Katalog

SAYFA CUMHURİYET 6NİSAN1999SALI SEÇİM'99 Denizli <de seçmen adaylannı tanımıyorCELAL YHMAZ DENİZLİ-Denizlide "18Nisan seçimkri" öncesinde sağ partiler ve 4 milletvekilliğini kazanacaklannı öne süren DSP. birinci parti olacak- lan iddıasını tartışıyor. CHP'liler de baraj sonmu yaşamadıklannı be- lirterek 2 mılletvekillığiyle birlikte belediye başkanlığını kazanacakla- nnı savunuyorlar. Denizli'de yurttaşlann seçıme 12 gün kala hâlâ adaylan tammadıkla- n ortaya çıkıyor. Bunun en çarpıcı ömekleri de bir yerel televizyonun kent sokaklannda yurttaşlarla yap- tığı röportajlarda görülüyor. Muha- birelındeki mikrofonu rastgele De- nizlili bir yurttaşa uzatarak DYP'nin 1. sıra milletvekili adayı Mehmet Gözlükaya'yı. ilginç bir yaklaşım- la soruyor - Denizlispor. Kayserispor'da oynayan fırt- bolcu Mehmet Gözlükaya'yı trarisfer edi>ür. ne diyorsunuz? Yanıt ilginç: - Mehmet Gözlükaya'yı tanınm; çok iyi bir golcüdür, transferiyle daha da güçleniriz. Televizyon muhabiri, sokak röportajını DSP 1. sıra milletvekili adayı, öğretim üyesi Mehmet Kocabatmaz'a yönelik soruyla sür- dürüyor: - Vanspor'da oynayan ve Ümit Milli Ta- kım'da Moldova'ya gol atan Mehmet Koca- batmaz Denizlispor'a geliyor. Ne dersiniz? Yanıt. Denizlıli siyasi adaylann halk tara- findan tanınmadığının ve siyasete olan ilgi- sizlığin en somut göstergesini yansıtıyor - Izledim, Denizlispor'a katılımıyla kesin şampiyon oluruz. Yerel adaylann dışında parti genel başkan- lannın da tamnmadığı, partilerin yurttaş bel- leklerinde amblemleriyle yer ettikleri anlaşı- lıyor. Örneğin biresnaf, PKK'nın elebaşı Ab- duDahOcalan'ın Türkiye'ye getirilişiyle, kul- lanacağı oy arasında ilginç birbağlantı kunı-- yor. - Ben, Apo'yu Afrika'da yakalayarak Tür- kiye'ye getiren "Kuş ParrJsTne oy vereceğim. Yanındaki arkdaşlan takılıyorlar: - Neden DSP'ye vermiyorsun? - Ona vermem, Ecevit'in partisi DSP. - Ama Kuş Partisi'yle DSP aynı, genel baş- kanı da Biilent Ecevit. -0 zaman Kuş'a da vermem!.. CHP Denizli 2. sıra adayı Hflmi Develi de yaşadığı bir olayı aktanyor: "Denizli'nin bir ilçesinde kahve toolanfjsı yapıyorduk; 65 >aşındaki bir çiftçi. ölmeden önce topraklannı oğullanna pav laşnrmak ve miras bırakmak için tapuya gitrniş. Tapu mü- dürü, "Gıt doktordan aklının \ennde olduğu- na ilişkin rapor getir" demiş. Raporu almış ve işlemleri tamamianuş. Ancak çiftçi olduk- ça kızguMİı ve şövle diyordu: 'Ben 65 yaşın- dayım, çocuklanma mıras bırakmak için ben- den aklımın yerinde olduğunu gösterir rapor istediler. Oysa Türkiyc'yi bugün 7O'ini çok- tan aşmış, 80'ine merdiven dayamış iki insan yönetiyor. Rapor alması gereken ben miyim, yoksa onlar mı?' Çifçi hakh değil mi?" Sadece birkaçı aktanlan bu ilginç, ilginç ol- duğu kadar da düşündürûcü olan dıyalogla- ra ve tepkilere Denizli'de sık sık rastlamak mümkün. Bütün partiler iddlalı Denizli'de partılenn il başkanlan, yerel ve genel adaylannın görüşleri, seçimleri kaza- nacaklan yönünde. ANAP ve DYP. Denizli'de 7 milletvekılliğinden 3"ünü kazanacaklannı iddıa ederken CHP'liler Ali Manm'ın rakip- siz olarak belediye başkanlığını kazanacağı- nı, en az 2 rrulletvekılli çıkaracaklannı öne sü- rüyorlar. DSP'liler de geçen dönem kazandık- lan milletvekiliği sayısını 4'e çıkaracaklan- nı iddia ederek belediye başkanlığını da ka- zanacaklannı savunuyorlar. CHP'de genel sekreter Adnan Kesldn'in ardmdan 2. sıra adayı gösterilen Hilmi Deve- li, 1995'te DSP'den milletvekili seçilmiş. da- ha sonra CHP'yegeçmişbirparlamenter. De- veli. DSP'nin geçen dönem oylannm 20 bin- den daha fazla artış göstererek 60 binin üs- tüne çıktığını. bunda da kendi payınm oldu- ğunu anımsatarak "DSP Denizli'de buseçim- lerde60bin eksi 15 binle başlayacak" diye ko- nuşuyor. Develi ve CHP II Başkanı Niyazi Oğuzlar, seçim sonuçlanna ilişkin şu değer- lendirmeyi yapıyorlar: "Kamuoyunda CHP'ye duyulan duygusal tepki yerini desteğe bvakü. Özelükle de DSP listelerinde yer aldığı söylenen Fethullahçı adaylara duvulan öfke, Atatürk'ün alti okhı partisi CHP'ye hmc kazandırdı. CHP çetek- re, yobuzlukiara bulaşmayan tek parti. Hiç- bir olumsuzluk içinde yer almadı. Baraja ta- lalacağı iddialan da dayanaksız. Türkiye ge- nelinde yüzde 16-17 civannda oy alacakür. DENIZLI Denizii'de de en az Ud miHetveldii çıkaracak, üçüncüyü zorUyacaknr. Belediye başkanhğı seçûnini de adayımız Ali Manm açık «ra ka- zanacaktuY* Denizli'de iki dönem belediye başkanı se- çilen ve bu göreve yeniden aday olan CHP'li Ali Manm, seçim sonuçlanndan oldukça emin. Manm, 1994'e oranla oylannı yüksel- teceğini ve yüzde 33 oranla 50 binin üstün- de oy alacağını iddia ederek bu performan- smın genel seçimlere de yansıyacağını sa- vundu. Manm, "CHP Denizitfdeen azfldmil- letvekili çıkanr. O> oranı da Denizli bazında yüzde 20-25 arasında olur. Türkiye genetinde de yüzde 17 oranında oy toplanz. Denizli'de DYP 2, ANAP 2 ve DSP 1 milletvekiuigi ahr" değerlendirmesini yapıyor. Seçimlerden ANAP'ın 1. parti olarak çı- kacağını ve belediye başkanlığı seçimlerin- de de adaylan Ziya Tıkırognı'yla ipi göğüs- leyeceklerini savunan Denizli 1. sıra millet- DSP lideri Ecevit'in Denizli mrtinginde halk mey danı doldurdu. Halktan gelen tepkilergöz önüne ahndığında ANAP'm 2, DYP'nin 2, DSP'nin 2 ve CHP'nin de 1 milletvekili çıkarabikceği tahmin edilebilir. vekili adayı avukat Beyhan Aslan. Denizli Belediye Başkanlığı seçiminde rakiplerinin CHP değil, adayı Ali Manm olduğunu vur- guladı. Aslan ve ANAP II Başkanı Ahmet Geren, seçimkri değerlendirerek sonuçlara ilişkin şu tahminleri yaptılar: "Denizli'de ANAP'ın ilk kez önsectm yapması teşkilata moral sağladı. Ben ve diğer adaylanmız De- nizli'de benimsenen isimler. tl meslek odala- n da bu yönde birdeklarasyon yayunladı. Lis- te toplunıdan gelen talep doğnıltusunda ve bölgelere dengeü biçündeolustu. Birinci par- ti obcak,3de mfletvekl çıkanıcağız.CHF nin barajı aşamayacağı düşüncesindeyiz. DYP 2, DSP de 2 milletvekilliğini kazanabilir. ANAP'm 2. sırasına konulması düşünülen kontenjan hakkı da kuUanümadı. DYP'de eğüün yokbunasında 6. sıraya düşen M. Ke- mal Aykurt'un genel merkezce 2. sıraya geti- rilmesi tepki doğurdu. Bu nedenle bu parti- nin oylan düşecektir. Türkiye genelinde de yüzde 24 oranında oy alınz." Denizli'de 1995 yılında 3 milletvekılliği kazanan DYP'nin II Başkanı Şükrü Gençoğ- lu. aynı başanyı yineleyeceklenni, kentin en güçlü partisinin yine DYP olduğunu savuna- rak "Bu kez adayunız Ali Aygören'le beledi- ye baskanhgı seçimini de kazanacağtz" diye- rek şunlan söylüyor. "DYP Denizli'de yine birinci parti oîur. CHP ve MHP baraj konu- sunda bıçak sırtmda bir görünüm serplhor. Bu durumda FP yine bir milletvekilliği çıka- rabilir \e\* DSP 2 milleftekilliği alır. DVT 3 milletvekttiğini yine kazanacaknr. ANAP 2 milletvekili çıkanr. ANAP 1995'te aldığı 85 bin oyun gerisine düşecektir. M. Kemal Ay- kurt'un 6. sıradan 2. sıray^ getirilmesi süun- osı tamamen aşıldı. Belediye başkan aday> mız AH Aygören'le CHP'li Ali Manm ara- smda geçen seçimde 11 bin oyfarkı vardı. Bu- nu kapanp secimi alacağız. Türkiye genelin- de de hiçbir partinin o\ olarak yüzde 21- 22'lere ulaşacağmı sanmıyorum. Bıçak sr- nndagördüğüm CHP'nin oylannm ülkege- nelindeyüzde 9-11 arasında olacağuu düşü- nüyonun." Denizli DSP II Başkanı AB Coşkun, 1. sı- ra milletvekili adayı Mehmet Kocabatmaz, 2. sıra adayı Hasan Ercelebi ve 3. sıra adayı Ke- riman Karaosmanoğlu, Denizli'de 4 millet- vekili çıkaracaklannı söylüyorlar. DSP'nin ül- ke genelindeki rûzgân ve kentteki örgüt ça- lışmasıyla bunu başaracaklannı öne süren DSP'liler, "OybrırnızDenEdftle 130binin, Tür- kiyegenelinde de yüzde 25'in alnndaolmaya- cak. Tek başına iktidanzoriavan noktaya ulaş- ük" diye konuşarak şu değerlendirmede bu- lunuyorlar: "CHP kesinlikle barajı aşamaya- cak. Hatta 1995'e göre daha dezavantajlı du- rumda. Kamuoyunda ve shil toplum örgüt- leri önünde Ba> kal ve üst düzey yönetim bü- yük puan kaybetti. CHP sol seçmenin umu- du olmaktan çıknuştır. Denizli'deAdnan Kes- kin faktörii de CHP'vi kurtaramayacaknr. Vedi milleUekilliğinden 4'ü DSP'nin olacak- nr. DYP, AXXP ve FP' nin birer milletvekiK çı- karabfleceklerini düşünüvoruz. Belediye baş- kanlığmda da en güçlü ada\ gibi görünen Ali Manm'ı ada\ımuz llker Ilhan Lral'la zorla- yacağız. DSP salt sol seçmenden değil, toplu- mun fanatik ounayan kesimlerinden de oy alacakür.'" Denizli'de partili adaylann ve halkın görüş- len doğrultusunda belediye başkanlığı se- çimlerini CHP'li Ali Manm'ın 3. kez kaza- nabileceği görüşü öne çıkarken, aynı yak- laşuna koşut olarak ANAP'ın 2, DYP'nin 2, DSP'nin 2 ve CHP'nin de 1 milletvekili çıkarabileceği tahmin edilebilir. Sıvas seçmeni değişken ve tepkiselIŞIKKANSU SIVAS - Sabahın pusu henüz da- ğılmamış. Kongre binasının önü. On- larca türbanlı küçük kız sokaklarda. Paltolannın altındaki tek tip giysiler- •den anlaşıhyor ki henüz yedinci ya da sekizinci sınıftalar, haydi bileme- diniz lisedeler. Sonradan öğreniyo- ruz ki sokakta türban takıyorlarmış, okula girerken çıkanyorlarmış. Bı- cır bıcır, konuşa konusa, sakalaşa şa- kalaşa yürüyorlar. Hepsi "çocuk" da- ha... Kahvede, lokantada, dost sohbet- lerinde, seçim burolannda sıradan insanlann yakınmalan dönüp dola- ştp bir yerde odaklaşıyor: "Şu kavgacı RP'liler, hani şimdi FP'li oldular, işte onlar var ya, Sı- vas'm adını çıkardılar, adını. Ürkfi- lecek, çekinilecek bir kent haline ge- tirdOer şu güzefcn Sıvas'L." Adı, o hmç dolu, ateş dolu, ölüm dolu günle, 2 Temmuz katliamı ile anılır olan es- ki RP'li Belediye Başkanı ve FP'li milletvekili Temel Karamollaog- In'nun partisince neden 1. sıradan ikinci sıraya itildiğınin gerekçesı bel- ki de kent sakinlerinın yukarıdakı ortak düşünceleri. RP-FP çugisinden gına getirmenin dışında Sıvas'ta bir değişiklik gözleniyor mu? Sıvas'ın dar sokaklanndan geçiyonız. Terk edilmiş koskoca bir apartman göste- riyorlar. "Bu binayı görüyor musun?" diye vurgu yapıyorlar özellikle, "28 Şubat kararian ve ardından gelen 8 yıDık zorun lu temeleğitim öncesibu- rası yurttu. Dinsel vakıflann, RP'Ii- lerin, tarikaHann desteği 0eyoksul ço- cuklar getirihrdi buraya. Yurtta ka- lanlar çoğunlukla imam-hatip okul- lanna gklerlerdi. tmam-hatiplerin ortakısmıkapanıncayurtdakapan- dt" Cumhuriyet Sıvas'ta yıtalmadı Tüm yurtlann sonu böyle mi? Yo- oo. Daha çok, vakıfadı altında örgüt- lenen köktendinci kesim, yabıızca tabelalanru kaldırmış. Gecmişte acık- tan yapılanlar, şimdi daha "utangaç" hale gelmiş, o kadar. Yıllardır CHP geleneğinden gelen partilerde görev üstlenmiş olan CHP Sıvas belediye SIVASSeçmen sayısı: 379.849 MilleUekili sı>m: 7 ' fc_ 10» DYP ANAP DSP CHP HADEP YT MHP MP YDH YDP yp P»rrikre gört dtğdnnı: i 1 2 • I - Partöörtn oy jröoMcri: 42.8» 14.29 2&SI . UM - - ~\_^y Suşehn j | 5\^« Hal * • • / I %y* Sıvas .Û^Y Kahvede, lokantada, seçim burolannda sıradan insan- lann yakmmalan dönüp dolaşıp bir yerde odaklaşıyor: "Şu kavgacı RP'liler, hani şimdi FP'li oldular, işte" on- lar var ya. Srvas'ın adını çıkardılar. Çekinilecek bir kent haline getirdfler şu güzelim Srvas'ı»" başkan adayı Metin Karadeniz'in gözlemi dikkat çekici: "RP-FP çtz- gisiburada kununsaDaşü. Dernekler, kurumlar, tsbuni sermaye, esnaf ör- gütieriytebiıüktegeliştL Gençliğeyö- neUL Sonuç olarak, 'Cumhunyet bu- rada kuruldu, burada yıkacağız' nok- tasına değin genndl" Cumhuriyet, onlarca insan yakıl- masına, onca baskıya karşın Sıvas'ta yıkılmadı, yıkılamadı elbette. Ama, Cumhuriyet ilkelerinin yeniden ye- şermesi için Sıvas geçiş sürecinde. Cumhuriyet Üniversitesi, bu anlam- da önemli bir dönüm noktası. Örne- ğin llahiyat Fakültesi'ndeki türban- lılar, üniversite yönetiminin kararlı- lığı karşısında, yasalann ve yönetme- lilderin öngördüklerini yerine getir- mişler, üniversiteye başı açık girme- ye başlamışlar. Biz Kurban Bayramı öncesi Sıvas'taydık. Gecmişte, kur- ban derisi istisman için tankatçılar ev ev dolaşırmış. Şimdi ayaklan ke- silmiş. Buna benzer gelişmelerin beledi- ye seçimlerine yansıması nasıl ola- cak? Dedik ya, Sıvas bir geçiş süre- cinde... Tıpkı Tokat'ta olduğu gibi, merkez sağ ve solun parçalanmışlı- gının, kendine güvensizliğinin de et- kisiyle Sıvas'ın FP'li Belediye Baş- kanı Osman Seçilmiş yine çok şans- h. Solun ve FP dışı sağın sorumlu- luktan kaçarak sığındığı gerekçe şu: " Yiğkü öJdür, ama hakkını ver. Os- man Seçilmiş, irtica yannsı değiL Yu- kanda Allah var, ne yalan söyleye- Ihn, FP'li başkan kente hizmet etti. Hem Srvasspor'u 2. Lig'e çıkarryor.'' FP'den kurtulmak için Seçilmiş'e karşı adaylar çıkmış çıkmasına. Ama, kendileri bile "gös- termelik" olduklanna inanıyorlar, iyi mi! Yalnızca BBP adaymın, şu anda- ki lçislen Bakanı CahitBayar'ın kar- deşi ılhan Bayar'ın. FP'li başkana karşı mücadele verebıleceğine inanı- lıyor. Aynen, KaramoUaoğlu'nun be- lediye başkanlığından aynldıktan sonra yapılan ara belediye seçimle- rinde olduğu gibi. O seçimde de, ANAP ve DYP'lileri oluşturan mer- kez sağdan tutun, Alevilerin yoğun olduğu AlibabaMahallesi'ndeki sa- yılan yadsmamayacak gence değin birçok seçmen, RP-FP çizgisinden "kurtuhnak" için BBP'ye oy ver- mişler, iyi mü... BBP, "Nizam-ıÂlenıciler'' olarak adlandınlan bir koalisyon aslında. İçinde MHP yanlısı ülkücüleri, FP'ye yakın köktendincileri, bir de kökeni komünizmle mücadele derneklerine dayanan "milli mücadeleciler'' olarak adlandınlan Aykut Edibaünın etra- fında toplanan Millet Partisi yandaş- lannı banndınyor. Ülkücüler deyince MHP akla ge- liyor. Sıvas'ta önemli bir tabana sa- hip. MHP Merkez llçe Başkanı Er- tuğnıl Nalçakan ile görüştük. Söy- ledikleri, Sıvas özelinde son 20-25 yı- la ışık tutuyor aslında: "Şöyle bir bakryoruz, Clkü Ocak- bnndan yetişmiş >aklaşık 100bineya- lon gençlik j-etişmiş. Hepsinin birer değer olduğuna inandığımız bu insan- lar. zaman içinde çeşitli nedenlerle diğer partilere dağjhnışlardL Şimdi bir toparianma sağladığımıza inaru- vorum. L lkücü olduğunu bildiğimiz 400-500 evi taradık son yıllarda. ANAPtan BBP'ye, çeşirli partileregi- denler arbk bizün ile biıüktelerf Hazır ANAP'tan söz acılmışken bu partinin durumuna göz atalım: Bir seçim öncesi BBP'nin koynu- na gırmiş, BBP lideri Muhsin Yazı- aoğlu ile "kutsal ittifak" kurmuş. Bu seçimlerde de başka bir kutsal- hk anyor: 2. Sıradan lmranh'dan Alevi kökenli Yalcın Özdemir'ı aday göstermiş. 1. sıra adayı ıse, "ofana- yan", bir başka deyimle "sanal" olarak kurulmuş bulunan Sıvas Şe- ker Fabıikasrmn Müdürü Mustafa Turan. Ozal rüzgân ile 6 milletve- kili -az değil, odönemdeyani 1987'de 6-1 yapmış Sıvas'ı ANAP- çıkaran ANAP il yönetimi, son dönemde 5- 6 kez el değiştirmiş. Anlayacağınız, moda deyimle "istikrarsız"hk gös- teriyor ANAP. ANAP'a, "iktidar- dan yararlanan çıkarcıiann yakın olduğu parti" derler ya, belediyele- ri alan FP. bugün o eleştirinin tam gö- beğinde. DYP'nin ANAP'tan pek farkı yok. Eski Köy Hizmetleri Bölge Müdü- rü, 1995'te milletvekili seçilen Tah- sin Irmak, "pazarlık usulü" TBMM'ye gelmiş... "Oy ver, hizmet gelsin" hesabı yani. Irmak'm, "DYP'nin iktidarda olması''na da- yalı günlük politikastnın bu kez tut- ması azıcık zor. CHP'de bildik kav- ga: Liste başında Alevi kökenli Mev- lüt Türkdoğan ile Malik Ejder Öz- demir'ın olması, Sünni olanlann gön- lünü kırmış vs... Gerçek olan, CHP lideri DeiHzBaykaTın Sıvas mitingi- nin çok cılız olduğu. Hatta CHP Ge- nel Merkezi'nin, Sıvas il örgütüne bu yüzden "nrça" geçtiği: "Nerede o esld CHP mitingleri!-'' Ecevit rttıgârı Sıvas'ta ÖDP'nın Genel Başkanı Lfuk Uras, Divriğili. Dolayısıyla ÖDP'nin Divriği'ye ilişkin iddıasını yazmadan geçemeyiz. ÖDP'nin yanı sıra bir- çok derneğin desteklediği emekli öğretmen Ahmet Ozkan'ın bağım- sız aday olduğu Divriği belediye baş- kanlığı seçiminin sonuçlan merak- la bekleniyor. DSP. biz Sıvaslılann yalancısıyız, Şarkışla ve Suşehn dı- şında, şimdiye değin hak getire bir tek il kongresi bile yapmamış. DSP'nin genel merkez kurultaylann- da Sıvaslılar, "misafır detege" ola- rak temsil edilmişler. Olsun! Türki- ye düzeyinde bir "Ecevit rüzgân" var ya. Sıvas'ta da püfür püfîir esi- yor. Her ne kadar 1. sıra adayı Prof. Dr. Cengiz Güleç, seçmenleri tara- findan sınava çeİulse de -Gözleri- mizle gördük, kulaklanmızla duyduk. Çok sıcak. Şarkışlalı Sefîl Setimi'den de deyişler okunan bir ev sohbetin- de işçi emeklisi Hüseyin Tatar ne- redeyse, "Hoca sen kûnsin, nereden çıktm?" demeye getirdi- biraz da uz- manlığı gereği (psikiyatrist) insan- lan etkiliyorhani. Güleç'in, dolayı- sıyla DSP'nin bir şansı da, Sıvas'ı, Sıvas'ın köylerini, köylerindeki muh- tarlan, insanlan neredeyse ezbere bilen 2. sıra adayı Köy Hizmetleri Bölge Müdür Yardımcısı Yusuf Ka- rasu. Her neyse, Sıvas'ta ne olur mu?.. Boşverin onu şimdilik. Gelin, Sı- vas'tan köy adlan verelim sizlere. Vann, kültürel kalıttan bir sonuç çı- karmaya çalışın: "Topardıç, Dayılı. Sultanpınan, Gemalmaz. Çahepe, Kangaltekkesi, Karanlık, Yeşildere, Deredam. Da- yakpınar. Killik. Gençali, Abdaloğlu, Minarekaya, SankadL." Bıri dedı ki bize: "STVBS seçmeni çok değtşkendir, tepkisekür." He, vallahi öyle kurban!.. 1 8 N i s a n s e ç i m l e r i n e y a k l a s ı r k e n d ü ş l e r v e g e r c e k l e r - 1 ERHANKARAESMEN Seçim, toplumsal birliktehği uygar- ca yaşama arayışına, ulus adına karar alabilme yetki ve sorumluluğunu pay- laşma isteğine cevap veren en sade, akılcı. insancıl yöntemdir. Demokratik var oluş biçiminin en temel anahtan- dır. Seçim. aynca toplumsal gelişme ya da gelişememe macerasının birkaç yıl- da bir "mizan"ının çıkanlması anlamı- na gelir. Acımasız bir sayısal gerçek- çilik taşır. Ülke, de% let, toplum, ulus, birey "seçim sonuçlan" denen drama- tik oluşuma göre yeniden biçimlenir. Se- çim sandığı olarak bilinen, o sadece birkaç desimetreküp hacmindeki min- nacık kutu, bu anlamda, tılsımlı bir gü- ce sahiptir. Bu tılsımın peşinde aynca düşler kurulur, hayallere dalınır. Böy- lece bu yazı dizisinin başhğına uygun biçimde iktidar hırsının kamaşhncılı- ğı içindeki düşler ile bir gece yansına doğru kesinleştirilecek birtakım sayı- lardan türeyen donuk gercekler "seçinı olayı"nda kol kolalık sergiler. '99 yurttaşflgisinetoplu bakış I973'ten bu yana izledığim epeyce bir seçimi, genel-yerel-senato üçte bir yenilerne vb. öncesindeki değişım gö- rüntüleri içinde gözleyebildiğimi sa- nıyorum. O dönemlerde yazılanlan ka- nştınyorum. Gözlem gücü ve belleği keskin dostlara soruyorum. Sonrada 18 Nisan'm üç hafta öncesindeki genel görüntüye bakıyorum. Şöyle bir şeyler geliyor insan aİclına: "Galiba son çey- rekyüzyıhn yurttaş ügisiyoğunluğuen düşflk seçim öncesi atmosferini yaşryo- ruz." Sağda büyük iç hesaplaşmanın ya- şandığı 1991 genel seçimlerindekinin benzerinden ya da 1989 yerel seçim- lerindeki solun görkemli boy gösteri- şiyle bezenmiş türden canlılıklan ser- gilemeye toplum her zaman hazır ol- mayabilir. Daha gerilerdeki 1977 ge- rtel ve yerel seçimlerinin köklü huzur- suzluklarla beslenmiş "huzur ve ay- dınhk arayışı" coşkusuna günümüz Genel anlamıyla seçim Türk msanını yönlendirebilmenin ola- naksızlığı da ortada. Bu edilgen olgunun çeşitli neden- lerinden, mazeretmişçesine, söz edi- lebilir. Yadsınamayacak teknik ve pra- tikbelirsizliklerin bulutlandırdığı gün- lerden geçildiği hatırlatılabilir. "Ota- cakmı, olmavacak mı? Yoksa biri ohıp digeri gecikecek mi? Küskünler bu işi kökten mi çözecek" sorulannın yurt- taşların kafasında belli bulanıklıklar bıraktıgı aslında doğru olabilir. Buna koşut olarak, seçimsel iletişim düze- neklerinin geç harekete geçmesi ma- zereti ileri sürülebilir. (Mitingler, pro- paganda etkirdikleri, televizyon tartış- malan vb.) 1995 genel seçimleri öncesindeki havanın sönüklüğü de bu arada ömek olarak gösterilebilir. Ancak I99l'de seçim karan ahnmasıyla sandığa gidiş arasına sadece birkaç hafta sıkışmıştı. Oysa, I999'ageünce,yukandasözüedi- len belirsizlikler bir yana, bu seçimler tam bir yıl boyunca görüşüle tartışıla kararlaşnnldı. Işin cabası olarak da, genel ve yerel seçimlere birlikte giriliyor. Böyle bir se- çimin öncesindeki bu ilgi noksanı, saş- kınlık verici ve çok düşündürücü. As- lında gözardı edilemeyecek bu aman- sız gercekler gizlidir, bu ilgisizliğin ar- kasmda: "Türk yurttaşı tam bir şekilve ruh değişimi içindedir. Politik partiler, siyaset arenası \e devlet yönetimi tam bir yozlaşma içindedir.'' IÖC gerçeğin yaıısıttığı görüntü şudur Kendi bireysel çıkarlan üzerine kat- lanmış, toplumsal düşünebilme ve ha- reket edebilme dürtüsünden uzaklaştı- nlmış, "ulus-toplum-devlet- ülkenin dünyadaki >eri >e itiban" türü kav ram- lara yabancılaştınlmış 1985 sonrası Türk insanı, dört yılda bir gelen o bü- yük toplumsal hesaplaşma randevusu- na da artık coşkulu birönem atfedemi- yor. Çoğunluğu bu deformasyondan nasibini almışbirtoplumdaher şeye rağ- men mevcut kalabilmiş insan saygısı ve ülke sevgisi dolu azınlıklar ise siyasal yaşamın yozlaşması gerçeğinin tiksin- tisini ve umarsızlığını yaşıyor. Coşku- lu bir ilgiyi kaçınılmaz olarak esirgi- yor. Öte yandan bu ilgisizlikten, coşku- suzluktan memnuniyet duyanlarm var- lığı da duyumsanıyor. Medyanın para güçlüsü bÖlümü sakin (hattaçok sakin) bir seçimin kendi beklentilerine hizmet edebiîeceği hesabıyla bu ilgisizlik ve umarsızlık davranışını doğal göster- meyeçalışıyor. "Kararsız seçmen" mi- tolojisiyle duyarsızlığın sorumluluğu- nu metafîziğe çevirmeye gayret edi- yorlar. ("Kararsız seçmen" sunusunun analitik yorumuna yazı dizisinin son- raki bölümlerinde yer verilecektir.) Talihsiz bir olgular dizisiyle karşı karşryayız kısacası. Sistemin iplerini çe- kenler ve bu operasyonda görsel ve ya- züı medyayı kullananlar için ise ballı kaymaklı firsatlar bunlar. Açıkhava toplantılan etkisinin azaldığı bir çağ- da, tek sosyopolitik iletişim aracı ola- rak kalmış televizyon elcranı tam seçim öncesinde, bir güzel Çarkıfelek'lere kilitlensin. Böylece taraflan olduğun (ya da en azından toleransla karşılayabil- diğin) orta sağ ve yeni sağ liderlerinin uzun saatlerboyuncabirkonuyayoğun- laşıp tartışabilmedeki zafiyetini ört- menin yolunu da bulmuş olursun. Çı- kacak sonucu da, toplum sağduyusu- nun zaferi olarak ilan etmeye hazırla- nırsın. Ancak toplumu yıllardır yönetmeye alışmış olanlar için ballı lokum lezze- ti sergileyen bu tabloda bir şeyler bi- raz fazla iyimser ve "düşsd" kaçmışa benziyor. Kestirmeden giderek ANAP+DSP iktidan bir düştür. Reha- vet verici bir hayaldir. Seçmen olarak yurttaş kimliğimle karşısında olduğum için değil, ama bir miktar "seçim ana- tomisi" uzmam olarak bu hayali titiz- likle analiz etmeye çalıştım. Bu dizi- nin bir sonraki yazısında ANAP+DSP hayalinin ohnazhğından başlayarak tüm düşlerin gerçekçi irdelenmesine yer verilecektir. Yukandaki düşünceler daha çok ge- nel seçimlere ilişkin gözlem ve sapta- malarla bağlantılıydı. Oysa 18 Nisan günü yerel seçimler de yapılıyor. Üç bin dolaylannda yeni belediye başkanı be- lirleniyor. Yüz bine yakın belediye meclisi üyesi seçiliyor. Epeyce binler mertebesındeki il genel meclisi üyele- rinin seçimi de bunun cabası. Ülkede- ki genel ilgi sönüklüğünü ve duyarsız- lığı dengelemeye yetmese de yerel se- çimlerin bu biraz daha hareketli havasm- dan ve olası beklentilerinden bu yazı dizisinin akışı içinde aynca söz edilecek- tir.