Katalog

SAYFA CUMHURİYET 9KASIM1999SALI 10 [email protected] Duvarın yıkılışının 10. yıldönümü için bugün Berlin de düzenlenecek törenlere Gorbaçov ve Bush da katılıyor Berliırde bir tluvar varclı... Kronoloji Duvar nereye çöktü?..Beriin Duvan'nın9 Kasım 1989 günü >ıkılması, Doğu Bloku ül- kelennde sosyalist dönemin sona eriş sûrecınin de başlangıcı oldu. Sovyetler Bırliğı'ntn dağılması ve Yugoslavya'nm parçalanmasıyla sonuçlanan zoriu yolun kilomet- re taşlan şunlardı: Kasm 1956: Varşova Paktı'ndan ayrılmak ısteyen Macanstan'da çıkan ayaklanma Sovyet güçlen ta- rafindan bastınldı. Agustos 1968: Çekosiovakya'da reform ısteğinı yansıtan "Prag Bahan" harcketi, Varsova Paktı müdahalesiyle bastınldı. Ağustos 1980: Polonya'da Da- yanışma Sendikası grev hakkı el- de etti. Bu hak, Aralık î 981 'de sı- kıyönetimce geri alındı. 5 Nisan 1989: Dayanışma Sen- dikası. General Wojciech Jaru- zelski'den bazı ödünler koparma- yı başardı. Bunlann arasında se- çimlerin yapılması da vardı. 4-18 Haziran: Lech VNalesa lı- derliğindeki Dayanışma Parti- si'nin zaferi. 8 Eylül: Tadeusz MazmvieckL komûnist olmayan ilk başbakan olarak göre\e geldi. 11 Eytül: Macaristan, Doğu AI- manların kendi topraklanndan Avusturya'ya transit geçişinı ya- sakladi. 18 Eytül: Macaristan'da sonun- da çok partili demokrasiye geçil- mesınin bir çeTçevesinin oluştu- rulması konusunda anlaşmaya vanldı. 9 Kasım: D. Almanya'da ey- lülde başlayan reform yanlısı gös- teriler sonucu isteyenlerm Batı'ya geçişine izin verildi. Geçiş yasa- ğının kalkmasıyla halk Duvar'ı yıkmaya başladı. 10 Kasuıı: Bulgarıstan Devlet Başkanı TodorJivkov bir darbey- le devrildı. 17 Kasım: Çekoslovakya'da "Kadife Devrinr diye adlandın- lan değışim sürecini başlatan ilk büyük gösteriler başladı. Aralıkta ülke sosyalist yönetimi terk etti. 11 Aralık: Bulgaristan'da sos- yalist rejim serbest seçim önerdi. 25 Aralık: Romanya'da kanlı sokak gösterileri sonunda Nikoby Çavuşesku v e eşi kurşuna dizildi. 30Arahk: Çekoslovakya'da es- ki muhalif Vaclav Havcl geçici başkan olarak atandı. 11 Mart 1990: Litvanya Paria- mentosu bağımsızlık ilan etti. 18 Mart: Doğu Aimanya'daki seçimleri Hıristiyan Demokratlar kazandı. Bu sonuç iki Alman- ya'nın birleşmesi yönünde bir çağ- n nitelıği taşıyordu. 25 Mart: Macaristan'daki se- çimler sonucunda, başında mu- hafazakâr başbakan Joszef An- tafl'ın bulunduğu komûnistolma- yan ilk iktidar işbaşına geldi. 20 Mayıs: Romanya seçimleri Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin ikti- dannı meşrulaştırdı. 8-9 Haziran: Çekoslovakya'da Havel'in partisı Yurttaş Forumu parlamento seçimlerini kazandı. Komünistler ikinci sırayı alabildi. 3 Ekim: Doğu ve Batı Alman- ya'nın birleşmesi. 9 Arahk: Lech VValesa Polonya de% let başkanlığına seçıldi. Haziran 1991: Arnavutluk'taki seçimlerde komünistler işbaşın- da kalsa da yoğun tepkiler karşı- smda ekonomik kararlar konu- sunda yetkilerini paylaşmak zorun- da kaldılar. 25Haziran: Hırvatistan ve Slo- venya, Yugoslavya'dan bağımsız- lıklannı ılan ettiler. Yugoslavya bu karan tanımadı. 1 Temmuz: Varşova Paktı so- na erdi. 19 Ağustos: Sovyetler Birli- ği'ndekomünistlerin MihaflGor- baçov'u görevden almak için baş- lattıklan darbe girişimi başansız- lıkla sonuçlandı. 20-21 Ağııstos:Estorrya ve Le- tonya, Sovyetler Birliği'nden ba- ğımsızhk ilan etti. 15Eytiii: Makedonya, Yugoslav- ya'dan bağımsızlığını ilan etti. 27 Ekim: Polonya'da merkez- sağ iktidara geldi. 8 Kasım: Bulgaristan'daki ye- ni seçimlerde merkez-sağ Birleşik Demokraük Çephe iktidara geldi. Ancak bu hükümet bir yıl ıçınde düştü. 25Arafck: Rusya Devlet Başka- nı Boris Yeltsın ve yedi eski Sov- yet Çıtmhuriyetı devlet başkanla- nnın Bağımsız DevletJerToplulu- ğu'nun (BDT) kurulduğunu açık- lamasıyla Sovyetler Birlığı dagıl- mış oldu. DERLEYEN: tREM SAĞLAMER Berlin Duvan. 28 yıl boyunca Doğu Ber- lin'le Batı Berlin'i birbirinden ayıran 155 ki- lometre uzunluğundaki duvar, 9 Kasım 1989'dayıkıldı. Avrupa"nın kolektifbelleğinekazman ve tarihın dönüm noktalanndan bıri olan bu olay 20. yüzy ılın en önemli günlerinden bi- n oldu. Berlin Duvan'nın yıkılışı yalnızca Doğu Bloku'nun yıkılışının sımgesi olarak kalmadı, ikı yıl sonra Sovyet Sosyalist Çum- hunyetlen Bırliğı'nin (SSÇB) dağılmasıy- la sonuçlanan olaylann başlangıcı oldu. 13 Ağustos 1961 sabahı uyanan Berlin- liler, kentin ortasına bir duvar örülmeyebaş- landığını gördüler. Yapımı günleT süren du- varcaddelenn. sokaklann. meydanlann or- tasından geçti tkincı Dünya Savaşf nda bir yıkıntıya dönüşen Berlın. savaş sona erin- ce 1945 yılında Müttefik devletler arasın- da ABD, Sovyet, Ingiliz ve Fransız olmak "oğu Berlin'de, 4 Kasım günü düzenlenen yürüyüşe 1 milyon kişi katıldı. Politbüro, 9 Kasım 1989'dahalkın Batı'ya geçmekte özgür olduğımu açıkladı. üzere dört bölgeye aynldı. Bölünme sırasın- da Almanya'nın tarihsel başkenti Berlin'in büyûk bölümü Sovyet işgal bölgesinde kal- dı. 1949'da ABD, Fransız ve Ingiliz işgal böl- geleri birleştinldi ve Batı Berlin doğdu. Sovyet işgal bölgesiyse Doğu Berlin'i oluşturdu. ABD, Ingiltere ve Fransa; Fede- ral Almanya Çumhuriyeti'nde parlamenter demokrasinin yeniden kurulmasına izin ver- di. Sovyetler Birliği ise doğuda Alman ko- münistlerine Almanya Demokratik Cum- huriyeti'ni kurdurdu. Yıllar boyunca. yüz bm- lerce kişı Doğu'dan Batı'ya kaçtı. VVaİter ITb- richt yönetimindeki D. Almanya, 1961 'de. özellikle nitelikli işçilerin Batı'ya kaçışını önlemek için Beriin Duvan'nı yaptırdı. 1989 yılına gelındiğinde, 4 yıldır iktidar- da olan ve "perestrayka" olarak anılan re- form sürecini başlatan SSÇB Başkanı Mi- hail Gorbaçov, Doğu Bloku ülkelennin ken- di kaderlennı belirlemeleri anlamına gelen 'Sinatra Doktrini' politikasmı uygulamaya . rtık engel olmaktan çıkan Duvar'ın büyük bölümü aynı gün halk tarafindan yıkıldı. Berlin Duvan'nın yıkılışı, Doğu Bloku'nda zincirleme reaksiyon başlattı. koyduğunuaçıklarken milliyetçi dalgalann nerelere kadar ulaşabıleceğinı hesaplama- mıştı. Sinatra Doktrıni'nin esin kaynağı FrankSinarra'nın 'MyWay-Benim Yohım' şarkısı olmuştu. Polonya. Macanstan ve SSÇB'deki re- formlardan cesaret alan 200 bin Doğu Al- man, kısa bir süre içinde Çekoslovakya \e Macanstan üzerinden Batı Almanya'ya göç etti. Binlerce Doğu Almanın vize isteğiyle baş edemeyen Almanya, Budapeşte ve Prag büyükelçıliklerini kapattı. Bunun üzerine Macaristan 10 Eylül'de Doğu Almanlann vi- zesız geçişini sağlamak için Avusturya sı- nınnıaçtı. Yüz bınlerce Doğu Alman da re- form isteğiyle sokaklara döküldü. Ekim ayında. sertlik yanlısı Devlet Başkanı Erich Honecker'ın yerine Egon Krenz'in geçme- si de halkı yatıştırmadı. 4 Kasım'da Doğu Berlin'de 1 milyon ki- şi, diğer kentlerde de yüz binlerce kışı gös- teri yaptı. 9 Kasım 1989'da. Doğu Alman- ya Politbüro Sözcüsü Günter Schabmvski, halkın Batı"ya geçmekte özgür olduğunu açıkladı Açıklamadan birkaç saat sonra on binlerce Doğu Alman Batı Berlın'e geçti. Duvar. geçış yasağının kalkmasıyla biren- gel olmaktan çıktı ve 9 Kasım'da büyük bö- lümü halk tarafindan yıkıldı. İki Alman dev- leti de 3 Kasım 1990'da bırleştı. SSCB ise 1991 'de dağıldı. Bir dönemin sımgesi Ber- lin Duvan'nın parçalan hâlâ Berlin'de bir- kaç marka satılıyor... J AEGERO GECEYİANLATIYOR Sınır subayının gözüyle 9 Kasım • "Politbüro üyesi Schabovvski televizyonda, insanlann Batı'ya geçmesine izin verileceğini söylüyordu. Kendi kendime 'Bu adam neler saçmalıyor!' dedim." "Toplumun istekleri devlet otoritesmûı önünegeçmişseyan- lış giden bir şeyler var demek- tir." Berlin Duvan yıkıldığın- da orada olan bir Doğu Alman subayı böyle diyor. Bugün 56 yaşında olan He- raldJaeger9 Kasım 1989'da ikı Almanya'yı ayıran duvar bo- yunca uzanan kontrol noktala- nndan birinde görev vapıyor- du. "Tekyapabfleceğirnbariye- ri kaldınp insanlann geçmesi- ne izin vermekti** dıyenJaeger, o tarihı gece yaşadıklannı şu sözlerle anlatıyor: U O gün de her zaman oldu- ğu gibi BornMmerSokagı'nda Fransız ve Sovyet alanlanm ayı- ran sınır ü/erinde buhınan kont- rol noktasındaki görevime git- tim. Akşam üzeri kantindc ye- meğimi yerken teievizvonda da Komûnist Parti'nin Politbüro üyesi Günter Schabovvski'nİB açıklamalannı izliyordum. Schabov>ski insanlann Etab'ya geçmesine derhal izin vmlece- ğlnisöytü>ordu. Kendi kendime 'Bu adam neler saçmalıyor!' dedim. Kısa bir süre sonra 20-30 ki- şiük bir gnıp geçiş için vize al- mava geldL Ardından insanlar görevyaptığınuz hattın üzerin- de birikmeyc başladüar. Gece yansına dognı sayılan 20 bini bulmuştu ve hâlâ araçlarla ya da yaya olarak akmava devam ediyorlardL Btam noktada 36 görevliydik. Aramızda Stas- si'den olanlar da vardı. Hemen alarm verip takviye istedik. Si- lahlanmrn kuşanmıstık,ancak kendimizi korumakdışında kul- lanmavacağımızı biliyorduk. Astlanmla tartışmaya başla- dım. Şaşkıniık içinde emir ver- memi beklivorlar ama insancıl davranmamı istivorlardL Hi>«- rarşinin çözülmekte olduğunu görüyordum. Derkensınır mu- hanzlanndan biri, bir subay- dan tekydnlü vizeler için birge- çisaçüması emri aldı. Bu hare- ket kalabahğı daha da kışkırt- mıştı. İnsanlar vize alabilmek için polis karakoluna koşuyor, ancak oradan elleri boş dönü- yorlardL Durum giderek kri- iikleşiyordu.- Artık bir gazete bayii işle- ten Jaeger ve arkadaşlan ertesi gün olan bıteni tartışırlar. Jaeger ıçlerinden birinin ettiği sözü unutamadığını söylüyor: "Bu olay Demokratik Alman Cum- huriyeti'nİD sonudur." Batı'ya geçiş izni verilmesinin ardından Duvan'a akın eden binlerce kişi, 9 Kasım'da Duvan vıkmaya başladı. Duvann parçalan bugün birkaç Mark'a satılıyor. Almanya Başbakanı ileABD Başkanı 'nın özel telefon görüşmeleri 'ABD ottnasa başaramazdık' 23 Ekhn 1989,09.02 :On binlerce kişi Doğu Almanya'dan kaçryor. D. Al- manya'da halk özgürlük için sokak- lara dökülmüş. Kohl, Bush'uanyor. KoM- Doğu Almanya'da çok büyük değişiklıkleroluyor. Halkta korkunç bir hareketlilik var. Basının olaylan ele alış tarzı beni kaygılandınyor. Al- manlann birleşme tartışmalanna gö- müldüklen ve Batı'yla artık eskisı kadar ılgilenmedikleri yazılıyor. Bu saçmalık... NATOveAvrupaToplu- luğu olmadan Varşova Paktfndakı gelişmelenn hıçbiri olmazdı... Bush: Sizinle aynı fikirdeyim. NA- TO'nun gücü D. Aimanya'daki bu değişimi mümkün kılmıştır. Sız de büyük bir ış başardınız... 10 Kasım 1989,1529 Kohl: Berlin'den yenı döndüm. Halk resmen duvan yıkıyor. ABD ol- madan bugün gerçekleşemezdı. , 17 Kasım 1989,0755: Bush v e Kohl Sovyetler'in tepkisini tartışıyor. Kohl: Gorbaçov "la uzun bir sohbe- tim oldu. Ona. (Doğu Alman lıder Egon) Krenz'inMacaristan'daki gibı reformlargerçekleştirmemesi halin- 15.AYILARLA DUVAR Geceleri kentin en aydınlık yeriydi • Berlin Duvan, 28 yıllık ömründe 239 ölüme ve 4 bin firara tanık oldu. Doğu Almanya'nın 13 Ağustos 1961'de yapımına başladığı Berlin Duvan, 28 yıllık ömründe pek çok kez onanmdan geçti ve yenilendi. 239 ölüm ve 4 bin firar yaşayan duvar sayılarla şöyle anlatılabilir: UZUIIIUk: 155 kilometre uzunluğundaki duvann 43 kilometrelik bölümü Berlin'i ikiye bölüyordu. YâpiSI: Duvann 106 kilometresi 3.60 metre yüksekliğindeki beton bloklardan yapılmıştı. Gen kalanıysa tel örgülerden oluşuyordu. ASkerİ yapiSI: 20 sığınak. 302 - gözetleme kulesı, 124 kilometre devriye yolu. 259 bekçi köpeği yolu ve 105 kilometre hendekten oluşuyordu. Duvan bin ila 2 bin askerden oluşan yedi alay koruyordu. Her 30 metrede bir yanan projektörleriyle Berlin'in, geceleri en aydınlık yeri Duvar'dı. Duvann yanı sıra Doğu Alman yönetimi Batı Almanya'yla elektrikli teller, dikenlı teller ve mayınlarla korunan 1.400 metre uzunluğunda bir sınır yapmıştı. Ağustos- EylO11989 Binlerce Doğu Alman. Doğu Almanya ve dığer Doğu Bloku ülkelefindekı yabancı elçılıklere baş vutdu.© Erfc* Honecker tarafindan yönetlen Doğu Almanya refcrmlara karşı çıktı. Mhail Gorbaçov Komunıst r ejım ve Doğu Blokt nda refcrmlar baş'attı 11 Eylül, Macaristan Doğu Almanlara • Avusturya'ya geçme ıznı verdı. Doğu Alman sığınmacılar Batı Almanya'ya kaçıyor. 10 Kastm 1989 ıttbarryle Rom Yugoslavya 3 Kasım, Çekoslovakya Doğu Almanlara sınırlannt açarak Bat Almanya'ya transit geçış ıznı verdı Doğu Berlin'de 6-7 Ekim Doğu AJmanya'nın 40 kuruluş yıldonumu ıçın Beriin e gelen Gorbaçov alkışlar ve sevırtç gosterilenyte karşılandı. »8 Ekim Komûnist Parti'nin serttrk yanlısı lıden Honecker'ın yenne refcrTrı yanlısı Egon Krenz ge*ınldı Ekim somı/Kasıtn başı Yuzbınlerce kışı serbest seçımler ve yurtdışına çıkma hakkı ıçın Doğu Berlin, Leıpzıg ve Dresden'de gostenler yapt 9 Kasım Komünıst Partı mucadeteden vazgeçtı Doğu Almanlann akın etmesı üzenne Beriin Duvan açıldı de sistemin çökeceğini söyledim. Bush: Almanlar, müttefiklerinin onlan desteklediğıni bilmelıler. 13 Şubat 1990.13.49: Kohl, Mos- kova'dan döndü O da Bush da Gor- baçov'un tarafsız bir Almanya iste- mesinden korkuyor. Kohl: Gorbaçov'a yine Alman- ya'nın tarafsızlığının söz koriusu bı- le olamayacağını söyledim. Bush: Nasıl tepkı gösterdı? Kohl: Bence uzlaşmaya gidebile- cekleri birkonubu. Bızim kazanaca- ğımıza inanıyorum. 30Mayisl990,07J4:Gor- baçov, Washıngton'agıdiyor. Bush ve Kohl gündemi tartı- şıyorlar. Kohl: Gorbaçov'un, geliş- meler ne olursa olsun bizim yan yana olacağımızı anlama- sı çok önemli. Bu işbirliğınin kanıtlanndan bin de gelecek- te birleşmış bir Almanya'nın hiçbir sınırlama olmaksızın NATO'ya üye olmasıdır. Bu- nu ona açıkça anlatmalısın. 17 Temmuz 1990: Kohl, Bush'u son Moskova zıyare- tı hakkında bilgilendiriyor. Kohl: George. Gorbaçov'a reformlan gerçekleştirmezse Batı'dan yardım almastna im- kânolmadığını söyledim. Da- ha önce hiç duymadığım bir şey söyledı bana. Dedesinin Stalin döneminde tutuklandı- ğinı anlattı. ABD'nın Avru- pa'dan çekılmesı için uğraşma- nın yararsız olduğunu öğren- diğini söyledi. Köprüleri tama- men yakmış. Geri dönemez. 3 Ekim 1990,09.56: Doğu ve Batı Almanya resmen birleşir. Bush: Bu tarihi günde kut- lamak ıçın anyorum Kohl: Berlin"deyim. Duva- nn olduğu yerde dün gece I milyon kişi vardı. Harry Tru- man'dan dostumuz George Bush'a kadarki Amenkan baş- kanlan sayesinde oldu bu. ACARİSTAN Serbestpiyasa uçurumyarattı Macaristan, Berlin Duva- n'nın yıkılmasından on yıl sonra eski Doğu Bloku ülke- leri arasında en yüksek yaşam standardına ulaşsa da bu zen- ginlıkten herkes eşıt oranda yararlanamıyor. Yeni sistem ülkede yeni zenginler türemesine yol acar- ken aralannda sosyalist yö- netim yıllarında mallanna el konan- lann da bulunduğu mılyonlarca ınsan yoksulluk çekiyor On yıl içinde Ma- caristan NATO'ya katıldı, Avrupa Bir- liği (AB)üyelıkgö- rüşmelerine başla- dı ve AB ortalamasının ikı katı bir ekonomik büyüme sergiledi. Ancak diğer yandan da ba- şarılı bir pazar ekonomisi öluşturmanın, uçurumiari dc- rinleştirmeyi önleyemediği- ni gösterdı.Girişimciler. ban- kerler, Batılı ülkelerdeeğitim görmüş yöneticiler, avukat- iYüfusun beşte biri yoksulluk sınınnın altında. lar ve özel klinik sahibi dok- torlar "kaymak tabakayı" oluşturuyor Bu kesımler, 205 dolartutanndakı asgan ücre- tın 20 katını, yani yaklaşık 4 bin 100 doları iki haftalık yurtdışı gezısi için rahatça harcayabiliyor. Ülkede 1991 y ılında yalnızca birtek Porsc- he marka otomobıl satılırken artık başkent Buda- peşte'de her ay bir Porsche satılıyor. Oysa. ülkenin ''kay- mak tabakası" yüz bin kışıyı bıle bul- muyor. Ulkenin yaklaşık 11 mılyonluknüfu- sunun beşte biri res- mı yoksulluk sınmnın altın- da yaşıyor. Sosyalist dönem- de ülkede bir tane bile dilen- cı ve evsız yokken bugün Bu- dapeşte caddelerj djlençiler ve birkap sıcak yemekiçirt aşe- vi kuyruklarında bekleşen evsızlerle kaynıyor. Çoğu in- san geçinebılmek için ikı ya da üç iş birden yapıyor. \sEK CUMHURİYETİ - SLOVAKYA Batıyolunda düşe kalka üerliyorlar Berlin Duvan'nın yıkıl- masından üç yıl sonra u an- laşmalı boşanmayla" bırbı- rinden aynlan Çek Cumhu- nyetı ve Slovakya. NATO ve Avrupa Birliğine (AB) gi- den yolda düşe kalka da ol- sailerliyor. Çekoslovakya'yı oluştu- ran iki ülke 31 Aralık 1992 tarihinde aynlma karan al- dı. 1990'lıyıllannortalann- da Çek Cumhuriyeti'nın "yoksul kuzeni" olarak gö- rülen Slovakya, geçen yıl ey- lül ayında yapılan seçımler- de, ülkenin AB'ye girişinın önündeki en büyük engel olarak görülen milliyetçi Başbakan Vladimir Meci- ar'ın iktidardan düşmesiyle AB yolunda yeni bir atağa geçti. Yenı Başbakan IMiku- las Dzurinda, Mecıar' ın "de- mokratik açığını" kapatma- ya çalıştı. Bırlik, Litvanya, Letonya. Malta'yla birlikte Slovakya'nın da gelecek yıl adaylık görüşmelenne baş- layabıleceğinı bıldirdı. An- cak, Bratislava'nın adaylık konusundaki ekonomik öl- çütlenni yerine getırmek için uyguladığı kemer sıkma po- litıkası halkı zorluyor. "Zengin kuzen" Çek Gum- hurıyeti biraz hayal kırıklı- ğı yarattı.Iktidann ekonomik ve sıyasal performansı AB'yi memnun etmedi. Ülkede ya- şayan 300 bin Çingeneye ay- nmcılık yapılması da dünya- nın ve AB'nın büyük tepki- sini çekti. Usti nad Labem kentinde Çıngenelerin yasa- dığı semtin duvarlarla çev- rilip bir tür getto yaratılma- sı AB'yi kızdırdı. OLONYA Doğu Avrupa 'nın ekonomik merkezi Berlin Duvan'nın yıkıl- masından 10 yıl sonra Polon- ya Orta ve Doğu Avrupa'nın en önemli ekonomik mer- kezlennden bin haline gel- miş durumda. 2002 yılına kadar AB 'ye üye ol- maya hazır olaca- ğmı bildıren Polon- ya. ondan ikı üç yıl sonra da ortak pa- ra bırimine geçme- ye hazirlanıyor. 1989 yazında, duvann yıkılmasın- dan aylar önce ilk komûnist olmayan hüküme- tini kuran Polonya'nın 89'dan sonraki ilk başbaka- nı Tadeusz Mazoviecki, "Gerçi btzilk oMuk ancak o günlerde çok uzun bir za- man yalnız kalacağınnzı dü- şünüyorduk. Olaylann bu jfolonya'da geçen 10 yılda yaşam çokdeğişti. kadar hızlı geüseceğini hayal bile edemezdik" diyor. Po- lonya"nın 40 milyondan faz- la nüfusu için günlük yaşam tahmın edebıleceklerinden çok daha fazla değişti. 10 yılönce Polonya «f*** dükkânlannda en sık duyulan sözcük "yok"tu. Ana gereksinım maddelerinın ço- ğunu bulmak ne- redeyse imkânsız- dı. 1989'dan sonra Polonya ekonomi- sindeyaşanan 'şokterapi'nın miman olan Maliye Bakanı Leszek Balcerovicz, "Re- formlar artık dönüşü olma- yan bir yolda. Ancak Polon- ya için asıl önemli olan elde ettiği hta düşürmemesidir'* diye konuştu.