Katalog

12ŞUBAT1999CUMA CUMHURİYET SAYFA SAGLIK En önemli riskfaktörleri hipertansiyon, sigara veşişmanhk Kalp lıastahklan ölüııı nedenlerînde birînci 3risk faktörü var krizinde risk faktörieri Kanda aşırı kolesterol, yüksek tansiyon ve sigara alışkanlığı Rısk faktöru yok SAADET USLL ümadaölümnedenleriarasın- da birinci sırada bulunan kalp hastalıklannın görülme sıklığı giderek artıyor. Kalp hastalıklannın yol açtığıkomplikasyonlarnedenıyledün- yada her yıl 10 milyondan fazla kişi ölü- yor. Kalp hastalıklan tüm ölümlenn yüzde 33'ünü oluştururken yetkilıler. ülkemizdeki dunımun da pek farklı ol- madığı konusunda birleşiyorlar. lstan- bul Tıp Fakültesı Kalp \ e Damar Has- talıklan Uzmanı Prof. Dr. Ferruh Kor- kut kalp hastalıkJannda kolesterol. di- yabet. hipertansiyon. göbeklenme. si- gara içimi, hareketsız yaşam tarzı gibı değıştiriiebilırnsk faktörieri olduguna dikkat çeki>or Prof. Korkut,riskfak- törlerini ve etkilerini şöyle sıralıyor: En büyük risk sigara • Türkiye'de halen sigara içim oranı ortalama yüzde 60 civannda bulunuyor. Yapılan çalışraalar sonucu dünyada 1 milyar dolayında hipertansiyon hastasının var olduğu kabul ediliyor. alp hastalıklan nedeniyle ya- şanan 10 mıl- yon ölümün 6 mılyo- nunu koroner kalp has- -oM^r l9lu ?n ?Hiror - 2- rnılyonun ölümünün _nınedeni olarak ise siga- ra sorumlu tutuluyor Türkiye'de halen si- gara içim oranı ortala- ma yüzde 60 civannda bıdunuyor. Yapılan ça- lışmalar sonucu dün- yada 1 milyar dolayın- da hipertansiyon has- tasının var olduğu ka- bul ediliyor. Türkiye'de hipertan- siyon görülme oranı ise kadınlarda yüzde 39, erkeklerde yüzde 30. 65 yaş ve üzennde bu oran yüzde 84 6'lara ulaşıyor Yenı hipertansiyon gelişme ihtımali ise ka- dınlarda yüzde 13 7. er- keklerde yüzde 8.3 'tür. Kalp hastalığı nsk fak- törlennden bıri olarak kabul edılen kan koles- terol düzey inin yüksek olmasının kalp hasta- lıgını 4 kat artnrdığı be- lirlenmiş. Türkıye nüfusunun yüzde 21.8" inin kan ko- lesterol düzeyinın yük- sek olduğu saptanmış. Türkıye genelinde şış- manlık sıkiığı ise ka- dınlarda yüzde 25, er- keklerde yüzde 9.5 ci- vannda. Türkiye'de yılda yak- laşık 35 bin kardıyak anjıyografi yapılıyor ve bu hastaların yüzde 30'u amelıyat ediliyor Koroner kalp hastalığına ne- den olan en kuvvetli etkendır. Sigara kan kolesterol düzeyinı \ e kan basıncını da artnrarak kalp hastalığı riskıni artnrmak- tadır. Sigara aynca kalp kası ûzennde zararlı etkıleryapmaktadır. Sigara içen genç kadınlann. ıçmeyenlere göre 6 kez daha fazla enfarktüse yakalandık- lan saptanmış. Kalp krizi geçirdikten sonra da sigara içilmeye devam edilme- sı, ölüm oranmı iki misli arttırmakta- dır Sigaraya de\am edilmesi. kalbm kansızlaşmasını arttırmakta ve kullanı- lan ilaçlann etkısinı azaltmaktadır. Az sigara ıçılmesi bile nsk faktörlerinı azaltmamaktadır. Aşrı Uo n şiŞMrifc Tek başına nsk faktörü olmamakla birlikte 40-50 yaş- lannda ortaya çıkan şişmanlığın risk oluşturduğu görülmüş. Şışmanlık aynı zamanda hipertansiyon ve dıyabete de yol açıyor. Ideal beden ağırlıgına inı- lerek bu olumsuzluklardan kurtulmak ise mümkün. Dtyatot Şeker hastalığı olan kişiler- de ölüm oranı, olmayanlara göre 3 kat fazladır. TokJuk kan şeken yuksek bu- lunan hastalann >apılan araştırmala- nnda. normal olanlannkıne oranla ko- roner damarlannda daha yaygın hasta- lığa rastlanmıştır. PtftMOtyillataİrtoP: Sosyal hareket- ler. sosyal değişimler \e yaşam stresı- nin koroner kalp hastalıklan ile ılışki- sı olduğu aıtık kabul edılıyor Bazı araş- tırma sonuçlan, genel kanının aksıne, koroner kalp hastalıklannın düşük üc- retlı ışçiler arasında daha fazla görül- düğünü göstermektedir. Ailevi prob- lemler, ışinden memnun olmama, eko- nomık sıkıntılar, ış arkadaşlan ve sıir- tüşmeler bu faktörler arasında sayıla- bilir. Son zamanlarda koroner kalp hasta- lığına eğilimli kişilık davranış örneğı olduğu ıleri sürülmüştür. Bu davranış örneğı eylem-heyecan kanşım karak- teri olarak tanımlanmakta ve A tıpı kı- şilik olarak adlandınlmaktadır. Bu kı- şilik örneğı gösteren kışıler. mücade- lecı, acelecı, yanşmacı ve agresıf da\ - ranış özelliklen göruimektedır B tıpı olanlar ise tam tersine. rahat ve yavaş hareketeden insanlardır. Araştırmalar. A tıpı olanlann B tıpınden daha çok ko- roner kalp hastalığına yakalandığinı göstermış. HmkltSİZ yafMi: Fizık aktivıte azal- dıkça koroner kalp hastalığına yaka- lanma riski artmaktadır. Fizık aktivıte- nin arttınlmasıyla koroner damarlar- dakı dolaşımın ıyıleştığı gösterilmiştir. Hareketsız yaşam tarzının koroner kalp hazırlayıcı etkısinı gidermek içın haf- tada 3-4 defa yanmşar saatlık yürüyüş önenlmektedir Kalp Dostlan Danışma Kurulu Üye- sı Prof. Dr. Güngör Ertem de. en sık rastlanan kalp hastalıklannı, 'damar sertliğine bağlı koroner kalp hastalığı, hipertansiyon. hipertansjyona bağh kalp hastalığı, romatizmal kalp hastalığı, kalpyetersizliği' olarak sıralıyor. Koro- ner kalp hastalığının göğüs ağnsı, kalp knzı. anı ölüm, kalp yetersizliği gibi be- lırtılerle ortaya çıktığını belirten Prof. Ertem, kalp hastahklannda ilaç ve cer- rahi müdahale kadar yaşam standartı- nın degiştınlmesınin öneminedikkat çe- kiyor. ıptakigelişmeler tanıyı kolaylaştmyor Kalp hastalıklanndan korunma ve tedavisinde cerrahi müdahale kadaryaşam standartlarının düzenlenmesi de önem taşıyor Her yıl mılyonlarca kışinin ölümüne neden olan kalp hastalıklanndan korunmada ve tedavisinde cerrahj mü- dahale ve ılac tedavisının yanı sıra yaşam standart- lannın değıştirilmesi de büyük önem taşıyor. Günümüzde kalp hastalıklannın teşhisinde büyük kolaylıklar sağlayan cihazlar ve tedavıdekı teknıkler- de büyük gelişmeler oluyor. Tüm ölümlenn yüzde 33'ünü oluşturan kalp hastalıklannın teşhıs ve teda- visindeki bazı teknikler şöyle sıralanıyor Klf tyo Wyi>Ültt Kalp yermezliği olan hastalara sırttaki Latismus dorsi kası almıp kalbi dolma gibi sararak bır pil yardımı ile kasılıp kalbin kasılrnası- nm desktekjenmesi. BatİSta MNİyttC Kalp yetmezliğine yol açan çok büj'ümüş kalpte, kalp adalesinin bir kısmtnm çıka- nlarak kalbin kasılır hale gelmesinı sağlamak. KflraMT Mjyoortf: Kalp kateterizasyonu ile yüz- de 100 doğru teşhıs yapılabiliyor. Sineanjiografi ci- hazlanyla doğuştan ve edinsel kalp damar hastalık- lan ile damar tıkamklan, damar sertliği teşhis edile- bilıyor. Koroner damarlann içındeki darlıklan bun- dan başka gösteren yöntem yok. Kalp kateterizasyo- nu laboratuvannda kalp kapak darlıklan açılabiliyor ve kalp içinde doğuştan olan deliklerkapatılabiliyor. KlPtMF by-pm MMlyitL Artık bu amelıyatlar ru- tın hale gelmiş durumda. BdMJfMnİ: Daralmış kalp damarlannın baion ile açılması. Romatizmal kalp kapak hastalıklan da ba- lon ile açılabılıyor Kaip tpanpfaMtasyOMC Güç bir operasyon olması- nın yanında organ bağışındaki yetersizlikler yüzün- den yeterince yapılamıyor Yaşam şeidinin önemi Kalp hastalıklanndan korunmada ve hastalık son- rasındakı en önemli etkenlerden biri de yaşam stan- dartırun düzenlenmesi. Uzmanlar yaş, aile, cinsiyet yönünden risk taşıyan kişiler ile kalp hastalannın da- ha düzenli yaşamalan gerektiğine dikkat çekiyor. Bu kişilerin kendilerine uygun beslenme diyetlerini be- lirİemeleri. hareket etmeleri ve stresten mümkün ol- duğu kadar uzak durmalan gerekiyor. Kolesterol düzeyiyüksek kişiler için diyet örneği Sabali kahValtlSI • 1 Bardakta- ze sıkılmış portakal, greyfurt veya havuç suyu 41 1 bardak yağsız süt (150 g) • 1 dilim ekmek (50 g) • 2 kibrit kutusu kadar az yağlı beyazpey- nir (60 g) # 8-10 adet zeytin • 1 do- mates, 1 salatalık. 1 -2 yeşil biber 9 1 -2 bardak az şekerli çay öğle yemeğİ # 2 yumurta büyük- lüğü kadar derisiz tavuk eti veya 8 ye- mek kaşığı kurubaklagil yemeği # 1 porsiyon etsiz yeşil sebze (4 yemek kaşığı) 9 1 su bardağı az yağlı yo- ğurt (150 g) • Yağsız salata 9 1 por- siyon meyve (100 g) • 1 dilim ek- mek veya yerine 2 kaşık pilav veya 2 kaşık makarna veya haşlanmış pata- tes veya 1 kâse mercimek çorbası Ak$am yemeği • 3 yumurta bü- yüklüğü kadar derisiz tavuk veya ba- lık eti (ızgara ya da buğulama) 9 1 porsiyon etsiz sebze yemeği # 1 su bardağı yoğurt # 1 porsiyon meyve ^ Yaösız salata 9 1 dilim ekmek. Doğru ve sagbkh beslenmeyi bilmiyoruz ünyada ve Türkiye'de enşkınlerde başta gelen ölüm nedenlerinden olan kalp hastalıklanndan korunmada, beslenme önemli bir rol oynuyor Türkiye'de 11 mılyon kışının sınırda ve yüksek kolesterol düze>ıne sahıp olduğu belirtılirken Türk Kalp Vakfı Beslenme-Diyet Uzmanı Dr. Sumnı Özbay, ınsanlanmızın doğru beslenmedığine dikkat çektı. Özba>, "Türki>e'de iki tip beslenme var. Biri kolesterol lipid (yağ) açısından son derece sakıncalı olan eski Türk murfağı. İkincisi yine kotesterolü vüksehen fast food" diye konuştu Türk toplumunu "Erkeği aşın sigara icen, kadını 40 yaşından sonra şişman ve diyabete eğilimli hipertansivon sıkbğı yüksek, fizik aktfvite ahşkanuğı eksik bir toplum"" olarak tanımlayan Dr. Özbay, erken teşhısın önemını \Tirguladi. Kalp hastalıklanndan korunmak ıçin öncelıkle yaygın olan sigara alışkanlığjnın düşürülmesi gerektığmi belirten Dr. Özbay, ikinci aşamada da doğru bir dıyetın belirlenmesını ıstedi. Yeterlı \e dengelı beslenmede yiyeceklenn 7 grupta ele alındığını ıfade eden Sumru Ozbay, kalp hastalan için bunlan şöyle sıraladı: Kolesterol damarlarını nasıl tıkar? /- Damar tıkamklığı, damar duvarla- nndaki koruyucu hücre tabakasınm zedelenmesyle başlar. Buna yüksek kan basıncı, kolesterolyüksekliği ya davirüsleryolaçabilir. Yırmıjak kas huc< 2 - Zedelenen damar duvannda iki tür kan kücresi topianır: Hemoglobin ve alyuvar- lar. ilwarlarkoiestmlütoplar,amau'jiÂ- Iaşamadanpadar. Sonuçta âyuvaıkrorta- Idaakiyıgmı daha da artOnr. Goc rren J - damar du\vrmdakiyumşak te hüc- rekri damariçinegöç eder ve hıia çoğahr. Ydkrcaiüren bu süreçgiderekkan akıpm engeüer. Kan ahşımn durması halinde w- nuç kalp krizi ya da inmeâr. Sûtvasit üriniHt Erişkin biri günde en az 1 su bardağı kaymaksız süt ya da yoğurt tüketmeli. Et, tavi*, taHc Günde en az 150-180 gram et, balık, tavuk yenmelı Kırmızı ette dana \e sığır etinin yağsız yerlen tercih edılmeli. Koyıın ve kuzu eti tercih edilmemelı. Tava yemeklen hanç günde en az 1-2 porsiyon yenmeli Domates, salatalık, marul gibi sebzeler ise bol tüketılmeli. MayVK Öğün aralannda yenmek kaydıyla günde 3 porsiyon yenebilir. K n taktatft Haftada en az iki kez yenmeli. Kuru baklagiller protein kaynağı olduklan gibi yeşil mercımek gibi gıdalar demir yönünden de zengındırler. ÜM: Ekmek günde 3-6 dilim yenmeli. Vwj/ar. Mümkün olduğu kadar bıtkisel sıvı yağlara yer venlmeli. Vücutta lipid ve kolesterol düzeyıni y-ükseltmemek için yemek suyu tabaklara alınmamalı. # Bunlann dışında kızartmalardan, salamura ve turşulardan, şarkuten ve kuruyemişten kaçınılmah, # Yüksek tansıyonu olanlar bunlann yanında soda ve maden suyu ile kabartma tozlanndan kaçınmalılar Tuzu azaltmalılar. Kalp hastahklannda en önemli noktanın şişman kışıyı normal kılosuna ındirmek oldugunu kaydeden Dr. Özbay. bu kişilerin stresten uzak durup orta derecede hareket etmelerini istedı. DUZYAZI ORHAN BİRGİT İrtica Genelgeleri... Başbakan Ecevft, 3 Şubat günü yayımladığı bir genelgede 18 Nisan seçimleri için özellikle vali, kay- makam ve cumhuriyet savcılannın, kimı adayların "din istisman ile dini siyasallaştırma amacına yö- nelik, yıkıcı ve bölücülük propagandaları" karşı- sındakı yasal görevlerıni anımsatıyordu. Başbakanın o genelgeyi hazırlamaktaki amacı- nın, dün de kendısi tarafından bir basın toplantı- sında yinelendiği için "cumhuriyeti koruma göre- vi oldugunu" soyleyelim. Ecevit, herdevletin ken- disini korumasının dogal oldugunu son günlerde birkaç kez tekrarlıyor. Dün de Adalet Bakanı Selçuk Öztek, benzer bir genelgenin "bugün yarın", cumhuriyet savcıları- na kendi imzası ile gönderileceğini söylüyordu. Başlıca görevinın, ülkeyi 18 Nısan seçimlerine huzur içensınde götürmek oldugunu bildiren bir hü- kümetin, o yolu tıkamaya yönelik mayınlar karşı- sında, sorumlulan sadece uyarmakla kalmayarak harekete geçirmesinin ne kadar doğal oldugunu görmek için, Cumhurbaşkanı'nın son günlerde sa- bah akşam yıneledıği bazı kuşkulan ile bu genel- geleri aynı büyültecin altında değerlendırmekte yarar olmalı. 18 Nisan seçımlerinde o kuşkulara örtülü olarak da olsa hedef gösterilen partilerimizden birisinin, FP'nın genel başkanı, bir süreden beri bir hayli akıl- lı bir strateji uygulayarak görüntü değişikliği yamak istiyor. Recai Kutan, 9 Şubat günü partisinin grup top- lantısında, partisinin din istisman yapmayacağını, "seçimlenn demokrasi ısteyen gelişimci güçlerile istemeyen statükocu ve baskıcılar arasında ola-. cağını" söylüyor. FP Genel Başkanı'nın tanımına göre demokra- si isteyen ve istemeyen güçlerin kımler oldugunu öğrenmek içın aynı konuşmadaki özellikle "Kim- [ se başı açık veya kapalı diye eğitim hakkından yoksun kalmayacak. FP olarak taahhüdümüz bu-; dur" sözlerinin altını çizmek yeterlı değıl midır? Tabiı, partinin resmi söylemi, 18 Nisan iskelesi- ne "selametle' ulaşmak içın sütten ağzı yanmış olan- ' ların yoğurdu üflemesine dayanıyor. Ama o söyle- - min yanı sıra, bir yandan büyük gazetelere aday- lann kampanya sırasında dikkat edecekleri konu başlıklannın anlatıldığı seminerlerin yaptldığı haber-" leri bildirilirken. öteyanda da Fazilet'i destekleyen gazetelerde serbest atışın seçmen üzerinde yarat- ması istenilen toz bulutlanndan medet umuluyor. ' örneğin o tür gazetelerden "Akit" dünkü birin-; ci sayfasını boydan boya 18 Nisan seçımlerinde ; birbirlerinın tabanına göz diken eski ortaklardan - DYP'yi "zulme karşı kör" olmakla suçluyordu. Ga- ' zetenin irdelediği konu, "meydanlarda başörtü- süne karşı çıkıyor görûnen Çiller DYP'sinin, Bur- sa ve Karadeniz Ereğli'sindeİdzulüm karşısında ta- vır koymaktan kaçındığı" iddiasrydı. Ve ıç sayfa- ' da, bu sav karşısında topu birbirlerine atan bütün DYP yetkililerınin demeçleri, bir tür iddianame eki gibi verilmiştı. Başörtüsünü siyasallaştırma yanşının, salt kimi gazetesayfalannda mı kalacağını, adaylann özel- likle kahvelere, alanlara çıktığı zaman daha yakın- dan göreceğiz. Özellikle Başbakan Ecevit'in 3 Şubat genelge- sinde yer alan "yıkıcı ve bölücü yayın yapan tüm radyo ve televizyonlann kurvlan sıstem içinde ız- leneceği, zararlı yayınlann önleneceği ve sorum- lular hakkında yasal işlemin derhal yapılacağı" sözlerini, cumhuriyet savcılanmızın, vali ve kayma- kamlann, o arada Cumhuriyet hükümetinin baş- kanı, o genelgesinde görevlilerin "TC Devleti'nin demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olma- sı temel ilkeleri çerçevesinde" hareket etmelerini istiyor ve şunları söylüyordu: • "Anayasamızda cumhunyetin temel nitelikle- h arasında yer alan veyine anayasanın 4. madde- si ile teminat altına alınan laikiik iikesi büyük bir ti- tizlik ve hassasıyetle korunmaiı, bunun korunma- sı için mevcut yasalar hiçbir ayınm gözetmeksizin uygulanmalı, mevcut yasalar uygulamada yeter- siz görîılüyorsa yenı düzenlemeler yapılmalı." • "Devletyönetimini demokratik ve laikcumhu- ' riyetimizi, halkımızı baskı altına alma çabasında bu- lunan bazı akımlar görülmekte ve Atatürk ilke ve inkılaplan unutulmak istenmektedir. Ülkemızın la- ik, demokratik sosyal hukuk devtetinden aynlma- yacağı tüm ülkelere yeniden gösterilmeli." • "Kimse devletin, sosyal, ekonomik, siyasi ve hukukı temel düzenini kısmen de olsa din kural- lanna dayandırma veya siyasi veya kişisel çıkar, ya- hut nüfuz sağlama amacıyla her ne suretle olur- sa olsun dini veya din duygulannı yahut dince kut- sal sayılan şeyleri istismar edemez ve kötüye kul- lanamaz işlerlıği için mevcut yasalar titizlikJe kul- lanılacaktır." • "Kıyafetle ilgili kanuna aykın olarak çıkan ve Türkiye'yi çağdaş birgörünüme yöneltecek uygu- lamalaramaniolunmalı, bu konudakikanun veAna- yasa Mahkemesi kararlan taviz venlmeden önce- likie uygulanmalı." Yukanda, yer durumu nedeniyle kimi alıntılarla yetindiğim bu genelge Fazilet liderinin de Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı olarak yer aldığı 54. hükü- metin 13 Şubat 1997 günlü toplantısında 'önce- likle' görüşülerek benimsenen 28 Şubat 1997 gün- lü MGK kararlannın sonucu olarak hazırtanmıştı. Ve o bakanlar kurulunun Başbakan Yardımcısı Prof. Tansu Çiller, başbakanı da genelgeyi imza- layan bir başka Prof. yani Necmettin Erbakan'dı. • • • Seçim propagandası aşamasına resmen gefin- medi ama öyle görülüyor ki eski ortaklar arasın- daki 'post çekişmesi' bir kayıkçı kavgasına dönü- şecek. Yaşam, kalbin iki vuruşu arasındaki zamandır. Kalbiniû koruyun. TÜRK KALP VAKFI 19 Mayıs Cd Afo: 8 Şışh/İSTANBUL Tel: (0212) 212 07 07 (pbx)10Hat Faks.t0212)2126835 1994-1995 yılı okuma yazma bilmeyen kadın sayısı, kentierde % 28, kırsa) kesimde % 37... Yeniden, çağdaş bir eğitim seferberliği için, desteginizi bekliyoruz... ÇAĞDAŞ EĞİTİM VAKFI Tel: 0212-276 2t 99 Foks: 0212-28613 $4 Vahfbank Etiler Şb. Çev Bağij Hesap ,Vo: 2012776