Katalog

16 AĞUSTOS 1999 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA D I Ş H A B E R L E R dishab@cumhuriyet.com.tr Çin ordusu alarmda • HONGKONG(AA)- Çin ile Tayvan arasında tırmanan gerginlik nedeniyle, Hong Kong'da üslenen Çın askerlen 3. derece alarma geçirildi. The South Chına Morning Post gazetesı adını açıklamadığı kaynaklara dayanarak verdiği haberinde, en düşük derecede alarma geçen birliklerde, izınlenn kaldmldığını ve askeri deniz araçlannın 24 saat hazır tutulduğunu bildirdi Pakistan'da bombalı saldırı • İSLAMABAD (AA) - Hindistan ve Pakistan arasında tartışma konusu olan Keşmir bölgesinden Pakistaıfa gitmekte olan bir minibüse öncekı gün düzenlenen bombalı saldında 6 kişinin öldüğü, 14 kışinın de ağır yaralandıği bildırildi. Pakistan polisi, patlamanın. başkent tslamabad'a 70 kılometre mesafede bulunan Dina bölgesinde meydana geldiğinı kaydetti. Bir p»olis yetkihsı, saldınnın, Hindistan gizlı servisi ajanlannın kanştığı terörist bir eylem olabileceğinden şüphe edildığıni söyledi. İran'da trafic kazası: 18 ölü • TAHRAN (AA) - Iran'm doğu kesiminde önceki gün bir otobüsle kamyonun çarpışması sonucu 18 kişı öldü, 14 kişı de yaralandı. Yılda 200 bın trafık kazasının meydana geldiği lran'ın dünyada trafık kazası oranınm en yüksek ülke olduğu bildiriliyor. Trafik kazalannda her yıl 5 bin kişinin öldüğü belirtiliyor. Bush Jr.'a büyük destek • VVASHINGTON (AA) - ABD'de gelecek yıl yapılacak başkanlık seçimi öncesinde Cumhunyetçi Partı'nin adayını belirleme çalışmalan resmen başlarken, parti içinde düzenlenen ilk resmi ankette. Teksas Valisi George Bush Jr. büyük başan kazandı. Iowa eyaletinde düzenlenen ve bağlayıcı niteliğı bulunmamasına karşın büyük önem taşıyan ankete katılan Cumhuriyetçi Partı üyelerinin >1izde 31.3"ü, eski başkanlardan George Bush'un oğlu olan Bush Jr'a destek verdi. VValesa başkan adayı • VARŞOVA (AA) - Polonya'nın eski devlet başkanı ve ünlü sendika liden Lech Walesa, 2000 yılında yapılacak devlet başkanlığı seçimlerinde aday olacağını açıkladı. Komünist ülkelerde ilk bağımsız sendikanın doğuşuna zemin hazırlayan 1980 yıhndaki büyük grevlerin 19. yıldönümünde, önceki gün bir açıklama yapan Walesa, ülkedeki merkez sağ iktidan eleştirdi VValesa, erken genel seçim düzenlenmesinin mümkün olduğunu da sözlerine ekledi Inak: ABD I BAĞDAT (AA) - Irak Devlet Başkanı Yardımcısı Taha Yasin Ramazan, ABD yönetimınin, Irak lideri Saddam Hüseyin'i devirmek ıstemesinin, VVashington'm başansızlığının bir kanıtı olduğunu iddia etti. Irak resmı haber ajansı INA'ya göre. Taha Yasın Ramazan, "ABD'li yetkıliler yaptıklan açıklamalarda Irak ulusal rejımini değıştirmek ıstediklerinı söylüyorlar, bunun içın hainler çetesıne başvuruyorlar. Bu da ABD'nın Irak'a yönelık saldırgan komplosunun başansız olduğunu, kanıtlıyor" diye konuştu Ruslann Dağıstan'a yönelik operasyonu genişlerken Çeçen Devlet Başkanı Mashadov ülkede olağanüstü hal ilan etti Tüm Çeçen güçlerialarmda• Rus birlikleriyle Dağıstan'ın bağımsızlığını ilan eden Vahhabi milisler arasındaki çatışmalann şiddetlendiği, Rus savaş uçaklannın Çeçenlerin mevzilendiği bölgeleri gece boyunca bombardımana tuttuğu bildirildi. Dış Haberier Servisi - Rusya, Dağıstan'a takvı- ye birlik gönderirken Çe- çenistan'da olağanüstü hal ilan edildi. Çeçenistan'da Devlet Başkanı Aslan Masha- dov'un dün ilan ettiği ola- ğanüstü hal karanyla, ül- kedeki tüm askeri kuv- vetler alarm durumuna geçinldi. Devlet Başkan- lığı Basın Merkezi'nden yapılan açıklamada, Çe- çenistan'daki bütün Sa- vunma ve Içişleri bakanlıklanna bağlı güçler ile sınır koruma bir- liklerinin alarm durumuna geçi- rildiği ve kışlalara çağnldığı belir- tildı. Olağanüstü hal karanyla, ga- zetecilerin akreditasyonlan ile rad- yo ve televizyonlann çalışma izin- îerinin de 16 Eylül'e kadar ıptal edildiğı kaydedıldi. Sokağa çıkma yasağı Olağanüstü halin 16 Eylül'e kadar süreceği ve ülkede gece 22.00 ve sabah 06.00 arasında sokağa çıkma yasağı uygulanaca- ğıbildinldi. Rusya, Dağıstan'da önceki ge- ce Çeçenistan'dan gelıp köyleri iş- gal eden radikal lslamcı savaşçı- larla şiddetli çatışmalar meydana geldiğinı ve Çeçenistan'dan takvi- ye gelen bir grubun püskürtüldü- Kafkasya uzmanı Yorukel Cumhuriyet'e konuştu Devlerin satranç tahtası Kafkasya • Norveç Uluslararası tlişkiler Enstitüsü-Rusya Merkezi'nin Kafkasya uzmanı Sefa Yörükel, bölgede, Hazar petrollerinin paylaşımı için büyük bir kavga yaşandığını, çıkan son olaylann arkasında da ABD'nin bulunduğunu söylüyor. Basayevönderh'ğindeld milisler, Rusya'ya karşı sonuna kadar savaşacaklannı söylemişlerdi. (Fotoğraf: REUTERS) ğünü bildirdi. Rusya Içişleri Ba- kanlığı Kuvvetleri'ne bağlı bir bir- lik önceki gün Volga bölgesinde- ki Nijni-Novgorod'dan aynlarak Dağıstan'a gitti. Takviye birlikteki asker sayısı açıklanmazken Rus gazetelerinde yer alan bazı haberlerde bölgeye gönderilen asker sayısının bin ila 2 bin olduğu belirtildi. Çeçen komutan Şamil Basa- yev liderliğindeki güçlerin "en uzun ve en geniş kapsamh" ola- cağını belirttikleri ikinci aşama operasyona hazırlandıklan bil- dirildi. Mılislerin sözcüsü Mu- hammed Tagayev dün yaptığı açıklamada Şamil Basayev'in bu- gün komutanlannı toplayarak bu operasyonun aynnnlannı görüşe- ceklerini söyledi. Bırinci aşama operasyonun ta- mamlandığını kaydeden sözcü Tagayev, ikinci aşamanın aynn- tılannı çok az kişinin bildiğini ifade etti. Rus birlikleriyle Dağıstan'ın ba- ğımsızlığını ilan eden Vahhabi mi- lisler arasındaki çatışmalann, ül- kenin güneybafjsındaki Botlih böl- gesinde yer alan Gagatlı ve Rikav- ni köyleri çevresinde yoğunlaştı- ğı, Rus savaş uçaklan ve topçusu- nun, bu köyler çevresinde mevzı- lenen Çeçen gruplan gece boyun- ca bombalamayı sürdürdüğü kay- dedıldi. 'Basayev'in kardeşi öldü' Çatışmalarda, Vahhabi mılisle- rin lideri Şamil Basayev'in karde- şi Şirvan Basayev ve 60 milisın öl- düğü bildirildi. Şamil Basayev'in kardeşi Şirvan Basayev komutasındaki 60 milisin Gagatlı köyü yakınlannda pusuya düşürüldüğü bildirildi. Çeçenistan'ın başkenti Groz- ni'deki milis kaynaklan Şirvan Ba- sayev ve adamlannm bölgede ol- duğunu doğrularken Şirvan Basa- yev'in öldürüldüğü haberlerini ya- lanladılar. önceki gece de Gagatlı ve Ri- kavni köylerini almaya çalışan köktendınci milıslere destek ver- mek amacıyla Çeçenistan'dan tak- viye olarak gelen 21 milis öldürül- dü. Çatışmada üç Rus asken öldü, altısı yaralandı. Geçen cumartesi gününden bu yana süren çatışmalarda toplam 17 Rus askeri yaşamını yitirdi. Rus birliklerinin dün köktendınci mi- lislere ait bir kamyon ve bir topu imha ettikleri bildirildi. , . MEHMETKARU Dağıstan'da yaşanan son ça- tışmalan değerlendiren siya- si uzmanlar Vahhabi ayaklan- masının basit bir şeriat kalkış- ması olarak görühnemesi ge- rektiğıni belirttiler. Siyasi uz- manlara göre, olaylann arkasın- da, Hazar Havzası'nın triryon dolarla ölçülen petrol ve do- ğalgaz rezervlerinin paylaşım sorunu ve Rusya'nın bölgede- ki gücünün azaltılması strate- jileri yanyor. Rusya konusundaki çalış- malanyla tanınan Norveç Ulus- lararası tlişkiler Enstıtüsü-Rus- ya Merkezi'nm, Kafkasya ve Azerbaycan uzmanı Sefiı Yö- rükel son yaşananlann ABD'nin Kafkasya stratejisi- nin bir parçası olduğunu söy- ledi. Yörükel, ABD'nin Kaf- kasya stratejisinin iki ana ekseni olduğunu, Washington'ın bir yandan Hazar Havza- sı'ndaki enerji kaynaklannın hâkimiyetini eline geçirmeye, bir yandan da Rusya'nın güçlenmesini engellemeye çalıştığını iddia et- ti. Yörükel şunlan söyledi: "ABD bu amaçlanm gerçekleştirebümek için siyasal tslanu kuDanıyor. Çeçenistan'dan Tacfldstan'a kadar geniş bir coğrafyada siya- sal Isiam ABD'nin önemti bir dıs politika ara- cı olarak ortaya çılayor. Siyasal İslamın ABD için bir tehdit olmadtğı. tersine desteklenme- si gerektigi CIA betgelerinde yer afayor. Orta Asya'da siyasal lslarn kuUanilarak çıkarda- cak çanşınalarta kıtanın iki süper gücü Çin ve Rusya zayıflatıimaya çahşılrvor."' Yörükel, ABD'nin Kafkaslar'da Rusya'yı 29 kişinin ölümüne neden olan Omagh katliammın birinci yıldönümünde, şiddet olaylan çıktı Kiızey Irlanda'da kanh yıldöııümü Folis, Londonderry "de çıkan ola> iaraa, toplam 250 molotof kokteyH anldığını bildirdi. (REUTERS) Dış Haberier Servisi - Kuzey Irlanda'da bugüne dek gerçekleştirilen en kan- lı saldın olan Omagh kat- liamının bırinci yıldönü- mü nedeniyle ölenlerin anı- sına dün düzenlenen tö- renlere şiddetin gölgesi düştü. 29 kişinin ölümüne ne- den olan katliam için dü- zenlenecek anma töreni öncesinde, çoğunluğunu Katoliklerin oluşturduğu Londonderry kenti, şiddet olaylanna sahne oldu. 9 ldşi tutuklandı Protestanlann gelenek- sel yürüyüşünü protesto eden Katolikler, dün sa- bah erken saatlerde mağa- zalan yağmaladılar ve çok sayıda arabayı ateşe verdi- ler. Polis, çoğunluğunu gençlerin oluşturduğu yüz- leri maskeli gruplann 3 banka şubesini de ateşe verdiklerini, itfaiye me- murlannın üzerine molo- tof kokteyli attıklannı be- lirtti. Polis yetkilileri, olay- lar sırasında toplam 250 molotofkokteylinin atıldı- ğını kaydettiler. Belfast ve London- • Omagh kasabası halkı, olayda ölenlerin anısına saygı duruşunda bulunurken Londonderry kentinde, Protestanlann geleneksel yürüyüşünü protesto eden Katolikler, mağazalan yağmalayıp arabalan ateşe verdi. derry'de önceki gün çıkan ve gece boyunca devam eden olaylann ardından polisin dokuz kişiyi tutuk- ladığı bildirildi. Olaylarda en azından 27 polisle birlikte sivillerin de yaralandığı belirtiliyor. Polis, aynca Lurgan ken- tinde de önceki gün olay- lann çıktığını belirtti. Protestanlann yürüyü- şünün bu yıl, Omagh ka- sabasına yönelik bombalı saldınnm yıldönümüyie çakışmasının da bölgede gerginlığın daha fazla tır- manmasına neden olduğu kaydediliyor. Sfikûnet çağnsı Anma töreni için bütün bölgede sükûnet çağnsı yapan Omagh kasabası halkı, Kuzey Irlanda'nın 30 yıllık olaylı tarihinin bu en kanlı saldınsmda haya- tını kaybeden 29 kişinin anısına, bir otomobile yer- leştirilen 250 kilo bomba- nın patladıgı yerde ve za- manda dün akşam üzeri saygı duruşunda bulundu. Omagh halkı, anma töre- ni öncesinde yaptığı çağ- nda, şiddet olaylanna son verilmesini istemişti. 250 kişinin de yaralan- dığı bu saldırıyı, trlanda Cumhuriyet Ordusu'ndan (İRA) kopan, banş görüş- melerine muhalif "Gerçek IRA" adlı bir grup üstlen- mişti. Londra ve Dublin hükü- metlerinin söz vermeleri- ne ve yaklaşık 4 bin tanı- ğın dinlenmesine ve 50'den fazla kişinin tutuklanıp sa- lınmasına karşın bu kanlı eylemin gerçek failleri ha- len yakalanamadı. Dub- lin'de yürütülen kapsamlı soruşturmalar çerçevesin- de bugüne kadar yalnızca 46 yaşmdaki Colin Murphv isimli bir zanJı tutuklu bulunuyor. CLABK: BİR ÜYEMİZ BELGRAD'A BtLGl SIZDIRDI NATO'da casusluk skandalı WASHINGTON (AA) - NATO'nun, mart ve haziran aylan arasında Kosova bunalımından dolayı Yugoslavya'ya karşı düzenlediği hava operasyonu sırasında, bir NATO üyesi ülkenın, ittifakın vuracağı hedeflerle ilgıli çok gizli bilgileri Sırplara sızdırdığı bildirildi. NATO Avrupa Müttefık Kuv^etler Başkomutanı Orgeneral Wesle\r Clark, ABD'de yayımlanan The Washington Times gazetesine yaptığı açıklamada. gızli harekât bilgilerinin, bir NATO üyesi tarafından Belgrad'a verildığini doğrularken, bu ülkenin hangisi olduğunu söylemedi. Ancak gazete, bütün gözlerin, NATO'nun hava harekâtına katılmayan ve ittifakın asken pohtikasına sürekli eleştin yönelten Yunanistan üzerinde toplandığını yazdı. Gazete, kamuoyunun harekâta karşı çıktığı Italya ile altyapı hedeflerinin vurulmasına itiraz eden Fransa'nın da, Yunanistan'dan sonra ikinci derecede "zan altuıda" kaldığını ifade etti. Orgeneral Clark, "Bu durumdan çok derin kaygı duyuyoruzr dedi. Harekâtın ilk günlerinde. Yugosla^a'da vurulacak hedefler, ittifakın 19 ülkesinin büyükelçilerinin katıldığı toplantılarda ortak kararla belirleniyor. ülkelerden biri bazı hedeflere itiraz edince harekât planlan günlerce gecıkiyordu. NATO kaynaklan, Belgrad'a bilgi sızdırma olaylannın bu sıralarda meydana geldiğini ve vurulacak hedeflerden haben olan Sırp güçlerinin bu hedefleri terk ettiğıni belirttiler. Gazetenın haberine göre, harekât bilgilerinin Sırplara sızdınidığının nisan ayı ortalannda belirlenmesinin ardından, Clark'ın talimatıyla hedef seçme süreci basitleştirilerek, savaş uçaklan pilotlanna genış yetkıler verildi. Böylece harekâtın ikinci döneminde Belgrad, "casus NATO ülkesinin" verdiği bilgilerden mahrum kaldı. İKİ BÜYÜK ŞİRKET ARASINDAKİ MÜCADELE KIZIŞTI 20001iyılların savaş uçağı • Boeing ve Lockheed firmalan, Türkiye'nin de kullandığı savaş uçaklannın ileri modelini üretmek için rekabet ediyor. NEW YORK (AA) - Amerikan hava ve deniz kuvvetleri ile deniz piyadelerinin yanı sıra, Türkiye dahil çeşitli ülJceler tarafından kullanılan savaş. uçaklannın daha ileri modelini ımal etmek amacıyla "Boemg" ve "Lockheed Martin" firmalan kıyasıya bir mücadeleye girişti. 2 finnadan yanşı kazanan 350 milyar dolara yakın kazanç elde ederken, kaybeden, Amerikan savaş uçağı sanayiinden çekibnek zorunda kalacak. New York Times gazetesinin haberine göre, Amerikan hava kuvvetleri, elindeki F-16 ve A10 tipi uçaklan değiştirmek üzere, imal edilecek yeni uçaklardan 2.036 adet satın alacak. Uçaklann her biri için 28 milyon dolar ödenecek. Deniz piyadelen için tanesi 35 milyon dolardan 642 uçak, deniz kuvvetleri için ise tanesi 38 milyon dolardan 300 uçak satın alınacağı bildiriliyor. Aynca Ingiliz Kraliyet Deniz Kuvvetleri'nin de uçaklarla ilgılendiği ve satın alacağı her uçak için 35 milyon dolar ödeyeceği öğrenildi. Boeing'den köklü değişiklikler Boeing şirketinin 2000'li yülar için planladığı uçağın "fiftürBtik" özelliklere sahıp olduğu, buna karşılık Lockheed Martin'in daha geleneksel birdizaynla ortaya çıktığı kaydedildi. Boeing'in X-32 modeli uçağın uzunluğu 4.3 metre. Lockheed Martın'in X-35 modeli uçağı ıse 4.7 metre boyunda. Boeing, gelecek yüzyılın uçağının dizaynında, uçak gemilerine iniş- kalkışı kolaylaştırmak amacıyla köklü değişiklikler yaptı. Bunlar arasında uçağa yarasa kanadı takılması da bulunuyor. Buna karşılık Lockheed Martin firmasının, özellikle maliyetı düşürücü faktörleri ön plana aldığı bildirildi. güçsüzleştirerek esas amacı olan Hazar Hav- zası enerji kaynaklannın denetimını eline ge- çireceğini söylüyor. Petrol ve doğalgaz boru hatlannın bölgedeki çıkar savaşlannın mer- kezinde yer aldığını belirten Yörükel, Dağjs- tan'daki çanşmanın Rusya'nın önerisi olan Ba- kû-Novorossisk hattının şansını iyice azalt- nğını, ABD ve Türkiye'nin savunduğu Ba- kû-Ceyhan hattının ise şansının arttığını id- dia ediyor. Rus planlan baltalandı Rusya'nın planlannda Bakû-Novorossisk hattı Çeçenistan üzennden geçıyor. Çeçenis- tan'ın başkenti Groznı'nin dağıtım noktası ola- rak kullanılması öngörülüyor. Rusya'nın planlannı 1994 yılında çıkan Rus-Çeçen sa- vaşı baltaladı. Rus yetkıliler sa\-aşın çık- ması üzerine hattın Dagıstan'dan geçin- lebileceğini, böylece güvenlığinin sağla- nacağını ileri sürdüler. Siyasi gözlemcı- ler Dağıstan'da da çatışmalann başlama- sıyla Bakû'den Novorossısk'e gıden yüz-' de yüz emniyetli bir hattın kalmadığını belirtıyorlar. Yörükel açıklamasında, ABD'nin Kaf- kaslar'a nasıl ve kimler vasıtasıyla mü- dahale ettiğıni de dile getıriyor: "ABD'nin Kafkasva'davürüttügü ope- rasyonlann başında, Azerbavcan'da Ba- kû Bü>ükek;iHginde göreviendirilen es- ki Adana Başkonsoiosu Elızabeth Shel- ton var. ABDVahhabfler gjbi gruplara doğ- rudan yardım \apmi\or. Rus\a ile karşı karşrya gelmek istemi\or. Orta Asya'\a Türkiye üzennden girmek isteyen ABD, Çeçenistansavaşısırasmda Çeçenleri Tür- Idyeüzenndendesteklemişti. Dagıstan\la- ki ayaklanmaya ise Türkhc kanşnujor. Vahhabikri Suudi Arabistan gibi İslam ülkeleri dcstekliyor."' Yörükerın Kafkaslar'dakı operasyon- lan yönettiğini iddia ettıgı Elizabeth Shel- ton'ın adı, Türkiye'de görevli bulundu- ğu sırada, çeşitli gizli CIA operasyonla- nyla beraber anılmıştı. Sefa Yörükel, bölgede ABD dışında- ki diğer Baülı ülkelerin neler yapacak- lannın da Kafkaslar'ın geleceği açısın- dan önem kazandığını vıırguluyor "Hazar HavzasTndaki enerji sa\aşın- da Almanya ve Fransa da çıkariannı sa- vunmak için yeni roller üstienebilirler. Hem Almanya hem de Fransa açık birşe- kikle Bakû-Cevhan'a karşı çıkıyorlar >e boru hattının Iran üzerinden geçirüme- sinin daha kârb olacağını düşünü>orlar. Avrupa ülkeleri tran'ın jeopoütik konu- mundan ve ABD'ye olan soğukluğundan yararlanmak istiyoriar. Bakû-Ceyfaan'ın güçjendiği bu asama- da Türkiye için zor günler beklenebüir. Fransa ve Almam'a Kıbns sorununu ba- hane ederek A\rupa Birtiği vasıtasıvia Türkiye've baskıyapabilnier. Kıbns'tan da tebükeBsi EnnenJstan-Karabağ so- rununun gündeme getirilmesi olacaktır. Böyle bir sorunun tekrar gündeme geti- rilmesinde Ermenistan ile çok sıkı ilişki- ler geliştiren Fransa etkin olabilir. Çıka- cak bir Azeri-Ermeni çaOşmasında Tür- kiye'nin tepkisiz kalması beklenemez ve bölgede ciddi çatışmalar yaşanabilir." Yörükel'e göre Azen-Ermenı ;>orunu- nun canlanması halinde Rusya, Erme- nistan ve Fransa, ABD, Türkiye ve Azer- baycan'ın karşısında yer alabilirler. Ulus- lararası alandabu hesaplaşmalar yaşanır- ken Türkiye'deyaşananlan Yörükel şöy- le değerlendiriyor: "Türkiye'de Bakû- Ceyhan'm arkasındaki asıl irade Milli GüvenKk Kurulu'dur (MGK). MGK, Türk cumhuriyerJerinin Rusya'ya ba- ğunhlığını azaltacak. Türkiye'yi bölgeye stratejik bağlarla bağlayacak bu projeyi baştan beri destekliyor." Sefa Yörükel, siyasilerin boru hattı görüşmelennin başında yeterli ıradeyı ortaya koyamadığı görüşünde. Ama da- ha sonralan proje medyada genış yer alıp topluma mal olunca, daha etkin roller üstlenmeleri gerektiğıni ka\Tadılar.