Katalog

28 MART 1999 PAZAR CUMHURİYET SAYFA KÜLTÜR 15 Güldürmeyi amaçlayan 'Kıyıdaki Adam 'ı SelçukDemirel resimledi, John Bergeryazdı 'GökyÜTJmdenyddızçalmakJNURDAN CİHANŞÜMUL Yapı Kredi Yayınlan. Selçuk Demi- rel'in resimlediği ve John Berger'ın memini yazdıği Kıyıdaki Adam adlı ki- tabı Cevat Çapan'ın çevirisiyle okurla- nn beğenisine sunuyor. Kıyıdaki Adam. kitaplarla dolu küçü- cük odasında masasmın başında oturan bir adamın gökyüzüne, denize ve ufka bakarak kurduğu düşlerle baş başa bı- rakıyor okuru. Cevat Çapan kitaptan söz ederken "Az çizgi ve sözle bu kadar çok şey anlatan çok az kitap var" diyor. John Berger, Selçuk Demi- rel'm kendisi için çizdiği resimleri eline aldığında . kahkahalara boğulduğu- nu ve bu resimleri diger insanlarla da paylaş- mak istediğini söylü- yor. Selçuk Demi- rel 'in bu resimlerden bir kitap oluşturma fikrini seve seve ka- bul etmiş John Ber- ger: "Kitabıoluşturur- ken öncelik gülmek ve diğer insanlan güldür- mekti Çocuklar için bir öykü anlatarak bunu yetiş- kinlerfe de paylaşmak.. Çün- kü hepimizin içinde bir çocuk var. flginç olan ise çocuklann bu tür öy- küleri yetişkiniere göre daha ça- buk kavraması. Çocuklar öy- külerin içindeki gi/emden hoş- lanıyoıiar. Bana göre Selçuk'un çizinıleri de gjzemlrydi." John Berger'a göre kitapta yer alan çizimler ve metin birbıriyle hem uyum- lu hem de uyumsuz: "Biraz karmaşık. Önünüzde sizi güldürmeyen resimler olduğunu düşünün. bu oldukça sıkıcı olurdu. Öncelikle bunu önlemeye çahş- üm. Sayfanın altındaki sözcüklerin re- sinılerie hiçbir ilgisi yokmuş gibi görün- se de aslında birbirleriyle dans ediyor- tar." Berger, Kıyıdaki Adam'dan söz eder- ken "Selçuk'la biriikte bir yüdız küme- sinde birkaç yıldız çalmak ve bu yıldız- laria başka bir yıldız kümesi oluştur- mak istedik" diyor. Selçuk Demirel'in hem resimleri çiz- diğini hem de öyküyü keşfettiğini söy- lüyor: "Selçuk hem çizer hem de anla- OCL Normakle yazarken her şeyikendi- niz keşfedersiniz. yerieri, yüzleri, hare- ketleri Ama Seiçukzaten her şeyi keş- fetmişti ve yazının yapması gereken, ya- şam kadar, omzumuza dokunan melek kadar y akındaki öv küy e yukardan tek- rar bakmakü. Yazın, önünüzde duran JFVitap boyunca yaratıcı yalnızlığın altını çizmek istedim. Bu kitapçık, düşünen ve yaratan, bunun için de sürekli değişen, ilerleyen insana saygı; dahası sevgi kitabıdır diye düşünüyorum. Bir zamanlar yeryüzünde her şey bir mesajmış. bir öyküyle vaşama bir yerinden dokun- makür zaten." Beçger'a göre kitap insanlann düşün- celerinin, isteklerinin nasıl oluştuğuna ve ilhama dair: " Genel olarak Uhamıele alryor. Küüıphanede oturan bir adam ve bir ressam öykünün kahramanlan, an- cak ilham onlara dışardan gizemli bir şe- kilde geliyor. İlham yalnı/ca sanatçıla- ra özgü bir şey değil, herkes için geçer- li. İnsanlar yalnızca içlerinden gelen se- si diıüemeuV Selçuk Demirel'le biriikte çalışmak- tan duyduğu mutluluğu dile getiren Ber- ger. ilerde Demirel'le yeni çalışmalara imza atmak istiyor. Selçuk Demirerie Kıyıdaki Adam üzerine konuştuk. 'Metin şaşırtıcı biçimde şiirsekfi' -Kitabın oluşum sürecüıi anlahr mı- sınız? 1993 yılının ilk aylanydı yanlış ha- tırlamıyorsam. tngiliz BBC kanalı ile Fransız- Alman ortak kültür kanalı Ar- te. John Berger üzerine bir saatlik bir Bu mesajı da birisi denize atmışmış. 'portre' fîlm yapmaya karar vermiş- lerdi. Filmin yapımcılan Mkhael Dibb ve Eliza Martin bu filme John için ya- pacagım bir desenle katılmamı istedi- ler. Başta 'zevkle' deyip kabul ettigim bu işin, düşündüğümden bayağı zor bir iş olduğunu anladım. Masamın etrafın- da uzun süre dolanıp durdum, ne yapa- cağımı bilmeden. John Berger'ın adını ılk defa 1970'li yıllann başlannda Yan- kı Yayınlan'ndan çıkan Görme Biçim- leri kitabı ıle duymuştum. O yıllarda yeni çizmeye başlayan. el yordamtyla kendi çizgi dilini düşe kalka bulmaya ça- lışan benim için başucu kitabı oİmuş- tu. 'Görme. konuşmadan önce gelmiş- tir. Çocuk konuşmava başlamadan ön- ce bakıp tanunayı öğrenir.' Oysa başka bir anlamda da, görme, sözcüklerden( önce gelmiştir. Bizi çe'vreleycn dünya- dayenmizigörerekbuluruz Budünya- yı sözcüklerle anlatınz, ama sözeükler bu dünyayla çevrelenmiş olmamızı hiç- bir zaman değiştiremez. Her akşam gü- neşin batışını görürüz. Dünyanın güne- şe arkasını dönmekte olduğunu bilinz. Kimmiş o mesajı atan? Ne var ki bu bilgi. bu açıklama gördük- lerimize hiçbir zaman uymaz. Gerçeküs- tücü ressam Magritte, Düşlerin Anah- tan adlı resimde sözcüklerle görülen- ler arasında her zaman var olan bu uçu- rumu yorumlamıştır Bunlan yeniden düşünürken masamın etrafında, altında, üstünde dolanmayı sürdürdüm. Sonuç olarak, bir tek resimden yola çıkarak çok kısa bir sürede 60'a yakın bir dizi resım yaptım. Sonuç herkes içinşaşır- tıcıydı. Bu resimlerin renkli kopyalany- la bir kitap maketi yaptım. Benim bu fil- me katılmam. ta başından beri John Ber- ger'dan saklı tutulmuştu. Evinde çekim sırasmda kitabı önüne koydular. Önce anlamadı. şaşkın ve meraklı bakışlarla bu kitabın sayfalannı gülümseyerek çe- virmeye başladı. Bakmayı sürdürdü. Kıtabinortalanna dogru geldıgindetam kıtaptaki adamcık gibi kahkahalan koy- verdi. Bütün bunlan daha sonra tele- vizyonda filmi seyrederken gördüm. Çizdiklerim yerine ulaşmıştı. -John Berger'la olan işbiriiğjnizden söz eder misiniz? Nick Nolte'ye göre artık sinema ödülü değil, televizyon şovu ve kıyafet balosu 'Oscar sînemaya flıanet etti'Kûltür Servisi- Affliction fil- mindeki rolüyle En lyi Erkek Oyuncu dalında Oscar ödülüne aday olmuş, rol aldıgı diğer fılm lnce Kırmızı Hat ise En lyi Film dalının güçlü adaylan arasmda gösterilmişti: ancak >ıllann oyun- cusu Nick Nolte Oscar yanşm- dan eli boş. döndü. Sol görüşlü olarak tanınan. zamanında Vietnam savaşına karşı çalışmalarda en ön saflar- da bulunmuş, FBI tarafindan ka- ra listeye ahnmış, feminist oyun- cu Nolte, ödülünü almak için sahneye çıkan yönetmen Elia Kazan'ı alkışlamadı o gece. Odü- lü kazandığını duyduğunda kol- tuklann üzerine çıkan Roberto Benigni'ye de hiç gühnedi; çün- kü düş kınklığına uğramıştı ve artık Akademi'ye kırgındı... Şimdi neler hissertiği sonıl- duğunda tt Tabii bunca yıl çalış- üktan sonra_" diyerek söze baş- hyor ve sonra susup biraz düşü- nüyor Nolte. "Kazanmakyinede çok önemli değil. Zaten Oscar arük sinema ödülü olmaktançık- ü, bir televizyon sovuna. kryafet balosuna dönüştü. Arük sine- maya harcanan emeğe, bu işe yü- lannı adamış olmaya değer ve- rilmiyor. Geriye kalan tek şey, çalışma tutkumuz." Nolte, Kazan ve Benigni ko- nulannda da oldukça hassas. Gençlere McCarty dönemiyle ilgili bir açıklama yapılması ve Kazan'ın o dönemde bazı insan- lara ne kadar çok zarar verdiği- nin anlatılması gerektiğini söy- lüyor: "Oysa tek yapüan. Kazan üzerine hikâyeler. fikralar anlat- makû." Benigni konusunda ise jüri üyelerinin karannı yargılama- dığını belirtiyor Nolte, ama bu konuda konuşmak istemedigini de ifade ediyor. Bağımsız sine- ma Oscarlan'nda kendisini ye- nilgiye uğratan Ian McKellen'ı kucaİdayıp tebrik eden Nolte'nın Benigni'ye bu denli sıcak bak- madığı çok açık "Ian McKel- len'uı kariyerini yuiardır izliyo- rum; ogercekten büviik biroyun- cu. Yaşama bakışı ve insanlık adına verdiği savaş açısından da onu kcndime daha yakın hisse- divonım. Spieiberg'ün de dedi- 0 gibû Benigni uluslararası sine- may a bir hafiflik. ferahhk getir- di ve İtalya'ya Oscar kazandtr- dı; ama Amerikan sineması baş- ka bir şeydir. Amerikan sinema- A ^T.rtık sinemaya harcanan emeğe, bu işe yıllannı adamış olmaya değer verilmiyor. Geriye kalan tek şey, çalışma tutkumuz. Spielberg'ün de dediği gibi, Beningni uluslararası sinemaya bir hafiflik, ferahhk getirdi ve italya'ya Oscar kazandırdı; ama Amerikan sineması başka bir şeydir. a,ödünçafanan mücevherlerieka- ülınan gecelere benzemez. Bizim işimiz, bir oyuncunun >a da bir filmin şov undan fazladır. Ben de ödültörenine katıldını ve Oscar'ı kazansam nıutlu olurdum. An- cak işlerin arük nasıl yürüdüğü- nü gördükten sonra böylesinin daha iyi olduğunu düşünüyo- rum." iJelçuk'la biriikte bir yıldız kümesinden birkaç yıldız çalmak ve bu yıldızlarla başka bir yıldız kümesi oluşturmak istedik. Çalınan yıldızlardan başka bir yıldız kümesi oluşturmak... John için bu çizdiklerim uzun sü- re bir dosyanın içinde unurulup kalmıştı. Tekrar göz attığım- da resimler hâlâ yaşamlan- nı sürdürmekteydiler. Bir- kaç eksiği ile üzerinde yeniden çalıştım. Yeni resimler ekledim, bak- tım daha da ileri gide- bilirdim. Biryerlerde durmak için son res- mi imzaladım. Yine de bir eksiklik vardı. John Berger'a bu re- sımlere bir metin yaz- masının artık boynunun borcu olduğunu söyle- dim. Gelen metin şaşırtı- cı bırbiçımde şiirseldi. Me- tin resımlenn tam tersı bir an- latım ıçindeydi. "Her öykü so- nundan başlamaİL' Bu kısa metni Ingilizce'den çeviren Cevat Çapan'a da aynca tekrar te- şekkür etmek istiyorum. -Kitabın ilk bölümlerinde kahkahalara boğulan bir adam karşınu- za çıkıyor. Ancak daha sonraki bölüm- ler biraz farklı ve karamsariık hissi ve- riyor. Canlı renkler ve karamsarük ara- sındaki çaüşmavı nasıl açıklıyorsunuz? Bu kitabın karamsariık hissi verdiği- ni sanmıyorum. Belki kitap boyunca sürüp giden bir yalnızlıktan söz edebı- liriz. Yaratıcı bir yalnızlıktan diye altı- nı çizmek istiyorum. Yalnızlık, her za- man hüzün ve karamsariık demek de- ğildir. Unutmayalım ki, bütün yaratıcı (buna sanatçı da diyebiliriz) insanlar ömürlerinin yansından fazlasını yalnız geçirmişlerdir. Bu birparadoks gibi ge- lebilir, öyle de. Kuşkusuz bu yalnızlık ya dayaratma süreci acılı, ağnh, sıkin- tılı olabilir, çoğunluk öyledirde. Dü$ün- celi adam ile düşünen adam bence fark- •ltikj insan.K3öröntüleri, yaydıklan ener- ji farklı. Canlı renklere gelince. bu son- suz devinimi. değişimi, bir şeyin her şeye, her şeyin bir şeye dönüşümünü zamanın içinde ve dışında başka nasıl anlatabilirdim? Belki başka bir kitapta başka canlı renklerle. Bu anlamda bu ki- tapçık 'düşünen ve yaratan, bu- ™ 1 — nun için de sürekli değişen, iler- leyen insana saygı; dahası sev- gi kitabıdır' diye düşünüyorum. - Resimlerinizle vermek iste- diğiniz mesaj yerine ulaşıyor mu? Omegin, zaman, mekân v« insan_. Bu sorunuzu cevaplamak çok zor. Kitap yayımlandıktan son- raki etap, kitabın kendi mace- rası. Okuyucusu ya da bakıcı- sı arasındaki gizli ilişkiyi bil- mem mümkün değil. Hikâye- deki gibi içinde mesaj olan şi- şeyi denize atan Kıyıdaki Adam. şişenin kitap boyunca geçirdiği bütün maceralan bi- liyor muydu? Bence en azından umuyordu.... Cezanne'ın dedi- ği gibi "Dünyanınv-aşammdan bir an geçer. O anı gerçekliğiy- le yakalayıp resme geçirmek. bunu yaparken her şeyi unut- mak! O anıyaşamak,duyarfa bfr levha ohnak.- Zamanımızdan önceolan her şeyi unutarak gör- düklerimizin imgesini yansıc- mak" 'Art Child 2000' projesine Türkiye'den seçilecek yapıtlar bir gün sergilenecek Minik ressamlar beş kıtayı dolaşacakKültür Servisi - Borusan Sanat Galerisi, dünyanın çeşitli ülkelerindeki yoksul çocuklar yaranna gerçekleştirilen 'Art Child 2000' projesine, aralanndan Türkiye'yi temsil edecek yapıtlann seçileceği çahşmalardan oluşan bir sergi düzenliyor. Sergi, 1 Nisan Perşembe günü Borusan Sanat Galerisi'nde izleyicilere sunulacak. Yalnızca bir gün süreyle açık kalacak sergide tstanbul'un yanı sıra Gaziantep'teki çocuklarla sürdürülen çalışmalardan örnekler ve fotoğraflar da yer alacak. Borusan aynca Art Child projesi kapsamında 30 Mayıs'a kadar sürdürülecek çalışmalann İstanbul bölgesi ana sponsorluğunu da üstleniyor. UNESCO'nun desteğiyle iki yıldır gerçekleştirilen Art Child projesinin Türkiye ayağı, Türkiye'nin Paris Kültür Ataşeliği'nin önerisiyle, Uluslararası Plastik Sanatlar Demeği'nce (UPSD) organize ediliyor. Projenin sorumlusu, Borusan Kültür ve Sanat Merkezi'nde Istanbul'un çeşitli semtlerinden seçilen 8-12 yaşlanndaki 10'ar kışılik gruplarla resim atölyesi gerçekleştıren UPSD üyesi ressam Sonja Tannsever. Hazırlıklan halen sürmekte olan Art Child 2000 projesi sergisi için antik görünümlü ve her biri 480x150 cm. boyutlannda 10 fresk meydana getiriliyor. Bu freskler. projeye katılan ülkelenn ulusal jünlen tarafindan değerlendırilip diğer eserlerle biriikte 'Gelecekle İlgili Bekkntilerimiz ve l'nıutlannu/' başlıklı dünya sergisinde izleyicilere sunulacak. Sergide yer alan eserler. Sotheby's müzayedesinde satışa sunulduktan sonra bir yıl süreyle beş kıtayı dolaşacak. Serginin duraklanndan bıri de 2000 Olimpiyatlan'nın gerçekleşeceği Avustralya'nm Melbourne kenti olacak. Proje. katılan ülkelerin ulusal kültürlerini tanıtmayı, çocuklann sanat etkinliklerine katılımını sağlamayı ve yoksul çocuklara yardımcı olmayı amaçlıyor. 'Zaman problemim var' - Yeni projeleriniz neler? Günübirlik basına dönük ça- lışmalanm dışında büyük pro- jeler üretecek ne zaman ne de hal kalıyor. Doğrusu çok fark- lı dergi ve gazetelerle bazen de farklı ülkelerle çalışıyorum. Günlük bir gazete çizerinin rit- minde olmamakla biriikte gün- lük bir çalışma temposu için- deyim. Her gün yanna ya da öbür güne yetiştirilmesi gere- ken siparişlerbunlar. Görünür- de çok vaktim olmasma rağ- men sürekli zaman problemi olan bir insanım. Belki de bu- nun için bozuk saatler koleksi- yonum var. Yine Yapı Kredi Yayınlan'ndan Mayıs ayında daha önce Fransa'da yayımlan- mış kendi resimlerimden olu- şan bir kitabım yayımlanacak. Biraz daha genişletilmiş ve ye- ni resimlerle, yeni metinlerle daha sonra >nne YKY 'den baş- ka bir kitap daha yayımlanma- yı bekliyor. ALFABECE be- nim 2000 yılındaki ilk kitabım olacak. Çalışmalanm dışında gerçekleştirmeyi umduğum uç projem daha var. Öncelikle sı- garayı bırakmak. bir zamanlar içtiğim pipolanmı. evdeki bü- tün kültablalannı, çakmaklan bir çöp torbasına koyup atmak. Otomobil ehliyeti almak ve bil- gisayan artık bir şekilde öğ- renmek. Y A P 0 R L A R ? Dünya 'Robertooo' ile dans edecek • 'Robertooo!'... Sophıa Loren'in, Oscar ödülünü vermek üzere Roberto Benigni'yi sahneye çağınrken attığı bu çığlığın. Riviera plak şirketi yapımcılan tarafindan 1999 yaz aylannda diskoteklerde çalınacak bir dans şarkısının miksinde kullanılacağı açıklandı. • Paul Mccartney, 2000 yılı şerefine Harrison ve Starr'la birleşerek eskı Beatles'ın yeniden kurulması yolundakı teklifi, önerilen astronomık ücrete rağmen reddettı. McCartney 31 Aralık gecesi Greenvvich'te düzenlenen bir konserde sahneye çıkacak. • Clirrt EaStWOOd, son filmi True Crime'ın gösterime girmesinı beklemeden yeni fılmı "Space Cowboys"un hazırlıklanna başladı. Filmin başrollerini Scott Glenn, Sean Connery ve Tommy Lee Jones üstleniyorlar. • Robert Redford. che Guevara üzerine bir film yapmaya hazırlanıyor. Gianni Mina'nın kitabmdan sinemaya aktanlacak fılmdeChe'ninl952 yılında doktor arkadaş Alberto Granado eşliğınde motosikletle yaptığı Latin Amerika gezisi anlatılacak. Redford'un yapımcılığını üstlenecegi fılmi Walter Salles yönetecek. • Taormina Festivaline Enrico Ghezzi'nin başkanlık etmesi isteniyor. Ghezzi'yi destekleyenler arasında Luciano Emmer, Bernardo Bertolucci, Carlo Cecchi, Abbas Kiarostami. Matt Dillon. Marco Bellocchio, Cipri e Maresco, Moshen Makhmalbaf, Eduardo Bruno gibi isimler yer alıyor. • Wim wenders. yeni filmi "The Million bollar Hotel'i tamamlamak üzere... Los Angeles'ta bir otel odasında bulunan ceset üzerine gelişen olaylan anlatan filmde başrolleri Mel Gibson, Milla Jovovich ve Jeremy Davies paylaşıyorlar. • venedik Film Festlvalİ başkam Alberto Barbera bu yıl 1-11 Eylül tarihleri ' arasında gerçekleştirilecek olan festivalin açılışını, kısa bir süre önce ölen yönetmen Stanley Kubrick'in son filmi •Eyes Wıde Shut'la yapmak için Warner Bross'la görüşmelere başladı. Festival için kesinleşmiş görünen iki konu ise Abbas Kiarostamı filmleri ve başrolünü Catherine Deneuve'ün üstlendiği son Philippe Garrel fılminin gösterimı. • Diane Keaton. Meg Ryan ve Lisa Kudrovv, 'Hanging Up' isimli filmde uzun süre sonra yeniden bir araya gelen üç kız kardeşı canlandınyorlar. Nora ve Delia Ephron'un senaryosunu yazdı ğı filmi Keaton yönetiyor. • Mike Figgls. Strindbprg'in 'Bayarv Giulia'sını sinemaya aktanyor. Figgis'in kısıtlı imkânlarla yönettiği filmde. 'Benim Adım Joe' ile yıldızı parlayan Peter Mullan başrolü üstleniyor. • Maracana Futboi Stadyumu'nun restore edilerek bir kültür ve spor kompleksine dönüştü rüleceği bildinldi. Rio de Janeiro'da bulunan efsanevi stadyumda, atletizm ve cimnastik salonlanyla parkın yanı sıra müze, tiyatro, sinema. toplantı salonu ve restoran gibi birimlerin de yer alacağı açıklandı. • Ernest Hemingvvay m doğumunun 100. yılı kutlanıyor. 1961 yılında intihar eden Hemingvvay için 10 ve 11 Nisan tarihlerinde düzenlenecek olan panele Derek \Valcott. Kenzaburo Oe. George Plimpton, Gail Caldvvell, Saul Bellovv ve Nadine Gordimer gibi yazarlar katılacak. Panelde Hemingvvay'in dünya edebiyatı üzerindeki etkileri tartışılacak. • Julia Roberts. bir dönemın başanlı televizyon dizisi 'I Love Lucy'nin yeni versiyonunda oynuyor. Roberts dizide Lucille Ball rolünü üstleniyor.