Katalog

20 MAY1S 1998 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI 11 6M'ye tnHyonluk tazminat • CENEVRE (AA) - Dünyanın en büyük otomotiv üreticisi General Motors. ürettiği otomobillerden birinin yakıt deposunun patlaması sonucu hayatını kaybeden bir çocugun ailesine 33 milyon dolar (yaklaşık 8.25 trilyon lira) tazminat ödemeye mahkûm oldu. Şirket, Oldsmobile Cutlass Station otomobillennde. yakıt depolannda gerekii güvenlık önlemlerini almadıgı içın kazadan sorumlu tutuldu. Gates hîsseleri değer kaybetti • VVASHINGTON (AA) - Hakkjndaki tekelcilik iddialannı kabul etmeyerek Amerikan yetkilileri ile anlaşmayı reddetmesi üzerine, dünyanın en varlıklı adamı Bill Gates aleyhine önceki gün açılan dava nedenıyle şirketin borsadaki hısselen ortalama yüzde 3.8 değer kaybetti. Söz konusu düşüşle Bill Gates 2 günde yaklaşık 1.8 milyar dolar para kaybetmiş oldu. SERBEST DÖVJZ 19MAYIS1998 CİNSİ ALIŞ SAT1Ş ABDDolan AinanMarfcı Isviçre Franşı Franaz F rangı 254700 142700 171200 42450 Hollanûâ «Tonnı 12600ü InşfeStertn S>rabAyari AvusturyaŞdır 100ital ürrt CİNSİ Cumhunyel Reşat 24ayaraftın 22ayart»teok Uayaraftn 413000 67250 ı 20250 14450 MJK ALIŞ 16200000 1830000C 245200C 2208000 1250520 255100 143100 172200 42750 12725C 41550C 68000 20400 14600 SATIŞ 16500000 1980000C 2472000 2430000 1446120 Hesaplarda Türkiye'deki ortalama ömür süresi göz ardı ediliyor Emeklilik yaşı 2000'de 56-60 • İşçi ve işverenlerin pnmleriyle oluşan fonlan, siyasi uygulamalarla eritilen Sosyal Sigortalar Kurumu'na (SSK) 1992 yıhndan sonra bütçeden yapılan aktanmlar kamu açığının en önemli nedeni olarak gösterilmeye çalışılırken; Türkiye'nin, OECD içinde sosyal güvenliğe katkıda bulunmayan tek ülke konumunda olduğu da göz ardı ediliyor. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) -Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) koşulu sonucunda Çalışma ve Sos- yal Güvenlik Bakanı Nami Çağan ile Devlet Bakanı Işın Çelebi arasın- da vanlan ve 2000 yılırtdan sonra işe gireceklerde emeklılik yaşının 56- 60'a çıkanlmasını öngören uzlaşma, sosyal taraflan dışladı. Devlet Planlama Te^kilatı'nın ve- rilerine göre, Türkive'de ortalama ömür süresinın erkeklerde 65. ka- dınlarda 69 olduğu temel alındığın- da. bu uzlaşma yaşama geçirilirse bir kadın emekli olduktan sonra 13 yıl, bırerkek 5 yıl yaşayabilecek. ANAP'ın, sosyal taraflann emek- lilik yaşında uzlaşma sağladıfı 50- 55 olan emeklilik yaşının daha da yükseltilmesi istemi nedetıiyie bu- güne kadar askıda bulunan sosyal güvenlik reformu. IMF heyetinin 2 haftayı aşkın konsültasyon incele- melerinın ardından yeniden günde- me girdı. IMF"nin sözlü "mnhetmesajla- nnın" arkasında sosyal güvenlikte sert önlemler alınması ıstemınin ol- duğu ortaya çıktı. Çağan. 2000 yıhn- dan sonra işe gireceklerde emeklilik yaşının 56-60 olması yönündekı uz- İaşmanınTBMM'dekı tasarıya veri- lecek önergelerle eklenebıleceğinı bildirirken, bu önerinin sosyal taraf- lara ve siyasi partilere sunulaeağını kaydetti. Çağan. ış güvencesinin emeklilik yaşının yükseltilmesıne koşut gündeme gelmesinin doğal ol- duğunu söylemekle yetindi. Türkiye'de halen 60 yaşın üzerin- deki insanlann nüfusun yüzde 7'si- ni oluşturduğunu, OEÇD ülkelerin- de ise bu oranın yüzde 20 olduğunu anımsatan Çağan, bu düzeye 2040 yıllannda en^ileceğım kaydetti. Meelis tatilinden sonra TBMM'nm hazıran ayında tatile girecek olması ve 1999 yılında se- çim beklentisı nedeniyle emeklilik yaşının 56-60'a çıkanlması gırişı- minin yaşama geçirilmesı beklen- mezken, çalışan kesımın geleceğe yönelik kaygılannın artmasına ne- den olundu. Nüfusun büyük çoğunluğuna sağ- lık ve sosyal güvenlik hızmetı su- Yaklaşık 150 kuruluş projeleri incelemek üzere geliyor ABD 'lifirmalardanyatırım çıkarması ISTANBUL (AA) - Amerika Bir- leşik Devletleri'nden yaklaşık 150 kuruluş, Türkıye'nın de aralarında bulunduğu, Karadenız, Kafkasva ve Orta Asya'dan 14 ülkedeki enerjı. madencılik ve ulaştırma alanındakı 65'i aşkın projeyı incelemek ıçın önümüzdekı hafta îstanbul'da bulu- şacak. ABD Tıcaret, Enerji ve Ulaştırma bakanlıklarının ışbirliğı sonucu. ABD Tıcaret Bakanlıgı'na bağlı "Trade and Development Agencv" tarafından 27-29 Mavıstanhleriara- sında yapılacak. "Dümanın Ybllan- nın Kesiştigi Nokta" adlı konferansm ev sahiplığinı Türkıye yapacak. Dış Ekonomik llışkıler Kurulu da (DEİK)konferansadestek \eren ku- ruluşlararasındayeraldı DElKBöl- ge Koordinatörü Başak Küsefoğ- lu'nun verdıği bılgıve göre konfe- ransta, Türkıye. Romanva. Moldo- va, Bulgaristan, Özbekıstan. Erme- • Yaklaşık 500 kişinin katılması beklenen konferansta Türkiye'nin enerji. boğaz tûp geçişi ve Hmanlar ^,, gibi çeşitli büyük projelerinin tamtımı yapılacak. nistan. Kırgızistan. Azerbaycan. Rusya. Kazakıstan. Tacıkistan. Uk- rayna. Gürcistan ve Arnavutluk'taki büyük projeler tanıtılacak. Açılışa Başbakan ıMesut Yıl- maz'ın da dayet edildiği konferans- la. ABD'den üst düzev yetkılılen \e katılan ülkelerdeki ABD büyükelçı- leri hazırbulunacak. Karadeniz. Kaf- kasya ve Orta Asya böigelerindeki büyük projelerin sunduğu fırsatlan v urgulamayı amaçiayan konferansa. ABD'lı firma yöneticileri ve yatı- nmcıların yanı sıra proje vetkılılen ile ülketemsılcılen baştaolmak üze- re yaklaşık 500 kışınin katılması bekleniyor. Konferansta Türkiye'nin enerji. boğaz tüp geçişi ve limanlar gıbı çeşıtlı büyük projelerinin tanıtı- mı yapılacak. Katılımcıfirmalarıçin hazırlanan broşürde Türkiye"deki elektrık üretımı projelerinin sundu- ğu fırsatlara dikkat çekıldı. Öte yandan önceki gün Cenev- re'de başlayan Dünya Tıcaret Örgü- tü2. BakanlarKonferansı'ndakonu- şan Devlet Bakanı Işın Çelebi. dün- yanın en geiişmiş ekonomılerıyle en az gelı^mişlerını aynı çatı altında toplayan DünyaTicaret Örgütü'nün, tüm üyelerin çıkarlarını ve öncelik- lcrinı gözcten dengeli bir yaklaşım benımsemesi gerektiğinı söyledı. Çelebi, Türkiye'nin uluslararası ti- caretin serbestleştirilmes! içın atılan adımlanmemnuniyetlekarşıladığını belırttı. nan SSK. Emekli Sandığı ve Bağ- Kur'a 1998 bütcesinden yalnızca I katrilyon 400 tnlyon lira aynlırken. borç faizödemelerine ise 5 katrilyon 900 trilyon lira aktanlacak. İşçi ve işverenlerin primleriyie oluşan fonlan siyasi uygulamalarla eritilen Sosyal Sigortalar Kuru- mu'na (SSK) 1992 yılından sonra bütçeden yapılan aktanmlar kamu açığının en önemli nedeni olarak gösterilmeye çalışılırken: Türki- ye'nin. OEÇD içinde sosyal güven- liğe katkıda bulunmayan tek ülke konumunda olduğu da göz ardı edi- liyor. Finlandıya'da yüzde 44.66, Ir- landa'da yüzde 61.43. Norveç'te yüzde 55.55 gibi yüksek oranlarda sosyal güvenliğe devlet katkısı bu- lunuyor. Sosyal güvenliğe katkı Yunanıstan bıle, OECD içinde en düşük katkıyı veren ülke olarak sos- yal güvenliğe yüzde 12.41'lık dev- let desteği sağlıyor. Hazırladığı ek pakette sosyal güvenliğe yüzde 10 devlet katkısı öngören Çağan. Çele- bi 'vle devletın taraf olarak sisteme destek vermesi konusunda uzlaşıldı- ğını bildırdı. Türkiye erken emeklıler cennetı ılan edilır, Başbakan Mesut Yılma/ da. pnm ödeyen i^çilen "el para$ı>- la hovardabk" yapmakla suçlarken. SSK Istatistık Yıllıgı. 1996 yılı ıti- barıyla emekli olanlann yüzde 55.8'nın 50 yaş ve üstünde olduğu- nu ortaya koyuyor. Resmi olarak SSK'de emeklilik yaşının kadınlarda 38. erkeklerde 43 olduğu bildirilirken: 35-45 yaşında emekli olanlann 1996 yılında emek- li olanlar içinde yalnızca yüzde 28'lık pay sahıbı olduğu dikkat çe- kiyor. Sosyal güvenlik sisteminın içinde bulunduğu dar boğazın faturası. emeklilik yaşı ve prim ödeme gün sayısı yükseltme girişimlcny le çalı- şanlara yüklenirken: kay ıtlı olan 4.5 milyon çalışan düzey ine kadar çıkan kaçak işçiliğin önlenmeM yönünde adımlaratılmaması işçi sendikalan- nın olduğu kadar işveren örgütleri- nin de tepkısine neden oluyor. BENCE İZZETTİN ÖNDER nieo-Uberal Bağımlılığı 19 Mayıs 1919, kurtuluş ve ba- ğımsızlık mücadelesinin başlan- gıcı! Belki de çok az sayıda insa- nın kafasında düşlediği ve benli- ğinde hissettiği bir mücadelenin, bağımsızlık mücadelesinin baş- langıç tarihi! Birey, düşünce düzeyinde de- rinleştikçe, henüz maddi kanıtlar oluşmadan, soyut düzeyde algı- lama yaparak karar aşamasma varabilir. Buna öngörü ya da ön- sezı denebilir. Böylesine bir birey, olaylan arkadan değil, önden iz- ler. İşte 19 Mayıs 1919'da başla- tılmış olan bağımsızlık mücadele- sinin öncü kadrosunun donanımı böyle idi ve onlar bu işlevi görü- yordu. Ne var ki kitlelerın algılama dü- zeyi farklı gelişmektedir. Düşma- nın Anadolu'yu paylaştığına ka- naat getirdıkten ve artık herkesin kendi can derdine düştüğünü an- ladıktan sonradır ki, kitleler uyan- dı ve mücadeleye aktif destek verdi. Aslında böylesine bir kıtle davranışını salt algılama düzeyi ile değil, fakat daha farklı ve bel- ki de daha anlamh dinamıklerle açıklamak gereklidır. O da hâkım çıkar merkezlerinin güçle çevre- ye yaydıkları bilgi ve düşünce ka- lıplarıdır. Böylesine bir dayatma- ya tabanın uyum sağlaması, sa- dece örgütsüzlük ve güçsüzlük belirtisi olmayıp, fakat aynı za- manda güce duyulan hayranlıktır da! işte bağımsızlığın sonlandığı nokta da burasıdır. Zira bağım- sızlık güçsüz karşısında olduğu kadar, fakat esas olarak güçlü karşısında kendi normlannı koya- bilmek ve öylece davranabilmek demektir. Bu nokta bağımsızlık tanımının vazgeçilmez öğelerin- den biridir. Bağımsızlık özde güce karşı ol- duğu kadar, korunabılmesi için de gücü gerektırir. Ulusal ve ulusla- rarası ilişkılerde ekonomik koşul- lann temel belırleyıci olduğu gü- nümüzde güç sermayededir. Bu bağlamda kamuoyunu ciddi ola- rak yanıltan iki önemli yanlış vur- gulama ve algılama düzeltilmeli- dir. Bunlardan birincisi, kapitalist sistemde artık patron kavramının ortadan kalktığı. ikincisi ise ço- kuluslu şirket ya da sermaye kav- ramıdır. Bir defa dünyanın düşük bir hızla da olsa zengınleşmesi karşısında, gıderek daha büyük kitlelerin fakirlık sınırının altına itil- mesı ve üçüncü dünya ülkelerinin borç stoklannın yükseliyor olma- sı, hıç değilse dünya zenginlik çemberinın daralmakta olduğu- nun işaretidir. ikinci olarak da günümüzdeki şirket birleşmelerine bakarak ser- mayenin iddia edildiği gibi çoku- luslu değil, fakat giderek bırkaç zengin uluslu olma eğilimi taşı- makta olduğunu saptamak da yerinde olur. Böylesine bir dünyada yapılan neo-lıberal propagandalar ve bu bağlamda sürdürülen özelleştir- me-yabancılaştırma, MAI ve Ml- GA gibi uluslararası hukuk noım- lan olarak pazarlanan dayatmalar, aslında hâkim merkez ülkelerde konuşlanmış olan güçlü serma- yenin çevresel ülkeleri denetim altına alma ve böylece oralardan kaynak aktarma çabalarından başka bir şey değildir. İşte neoli- beralizm, en çıplak yüzü ile budur. San Francisco yönetimi, "San Francisco bir MAI-Karşıtı Ser- best Bölgedır" sloganı altında MAI'ye karşı çıktı. Hem de bu ka- ran alırken, tüm neo-liberal ba- ğımlılarına,"... çokulusluşirketler ıçin lyi olanın, toplumumuz, emekçHer, çevre ve ınsan hakla- n açılanndan mutlaka iyi olacağı anlamına gelmez" düşünce ve ifadesini haykırarak. Neo-liberal bağımlılık, safça da olsa, samimi olarak inanılmış ba- zı fikir ve uygulamalara bağımlılık olmayıp, açık bir çıkarcılıktır. Tüm denge dinamiklerinden kopmuş ve çılgınca etrafa saldırarak ken- di sonunu da hazıriayan serma- yenin böylesine mülkiyet bıçimi- nin yanında olmak, sermaye dışı tüm kesimlere karşı girişilmiş olan çıkarcılık dışında başka tür bir açıklama ile yorumlanamaz. Desteğinizle 8 yılda gücümüze güç kattık! Global büyüklük Global 1993 HİSSE SENEDİ PAZAR PAYI %3.95 HİSSE SENEDİ İŞLEM HACMI 1.719.9OO.OOO ÜSD HİSSE SENEDİ İŞLEM HACMİNDE BİRİNCİ 1994 HİSSE SENEDİ PAZAR PAYI %4.84 HİSSE SENEDİ İŞLEM HACMİ 2.246JOO.OOO USD HİSSE SENEDİ İŞLEM HACMİNDE BİRİNCİ 10 trilyon 812 milyar TL ozkaynak toplamr/la, 1997'deodedlgi 2 trifyon 557 milyar TL toplom vergiyle, son 5 yılda Türkiyeyesağladığı yaklaşık 3 milyar USD girdiyle, 600çalışanıyla, yönettiği 50lrilyonTlfon(a ve bu büyuMüğün her alanda getirdiği rakipsiz guçle Türk ve Bölgesel sermaye piyasalanna yön veriyor. 1995 HİSSE SENEDİ PAZAR PAYİ %5.87 HİSSE SENEDİ İŞLEM HACMİ 6.146.8OO.OOO USD HİSSE SENEDİ İŞLEM HACMİNDE BİRİNCİ 1996 HİSSE SENEDİ PAZAR PAYI %4.17 HİSSE SENEDİ İŞLEM HACMİ 3J46.OOO.OOO USD HİSSE SENEDİ İŞLEM HACMİNDE BİRİNCİ 1997 HİSSE SENEDİ PAZAR PAYI %5.38 HİSSE SENEDİ İŞLEM HACMİ 6.246.2OO.OOO USD HİSSE SENEDİ İŞLEM HACMİNDE BİRİNCİ Yuıt içinde işlem hacmi ile İMKB lideri olan Global, yurt dışı satışlarıyla da büyük gücünü gösteriyor. Global, 1993 yılından bu yana hisse senedi işlem hacmi ve pazar payı bakımından Istanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda en önde gidiyor. 1997'de 970 trilyon TL işlem hacmine ve % 5.38 pazar payına ulaşan Global'in kendisine en yakın kuruluşfan 380 trilyon TL fazla cirosu var. 120 kişiyi aşan satış ve pazariama kadrosu ve yurt genelindeki 23 noktası ile Global, kurumsal ve bireysel yaîırımalarımıza yaygın, hızlı ve verimli fiizmef sunmaktadır. Global, 15 kişilik yurt dışı pazarlama kadrosu ile Amerika'da Sermaye Piyasaları Komisyonu'na kayıtlı tek Turk aracı kurumudur. Orta Asya, Romanya, Fas'fa yatırım yapan kurumlara lider servis sağlayan Global, Kazakistan, Romanya ve Azerbaycan da sürekli kadrosuyla hisse senedi piyasalarındaki faaliyetlerini lider olarak sürdürmektedir. Yabancı kurumsal yafınmcılar tarafından İMKB'na yapılan yatırımların yarısından fazlasına aracılık eden Global, Türk şfrkeflerinin hisselerinin yurt dışında pazariamasında da, tüm yabancı kuruluşları geçerek başarısını kanıtlamıştır. Ayrıca Global Vartık Yönetimi, kurduğu Romanian Grovvth, Cenfral Asİan Grovvth ve Turkish Smaller Companies fonlarıni; Avrupa, Amerika ve Uzak Doğu'daki emekli sandığı fonlarına buyük başarı ile plase etmiştir. GLOBAL İstanbul • New Yorfc • Alma-ata • Bükreş Kazablanka • BakO • Bijkek • Sofya Merkez: Maya Akar Center Buyukdere Caddesi No 100/102 Esenfepe 80280 istanbul Tel: (0212) 211 49 00 Şubeien İstanbul, Anlcara, İzmir, Bursa, Denizli, Antolya, Mersin, Adana, Konya, Gariantep.