Katalog

28 AĞUSTOS 1998 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOM / cumek(5 turk.net 11 Rusya dan esen sert rüzgâr, endeksiyiizde 13 düşürdü Borsadaiplerkoptul• Rusya'da yaşanan ekonomik gelişmelerin Türkiye'de de mali piyasalara olumsuz etkisi artarak sürüyor. İMKB Bileşik Endeksi dün yüzde 13.12 oramnda düşerken para piyasasında bono faizleri yüzde 130'lara kadar yükseldi. EkonomiServis - Bir cent, (2750-2800) sınınn- dan tepki ahmlan gelir denen borsada düşüş dur- muyor. Panik satışlar borsacıian telaşlandınrken, uzmanlar satışların nerede duracağı, çıkışın ne za- man olacağı konusunda hiçbir şey söyleyeıniyor. Dün de satıcılı olan borsada bileşik endeks günü 2604 puandan tamamladı Bono piyasasında ise satışlar yıllık bileşik faiz oranlannı yüzde 124 dü- zeyine yükseldi. Rusya borsası tüm zamanlann en düşük düzeyi- ne gerilerken IMKB de iki günde toplam 650 pu- an düştü. Endeks dün yüzde 13.12 oramnda değer kaybederek günü 2604 puandan tamamladı. Borsadaki satışlar üzerine küçük yatınmcı çare- IMKB Başkanı Birsen 'Düşüşte başlıca etken Rusya' Ekonomi Servisi - İMKB Başkanı Os- man Birsen. piyasalart etkileyen son olum- suz gelişmelerin, Rusya'nırt içine girdiği zoriukiardan kaynaklandıgını söyiedi. Birsen, iç piyasalarda ve IMKB'de yaşa- nan son gelişmeler konusunda NTV'ye yaptığı değerlendirmede, aşağı yukan 1997 Ekim ayında başlayan Asya krizinin dalga dalga yayıtaı olumsuz etkilerinin Türki- yeVteki piyasalara da ulaştığına işaret eder- ken içeride yaşanan bazı olaylann da dü- şüşleri hızlandırdığını vurguladı. Birsen, özeJHkk seçim konusunun, bir beklenti olarak aluıdığı için olumsuz etki yarattığım, iç etkıleri yaratan hususlardan birinin de vergilerle ilgili yeni düzenleme- ierolduğunu belirtti. Birsen, dışpiyasalar- daki gelişmelerin ise bu yaraulan belirsiz- tikJeri daha da agırlaşOrdığını kaydetti. sizlik içinde gelişmelen takip ederken düşüşün ne- denini kavrayarak sonuçlan kestirmeye çalışıyor. Uzmanlar ise borsada düşüşün Rusya'daki olaylar ve vergi yasasındaki düzenlemelere bağlı olduğu yorumlannı yapıyorlar. Bankalararası işlemlere getirilen stopajın banka- cılık sisteminin karlannı olumsuz etkileyecegini söyleyen uzmanlar, hisse senetlerine getirilecek vergılendirmenin de büyük yatınmcı üzerinde olumsuz etkileri olacağını kaydediyorlar. Her keskin düşüşün ardından en az yansı kadar tepki alımı gelmesi gerektiğini belirten uzmanlar iki gündür yaşanan düşüşte tepki alımlarının gel- memesinı teknik olarak açıklamakta zorlandıkla- rını ifade ediyorlar. Gidişin sonunu göremedikle- rinı söyleyen uzmanlar artık 2600'lerin dip düzey ofup olmadığını kestiremediklerini belirtiyorlar. 'Herkes panik içinde' Gedik Menkul Değerler Genel Müdürü Erhan Topaç. herkesinpanik içinde olduğunu ve hisse se- netlerinin değerinin hacimsiz düştüğünü söyiedi. Uzakdoğu ile başlayan Rusya ile devam eden dış pıyasalardaki krizin beklendiginden daha kötü ge- liştiğini belirten Topaç, Türk piyasasında da zaten son 3 ayda 850 milyon dolarlık yabancı satışı ger- çekleştiğıni, tahvil piyasasında da yabancı satışla- nnın geldiğini vurguladı. Özellikle itfalarda döviz alınıp çıkıldığına dik- kati çeken Topaç. bileşik faizlerdeki yüzde 70'den yüzde 130'lara yaşanan sıçramalara işaret etti. Erhan Topaç. "Bu ortamda >-erii pivasada. biri satar, biri alırdı. Yerii hisse senedinde olanlar da çt- kamadı. Piyasa bu kadar >ükü taşıvamadı" dedi. Topaç, bu kadar düşüşün anlamsız, üstelik hacim- siz olduğunu belirterek teorik olarak bu fiyatlan mantıklı bulmadığını kaydetti. Yabancılann elinde halen yüzde 43 hisse olduğunu kaydeden Topaç. "Satmaya devam ederlerse ki satabiieceklerini zan- netmivorum, dip daha aşağıda da olabiiir" dedi. Topaç. hisse senedi yatınmcılannın psıkolojisı içın de. "Herkes panik durumda. Bu seviyeterden ahnmasını öneriyoruz ama kimsenin eü gitmiyor. Ciddi ka>iplar olduğu için herkes endişdi" dedi. Öte yandan Türk Lirası açısından tarihinin en sıkışık döneırüerinden binni yasayan para piyasa- sında ise bono faizleri yüzde 130'lara kadar yük- seldi. 18 Ekim 1998 vadeli bononun yıllık bileşik faiz oranı dün 8 puan yükselerek yüzde 120 düze- yine kadar- yükseldi. Söz konusu bono geçen haf- ta yüzde 99.95 düzeyinden piyasaya çıkmıştı. 3 Şubat 1998 vadeli bononun faiz oranı ise yüzde i 24 oranından işlem görüyor. İşlem hacminin üçte iki oramnda azaldığı görü' len bono ve tahvil piyasasında hacimdeki daralma- nın Rusya'dan paralannı alamayarak nakte sıkışan yabancılann satışlan oldufu belirtiliyor. Bankalar da bono alımlannı durdurarak Merkez Bankasına yüzde 85 oranından para satmayı tercıh ediyorlar. Haftalık kayıp %26.23 20Ağus 21AÖUS. 24Ağus. 25Ağus 26Aflus 27 Ağus BUNALIMIN İLK FATURASI Cari îşlemler açığı yüzde 34.7 aritı ' Bono faizi i ^ ^ 3 2 T99 «"C t ! , ^ uMBEoî i § ; '8 19 a s * 20 yükseliyor >» 'S 11 1998 $ 5 S İ O 21 24 25 3 12 26 123.90 r] - 27 j Hazine'nmyüklü ayı NKARA (Cumhurivet Bürosu) - Hazine, eylül ayında 668 trilyon lirası faiz ve 1 kat- rilyon 3 trilyon lirası anapara olmak üzere toplam 1 katrilyon 672 trilyon lira iç borç ge- ri ödemes! yapacak. Hazine, iç borç geri öde- mesinde yoğunluğun olduğu eylül ayında 750 trilyon-1 katriiyon 250 trilyon lira ara- sında borçlanmaya çalışacak. Hazine Müsteşarlığı'ndan dün yapılan ya- zılı açıklamada, 1 Eylül'de 4 ay vadeli iha- leyle 250-450 trilyon lira; 15 Eylül'de 6 ay vadeli ihaleyle 250-400 trilyon lira; 25 Ey- lül'de 1 yıl vadeli enflasyona endeksli tahvil ihalesi ve 29 Eylül"deki 7 ay vadeli ihaleyle toplam 250-400 trilyon lira arasındaborçlan- maya gitmeyi hedeflendifibelirtiliyor. ANKARA (Cumhuri- yetBürosu)-Asyaülkele- rinde geçen yıl sonbahar- da başlayan bunaltm ve bavui ticaretindeki yüzde 14.7'lik gerileme, 1998'inilk6ayhkdışti- caretine yüzde 11.4'lük "açıkaröşTolarak yansı- dı. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın (TCMB) ödemejer den- gesinin ilk 6 aylık sonuç- lanna göre, dışticaret açı- ğı 7 milyar 520 milyon dolara ulaşırken; cari iş- lemler açığj geçen yıla göre yüzde 34.7 oramnda daralarak 1 milyar 513 milyon dolar olda Ancak, bu yıl doğru- dan yabancı sermaye gi- rişleri de geçen yıla göre yüzde 14.1 oranındaaza- larak 220 milyon dolara geriledi. TCMB, I998'in ilk 6 aylık dönemi için ödeme- ler dengesi geîişmelerini açıkladı. Açıklamada. ıh- racat gelirlerindeki yüzde 2.4'Iük arüşa karşın itha- lat harcamalannın yüzde 3.7 oramndabüyümesi ve bavul ticaretindeki yüzde 14.7'lik azalmantn. dış ti- caret açıgı yüzde 11.4 oramnda genişlemesine neden olduğu belirtildi. Diğermal vehizmetlerile karşıüksız transferlerden elde edilen net gelirdeki yüzde 35.4*lük artışm,dış ticaret açığının büyük öl- çüde kapanmasında etki- li olduğu. böylece cari iş- lemler açığının yüzde 34.7 oramnda daralma gösterdiği kaydedildi. Diğer mal ve hizmetler kapsamında turizmde ge- çen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.5 gelir artı- şa karşm yüzde 11.1 gider oluştuğu saptandı. Doğrudan yatınmlann net yüzde 14.1 oramnda azalarak geçen yılki 256 miiyon dolar düzeyinden 220 milyon dolara düştü- ğüne dikkat çekildi. Port- foy yatinmlan ise geçen yılki ilk 6 aymdaki 562 milyon dolardan bu yılın aynı döneminde 1 milyar 383 milyon dolara cıktı. FIAT MAREA. FIAT MAREA VVEEKEND. HİÇ BU KAPAR CAZİP OLMAMIŞTI t 4 Milyar 491 Milyon'dan başlayan anahtar teslimi fiyatlarla! Konfor donanımlan: • Uzaktan kumandalı merkezi kilit • Far yıkayıcı ve ön sis lambalan • Yüksekliği ayarlanabilir hidrolik direksiyon • Altı hoparlörlü CD ön hazırhklı radyo-teyp* • Polen filtreli otomatik klima** Güvenlik önlemleri: • FPS yangın önleme sistemi • Fiat CODE elektronik Immobiliser motor kilitleme sistemi • Anti-submarine koltuklar • Katlanabilir pedal grubu ve direksiyon mili • ABS fren sistemi* • Çift hava yastığı* Otomatik vites seçeneği: 682 Milyon yerine sadece 100 Milyon. . • - Deri koltuk seçeneği: 366 Milyon yerine sadece 50 Milyon. Dilerseniz TL ile Dilerseniz Döviz ile Ayda 164 Milyon'dan başlayan taksitler. %O ay vade ÖRNEK GERİ ÖDEME PLANI MAREA 1.6SXSTD ANAHTAR TESLİM MALİYETİ PESİNAT KREDİ TUTARI VADE (AY); AYLIK TAKSİT VADE (AY) AYLIK FAİZ (Net) 4.491.528.950 2.491.528.950 2.000.000.000 < 3 6 12 18 24 666.666.667 360.674.985 206.359.335 173.439.532 164.175.492 6 12 18 24 % 0.00 % 0.00 % 1.00 % 1.00 Bu »ranlar IS.lkVukhl 111. IXSOÜ I '.S7J//Î ıW l> V) tatlal tm/ı lularUln ı,m Bntçtmzt m nrgnş ı/ı$rr öaeme t&fMİtanm lo/a^-hıal tmtltnHfk* ögrmtMımntz. ArarfanH anaJıtarlnh.il malıvlltnaın br:;j,"l.-ıt,m,ı>iH<l.-ı l/HMft tıiı/eıı peıatenr/e <ant fıvıllaıı esas almmjlır Amlktaı leslım ma/ntlı, püıid-ruisal nasraflarmdau ı/o/av fartlıtıt gpsttrrMır Bu mtantar. «mrll saıafa tuıMattl ve tna Inı sire ıtm ırçrrlutir,. _ * Maıra 1.6 h.lXır npu,ı,ııtl. 2,< HtX'tt namtart. Vaıra \\tetemi I 6 h IX ıt u/aıyouel. 2 0 HIX'lt slamlıın, Braıo 1 6 SX'lt opunntl. 2 0 HGl'He aanrtan " Vaıra 1 6 SX ce h.lX"lt opsın'tl. 2 0 HlX'lt ııatulan, Maıra il tettrııf I 6 .S'A ıt f /.\ ıt apsnoml. 211 HIX'le •taaaart. Bıtn o 1.6 XX ıt opsıyoml. 2.t' H(.~l"ı/t sundart. 'Jtomalıtııle* nfrnrfi. Rıaıv 1 6 XX, Maıra I 6 hj X'//r ıt Maıra WttJmıd 16 J-./X'/e. /ttıı Mmt aftntgı ise Maıra 20 H/X"ae. Maıra \\retntt2.0 HIX'ıtr meıMHr. Son gün 3 1 Ağustos. Bu kampanya, tüm ithal Fiat modelleri için geçerlidir. Ç İthal Fiat modellerini Tofaş-Fiat bayilerinde yakından inceleyin; üstünlüklerini, avantajlarını öğrenmeden karonnızı vermeyin.J knm/uııruı sirrsıntr lnnıltnmtz Cumurtesı tx Paztırgunltn dı hısmrmtıırfniır OıomMlenmmufnatlan ıt daha avrııı/ı/ı bılp ı(i«, Tuıint'ııın herytntulm ncrrbız Tofaj >4 Ham'aı (0 Ml>0 211 42 42) aıajm F I A T ÇİFTÇİDOSTU SADULLAH USUMİ Şeken Kaçakçılan Bu Yıl da Vurgun Vuracak Türkiye'de tanm kesımimn üstünde 'kara bulut'lar dolaşırken 21 Ağustos'ta Elbistan Şeker Fabrıkası'nda pancar alımlanna başlandı. 1 Eylül'den ıtibaren diğer fabrikalar da devreye girecek ve kampanya hızlana- cak... Ancak, geçen yıldan bu yana şekerden kaynaklanan sorunlann hıçbiri çözülemedi. Hatta, şeker şirketi ile ı- ki milyon pancar üreticisi yeni sorunlarla karşı karşıya bırakıldı. Bu yıl tam bir kördövüşü yaşanacak. Başbakan Me- sut Yılmaz, hükümetinı ayakta tutmaya çalışt/ğı için gözü dünyayı görmüyor. Sanayı Bakanı Yalım Erez ise son günlere kadar lideriik peşinde koştu. Milyonlarca pancar üreticisi ve şeker şirketi de kaderi ile baş başa kaldı. Şeker şirketinin geçen yılın alımlarından kalan bor- cu 200 trilyon lira. Bu yıl da pancar bedeli olarak üre- ticilere ödenmesi gereken miktar 300 trilyon lira civa- rında... Faiz oranlan yüksek olduğu için 200 tnlyon li- ra, ödeme yapılana kadar 300 trilyonu bulur. 300 tril- yon lira da 500 trilyon liraya yaklaşır... Şeker şirketi daha geçen yılın şekerienni tüketeme- di. Depolarda 500 bin tondan fazla stok var. Bu yıl ise pancar verimi rekor düzeyde. Geçen yıl 15 milyon ton olan üretim, bu yıl 16 milyon ton olarak bekleniyor... Ko- şullar böyle devam ettiği takdırde eylül ayından itiba- ren şeker şirketinin depolannda iki milyon ton daha şe- ker olacak... • • • Türkiye'ye üç yıldan ben kendi üretimimizın yansı ka- dar kaçak şeker sokuluyor... Sadece 1998 yılının ba- şından bu yana 700 bın tona yakın kaçak şekerin pi- yasalanmızda satıldığı ileri sürülüyor. Bugüne kadar herhangi ciddi bir önlem alınamadığı için, kaçak şeker girişinin bu yıl da, önümüzdeki 1999 yılında da devam . edeceği anlaşılıyor. 63 milyon ınsanımızın bir yıl içinde tüketebıleceği şeker mıktan 2 milyon ton civarında. Yıl sonuna doğ- • ru şirketin elindekı şeker, geçen yıldan devredilen 500 bin ton stok ile biriikte 2 milyon 500 bin tona ulaşacak. ; Tahminlere göre, 900 bin ton civarında da kaçak şeker"; gelecek. Böylece sınırlarımız içindeki şeker stoku 3 milyon 400 bin tonu bulacak... Maliyeti vetoptansatış fiyatı çok düşük olduğu için, , kaçak şeker yurda sokukduğu anda kapış kapış gidi- ^ yor. önümüzdeki yıl da değişen bir şey olmayacak ve . toptancıya, perakendeciye yüksek kâr sağlayan kaçak ' şekerier öncelıkle satılacak... İki milyondan fazla üreticinin kadenni belirleyen şe- ker şirketi iseelindeki ürünleri satmaktazorianacak. Bu arada şeker şirketi ödeme güçlüğü ıçine düşecek ve üreticilenmız de pancar paralannı zamanında alama- yacak. Daha da kötüsü Türk ureticilerin hakkı olan tril- yonlarca lira, yabancı ülkelerin çiftçilenne akacak... Ancak, şeker şirketi 1999 yılının nisan ayına kadar pancar bedellenni üreticiye ödemeyi taahhüt ettiği için hükümet para bulmak zorunda... Üstelik 1999 yılının nisan ayında genel seçimler var. Bu nedenlerle şirke- te yüksek faizli krediler kullandınlacak ve pancar para- lan geç de olsa üreticilere dağıtılacak... Bunun karşılı- ğında ise devlet şeker şirketine aldırttığı kredıden da- ha fazlasını faiz olarak ödemek zorunda kalacak... • • • Ardından da Türk çiftçisi suçlanacak. Holding pat- ronlan ve bazı banka yöneticıleri "Verdiğimiz vergiler çiftçiye akıttlıyor" dıyecekler. Hatta, köylünün kentliyı sömürdüğünü iddia edenler çıkacak... Halbuki, asıl sömürülen ve soyulan çiftçi... Şeker pancan ekimi her yıl şubat ayında başlar. Çapası, su- laması ve bakımı ağustos ayı sonuna kadar sürer. Ey- lül ayı ile aralık ayı arasında toplama işlemlen ve fabri- kalara teslim devam eder. Ama, ürün bedelleri en azın- dan 8 ay sonra ödenir. Örneğin, üreticilerle yapılan anlaşma gereği, şeker fabrikalan bu yıl da pancariarı eylül ayında teslim al- maya başlayacak, paralar ise 1999 yılının nisan ayın- da ödeneçek. Şeker şirketinin bu yıl içinde üreticiye ödemesi ge- reken miktar 290 trilyon lira. Bugüne kadar 50 trilyon lirası avans olarak dağıtılmış. Geriye kalan 240 trilyon lirası ise tam 8 ay sonra ödeneçek. Bunun karşılığmda üreticiye bir tek kuruş faiz verilmeyecek. Devlet, 250 trilyon liralık kredi karşılıgında belki 150 ile 200 trilyon lira da faiz ödeyecek. Ureticilerin 8 ay sonra eline geçecek olan 250 trilyon liranın da değeri 100 trilyonlara düşecek. Hem üreticı hem devlet kay- bedecek... Buna karşılık, kredi veren bankalar büyük paralar kazanacak. Aynca, şeker kaçakçılan servetlerine ser- vet katacaklar. Yüzlerce trilyon liralık vurgunlar yapıla- cak... Eğer, Türkiye'ye kaçak şeker sokulması önlenebil- seydi, şeker şirketi şekerierini iç piyasalanmızda rahat rahat satabilecek ve paralannı topladıkça da üreticile- re ödemelerini yapabilecekti. Ne kredi almasına gerek kalacaktı ne de yüzlerce trilyon lira faiz ödemek zorun- da kalacaktı. Devletin ve ureticilerin paralan ne yazık kı, bu yıl da kaçakçılara ve vurgunculara yarayacak!.. Tiiketici, ekmeğine sahip çıkıyop Tüketici derneklerinin başlattığı "Ek- meğine sahip çık, ambalaj- sız ekmek al- ma" kampan- yası fınncılan birbirine dü- şürdü. Ambalaja direnen fırıno- lann ve gerekli denetimleri gerçekleştirmeyen ilgililerin tutumuna karşılık bir hafta önce başlatılan kampanya devam ederken, "Alo po- şetsiz ekmek hattı"n\ tüke- ticiler kadar fınncılar da ara- yarak şikâyette bulundular. Tüketiciyi Koruma Der- neği (TÜKODER), Tüketici Haklan Derneği, Tüketiciler Derneği, Bursa Tüketiciler Derneği ile Türk-lş Tüketici Dernekleri'ni buluşturan kampanya çerçevesincJe şikâyet telefonlarının kilit- lendiği belirtilirken, fınncılar da söz konusu numaralan arayarak poşetlemeyen ra- kip fırınlan ihbar etti. Başta Istanbul olmak üzere yakın şehirlerden ve özellikle ek- meğin daha çok tüketildiği varoşlardan daha fazla şt- kâyet aldıklarını belirten tü- ketici dernekleri yetkililen, şikâyetlerin sadece ambg- lajla ilgili olmadığını belirfy. Şikâyetlerin özellikle fın^. cılann hijyenik o|may^n üretim koşullanyla ilgili q. duğunu belir- ten TÜKODER Başkanı Meh- met Sevim, "Artıkpoşetsiz ekmek ihbarı gelmiyor. Sağ- lıksız üretim koşullan ve üzerinde bulunması gere- ken bilgileri taşımayan am- balajlarla ilgili şikâyetlerge- liyor" dedi. Zam fırsatı doğdu Ekmeğin gramajından çalarak ve gerekli sağlık ko- şullannda üretmeyerek ma- liyeti olabildiğince düşür- meye çalışan fınncılar, am- balaj uygulamasını da fırsat bildi. Fırıncılar, kullandıklan sıradan poşetlerın maliye- tini yansıtmak içın çeşitli uygulamalara yöneldi. 400 gramlık ekmek üreterek 80 bın liraya satan fınncılar, bu- nun sonucunda 450 gram olarak üretilmesı gereken ekmeğin 50 gramını çalıyor. Buna karşın ıstenen am- balaj maddesini kullanma- yan fınncılar, ambalajın üze- rine yazılması gereken bil- gileri de yazmıyor. Sağlık- sız şartlarda ekmek ürettiği, ekmeğin gramajından çal- dığı ve kullandığı ambalajın üzerine gerekli bilgileri bu- lundurmadığı tespit edilen fınncılarTanm ve Sağlık Ba- kanlığı'na bildirilecek.