Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
İmtivaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yayın Yonetmenı. Orhan Erinç
# Genel Yayın Koordınatöru Hikmet
Çetinkaya#YazıışlenMuduru tbrahim
Yıldız # Sorumlu Mudur. Fikret İlkiz
# Haber Merkezı Mudüni Hakan
Kara 0 Görsel Yonetmen Fikret Eser
litıhbarat Cengiz Y ıldırım 9 Ekonomr Özlem
V üzak • Kulıür Handan Şenköken # Spor
Abdülkadir Yücelman # Makaleler Sami
Karaören 0 Duzeltme Abdullah Yazıcı 0
Fotograf Erdoğan Köseoğlu 0 Bılgı-Belge
Edibe Buğra 0 Yun Haberlen Mehmet Faraç
Yayın Kurulu tlhan Selçuk
(Ba$kan). Orfaan Erinç, Oktaj
Kurtböke, Hikmet Çetinkava,
Şükran Soner, Ergun Balcı,
tbrahim Yüdız, Orhan Bursah,
Mustafa Balba\. Hakao Kara.
Ankara Temsılcısı Mustafa Baibav Ataturk Bulvan
No: 125. Kar4, Bakanhklar-Ankarâ Tel 4195020(7
hat), Faks. 4195027 01zmırTemsLİcısı Serdar Kızık,
H ZıvaBlv 1352 S 2 3Tel 4411220. Faks.4419117
0AdanaTemsilcisi:ÇetinYiğeııoğlu, InönüCd 119
S No 1 Kat l.Tel 363 12 11. Faks 363 12 15
Muessese Mudüru Isriin Akmen #
Kooıdmatör Ahmet Korulsan # Muha-
sebe Bülent Vener#tdare Hüseyin
Gürer#t$letnıe Öncter Çelik • Büp-
tşlem N»U İnal • Bılgısa\ar SısJem
Mürüıet Çilfr«S«ıtı, Fazilet Knza
MEDYA C: • Yonetım Kurulu
Başkam - Genel Mudûr Gülbin
Erduran 0 Koordınator Reha
Iptman 9 Genel MudurYardımcısı
SevdaÇoban Tel 514 07 53 -
51395 80-513846O«l,Faks 5138463
\a>ımtaşan ve Ba*atr.*» enı Gun Haber ^tansı, Basın \e Ya^ıncılık \ S
Tjrkooığı Cad 3<)4I Cagalojlu 34334 Ist PK 246 tstanbul Tel (0 212ı 512 05 05 (20 hat) Faks (0 212 ı 513 S5 95 12ŞUBAT1999 İmsak: 5.29 Güneş: 6.57 Öğle. 12.25 Ikindı 15.13 Akşam: 17.40 Yatsı: 19.03
Kangal köpekleri
yok satıyor
• ULAŞ(AA)-Türkıye'mn
dünya çapında ün yapan
kangal köpeklennın
üretıldığı ıkı resmi çıftlıkten
bırı olan Sı\as'ın Llaş
ılçesındekı Tanm tşletmeleri
(TİGEM) kangal köpeği
iiretım çıfthğınde, yurtıçi ve
yurtdışından gelen taleplere
yetışilemıyor.
Yılda sadece ıkı kez doğum
yapan cıns köpeklerin
yurtdışmdakı alıcılan
arasında Ingilizler ve
Amerıkalılar ba>ı çekıyor. 2
aylık bır çıft vavrunun 90
mılyon lıraya satıldığını
belırten Llaş TİGEM
Müdürii Yücel Kazak,
"tşletme olarak damızlık
köpek adedını çoğaltıp.
iiretım kapasıtesını arttırmayı
düşünÜNoruz" dedi.
'Sevpililer
Günü'ne
özel mönü
• Haber Merkezi - L\ttle
Caesars Pızza, 14 Şubat
Sevgılıler Günü'nde,
muşterilerıne mönüsünde
"Kalp Pızza" yı sunacak.
Kalp pızza ıçın özel bir fıyat
farkının bulunmadığı
belirtılen şirket
açıklamasmda "Romantizmi,
Kalp Pizza'yı sevdiklerinızle
paylaşırken yaşayacaksınız"
denıldı.
Hauptmann'a
liyakat nişanı
• İstanbul Haber Servisİ -
lstanbul Arkeolojı Enstıtüsü
Başkanı Prof. Dr. Harald
Hauptmann'a. çalışmalan
dolayısıyla Alman
Büyükelçısı Hans-Joachim
Vergau tarafından
Almanya'nın lstanbul
Başkonsoloslugıfnda
gerçekleşen törenle.
"Almanva Federal
Cumhumeı Lı>akat Nişanı"
takıldı.
Erzincan'da
festival
• Haber Merkezi - Erzmcan
"99 1 Havacılık ve Doğa
Sporlan Festı\alı 26 Şubat-1
Mart tanhlerı arasında
gerçekleştinlecek.
Erzıncan'ın doğa sporlan
içın nekadarelvenşli
olduğunu tüm dünyaya
anlatma> ı amaçlayan
festkalın organızasyonu
tunzm ve tanıtım firtnası
GLTS tarafından >apıldı.
Yüzlerce sporcunun
katılmasinın beklendığı
festnalı Valı Recep
Yazıcıoğlu yamaç paraşütü
yaparak ba^latacak
13. yüzyıldan günümüze 15 bin yapıt, notalanyla bir araya toplandı
Unutulan türküler
gün îsiğuıa çıkıyor
• Ege Üniversitesi Türk Müziği Konservatuvan'ndan Onur
Akdoğu'nun hazırladığı "Kutsal Hazınemiz Türk Halk
Müziği" adlı kitapta halk müziğinin bütün çalgısal ve sözel
eserlerine yer veriliyor. Fasiküller halinde yayımlanacak
olan kitapta eserleri derleyenler de tanıtıhyor.
ASUMAN ABACIOĞLU
lZMtR - Türkiye'nin yıtip gıden
sözel kültürûnü yazılı kültüre dönüş,-
türme yönünde dokuz yıldır sürdürü-
len bıreysel çabalar sonuç verdı. Ça-
lışmalan sonucu Türkiye'nin en ge-
niş arşivine sahip olan Ege Ünıversi-
tesı Türk Müziği Konservatuvan'ndan
Onur Akdoğu, Geleneksel Türk halk
müziğinden 15 bın esen, notalanyla
birlikte kitaba dönüştürdü. "Kutsal
Hazinemiz Türk Halk Müziği'' adlı
kitapta 13. yüzyıldan bu yana gelenek-
sel Türk halk müzığine ait bütün çal-
gısal ve sözel eserler yer alıyor.
Geleneksel Türk halk müziği gibi
zengin bir sözel kültür yazıya dökül-
mediğı ıçin uzun süredir devam eden
yok olma sürecı, Onur Akdoğu'nun bi-
rey sel çabasıyla önemlı ölçüde engel-
lendi. Bu ışe öncülük eden TRT'nin
repertuannda bile sadece 5 bın eserbu-
lunduguna dıkkat çeken Onur Akdo-
ğu. dokuz yıllık çalışması sonucunda
notalan ve sözleriyle yazıya döktüğu
15 bin esenn yer aldığı kıtabında. ay-
nca eserlen derleyenler ile kaynaklık
eden kişıler hakkında bıyografık bil-
gılenn bulunduğunu söyledı.
tlk fasikül çıktı
Geleneksel Türk halk müzığıyle ıl-
gıh folklonk termınolojinın de yer al-
dığı kitabın baskıya hazır olmasına
karşın parasal nedenlerden dolayı bü-
tünüyle değil fasiküller halinde satı-
şa sunulacağını belırten Akdoğu. "tlk
fasikül şubat ayındaçıko. Türkiye' nin
her yerindeki yurttaşlar. kitaba ulaşa-
bilccekler. Bunu, kültürii halkın a\a-
gına götürmek açısından da önemli
buluyonım" dedi. Gelişmiş ülkelerin
kendi geleneksel müziklerini çok ön-
ceden yazıya döktüğünü, Türkiye'nin
ise bunu gerçekleştiremedığinı vurgu-
layan Akdoğu, kitabında, 13. yüzyıl-
dan bu yana halk müziğiyle ilgilı bü-
tün repertuannyeralacağını. fasikül-
ler tamamlandığında Türkiye'nın bir
kültür hazinesınin kataloglanmış ola-
cağını söyledi.
'Kurumlar yapmalT
Bu ışı, aslında bır kunımun gerçek-
leştırmesi gerektiğini kaydeden Ak-
doğu, sözlerini şöyle sürdürdü
"Bu biziın alanımız olduğu ıçin dört
eUe sanldım. Şirndhe kadar derknnüş
olan eserleri, gittiğim kentlerdeki sa-
haflardan tnpladığım notalan ar>i\ le-
dim: dindededesinden kalma notalar
bulunan kişileri ziyaret ettim, öykük-
rini kaydettim. Sadece notalan alıp
kuru kunıya \azı>a dökmek şekünde
değil, eserleri muzikolog gözüyle ince-
leyip, içindeki yenilikleri değişiklikk-
ri belirleyerek vapılan bir çalışmadır
bu. Terirnlerin çıkanlmasL, sözel eser-
lerde falan yörenin ağzıyla, şivesiyle
ilgüi sözlerin karşüıklannın bulunma-
sı gibi çabayı da iceren dörtdörtlük bir
çalışma oldu. V'ayına arkadaşun Çe-
tın Gültekın de bu işe inanarak para-
sal destek sağladı, ona minnet borçlu-
yum."
Bugune kadar 28 kitabmın yayım-
landığını, bunlann 22'sinı tümüyle
kendi olanaklanyla çıkardığını vur-
gulayan Akdoğu, "Bir kültür hazine-
miz sözel olarak bugüne kadar gelmiş,
ama böyle kalsavdı büyük ölçüde yok
olup gidecekti. Oysa bundan sonra ya-
zıya dökülmeli >e gelecek nesillere de
aktanlmalı>dı. Bunu gerçekieştirdi-
ğûn için gönül huzunı duyuyorum" de-
di.
BİR YANUŞ VAK,
TRT'nin repertuvannda bile sadece 5 bin eser bulunduğuna dikkat çe-
ken Onur Akdoğu, kitabı hazuiamak için dokuz yü çaiışüğını belirtiyor.
376 bin kazada 1728 ölum
Kent içi kazalann
kurbanı öğrenciler
e-posta : tan (S prizma. net. tr
KONYA (Cumhuriyet) -
Kent içi kazalann I998'de
arttığı ve en fazla ölümün
öğrencilenn okullanndan da-
ğılma saatlennde gerçekleş-
tığı belirlendı. Kent içi trafık
kazalannın yüzde 65'ınde 5-
15 yaş grubu çocuklar yaşa-
mını yitinyor.
Türkıye Trafik Kazalan
Önleme Demeğı Konya Şu-
be Başkanı Prof. Ömer Ha-
BsTombaklar, 1998yılında
kent merkezlennde 376 bin
408 kaza meydana geldıği-
ni ve bu kazalarda 1728 ki-
şinin yaşamını yitırdığini be-
lirttı. Kent içi kazalarda ölen-
lenn yüzde 65 'ınin 5-15 yaş
arası çocuklardan oluştuğu-
nu kaydeden Prof. Tombak-
lar. en fazla ölüm olayının
çocuklann okullardan çıkış
dönemlerinerastlayan16.00-
18.00 saatleri arasında ger-
çekleştiğıni bildırdi
llk \e orta derecelı okul-
larda yol ve trafık eğitiminin
uygun ortamlarda yapılma-
dığını belirten Prof Tom-
baklar, derslerde "hayatta
kalma sanadnın" verilmesı-
nı. trafık derslennin 1. sınıf-
ta, karayolu derslerinin 6. sı-
nıfta öğretilmesini istedi.
Prof. Tombaklar, trafik der-
sinın bir saatten az olmamak
kaydıyla orta ve liselerde zo-
runlu, üniveTsitelerde de seç-
meli ders olmasını istedi.
5-15 yaş grubundakı ço-
cuklann görüş açılannın bü-
yuklerden yüzde 30 daha dar
olduğuna ve duyma duyula-
nnın daha az olduğuna dik-
kat çeken Tombaklar, "Ço-
culdartaşıüanhemen durur
sanır. Okul çıkışı ve servis
araçlanndan iniş sonrası ha-
reketteriönceden tahmin edi-
lemez. Çocuk aracı gördüğü
anda o aracın kendisini gör-
düğünü varsavar, uzakükal-
gısı daha azdır" dedi.
Buzdolabında, çamaşır makinesinde ve klimada.
Erken seçim kampanyası!
Arçeiik Buzdolapları,
Çamaşır Makıneterı
ve Khmalar Şubat
ayı boyunca <;ok
uygun taksıtlerle,
on ödemelı.
İstediğıniz ürünü
seçın, Hazıran ayında
teslım alın
Peşin fiyatına 10 taksitte ön ödemeli kampanya!
H a y a t a
Naomi Lang-Peter Tchernyshev ikilisi, orijinal dansta birinci oldu. (AP)
Nefesleri dondurdular
Spor Servisi-ABD'nin Utah eyaletı-
nin Salt Lake City şehnnde sona eren
ABD Artistik Patinaj Şampıyonası ızle-
yenlerin nefeslennı kestı.
Orijinal dans çıftlerkategorisinde, Na-
omi Lang-Peter Tchernyshev ikilisi 1.0
puanlabinncı, Ev*Chalom-Mathe>vGa-
tes(lngilizasıllı) ikilisi 2.0 puanlaikm-
ci ve Deborah Koegel-OiegFediukovçif-
ti 3.0 puanla üçüncü oldular Çıftlerkı-
sa progTamda ıse DanieHe-Steve Hartsell
çıfti 0 5 puanla birinci, Kyoko Ina-John
Zimmcrmançıfti 1 0 puanla ikınci ve La-
ura Handy^I. P. Bûınebose çifti 1.5 pu-
anla üçüncü oldular. Geçen yılı şampi-
yon olarak tamamlayan Kyoko Ina-John
Zımmerman çıftinin unvanlannı elle-
rinden alan Danielle-Steve Hartsell çıf-
tı yaptıklan açıklamada özellikle böyle
büyük bir şampıyon çiftin önünde birin-
ci gelmenin büyük mutluluk verici ol-
duğunu belirttiler.
Kayıtlarını sildi
Yurt-Kur
öğrencileri
cezalandırdı
VTJSUFZhAAY
Kredı ve YurtlarKurumu.
kuruma bağh yurtlarda bann-
ma bedelinin 31 Ocak'taki
son ödeme tarihini 29 Ocak'a
çekerek zamanında ödeme
yapamayan bınlerce öğrenci-
nin kaydını sildi.
Mağdur duruma düşen
binlerce ögrencı, yurtlanna
geri dönmek için bütün ışlem-
leri yeniden yaptırarak de-
pozıt ve yurt bedelinin ikı
katını ödemek zorunda kala-
caklar. Öğrenciler. kunımun,
tatil nedeniyle her yıl verdi-
ği ek süreden vazgeçıp son
ödeme tarihini geri çekerek
kendilerinı cezalandırdığını
öne sürdü. Kurum yetkilile-
n, Resmı Gazete'de yayım-
lanan karardan geri dönüle-
meyeceğını belırmler. ÇYDD
Genel Başkanı Prof. Dr.Tür-
kan Saylan, uygulamanın,
öğrencılen tarikatlann elıne
düşürebileceğj uyansında bu-
lundu.
Kredı ve Yurtlar Kurumu,
ocak-şubat aylannın üniver-
sitelenn yanyıl tatiline rast-
laması nedeniyle her yıl uzat-
Oğı 31 Ocak'taki yurt bede-
linin son ödeme tarihini bu
yıl 29 Ocak'a geri çekti. Öde-
melenni 29 Ocak'ta yapmak
ıçin kuruma gıden öğrenci-
ler, aynı gün saat 14.00'te
veznenın kapandığı belirtile-
rek geri çevrildi.
31 Ocak'ınbuyılhaftaso-
nuna gelmesini gerekçe gös-
teren Kredi ve Yurtlar Ku-
rumu, ödemeleri zamanında
yapmayan öğrencilenn yurt
kayıtlannı sildi.
SÖYLEŞİ ATTİLÂİLHAN
'Salyangoz'a Cevaptır
Biliyor musunuz, resmi de vardır: 1939 yazında,
Balya'da (Balıkesir), 6x9 körüklu fotograf ma-
kinamlaçekmıştım: Balya/Karaaydın Simlikurşun
Mağdenleri! llkokul öğrencısiyken, Fatma Hoca'nım,
bızı sınıfla, Basmane'dekı (Izmir) bir Bisküvi Fabri-
kası'na da goturmuştu (1933); 'işçilen', ilk defa ora-
dagörmüştüm; arkasından, Balya'daki 'mağdenci-
ler'; vardiya brtmiş, yorgun ve sabıriı, ardarda kapı-
dan çıkıyortar. Daha sonra, Naldöken'dekı (Karşı-
yaka) Palamut Fabrikası, uzun süre, Vşç/'denildi mı,
aklıma gelen ilk resım olacak: kara dumanlı uzun
tuğla bacası, yüzyılın başına ait işyeri yapısıyla, ne
kadar da 'Fabrika 'ydı!
Çoğumuz 'erken' Cumhuriyet döneminı, çok da
'kırsal' bir dönem sanıyor; öyte değildir pek, Osman-
lı'nın yan/somürqe son yüzyılı, hem 'ecnebı', hem de
-'rttihafçı 'Millî iktisaf dönemtnın eseri olarak- 'yer-
li', epeyce'sanayı' ışyerine sahıptı; 'bıttabi', oralarda
çalışan bir hayli'ame/e'ye de! Özellikle 'ecneö/"ye kar-
şı, işçilerçok serttiler. Cumhuriyet'in ilan edildiğı yıl,
bir sürü grev yaşandığını bilır mıydiniz? "... Temmuz
ve Ağustos'da, Zonguldak Kömür işçileri, üç de-
fa arka arkaya, 1 Temmuz'da lstanbul Tramvay
İşçileri, 2 EylüTde Aydın Şimendrfer İşçileri, 7/20
Eylül arasında lstanbul mürettipleri, 21 Kasım'da
Şark Şimendrfer işçileri grev ilan etmişler"di! Na-
sıl, 'amele hayatını', haylı hareketlı bulmadınız mı?
Hadi birde, istatistik rakamlanna başvuralım; o yı-
hn Sanayi Istatistikleri'ne gore,"... 1937'de yalntz dört
kişiden fazla işçi çalıştran sınai müesseselerde
-bu kısım sanayiin yansından azdır- 265.000 iş-
çi çalıştyordu. Bu miktann51.131'i kadtn, 23.000'i
12/18yaşındaki çocuklardı." Aynı istatistiklere ba-
karsanız. rakamın 1943 yıtındahangı mertebeyeyük-
selmış olduğunu görürsünuz: "... Iş Kanunu'nun
tatbik edildiği müesseselerde 265.093'e varan
işçi sayısında 12/16 yaşına varan çocuklar 60.669
ve 17/18yaşındaki çocuklar 23.000; 19yaşından
yukan kadınlar 6.806 kişi artmıştı!"
Hani o söyleşımde, 'Tek Parti' dönemindeki, 'İşçi
Taburlan'ru gozlerimle gordüğümü yazmıştm ya, de-
mek hayal görmemişim!
Bu adamlar, yalan mı söylüyor?
Oysa Prof. Dr. Kemal Özmen (Hacettepe) bu
fikre pek katılmıyoıi Benim o 'söyleşi', anlaşılan
'seçkin' hocanın. 'alafrangalığına' dokunmuş! Yalnız
bu fikre mi canım, Inönü/Peker yönetiminin, 30'lu
yıllann ortasından ıtıbaren, 'işçiieri' pek iyi gözle gör-
mediğine de! Gerekçesi, dehşet! Müstehzi bır bıyık
altı tebessümüyle, şunları yazmış:
"... sayın llhan haklı! Dünyanın 20 yıl arayla bir
ikinci yıkımın kitlesel dehşetini yaşadığı, tüm ulu-
sal, uluslararası dengelerin, ekonomilerin att üst
olduğu bir ortamda, 194O'lı yıllann Türkiye'sinde,
Izmit, lstanbul, Bursa, Adana gibi kentierimizin
çevresi sanayi merkezleri ve fabrikalarla doluy-
du... ve köylüler akın akın bu fabrikalara işçi ol-
maya gidiyordu! Devlet de yüzde 99'u okur ya-
zar olmayan bu yeni 'Akıncılar'ı görünce ne yap-
sın; 'Eyvah! Tez elden bir proje geliştirip, bu köy-
lü zümresini köyünde tutalım' çabasına girişi-
yordu..." (Cumhuriyet, 16 Ocak 1999)
Sanayi yokmuş ki, işçi olsun, öyle mı? İşçi olmaz-
sa, tedbir niye? Şimdi lütfen, 'erbabının' yazdığı şu
satırlara bakar mısınız?
Varan/1. "... Iş Kanunu'nun kabul edilmesi de
(8 Haziran 1936), işçilere teşkilatlanma hakkının
tanınmasına imkân vermedi. Kanun grevi ve lo-
kavt yasak etti ise de, işverenlerin işçi çıkarma-
lannı önlemedi. Kanun, diktatöriük devrinin bü-
tün karakterierini taşryordu. (Buraya, dikkat!) CHP
Genel Sekreteri Recep Peker, 'Yeni iş Kanunu sı-
nrfçılık şuurunun doğmasına ve yaşamasına im-
kân verici hava bulutlannı silip süpürecektir. Bu
kanunla iş hayatında muvazene kurulacaktır' di-
yordu..."
"... (Buraya dikkat!) Sınıf şuurunun meydana gel-
memesi için büyük gayretler sarfeden CHP, bü-
yük işçi kitlelerinin bir arada bulunmasını önle-
yecek, gayr-ı iktisadi bir sanayileşme programı-
nı takibden de çekinmedi..." (Kemal Sülker, 'Tür-
kiye'de Sendikacılık'. S. 30.1955)
Varan/2. "... işçiden, ücretten bahsetmenin ta-
mamen sermayedariara ve resmi politikacılara
hasredilip, türiü vesilelerie baskı ve tevkiflerin
pek artbğı müteâkip seneierde, (Buraya dikkati) CHP
bir aralık faşizan bir kadro içinde işçileri teşki-
latlandırmak tecrübesine girişti ise de muvaffak
olamamıştır..."
"... (Buraya dikkat!) vehim içindeki diktatöriük
gayr-ı iktisadiliğine rağmen, sanayii, memleke-
tin muhtelrf mıntıkalanna taksim ederek, büyük
amele kitlelerinin bulunmasına, mâni olmaya kal-
kryor. ister istemez, işçi kesâfetinin vücuduna ih-
tiyaç olan yerterde, muvakkat köylü, işçi kullan-
mak gibi iptidai ve sakim tedbiriere basvuruyor-
du!.." (Lütfu Enşçı, 'Turkıye'de İşçiSınıfı'nın Tanhı',
s. 21/23. Kutulmuş Basımevi. 1951)
Ülkede sanayi yok, işçi yoksa, acaba zamanın ik-
tidan, bu tedbirieri neden, ya da kimin için alıyordu?
Handiyse para/militaire 'Amele Taburtan', peri kızla-
nndan mı oluşturulmuştu? Peker, 'sınıf şuurunu si-
lip süpürmekiçın', beyhûde mi telâş ediyordu?
Ögrenci niye kötu yetişlyor, belli!
Biliyorsunuz, Lütfü Erişçi'yitanımıştım: sâkin ruh-
lu, çelebi bir lstanbul efendisi'ydı; öylesine kılı kırk
yaran bir aydındı ki, 'özet' diye önemini küçülttüğü
araştırması, tepeden tımağa 'dipnottur. Bunlardan
ikisi. konuyu daha da aydınlatıcı mahıyette olduğu
için, dikkatinize sunmak istiyorum. llki, 'amele kitle-
lerinin bir arada olmasını' engelleme bitaisinin 'kay-
nağını' açıklıyor. "Bk. Sanayi Tesisât ve lşletme Ve-
kâiet Teşkilâtı Hakkında Raportar. Ankara. 1935.
s. 18" Nasıl, iyi mi? 1935 'Tek Part/'nın, Gâzı'yi çile-
den çıkaran 'totalitertik' eğilimini, uygulamaya kal-
kıştığı yıldır: Peker bir yıl sonra, Ismet Pasa ertesı
yıl, görevinden alınacaktır.
İkinci 'dipnot' doğrudan 'Amele Taburlan'yla ilgi-
li, 'faşizan kadro'nun işçilen teşkilatlandırmasından'
söz ediyor aynntılı ve kesin!
"... bu tecrübelerden en mühimi Izmir'de yapıl-
mıştr. Izmir'de mevcut SâV-i Sükûn, Müstakil ü-
man Vapur Amelesi, Mavna Amelesi, Mağden
Kömürü Tahmil ve Tahliye Amelesi, Kereste Tah-
mil ve Tahliye Amelesi, Liman/Rıhtm Ihrâcat ve
rthâlat Amelesi cemiyetleri yerine, Deniz Amele-
si Cemiyeti kurulmuş: Tramvay Amelesi, Telefon
Su ve Havagazı Şirketleri Memur ve Müstahde-
mîn cemiyetleri yerine Imtiyazlı Şirketler Memur
ve Müstahdemîn Birltği meydana getirilmiş: Emek-
çiler ve diğerfabrika amele cemiyetleri yerine de
Sanayi Işçiler Biriiği teşkil olunmuştur. Tütün İş-
çileri Birliği, Şoförier Cemiyeti, Fınn Amele Birii-
ği yeniden teşkilatlandınlmıştr. Bütün bu işler-
den sonra, 1935'de 'işçi ve esnafı rejime her vec-
hile bağh ve faydalı kılmak' vazrfesiyle, CHP Iz-
mir işçi ve Esnaf Biriiği kurulmuştur..." (Aynı eser,
s. 22)
Nasıl, -Prof. Dr. Kemal Özmen'in 'müstehzi' te-
bessümünü, dudaklannda donduracak kadar- fab-
rika da, işçi de, işçi örgütü de, var mıymış, yok muy-
muş? 'Tek Parti' yönetimi, 'ameleyi sınıf şuunından
uzak tutmak' -dolayısıyla 'köylüyü köyünde alıkoy-
mak'- gibi bir 'endişeyi' taşıyor muymuş, taşımıyor
muymuş?
Bir de, çocuklar niye kötü yetişiyor diye,
tasalanıyoruz. 'Niye'sı var rm: görünen köy, kılavuz
istemez!
http:// www. prizma.net tr/ A İLHAN
http://www.eda.tr/-bilgiyay/yazar/ailhan.htlm