Katalog

8 NİSAN 1999 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA mmm SEÇIM99 nmmm Caddelerde, sokaklarda, dükkânlarda, evlerde her yerde siyaset konuşuluyor Çorumlu siyasi havaya çoktan gircüDURDANE KIRÇU\AL ÇORUM - Yaşı 65 ama işi bitmemiş. Lakabı "Boncuk Yılmaz". Eski futbolcu, Çorumspor kurucusu \e oyuncusu. Baymdırhk Müdürlüğü Muhasebe Şefliği'nden emekli, Kızılay Çorum Şube Müdürü ve Işitme Engelliler Spor Kuliibü yöneticisi. On parmağında on marifet. Konuşurken gözlerinin içi gülen Boncuk Yılmaz'a "Bu lakap neden" diye sorduk. Gülerek yanıtladı: "Gençlik Güneşspor ile maçtaydık. YöneticUerimden biri yakama nazar değmesin di\e boncuk taktı. Biraz da boyum kısa ondan." Boncuk Yılmaz'a göre, Çorum'a Boncuk Yılmaz gibi sağ açık daha gelmedi. Eski Samsunspor Teknik Direktörü Mehmet Ali Çınar, eski Kaysenspor Teknik Direktörü Antrenör Mustafa Çapanoğlu, Ömer Duran, Tümer Lzun. lhsan tdikut gibi sayıh antrenörün hocalığını da yaptığını söylemeden edemeyen Boncuk Yılmaz'la bıraz da siyaset konuşahm dedik. Adaşı Mesut Yümaz'ın televizyonlarda gösterilen mıting kalabalıklannı "kuru gürültü" dıye nıteleyen Boncuk Yılmaz, "Ashnda sandık başma hiç gitmeyeyim. Kimsenin günahına girme>evim dhorum, ama toplu bir hareket olmadıktan sonra onun da bir değerj yok" diyor. Boncuk Yılmaz' ın oyunun rengı elbette belli, o ne kadar kızarsa kızsın babasının partisi CHP amblemine mührü basacak. Çorum'da siyaset kadar günlük yaşam da hareketlı. Çocuklar da... Büyükler gıbı küçükler de hak aramanın, hakkını savunmanm yollannı öğrenmiş. Çorum'un siyasi nabzını tutmaya gittim ama Çorum'un nabzı topyekûn, atıyor. Üstelik bugünlerde Çorum'da heyecan yaratanlar da yaşlan 3-10 arasında değişen çocuklar olmuş. Çorum'un FP'li Belediye Başkanı Arif Ersoy, Kafkasevler semti parkının bir bölümünü Kafkas Kültür Demeği'ne 1 milyar lira gibi sembolik bir ücrete satmış. Ancak bu satış tam olarak geçen hafta sonu anlaşılabılmiş. Bir grup çocuk parkta oynarken, oyun alanlannın bir dozer tarafindan çukur haline dönüştürüldügunü görünce harekete geçmişler ve dozerin üzerine çıkarak operatörün çalışmasını durdurmuşlar. Kafkas Kültür Demeği'nın yöneticisi aynı zamanda FP'den belediye meclis adayı Sedat Canpolat, "Size düğün salonu yaptınyorum" dediyse de çocuklan. ikna edememiş. Çocuklan çirkin bir inşaat alanına dönüşen oyun bahçelerinden ancak polisler uzaklaştırabilmiş. Şimdi gözler, belediye yönetimi ve Kafkas Kültür Derneği'nde. Çocuklar ise bu işin peşini bırakmaya nıyetli değil. Alevi nüfusun ağırlıklı olduğu yerlerden biri olan Çorum'da saflar da daha belirgin. Geçen seçımlerde 3 milletvekili çıkararak birinci parti olan FP, çok ciddı kan kaybetmış. Geçen seçimlerde belediye başkanlığmda ittifak yaptığı MHP bu kez tüm Türkiye'de olduğu gibi Çorum'da da tam gücünü göstermek istiyor. O nedenle belediye başkanlığı yanşına da O DP, ÎP, Emeğin Partisi varlık gösterse de CHP'nin özellikle belediye başkanlığında DSP de dahil tüm soldan destek alacağı belirtiliyor. Bu durumda CHP'nin, MHP ile herhangi bir ittifaka girmezse FP'li Belediye Başkanı Arif Ersoy'a karşı üstünlük sağlaması büyük olasılık görülüyor. mılletvekilliği yanşına da asılıyor. MHP'nin Türkiye barajını aşarsa, Çorum'da ıkinci mılletvekilliğini bile zorlayabilecegi belirtiliyor. FP'de "Birinci parti olacağız, gûmbür gümbür iktidara geleceğiz" gibi bir hava yok. RP'nin kapatılması, FP hakkında kapatma davası açılması ve eski tstanbul Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın hapse girmesı, FP örgütünde olduğu gibi FP tabanında da yılgınhk yaratmış. FP'nin bu seçimlerde küçük olasılıkla 2, büyük olasıhkla da 1 milletvekili çıkarması bekleniyor. Bu düşüşte elbette milletvekili sayısının 6'dan 5'e inmesi ve milletvekili barajının bıraz daha yükselmiş olması da etkili. ÖDP, tP, Emeğin Partisi varlık gösterse de CHP'nin özellikle belediye başkanlığmda DSP de dahil tüm soldan destek alacağı belirtiliyor. Bu durumda CHP'nin, MHP ile herhangi bir ittifaka girmezse FP'li Belediye Başkanı Arif Ersoy'a karşı üstünlük sağlaması büyük olasılık görülüyor 18 Nisan için geriye sayım sürüyor. Liderler me>ddii.<u da >c*,ı.ıcııif ileti^ûn kurmanın yoiunu anvor. Milletvekili adaylan gibi önseçimle belırlenen CHP'nin belediye başkan adayı Ertuğrul Soyocak, partisınin şansının önseçim yapmaktan kaynaklandığını söylüyor. Soyocak, "Diger tüm partiler merkez yoklaması \aptı. Hatta DY P resmi olmayan önseçim yapü ama sonucuna uymadı ve Bekır Aksoy'u birinci sıraya koydu. Bir tek CHP demokrasinin gereğini yapü" diyor. Çorum Belediyesi'nin iflas etmiş durumda olduğunu belirten Soyocak, kazanırsa son 5 yılda duran sanayileşme ve kentleşmeyi canlandıracağını vaat ediyor. DSP şansını kullanamayacak DSP'nin Türkiye genelinde yükselmesi, Çorum'da da fark ediliyor. Ancak, DSP'nin 1.5-2 ay önce kurulan ve adaylann belirlenmesinden sonra usulen çalışmaya başlayan örgüt ve iddiasız belediye başkan ve milletvekili adaylan ile d'hont sistemini aşıp sonuç alabilmesi zor. Mahsun Kirmızjgül'ün konseriyle renklenen Mesut Yılmaz'ın Çorum mitingi üzerine değerlendirmeler sürüyor. Kimi mitingin coşkusundan söz ederken, alanı Kırmızıgül'ü dmlemeye gelenlerin doldurduğu söyleniyor. Ama sonuçta ANAP'm en fazla 1 milletvekili çıkaracağı. belediye başkanlığmda ıse şansı olmadığı belirtiliyor. Seçmen sayısı: CORUMısın51.802 I V S Milletvekili sayısı: 6 l'arıilero P.uıilırin • Kargı N mRP BVP A!SAP DSP CHP BADEP İP MHP MP YDH YDP YP Sagısu (ly-ılmıı 3 1 1 - 1 - - - - • >iı/dfleri j 30.4 15.7 13.6 5J 1»J ı 0.9 -" 62 11.5 L 0.6 0.4 ' 0.4 < 8.1 t? , Iskılıp Samsun Mecıtözu Sunguriu Ortaköy < Yozgat Fazilet Partisi Amasya'da kan kaybediyorDünyada kadınlar tarafindan ku- rulduğu varsayılan kaç kent vardır? Kuruluşu 7500 yıl gerilere kadar giden Amasya'nın eski adı Amase- ia. Kentin nasıl kurulduğu ve niçın Amaseia adını aldığı konusunda farklı görüşler var. Bazı tanhçilere göre efsanevi kadın savaşçılar Amazonlar tarafindan kuruldu. Bu nedenle adını da güzel Amazon kraliçesı Amasia'dan aldı. Yaygın görüşe göre ise Amasya ve çevresine egemen olan ılk büyük devlet Hititler. Hıtit krallanndan A- mas kentı kurmuş ve adını vermiş. Anadolu'nun en uzun ırmakla- nndan Yeşilırmak üzerinde kurulu olan Amasya, özellikle Osmanlı tmparatorluğu döneminde önemli devlet adamlan yetiştırdi- Ünlü Os- manlı Padişahı Yavuz Sultan Seüm Amasya doğumlu. Yavuz Sultan Selim'inbabası 2. Bevaad da genç- liğinin 25 yılını burada geçirdi. Tarihi boyunca çeşıtli yönleny- le yazarlann ve seyyahlann ilgısı- ni çekerek övgü dolu yakıştırmalar aldı. Coğrafyacı Banse "Anadolu şehirlerinin incisi", George Perot "Anadolu'nun Orford'u" olarak adlandırdı. Geçmışte bilginler kenti diye de adlandınlan ve Osmanlı lmpara- torluğu döneminde 18 yüksekokul ile binlere varan öğrenciyı aynı an- da okutan Amasya'da maalesef bu- gün bir üniversite bile yok. Seçım havasına gelince; Türki- ye'de siyasi hava neyse Amasya'da dao. DSP'de önemli bir oy patlaması AMASYASctmnsa}»: 219.128 l «. Milletvekili sıvısı: 4 RP DVP ANAP DSP CHP HADEP İP MHP MP YDH YDP YP İUğuns. l'arlik'n: Parlifmn «ı>re m rlaylınıı \ii/dtkri 1 1 1 - 1 - - 23J0 16.97 16.97 10.17 17.43 0.98 0.17 12.15 0.42 0.32 0.32 8.13 0J7 1 • • Suluova * C Gumuşhaaköy y /GöynüceK Tofcat var. Merkez yoklaması yapılması- na karşın Ahmet İvimaya nın tepe- den getirilip liste başı yapılması DYP'de kırgınlık yaratmış. Bu ne- denle CHP ile DYP'den de DSP'ye oy kayması var. Adının açıklanma- smı ıstemeyen bir amca, "Benim sülakraden bugüne kadar sola bir teko\ gHmemiştir. Ama bu kez Ece- vıt'e vereceğiz. Hem de 150 kişi bir- den" diyor "Neden Ecevh" sorusu- na da "Çünkü onun hiçbir kusuru- nu bulamıyonız" yanıtını veriyor. Bir de Deniz Baykal'a kızıp "DSP'ye vereceğim'' dıyenler var. Ama bu yöneliş DSP ıçın yeter- li olacak mı? Bu konuda kuşkular var. Çünkü DSP geçen seçimlerde 5. parti durumunda. Bu nedenle oyunu yükseltmesi milletvekili çı- karmasına yermeyecek gibi görü- nüyor. DSP'nin birdiğeraçmazı da hiçbir iddiası olmayan bir belediye başkan adayı göstermesi. Kente ilk gittiğimız saatlerde yurttaşlar DSP'nin belediye baş- kan adayı göstermediğini söyledi- ler. Şaşırdık, çünkü listede DSP'nin adayı görünüyordu. So- nunda gerçeğı öğrendik; evet, DSP'nin belediye başkan adayı var, adı da Tiırgay Yazıcı. Sokakta onu tanıyanarastîayamadık. Yazıcı'nın Ordulu olması da ayn bir yitim. Ilk ve tek kadın aday Ancak DSP'nin bir kazanımı var, o da Amasya'nın ilk ve tek ka- dın milletvekili adavı GönüJSarav Ticaretle uğraşan, fabrika sahibi Gönül Saray, hemşerilenne. "Ben istesem Ankara'dan, hatta istedi- ğim her yerden milletvekili adayi oturdura ama ben Amasya'ya hiz- met etmek istiyorum" diyor. Bu sözleriyle de ilgi topluyor. Siyasi rakipleri dahil Amasya'da herkes Gönül Saray'm inanılmaz bir güç sergilediğini ve çok iyi çahştığını söylüyor. Bu çalışmalan kendisini milletvekili yapmaya yetecek mi, bunu öğrenmek için 15 günden az zaman kaldı. Tahminler sınırlı ka- lıyor, çünkü seçmenin de söyledi- ği gibi Amasya'da "milktveküliğj aslanın ağzmda" Kentte geçen seçimlenn bırincı- si, belediye başkanhğının da sahi- bi FP de dahil, partilerin oylan bir- birine çok yakın. Bu nedenle aday- lann belki de son bırkaç günkü et- kinlikleri sonucu etkileyecek. 21. dönem TBMM albümünü şekillen- direcek en önemli etkenlerden biri de MHP ve CHP'nin ülke barajını aşıp aşmama durumlan. Ülke genelinde olduğu gibi Amasya'da da FP oy kaybedıyor. Geçen seçimlerde RP 2 milletveki- li çıkarmış. Ama bu seçimlerde FP'nin ancak 1 milletvekili çıkara- cağı tahmın ediliyor. Mesut Yılmaz'ın en coşkulu ve kalabahk mitınglerinden birini yapmasına karşın, ANAP'ın da en iyı olasılıkla bir milletvekili çıka- racağı belirtiliyor. CHP, önseçim yapmanın rahatlığını aynı zaman- da da partiye kattıgı heyecanı yaşı- yor. Aday sıkıntısı yaşamayan par- ti, göğsünü gere gere propaganda yapıyor ve bunun meyvesini ala- cak gibi görünüyor. Ülke barajına takılmaması durumunda bir millet- vekıli çıkarmasına kesin gözüyle bakılıyor. Özellikle merkez sağ partilere oy veren anne-babalann evlatlannı, gençleri kazanmayı başaran MHP, ülke barajını aşabilirse sonuçlan et- kileyecek ve bir milletvekili çıka- rabiîecek. Belediye başkanlığı ko- nusunda 4 parti çekişiyor. Mevcut belediye başkanı Ahmet Çekin MHP'li. Geçen seçimlerde DYP'li küskünlerin desteğiyle seçilebildi- ği söylenen Çekin'in iyi bir idare gösteremediği belirtiliyor. Nitekim MHP de bunu anlamış olmalı, bu kez Alevı kökenli Hüseyin Baş'ı a- day yapmış. Amaç biraz da Amas- ya'da yüzde 30'lara varan Alevi nü- fusun oyunu çekebilmek. Ama MHP adayının birkaç akrabası dı- şında Alev ilerden oy alabilmesinin mümkün olmadığı ifade ediliyor. Üstelik bu kez fanatik bazı MHP oylan yanında DYP'nin desteği de kaçmış. Geçen seçımleri 120 oyla kay- beden ANAP'm belediye başkan adayı Ömer Eliaçık'ın şansını da yinebirANAP'lıazaltmış Eski be- lediye başkanlanndan ANAP kö- kenîi Mustafa Hatipoğlu bu kez BBP'den aday olmuş. Hatipoğ- lu'nun başanlı bir belediye başkan- lığı yapmış olması ve kişiliği dola- yısıyla toplayacağı oylarla ANAP'ın şansını düşüreceği belir- tiliyor. FP'nin belediye başkan ada- yı ise Tayyip Erdoğan ekolünden. Istanbul Büyükşehir Beledıyesi Teftış Kurulu Başkanlığı yapmış olan Hamza Albayrak ile FP, bele- diye başkanlığmda iddıah. CHP 1. sıra milletvekili adayı Mustafa Soyer ise partisinin bu kez belediye başkanlığı konusunda 77'den bu yana en şanslı durumda olduğunu savunuyor. Güçlü bir a- day çıkarmayan DSP'nin de bele- diye başkanlığmda CHP'nin adayı tsmail Hakkı Göztaş'ı destekleye- ceğı konuşuluyor. Son anda sağ partiler arasında bir ittifak yapıl- mazsa belediye başkanlığmda en güçlü aday CHP'li tsmail Hakkı Göztaş gibi görünüyor. Bilginler, sultanlar kenti Amasya'da düzeyli bir seçim yanşı yaşanıyor. 1 8 N i s a n s e ç i m l e r i n e y a k l a ş ı r k e n d ü ş l e r v e g e r ç e k l e r Seçime katılım oranlaraıın partiler üzerindeki etkisi ERHAN KARAESMEN Yurttaşlann günümüzdekinden daha canlı politik ılgi sergılediğı 1970'lerdeki genel seçimlere katı- lım oranı %75'lere yaklaşırdı. Yani her dört yurttaştan biri oy kullan- mazdı. Yerel seçimlerde bu oran %60'lara doğru azalırdı. Sonra. 1980'lergeldi. Oy kullan- mak mecburiyeti getirildı. Kullan- mayanlar için ürkütücü cezalar dü- zenlendi. Sandık başına gidenlerin sayısı, %90 küsur oranlanna yük- seldi. Önceleri seçime ilgisizlik gös- teren 3 milyon nüfusu aşkın yurttaş daha, oy kullanır oldu. Bu kitle ıçin- de umursamaz. ama ürkek ve de az bilinçli seçmen sayısının yandan epey fazla olabildiğını kestirmek ga- liba zor değıldır. Bu kesimin eğıli- minin daha çok sağa yönelik olaca- ğını düşünmek mümkündür. Böylece 1980 öncesındeki oy ora- nı hesaplanna baz oluşturan toplam seçmen kıtlesinin nıteliği sağ parti- ler lehine değişmiş oluyordu. Halk- çı Parti (CHP)'nin 1983'te aldığı 5 milyon 300 bin oy ve ulaştığı %31 'e yaklaşan oy oranı, sol taban için kro- nolojıkbirkarşılaştırmadakı başlan- gıç değerlennı oluşturmaktadır. 1983'ten bu yana seçime katılma oranlan ile toplam sağ ve toplam sol oy oranlannın değişimi ilişikteki grafiklerde gösterilmiştir. Buradaki oy oranlannın 1999 için tahmini de- ğer nıteliğinde algılanması gerekli- liği açıktır. Bu arada 1994 yerel se- çimlere katılım oranının, beklene- nın çok üstünde oluşu (%92) daha ziyade seçmen kütüğü düzensizli- ğiyle açıklanabilecek anzi bır olay- dır. 1999'dayereKgenelbırlikteya- pılacak seçimde 35 milyonu aşkın seçmenden yaklaşık %90'lık bir ka- tılımla, 31 5 milyon oy beklenmek- tedır. Bunu da 31 milyon dolayla- nnda bir geçerli oy paketi oluştura- cağı düşünülmektedir (yani barajı aşmak için üç milyonu geçen oy ge- rekli olacaktır). Toplam sağ oylannın oranlannın Özal döneminde birleştirilmeye ça- lışılmış çeşitli eğılimlenn tabanlan (hberalimsi kentsel sağ tabanı, kır- sal ekonomık sağ taban, dinsel sağ taban, etnik aynm milliyetçiliğinin sağ tabanı) için 1970'lerden bu ya- na belli bır bölünmüşlüğüne tanık- lık edilmışti. Ancak, orta sol oylann bölünmesi 1980'lerde ortaya çıktı. Demokratik solculuk ile sosyal de- mokratlık arasmdakı aynmın yapay- lığına ve önemsızlığine karşın, kişi- sel hırs ve inatlaşma oylan dağıttı. Toplam %30'lann çoğunlukla üze- rinde kalmasına karşın, taraflara yar olmadı. Son seçimlerine HADEP oylannın da belli ölçüde orta sol ta- bandan gitmişliği göz önünde tutu- larak, 1995 'in toplam orta sol taban oy oranlan da %30'un yakınlann- daydı. 1999 için tahmini beklenti, bu oranın %36 dolaylanna varaca- ğı. hatta biraz geçebileceği yolunda- dır. Bu artışın, iyimser bir yorumla, > r urttaş ilgisinin orta sol düşünceye doğru yönelmesinden kaynaklandı- ğı söylenebilir. Ancak, bu artışın an- lamlı bir bölümünün DSP kanadın- da kendini göstermesi beklenmekte- dir. Bunun kaynağında, büyük oran- da, Ocalan operasyonunun yatıyor bulunuşu ise orta sola doğru, bılinç- lı olmaktan ziyade. "hamasj" bıryö- nelmeyi düşündürtmektedir. Bu ol- gunun 1999 versiyonu DSP'ye zaten atfedilmekte olan dar ufiıklu milli- yetçilik ve dinsellik ile biraz fazla kınştıran gevşemiş laiklik yakıştır- malan ile dramatik bir çakışma gös- termesi Türk sol hareketi için gali- ba biraz talihsizliktir. Peşin, ANAP+DSP, deniyordu. Çeşitli çevreler ANAP'ın 1999 se- çimlerinin büyük galibi olacağından çok emin gibiydıler. "Ama o alçak d'Hont sistemi var ya, kirnse\i tek Seçime kaûlma oranlan hemen hemen her seçimde değişkinlik gösterdi. Bu seçimde315 müyon o\ bekleniyor. başına iktidar ohıvermeye bırakmı- yor." Bu yüzden bir yedekçi gereki- yordu ve DSP'den iyisi mi buluna- caktı? Eski sağ+ sağa rampa yapmış es- ki orta sol. gül gibi idare edip götü- receklerdi. Ancak, haftalar geçtikçe formül DSP+ANAP'a dönüştü. Medyanın yeni sevgilisi ve Öcalan olayı des- tekli DSP, eski sevgili ANAP'ı sol- ladı. İşin fenası, gelişmesini ANAP'm altını oyarak gerçekleştir- di. Olayı, biraz daha uzmanca ve ra- kamlann gerçeği içinde gözden ge- çirirsek, 1995 genel seçimlerinde ANAP'ın seçim işbirliği yapmış bu- lunduğu BBP oy payı düşüldükten sonra, yaklaşık %18 gibi bir oy ora- nı bulunuyordu. DSP'ninki ise % 15'e yakın civar- larda olup, ikisinin toplamı %33'e yaklaşıyordu. tki partinın bu oy oranlan ile çı- karabileceği milletvekili sayılan toplamı da 190 dolaylannda kalırdı. Kamuoyu araştırmalan bilgilen kullanımıadığına göre, bu iki parti- nin bugünkü durumlannı ancak göz- lemsel ve sezgisel yöntemlerle kes- tirebilme durumundaynz. DSP'nin epeyce bir miktar yükseldiği konu- sunda galiba hiç kuşku yok. Ancak DSP'nin artan oylannın, hangi tabanlardan kayarak geldiği- ne bakıldığında, ANAP tabanın- dan DSP'ye bir kaymanın kaçınıl- maz olduğu gözüküyor. Bu olgu- nun rahatsızlığmı, ANAP'a prim ve- regelmış büyük basın köşe yazarla- nnda. TV yorumculannda açıkça gözlemek mümkün. Kaldı ki ANAP'ın sayın lideri bile, miting meydanlannda ve basın röportajla- nnda bu konudaki sıkıntısuıı dile ge- tirip duruyor. Yani sonuç olarak DSP+ANAP toplam oylannın 1995'e göre, çok yükselmesi pek söz konusu değil. Bu toplamın gercekleşme olasılığı düşük de olsa. %37.5'e ulaştığı var- sayılarak yapılan iyimser analizler- de CHP ve MHP'nin barajı geçme- si durumunda, DSP+ANAP millet- vekili sayısı 210'larda kalıyor. Baraja takılma ihtimalinden söz edilen iki partiden ikisinin birden %10'lann altında kaldığı varsayıla- rak yapılan ve DSP+ANAP toplam oy oranını %38.5 gibi düş sınınnı zorlayan bir değerde kabul eden analizlerde bile toplam milletvekili sayısı o tılsımlı 275'i bulamıyor SÜRECEK