ne kadar benziyor. III. Murat, Şeyhülislam'ın bu fetva- sından korkuya mı kapıldı, yoksa saf- sataya mı inandı bilinmez. Kaptanı Der- ya Kılıç Ali Paşa'yı çağırdı ve emretti: "Kabataş sırtlanndaki rasathaneyi top ateşiyle ytkın!" Rasathane, 21 Ocak 1579 tarihinde gemilerden açılan top ateşiyle yerle bir edildi. Osmanlı, Şeyhülislam fetvasıyla yı- kılmasından sonra yüzyıldan fazla bir süre rasathanesiz kaldı. 109 yıl aradan sonra 1868 yılında rasathane bu kez Beyoğlu'nda, Aristide Coumbara- ni'nin müdürlüğündeyeniden kuruldu. Ardından tanınmış riyaziyeci Salih Ze- ki Bey rasathanenin müdürü oldu. O- nun müdüıiüğünden sonra rasathane MaçkaTopçu Okulu'nun karştsına nak- ledildi. Rasathane, bir kez daha gericilikten nasibini almakta gecikmedi. 31 Mart 1909 genci ayaklanmasında şeriatçılar rasathaneyi "şeytan icadı" olarak gör- düklerinden, tahrip ettiler. Buncatahri- battan sonra rasathane bugünkü yeri- ne 1911 yılında Kandilli'ye taşındı. Ya- ni Takiyeddin Efendi'den tam 334 yıl sonra. O gün bugündür rasathane, Kandilli'de hizmet vermeyi sürdürüyor. ••• Rasathane kuruluncaya kadar Şark Demiryollan'nın saat ayarlan ise Yeni Cami Muvakkithanesi'nin saatıne göre ayarianmış. Rasathanemizin kısa öyküsü böyle. Toplayıkmışız. olmamış gerici ayaklan- mayla yıkmışız. Ya da ödeneksiz bıra- kıp zaafa uğratmışız. Rasathanenin öy- küsü tarihsel gerçekliğimize ne kadar uygun düşüyor. T a s a r ı A d a l e t B a k a n ı ' n d a CMUKymdm ./=(...ANKARA (Cumhuriyıet Bürosu) - Adalet Bakanı HikmetSami Türk, Türkiye Cumhu- nyeti'nin kurulduğu 1920'li yıllarda yapılan hukuk devriminin, bir kez daha aynı dogrul- tuda gerçekleştırileceğinı bildirdı. 1412 sa- yılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu'nun (CMUK) günûn koşullanna göre yeniden dü- zenlenmesi için çalışma yürüten ve başkan- lığını Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer'in üst- lendiği komisyon, çalışmalanm tamamladı. Komisyon tarafından hazırlanan tasan, Hâkimevi'nde düzenlenen törenle Adalet Bakanı Türk'e teslim edildi. Hakhnın haksızdan ayırt edilmesüün, usul kanunlannın belirlediği ilkelerçerçevesinde gerçekleştirildiğini söyleyen Türk, gerçek or- taya çıkanlırken temel hak ve özgürlüklerin zedelenmemesi gerektiğini vurguladı. Bakanlığında 10 temel yasayla ilgili çahş- malann sürdüğünü bîldiren Türk, "Bu çabş- malan yürütmek üzere oluşturulan komis- yonlarda bilim adamlaru hukukçular \e uy- gulamadan gelen hâkim ve sa\ alanmız görev yapıyor. Komisvonlarda görev alanlann bil- gi birikimi vedeneyimlerinden yarartanılarak dünyadaki uygulamalar \t değişen görüşkr- den de >t)la çıkılarak hukuk sisteminde yeni biryapılandirmayagidilecek'* diye konuştu. Yargıda yeni bir yapılanmaya gidilirken Yargıtay'm asli görevi olan içtihat üretmesi- ni sağlayacak ve iş yükünü hafıfletecek isti- naf mahkemelerinin kurulmasmın göz ardı edilemeyeceğini bildiren Türk, "Bu düzen- lemenin yapdması arnk kaçınılmaz hak gel- miştir*' dedi. "Davalann üç kademede çö- zümlennıesinin, yargının işlemesini yavaşla- tacagT eleştinlenni anımsatan Türk. "Sade- ce içtihat konusu olacak davalar Yargıtay'agi- decek. Olayın maddi yönü ise istinaf mahke- melerinde cozümknecek" dedi. CMUK tasansını hazırlayan komisyonun başkanı Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer, ta- sanyla 74 yeni kurum oluşturulduğunu bıl- dirdi. Hazırlanan tasanya göre, yargılama aşamalannın da yeniden düzenlendiğini bil- diren LX5nmezer, yeni sistemle, davalann hâ- kimin önüne pişmiş ve kotanlmış olarak ge- tirileceğini söyledi. Böylelikle davalann kı- sa sürede bitırileceğinı kaydeden Dönmezer, haksız tutuklama ve gözaltına ahnalann da önlenebileceğini sözlerine ekledi. Ta- sanyla genrilen yeni- TıkTerin bazılan ana başlıklanyla şöyle: c Adll kontrol müessesesl Cumhuriyet savcı- sının istemi üzerine sulh ceza hakiminin. şüphelinin tutuklan- masına karar verme- si yerine şüpheli adli kontrol altma alına- bilecek. Adlı kontrol altma alınan şüphelı- ye, bir veya birden fazla kısıtlama geti- rilebilecek. Bunlar, hâkimin belirleyece- ği sınırlann dışına çıkmamak, behrlenen yer- leşim yeri veya konuttan, ancak hâkimin be- lirleyeceğı neden ve koşullarla aynlabilmek, hâkim tarafından belirlenen bazı yerlere gi- dememek veya ancak bazı yerlere gidebil- mek. belirlenen servis ve mercilere belirtilen süreler içinde düzenli olarak başvurma, her türlü taşıtlan veya bunlardan bazılanru kul- lanamamak ve gerektiğinde mahkemeye sü- rücü belgesini vermek. bazı kişüeri kabui ve onlan ziyaret etmekten, bu kişilerleher ne su- retle olursa olsun ilişki kurmaktan kaçınma, çek keşide edememe. silah taşımama veya bulundurmama gibi yükümlülüklerden bin veya birkaçına tabi tutulabilecek. Hükmedi- len bu önlemlere uymama durumunda yetki- li yargı merci hemen tutuklama karan vere- bilecek. Tutukluluk süresinin kısıtlanması Cezasının yukan sının 5 yıl veya daha az olan cürümlerde, şüpheli veya sanık en faz- la 6 ay süreyle tutuklu kalacak. Ancak bu sü- renin sonunda tutukluluk hali bir defaya mahsus olmak üzere 4 ayı geçmemek koşu- luyla ve gerekçesi gösterilerek uzatilabile- cek. Şüpheli veya sanık 5 yıldan fazla süre- li hapis cezasına mahkûm edilebilecekse, en çok bir yıl süreyle tutuklu olarak tutulabile- cek. Ancak, bu süre sona erdiğinde, gerek- çeli bir kararla 6 ayı geçmemek kaydıyla tu- tuklama süresi uzatılabilecek. Ağır cezalı cü- rümlerde. şüpheli veya sanık 2 yıl süreyle tu- tuklu kalabilecek. Tutukluluk halinin uzatıl- ması karan, cumhuriyet savcısmın, şüpheli veya sanık avukatlannın görüşlen ahndıktan sonra verilebilecek. Tutukluluk süresi dolduğu halde davası so- nuçlanmayan sanık, tutuksuz olarak yargıla- nacak. Kamu davasının açılmasının ertelenmesl Yürürlükteki yasaya göre, kuvvetli delil ve şüphe bulunduğunda kamu davasının açıl- ması zorunluyken, yeni getirilen sistemle bu koşullar gerçekleşmiş olsa bile kamu dava- sının açılması ertelenebilecek. Yasanm ön- gördüğü şartlar dahilinde, cumhuriyet savcı- sı taraftndan deliller toplandıktan sonra ka- bahatlerde 1 yıl. cürümlerde ise 3 yıl şüphe- li hakkındaki davanm ertelenebileceğini dü- zenliyor eza Muhakemeleri Usulü Kanunu'nun günûn koşullanna göre yeniden düzenlenmesi için oluşturulan ve başkanlığmı Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer'in üstlendiği komisyon, çahşmalannı tamamîadı. Hazırlanan tasan Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk'e verildi. Tasanyla 74 yeni kunnn oluşturulduğunu belirten Dönmezer, yargılama aşamalanmn da yeniden düzenlendiğini söyledi. iddianamenin iadesl Mahkeme tarafından yapılan incelemede, yeterli deli1, iz, eser ve emareler bulunmadan cumhuriyet savcısı tarafından dava açıldığı, bunun sonucunda da mahkemenin soruştur- ma yapmak zorunda kalacagı belirlenirse, iddianame reddedilebilecek. „ - { . Hükmün geri bırakılması Şanık aleyhinde ilk kez kamu davası açıl- nuş, yeniden suç işlemeyeceği kanaati hasıl olmuş, özellikleri nedeniyle bir cezaya hük- medilmesine gerek görülmeroiş, suçtan do- ğan zararlar gıderilmiş ve suçla bozulan hu- zur ve sükûn yeniden sağlanmışsa, sanığa yüklenen hapis cezasının 3 yıldan az, para ce- zasının ise hafıf olması durumunda, mahke- me bu kişi hakkındaki hükmü açıklamayı er- teleyebılecek. Telefonların dinlenllmesl Telefon dinlenmesine, konuşmalann veya diğer bilgılerin kayda alınmasına, kayıtlann çözülerek metin haline getirilmesine, hâki- min karar verebilmesi için cumhuriyet sav- cısının istemde bulunması, işlenen cürmün cezasının 2 yıl veya daha fazla şahsi hürri- ycti bağlayıcı bir cezayı gerekürmesi, başka bir suretle delıl, iz, eser ve emare elde edil- mesinin mümkün olmaması koşullan getiri- liyor. Hâkim tarafından verilecek kararda, içenkleri dinlenecek veya kayda alınacak, çözülerek metin haline getirilecek karşıhkh konuşmalar, haberleşme veya saptamalan belirlemeye olanak verecek telefon numara- sı, araçlann ve hattın sahibi, suçun içeriği gi- bi unsurlar ve 3 aydan fazla olmamak koşu- luyla müdahale süresi de göstenlecek. Vttcut muayenesi Başka suretle delil elde etme olasılığı bu- lunmayan durumlarda, ilgilinin sağhğını teh- likeye düşürmemek kaydıyla. mutlaka şüp- heli veya sanığın avukatını dinledikten son- ra ve hâkim karanyla vücut boşluklan iıice- lenebilecek, bedenlerinden kan, cinsel salgı, saç, vücut kıllan, tır- nak, tükûruk, deri döküntüsü, gaite gibi örnekleri alınabile- cek. Cözaltı süresi Yakalanan kişi, yakalama yerine en yakın sulh ceza hâki- mine gönderilmesi için gereken süre ha- riç. 24 saat içinde hâ- kim önüne çıkanlıp sorguya çekilebile- cek. Toplu olarak iş- lenen suçlarda cum- huriyet savcısı gözal- n süresinin 48 saate kadar uzatılmasına yazılı olarak emir ve- rebilecek. Soruşturmanın bu süre içinde de sonuçlandınlmaması durumunda cumhuri- yet savcıstnın istemiyle ve hâkim karanyla bu süre 2 gün daha uzatılabilecek. Toplu suç- larda gözaltında bulundurabilme süresi 7 günden 4 güne indiriliyor. ; Soru yöneitme hakkı • Cumhuriyet savcısına, katılana, sanık ve avukatlara, tanıklara ve bilirkişilere dogru- dan soru yöneitme hakkı tanınacak. Kaçaklar .! Uyuşturucu madde, fuhşiyata tahrik. iha- leye fesat kanştırma ile toplu veya örgütlü o- larak işlenen suçlardan ddayı haklannda ka- mu davası açılan sanıklar, rnahkemece yapı- lan tebligata rağmen gelmez ve bu nedenle haklannda verilen ihzar karan da yerine ge- tirilmezse gazeteyle yapılacak ilandan sonra mahkemece bu kişinin kaçak olduğuna ka- rar verilecek. Tanıkjıktan çeklnme hakkı : Kolluk mensuplanna, avukatlann yanında stajyer ve yardımcılanna, hekimler ve ebeler yanındaeczacılar ve bunlannyardımcılanna, mali işlerde görevlendirilmiş müşavirlere, so- ruşturmalan sırasında kendisinin veya yakın- larının hayatı ve sağlıklannı korumak için kimliklerinin açıklanmasım istemeyenlerin veya suçlar ve suçlular hakkında kolluğa sü- reİdi bilgi verenlerin kımlikleri hakkında ta- nıklıktan çekinme hakkı tanınacak. Cıyabl tutuklama kaldırıldı Tutukluluk karannın verihnesi, şüpheli ile tutuklunun hâkim huzurunda bulunmalan koşuluyla gerçekleşebilecek. Bunedenle. ka- çan şüpheli veya sanığın getirilmesi bakı- mından yakalama müzekkeresi, yeterli kabul edilecek. Ancak yalnız yurtdışma kaçmış olanlar için tutuklama müzekkeresi koşulu geçerliligini komyacak. Avukatlara sorgu süreclnde bulunma hakkı Avukatlar, soruşturma ve kovuşturmanın her aşamasında şüpheli veya sanıkla görüşe- bilecek. ifade alma ve sorgu süresince bun- lann yanında bulunabilecek.