Katalog

1AĞUSTOS 1998 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA ALEVİLİK VE ALEVİLER ÜZERİNE OYUN/12 Aleviler üzerine kimler oyun oynuyor ve buna neden gerek duyuyor? Dostlar bîrbirme oyun oynamaz Alinza Gülçiçek. ALİR1ZA GÜLÇİÇEK* 1. Gerçek dostlar dost kabul et- tıği kesımin çıkarlannı gözetirler ve dostluğun gerektirdiği açıklık. dürüstlük. iyi nıyetle vaklaşırlar. O halde şunu kola\, ca ifade edebiliriz: Ale\ iliği o> una getirmek istev, enler Alevılerin sahtedostlarıdır. Bunlar kendi çıkarlannı pekiştirmek için Alevilere vakın görünüyorlar ve başarabilirlerseonları kendi ırade- lerinin kör takipçıleri halıne getir- mek istiyorlar. Sahte Ale\ i dostlannı iki grupta toplamak mümkün. Bunlardan ilkı. Ale\ iliği tehlike olarak gören kesımdir. Alevi inanç \e kültürü özgürce gelişirse ülke- mizin birlik \e beraberliğini zede- levebileceginı düşünürler. Tüm toplumu Diyanet Işleri Başkanlı- ğı'nın çızgisindeki resmi dinin or- • Sahte Alevi dostlannı iki grupta toplamak mümkün. Bunlardan ilki, Aleviliği tehlike olarak gören kesimdir. Sahte dostlann diğer grubu, Aleviliği tehlike değil, tam tersine kurtancı olarak gören hayalci kesimdir. tak paydasına getirmenin havalini güderler. Onlara göre Alevilik ya- saklı kalmalı. ılkokuldan itibaren Alev ı çocuklan Sünni eğıtime tabi tutulmalı. Hacı Bektaşı Veli Dergâ- hı müze olarak turistik hizmet ver- meli. Alevi-Bektaşi inanç \e kültü- rü ne ait tüm değerlerin Alevilikle bağları kopanlmalıdır. Amaçları Anadolu Ale\iliğini Anadolu'dan silmektir. Cumhuri- yetin ve laikliğin kurucusu \e en tu- tarlı taraftarı olan Alevilenn sahte dostu olduklan kadar. cumhuriyet \e laikliğin de sahte taraftarlandır. Çünkü vakın geçmişte de görül- müştür ki Aleviliği eritmek. zayıf- latmak cumhuriyeti değil, cumhu- riyet düşmanlarını güçlendirir. Ale- \iliğe uvgulanan >asaklar iç barışı sağlaınamış. tam tersine kendinı özgürce ifade edemeyen Alev ilere karşı önvargılaroluşmuş. önvargı- lartahriklere. tahriklerkolavcakat- liamlara dönüşebilmiştır. Sahte dostlann diğer grubu. Ale- \ iliği tehlike değil, tam tersine kur- tancı olarak gören hayalci kesim- dir. Bunlar her ne kadar kendileri- ni sol ilan etseler de solcu olmanın gerektirdiği minimum realiteden uzak olduklan içın bulundukları \er aslında siyasi tutuculuktur. Yeryüzünde baskı. sömürü. soy- gun ve talan varolduğu sürece, sol da var olacaktır. Tarihte Aleviler inançlarıgereği,yüzyıllarbo>unca baskı ve sömürünün hedefi olduk- ları ıçın toplumsal yelpazede her zaman ezilenin. mazlumun yanın- da. zulmünkarşısındayeralmışlar- dır. Bu durum günümüzde de ge- çerlilığıni korumaktadır. Bu gerçeğin bir yansıması ola- rak. Alev iler arasından siyaset are- nasına çıkanlann olması doğaldır. Ancak Alevi toplumunu siyasetin arenası olarak algılamak ve buna göre davranmak. ne Alevilere say- gıyla. ne de solcu olmakla bağda- şan bir tavırdır. inancını ve kültü- rünü yaşamak isteyen Aleviler. başka kurumlan olmadığı için der- neklerdebirarayageliyorlar. Cem- lenni. ibadetlenni yerine getiriyor- lar, kutsalgünlerini inançlarınagö- re yaşamak istiyorlar. Bu onlann ekmek-su kadar önemlı ihtiyacı. Alev i toplumu bugüne kadar cem- lerle geldi, bundan sonra var ola- caksacemlerve ibadet gelenekleri ile var olacaklardır. Alevileri se- ven. bu inancın gelecek nesillere müzelerde değil yaşanarak aktanl- masını isteyen her Alevi dostu, der- neklerin bu işlev ine saygılı olmalı- dır. Alevi toplumunun gerçek ku- rumlanna kavuşması ve inanç öz- Alevilik-Bektaşili k-Kızılbaşlık N e d i r ? Ale\itik felsefi bir rönesanstır• Eğer Islam coğrafyasında ağır aksak da olsa, kör topal da olsa Cumhuriyetle, laiklikle demokratik kurallarla yönetilen tek ülke (53 Islam ülkesinden) Türkiye ise, bunu önemli ölçüde Alevi halkının varlığına borçludur. VELİ Y1LDIRIM* Alev ilik olayının günde- me gelmesi ile yavaş yavaş Alevi ınancına mensup va- tandaşlanmız kendi inancı. kültürü. felsefesi doğrultu- sunda kendi ibadet yerleri- ni. derneklerini, kurunı ve kuruluşlarını. örgütlemeve başladığı kendi inancını ve görüşlerini gündeme getir- mesiyle beraber sağ ve sol yelpazede yer alan partı, kurum, kuruluş ve kesimle- rin bu olay karşısındaki ta- vırlarının bir kısmını hep birlikte izleyelim. Tabii bundan önce Ale- viliğin Islam coğrafyasın- daki mısyonu ile ilgili ola- rak bir-ikı cümle ifade et- mek gerekiyor. Alevilik: tslamiyet için- deki tutucu, bağnaz. yobaz ve şenatçı, katı dini dog- malara karşı mazlumdan. haksızlığa uğrayandan ya- na tavır alan bir rönesans- tır. Bu. Alevi inancının te- mel ilkesidir. Bu özelliğinı doğuşundan günümüze dek tüm baskı. sürgün. kat- liam ve zulümlere rağmen sürdürmüştür ve halen de sürdünnektedir. Toplumsal tarihte; tarihin ileriye dö- nen tekerleğinin hep v anın- da ver almış bir toplumsal harekettir. Bu özellıği Is- lam tarihi için de. Selçuklu tarihi için de, Osmanlı tari- hi için de. Cumhuriyet tari- hi içın de geçerlıdir. tslamda dizginsiz halife- lerin önündekı en büyük engel Alev ıler olduğu gibi. Selçuklu"nun ve Osmanlı teokrasısinin sona ermesi. Cumhuri>etin doğması. Aleviler olmasa idi biraz zor olurdu ve çok büvük zaman alırdı. Diğer Islam ülkelerinde olduğu gibi. Eğer Islam coğrafyasın- da ağır aksak da olsa. kör topal da olsa Cumhurivet- le. laiklikle demokratik ku- rallarla yönetilen tek ülke (53 Islam ülkesinden) Tür- kiye ise. bunu önemli ölçü- de Alevi halkının varlığına borçludur. Aleviler hiçbir şey beklemeden topyekûn Kurtuluş Savaşı'nın içinde ve Atarürk'ün yanmda ka- \ ıtsız şartsız yer almışlar- dır. Bu böyle bılınmelıdir. Bu örneğı günümüzde de daha iyı görüp yaşıyoruz. Tüm haksızlıklara. dışla- malara. göçlere. katliamla- ra ve acılara rağmen. Buna karşı. Alevilik Selçuklu'da ve Osmanlı'da hatta Türki- ye Cumhurıyetı'nde kendi inançkimlıği ileyaşavama- mıs.tır. Bir sürü ba^kı ve kathamlara, kötü sözlere, iftiralara maruz bırakılmış- tır. Alevı-Bektaşi-Kızılbaş olmanın bedeli Anadolu'da çoğu kez ölüm olmuştur. Halen de olmaya devam edıyor. Maraş, Çorum. Ma- lat>a. Sıvas ve nıce nice fa- iileri bellı cinavet ve top- lumsal olaylar, bunun en bariz örneklerıdir. Cumhuriyet döneminde bıle özellıkİe 1946'lardan sonra devlet. Sünni devlet görünümüne gırmiş ve Di- yanet Işleri Başkanlığı, Alev ileri \e diger din ve inançlan vok sayan. Sünni mezhebe hizmet eden. yo- bazlığa. genciliğe ve şerıat- çılığa sponsorluk ) apan bir kuruma dönüşmüştür. Ale- vilenn ve diğer dini inanç- ların da verdiği vergilerle varlığını sürdüren Diyanet Işleri, Alevileri ve diğer di- ni inançlan olduğu gibi ka- bul edip tanıma yerine, \ok etmeye. görmezlikten. duymazlıktan gelmeye. asimile etmeye çalısan bir kuruma dönüşmüştür. Aleviler bunun bilincin- de olduklanndan dolayı ya Diyanet tşleri ıslah edilme- lidir ya da kapatılmalıdır diyorlar ve haklı payları da çok mu çok büyüktür. lşte 1990"lardan itibaren kendilerini ifade etmeye çalışan. temel hak ve öz- gürlüklerı talep eden. Ale- viliğın yasal olarak tanın- masını isteyen. cemev leri- ni. ibadet yerlerinı kendi katkılarıyla hıç kimseden yardım beklemeden açmak isteyen Aleviler. önce kar- şılarında geleneksel karşıt- larını gördüler. Bunlar. Emev i-lslam ge- leneğıni sürdüren yobaz kafalı, softa yapılı. Anado- lu'daki benliğini yitirmış şeriatçı. ırkçı, faşist Arap- laşmış, Cumhuriyet ve la- ıklık düşmanı gericılerdir. Bunlar Alev ilerin; dergi, kitap. gazete. TV gibi ba- sın-yayın organlannda kendilerini ifade etmelerı- ni hazmedemediler. hiçbir zaman da hazmedemeve- cekler. Arkasından. "komüniz- min yeni o>unu", "mum söndü". "namaz kılma- vaıT ramazan orucunu tutmayan", "sapık", "meş- nıp" vs. suçlamalannı bi- linçli olarak yapmaya baş- ladılar. Araplaşmış Türk gerici- lığinın (Türk-lslam sente- zı) bu tavnna Aleviler şa- şırmadılar. Onlar kendi ta- rihsel inanç ve mıraslanna bağlı olarak geleneklerini, ibadetlenni sürdürüyorlar- dı. Alevileri şaşırtan ise kendilerini sesli olarak ifa- de etmeleri karşısında "sol" kesımden gelen olumsuz tepkilerdı. Benim araştınnalarıma ve incelemelerime göre: Alevilik, Bektaşilik \eKı- zılbaşlık. Islamiyet içinde- ki tutucu, bağnaz, yobaz ve katı dini dogmalara karşı mazlumdan yana tavır alan. tüm haksızlığa. eşitsizliğe, baskıya, sömürüye. zulme ve zorbalığa karşı gelen. özünde insan sevgisi taşı- yan. hoşgörülü ve barıştan yana olan. bölüşümcü. pay- laşımcı bir ruh taşıyan. haksızlığa her zaman ve her yerde başkaldıran, ba- ğımsız. bilıme dayalı. av- dınlanmaya açık bir inanç. kültür. yaşam ve felsefik bir rönesanstır. itlAşağısaksımya Sosyalde- mokruîlar Genel Başkanı, SPD 11 Yönetıııı Kıınıtıt w Hannovcr Yabancılar \fechsi Cnesil Jİlevilere kim nasıl bakıyor, Aleviler ne yapıyor Once keiKİiıııizi sorgıılamahyız YÜKSEL M. KILINÇ* Alevilere devlet ve sağ sıyasal örgütlerin yöneticileri: Alevileri nasıl kullanabiliriz. nasıl desteklerini alabıliriz. değerlerini su- landırarak nasıl ortadan kaldırabiliriz ve kendimize yakın Aleviler örgütleyerek bu kesimden nasıl yararalanabiliriz ya da nasıl provokasyonlaryaparak Alevileri ezer. sus- turur ve sindire'biliriz diye bakıyorlar. Bu çok net. Son on yıl içinde Aleviler önce yo- ğun destek verdikleri siyasal yapılardan ko- panldılar. sonra provokasyonlara getirildiler. Alevi aydınları devre dışı bırakılıp hiç Alevilik derdi olmayan. Aleviliğin adından korkan dedelerin. sorumluluk ve örgüt bilin- cinden yoksun dernekçilerin ellerine bırakıl- dılar. Sağ sıyasal odaklar, vakıflar ve onla- nn içindeki uzantılanyla Alevileri sağcılaş- tırmava çalışırken A AAlevi işadamları da bu duruma büyük oranda çanak tutu- yor. Siyasal çalışma- lanyla bir yere gele- meyenler, Alevi ör- gütlerini kullanarakkendılerine gelecek kur- maya çalışıyorlar. Bir Avrupah Alevi önde- re bir paninin merkezınde görev venlıyor. Bu parti neden başka bir Alev iyi. partisinde yıllarca emek vermış. örgütü tanıyan, birçok sorumluluk üstlenmiş bir Alevıyi değil de kendisini göreve getirdi. Bu Alevi sormak zorunda neden ben? Vakfın biri, şah dönemi Iran sermayesinin Türkiye•deyatmmvapması için kitledeste- ği sağlayacak organizasyonlar yapmaya ça- lışıyor. Vakfın biri. hertürlü kirlı ilişkıleri or- taya serilmış ve devlet içinde odaklanmış bir gruba ve o grubun önderlik ettiği parti- ye Alevileri peşkeş çekmeyeçalışıyor. \ak- fın biri, son zamanlarda geliştirdiği ilişkiy- le. sermavenin en büyük desteği partıye Ale- v ileri payanda yapmaya çalışıyor. Bunun tek leviler kendi sorunlan yanında ülke ve toplum sorunlanna duyarlılıklannı daha da ön planda tutmalıdır. nedeni de bu partinin iktidarda olması ve bu vakıflara para desteği sağlaması, Alevi kö- kenli mılletvekilleri de bu ilişkinin köprüsü. Bir cemev inin yapılmasını organize eden ki- şilerden biri, eskı bir cami yaptırma derne- ği yönetıcisi oluyor. Cemev leri decamilergibi ticari alanlarla donatılıyor, Alevi aydınlanndan kaçan. Ale- vilerden oluşan, ama Alevilik sorunlan ol- mavan kimi vakıfların. ekonomik lobilerin gündemi; işler, ıhaleler. kimin nereye geti- rileceği ve kitlelerin nasıl kullanılacağı. Kürtler. Amerika'nın kendi üzerlennde oynadıkları ov unu göremedikleri için önem- li biracı yaşadılar. Amerika'nın Kürtlerin bir kısmını ajanlaştırdığı yakın zamanda orta- yaçıktı. Aleviler de kendi üzerlerindeoyna- nan ve oynanabilecek Alman>a ve diğer merkezliovunlan görmeli vebiracı yaşama- mahdır. Peki bütün gelışmelenn ışığında Alevilerneyapmalı? Neden Alevi Ensti- tüsü unutuldu. ce- mev lerinde neler oluyor. Aleviler ne- den ayn ayrı örgütleniyor; Alevi örgütleri arasında farklılıklar var. Alevi örgütleri ne yapıyor. Alev iler nereye götürülmek isteni- yor: Alev iler kimlerden. niçin para alıvorlar. bu paralarla ne yapıyorlar? Bu paralann kar- şılığında ne veriyorlar? Aleviler öncelikle kendilerini sorgulamalı. Asimilasvon ve provokasyonlara karşı uyanık olmalı; mahallelerdekı, semtlerdeki örgütlülüklerini hızla tasfiyeetmeli: yoğun vehedeflerifarklı.içindeoİumsuzlukiarba- nndıran, herkesimin kendi çıkarlannagöre kullanabileceği bir örgütlenmebiçıminin ne- reye varacağını şimdiden görebilmelıdir. Alev iler kendi sorunları yanında ülke ve top- lum sorunlarına duyarlılıklannı daha da ön planda tutmalıdır. *t) on FAf Genel Koorctinaföni) Alevi dedeleri yetiştirmeliyiz Dr. HALİS ÖZKAN* Aleviliği geliştirebıl- mek. kökleştirebilmek, öğrenim ve öğretime bağ- lıdır. Bir toplumun öğre- nim ve öğretiminin müf- redat programı gereğince yapılmamışsa dev lette ta- nınmadığı anlamınagelir. Nasıl ki ilahiyat fakülte- sinde din adamlan yetişti- riliyorsa Alevilik de müf- redata konulup Alevi de- deleri yetiştirilmeli. Bu >apılmayıp da yığınlarca cem ev i yapılsa bile fayda getirmez. Sünni teşkilatı- na yapılan hizmetlerin Alevilere de verilmesi ge- rekiyor. Biz Avrupa'da bunu yapmaya çalışıyoruz. Al- manva'da Alev iliği eğitim müfredatına aldırmak için girişimlenmiz var. Bu ko- nuda Kuzev Westfalya ba^kanına bir mektup v er- dik. ICendisi. "Alevilikko- nusunda ne gerekirse va- pacağız"dedı. Biz Alev iler tek bir cep- hede yalnız Alevi birliği- nin gerçekleşmesini isti- yorsak hiçbir topluma karşı savaşım vermemeli- >iz. Komşusuyla iyi ge- çinmeyen bir komşunun yalnız düşmanları olur. Herhangi bir topluma kar- şı olduğumuzu söylemek. karşımızda cepheleri oluşturmak anlamına ge- liyor. Bir başka nokta; Alevilenn içinde Alevi aydını yok. Avrupa'da ku- rulan derneklerin bajkan- lanna bakın, bir tane aka- demisyen yok. Alevi ay- dınlan derneklere girdik- leri zaman kalem oynatıp fikirüreten insanlardır. İş- çi kitlesi, bugün üniversi- te sınıflannı dolduran Alevi kitlesine değer ver- melidir, onlar getinlmeli- dir Alevi derneklerinin başına. Kim olursa olsun bir toplumun yapısına ba- kar, içinde kimler var. O derneklerin ıçine baktığı- nızda gerçekten hemen hemen hiçbir akademis- yen bulamazsınız. Alevilikte federasyon- culuk olur mu? Alevi inancına hizmet verecek- siniz, diğer inançlara kar- şı cephe açmayacaksınız, diğer düşüncelerle müm- kün mertebe ilişki kura- caksınız. onlardan >arar- lanacaksınız. Çünkü bü- tün anahtarlar onlann elinde. Ve anahtarlarla birlikte olacaksınız kapı- lan açmak için. Bugün ba- zı arkadaşlarımız tama- men cephe açıyorlar. Dünyada silahsız bir toplum düşünürseniz on- lar daAlevilerdir. Diğerle- ri silahlanmıştır. Alevi si- laha karşı cephe oluştur- muştur. Ben diyorumki Alevilik parçalanmış şu anda Avrupa'da. Bugün Aleviler için dönüm nok- tasıdır. bu noktayı kaçınr- larsa her şeyi kaçınrlar. *(Cem l'akfı Avrupa Konrdinatörü} gürlüğünü yaşayabilmesi için de- mokrasi mücadelesi vermelidir. Solculuğa. demokrat olmaya ya- kışan da budur. Ne yazık ki sözünü ettiğimiz tu- tucu solcular. siyaset dünyasında bulamadıkları desteği. Alevilerin hoşgörüsüne sığınarak. inanç dün- yasında aramaya başlıyorlar. Alev i- lerin tek tutunacak dalları duru- munda olan derneklerini esas göre- vinden alıkoyuyorlar. Cem düzen- lemek. cemev i kurulmasına destek vermek. inanç hizmetlerine yar- dımcı olmak yerine. derneklere si- yasi hedeflerini. siyasi çekişmele- rini taşıyorlar. Bugüne kadar çalmadık kapı bı- rakmayanlar "belki güclenirim" umuduyla Alevi derneklerine sız- maya çalışıyorlar. Bunlar Alevi- lerle sahte dostluk yapıyorlar. Bun- ların amacı Alevi toplumuna inan- cını ve kültürünü yaşatma- - maktır. Alev i hareketinin i- nanç temelinde kendi ba- ğımsız çizgisinde varlığını sürdürmesi, bunlann kor- kulu rüyasıdır. 2. Alevilerin dostlan ve sahte dostlan olduğunu söylemiştik. Bugenelleme siyasilerin yaklaşımları konusunda da geçerli. Dostça yaklaşan siyasi ler, Alev iliği bir tehlike olarak görmeyen ve ona sahte misyonlar yüklemeyenler- dir. Bunlar Alevilerin i- nanç özgürlüğü taleplerini, ülkemizin demokratikleş- mesi sürecini tamamlayan bir unsur olarak kabul edi- yor ve destekliyorlar. Cumhuriyet, laiklik ve de- mokrasiyi bu ülkenin ka- deri olarak kabul eden kişi ve kurumlar. bu yolda Ale- v ilerin nasıl etkili bir top- lumsal dinamiğe sahip ol- dugunu giderek daha iyi anlıyorlar. Unutmamak gerekir ki; bir de bunun karşısında olan kesim var. Bunlar ulus deyince inşaat tuğlası gibi tek tip insanlann toplamı- nı anlıyorlar. Farklılıkları bir zenginlik olarak değil, kin ve düşmanlık kaynagı olarak kabul ediyor ve bu nedenle özgürlük ve de- mokrasiyi ulusal birliğin karşısında görüvorlar. Oy- sa ki tarih bunun tam tersi- ni gösteriyor. Yeryüzünde demokrasiyi uyguladığı için. insan haklanna saygı- lı olduğu için bölünen. yı- kılan bir tek devlet göste- remezsiniz. O> sa diğer ta- raftan demokrasiji ve bi- reyin özgürlüklerini milli- yetçilik adına ayaklar altı- na alan devletler bölünüp parçalanmışlar. kendi ulus- larına en büyük kötülükle- ri kendileri yapmışlardır. Bunlardan ders çıkarama- yan siyasetçilerin Alev ile- re hoş görünme çabaları ikiyüzlülükten başka bir şey değildir. Alevileri cumhuriyetin ve laikliğin bekçisi ilan ediyorlar. ama kendileri laik değiller. lşte hükümetin durumu ortada. Sözde irtica ile mücadele için geldiler. Oy uğruna ta- rikatlarla kol kolagezivor- lar. Alevilere yönelik vaat- leri ise "Sultan Selim'le Şah İsmail'i barıştırmak- tan" ibaret. Aleviler tarih- te kalmış bir kav ganın ki- nini gütmezler. Yaşamın içinde Alevilerin varlığına tek yanlı savaş açtıktan sonra. ölüleri barıştırsan kime ne faydası olur? As- lında Alevilerle barışması gereken taraf kendilerin- den başkası değildir. Bı- raksınlar Selim'i... Alevi- lerle kendileri banşmanın yollannı arasınlar. Alev ile- rin inanç özgürlüğünü sa- vunsunlar. kapatılmış, ya- saklanmış ibadethaneleri- ni bu topluma iade etsin- ler. Yüzvıllar bo>unca bu topraklarda farklı olanı sevmeyi öğütleyen, insan sevgısini. hoşgörüyü her şeyin üzerinde tutan bir toplumun kendi inanç ve kültürünü özgürce yaşa- ması, ulusumuz ve ülke- miz için paha biçilmez bir kazanım olacaktır. Bunu anlamayan siyasetçiler yalnız Alev ilere değil. tüm Türk ulusuna kötülük edi- yorlar. 3. İnanç toplumlarının örgütleri inanç kurumlan- dır. yani ibadethaneleridir. *Eski Avrupa Alevi Birliklerı Fetleraiyomı Genel Bafkuııı. CHP Meclis Cyesı SÜRECEK