Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2025
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
tmtivaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yayın Yönetmem. Orhan Erinç
• Genel Yayın Koordinatöru HikmetÇe-
tinkaya # Yazuşlen Müduru Ibrahinı
Vıldız • Sorumlu Miidür Fikret tlkiz
# Haber Merkezı Müdürü: Hakan Kara
4 Görsel Yönetmen: Fikret Eser
Dış Haberler Şinasi Damşoğlu • Ktıhbarat Cengiz
Yıldınm 9 Ekonomı Mehmet Saraç 9 Kuitur
Handan Şenköken • Spor \bdûlkadir Yücelman
• Makaleler Sami Karaören # Duzettme AbduOah
\ azKi # Futogıat Erdogan köseoğlu #Bıljp-Belae
Edibe Bugra • Yurt Haberlen Mehmet Faraç
YaymKumlu
Orhan Erinç, Oktay Kurtböke.
HikmetÇetinkıya. Şfikran Soner,
ErgunB«lcı.DinçTıywç, thrahkn
Yıldız. Orhan Barsalı, Mnstafa
Balbı>,Hak*nKınL
AnkaraTemsıIcisı. Mustafa Balbay Atatürk Bulvan Ncc
125.Kat4.Bakanlıklar-AnkaraTel 4195020(7hat\ Faks-
4195027 • Izmır Temsılcısı: Serdar Kızık, H. Zıya
Blv 1352 S 23Tel 4411220, Faks:4419117•Adana
Temsılcısı: Çetin Yigenoğlu, Inönü Cd 119 S. No: 1 Kat: 1,
Tel:363 12 11, Faks 363 12 15
Müessese Müdüni- Ottfia Akmtn •
K-Oordınatör: Ahmet Koralsan 0
Muhasebe Bûfem V ener«tdare Hüsryta
Girer • Işleane Önder Çettk • Bıigı-
lşlem Nail tıul • Bılgısayar Sısteırr
Mûrövel (,11er «Satış FazüetKua
MEDYA C: • Yönetraı Kurulu
Başkanı - Genel Mudur Gttlbin
Erduran • Koordınator Rtha
tytman • Genel Mudür Yaıdımcısı
SevdaÇobas Tel 514 07 53 -
5139580-5138460-61,Faks 5138463
Yayunlayan ve Batan: Yenı Gün Haber Aıansı Basın \e Ya>incılık A Ş
Tüıkocagı Cai 39 41 Cagaloglu 34334 !st"PK 246 lstanbul fel (0 212) 512 05 05 (20 hat) Faks 10 212) 513 85 95
25ŞUBAT1998 Imsak: 5.12 Güneş: 6.38 Öğle: 12.24 Ikindi: 15.25 Akşatn: 17.56 Yatsı: 19.17
Erzupumve
Tımceö'de
deprem
• Haber Merkezi-
Erzurum'da dün sabah
saatO8.45'tehafif
şiddette bir deprem
meydana geldi. Boğaziçi
Oniversitesi JCandilli
Rasathanesi ve Deprem
Araştırma Enstitüsü'nün
açıklamasına göre, 3.7
şiddetindeki depremde
can veya mal kaybı
olmadı. Tunceli'nin
Pülümür ilçesinde de 4.3
şiddetinde yer sarsıntısı
meydana geldi.
Uyuştupucu
paneli
• tstanbul Haber Servisi
- Zeytinburnu Belediyesi
ve Balıklı Rum Hastanesi
Anatolia KJinikleri'nin
işbirliğiyle dûzenlenen
'Gençlere Uyuşturucu
Eğitimi' konulu panel,
Zeytinburnu Anadolu
Turizm ve Otekilik
Okulu'nda yapıldı.
Panelde, geçen yıl
Istanbul'da
uyusturucudan 18 kişinin
hayatını kaybettiği ve
ölenlerin yaş
ortalamasının 28
olduğuna dikkat çekildi.
Karikatür
yarışması
• tstanbul Haber Servisi
- Trakya'nın can daman
olan Ergene Nehri'ndeki
kirlenmeye dikkat
çekmek için "Toprak. Su
ve Hava Kırliliği" konulu
karikatür yanşması
düzenlendi. Son katılma
tarihi 1 Temmuz olan
yanşmaya katılmak
isteyenler eserlerini
"Toprak, Su ve Hava
Kirliliği Karikatür
Yanşması-Karikatür ve
Mizah Müzesi, Atatürk
Bulvan, Kovacılar Sokak,
No: 12, Fatih Istanbul"
adresme gönderebilecek.
TCDO'den
Kapadokya tumı
• ANKARA(ANKA)-
TCDD, Kurban
Bayramrnda
H aydarpaşa-Ankara-
Kayseri-Gaziantep-
Haydarpaşa hattında
otobüs bağlantılı
"Kapadokya/GAP Turu"
düzenliyor.
"KapadokyayGAP Tunı",
4 Nisan'da saat 11.10'da
Haydarpaşa'dan
başlayarak, 11 Nisan'da
saatO6.15'te
Haydarpaşa'da sona
erecek. Tur
rezervasyonlan, 13
Marf a kadar
Haydarpaşa, Sirkeci,
Eskişehir, Basmane,
Alsancak Gar
rezervasyon bürolanyla
Ankara'da Raytur'a
yapılacak.
'AtaEvr
• tstanbul Haber Servisi
- Atatürk'ün Selanik'te
doğduğu ev, Avcılar
Belediyesi tarafindan
aslına sadık kalınarak,
bire bir ölçülerinde
yaptınlıyor. Yapımı halen
süren Atatürk Ulusal
Egemenlik Parkı içinde
yer alacak ev, temmuz ayı
sonunda tamamlanacak.
Milli Prodüktivite Merkezi'ne göre en önemli ilkeler, yeterli ve adil ücretle iş güvenliği
Başanıını 25 anahtarıANKARA (AA) - Milli Prodüktivite
Merkezi'ne (MPM) göre çalışanlann
başanlannı arttırmanın yolu, 25 temel
ilkenin uygulanmasmdan geçiyor.
MPM'nin, çalışanlann işyerindeki
başanlannın nasıl arttınlabileceğine
yönelik öneri paketine göre kişinin
işinde başanlı olabilmesi için onun
motivasyonunu sağlayıcı birtakım
düzenleme ve ilkelerin hayata
geçirilmesi gerekiyor. 25 başlık altında
toplanan bu ilkeler içinde, "yeterli ve
adil bir ücret, iş güvenliği. yüksebne
olanaklan, işyerinde etkin bir iletişhn ile
takdir etme" ilk sıralarda yer ahyor.
Çalışmaya özendirme araçlannm
başlıcalanndan olan ücret, ekonomik
gereksinmelerin karşılanmasınm yanı
sıra, çalışanlann saygınlık
basamaklanndaki yerierini belirleme
açısından da önem taşıyor. Çahşanlar,
kendilerine verilen ücretin yeterli olup
• Milli Prodüktivite Merkezi'ne göre çalışanlann başarılannı
arttırmanın yolu, 25 temel ilkeye uyumdan geçiyor. Bir
işletmede yapıcı îşçi-işveren ilişkisi kurulamıyorsa verimlilik
düzeyi düşüyor, ürün kalitesi bozuluyor ve çalışanlar arasında
huzursuzluk başlıyor.
olmadığına karar verirken bunun
gereksinimlerini ne derece
karşıladığının yanı sıra, başka
kuruluşlarda benzer işler için verilen
ücretlere de bakıyor. Çahşan, kendi
kuruluşundaki ücretlerle
karşılaştırmaya da gidiyor. Eğer bir
kuruluşta ücretle iş başanmı arasında
bir ilişki kurulmamışsa, ücret artışı.
beraberinde daha başanlı bir çalışma
getirmiyor.
lnsanlann tekdüze, sürekli yinelenen.
yeteneklerini kullanmalanna ve
geliştirmelerine olanak tanımayan
işlerden hoşlanmadığını belirleyen
MPM'ye göre işin ilginçleştirilmesi
zorunluluğu bulunuyor.
Başarmın koşullan
MPM"nin yeterli ve adil ücret, takdir
etme ve işin ilginçlendirilmesi dışında
önerdığı başanlı çalışma ilkeleri şöyle:
u
Etkin iletişim, yüksehne olanaklan, iş
güvenliği. kararlara katıhm, sorumluluk
verme. \apılnıa\a değer bir işi olduğuna
inandırma, kişisel güç ve etki sahibi
obna olanağu kendini gösterme ve
yeteneklerini kullanabilme olanaklan,
eğitim olanağı. örgütün amaç ve
Hkelerinin belirginliği. örgüt
politikasuun açıkuğı, örgüt içi birimler
arasındaki uyum, birimin kendine
yeterliği, çalışanlar arasındaki iyi
arkadaşlık Uişkfleri, demokratik liderler,
yeni işe başlayanlara gösterilen Ugi,
hakça, özenli ve sürekli gözetim, hakça,
sürekli disiplin düzenL, kişiliğe saygı,
sendikalaşma olanağı. çalışma saatterini
seçme özgürlüğü, konut \e ulaşım
olanaklan ile u>gun çevTesel koşullar."
İşçi-işveren ilişkisi
Bu arada, MPM'nin arastırmasında. bir
işletmede yapıcı işçi-işveren ilişkisi
kurulamıyorsa, "verimlilik düzeyinin
düşeceği, ürün kaütesinin bozulacağı,
çalışanlar arasında huzursuzluk olacağı,
toplu pazariık görüşmelerinin olumsuz
havada geçeceği, çahşanlar arasında
dev-amsızhklann had safha>a ulaşacağı
ve iş kazalannda da artış ka> dedileceği"
vurgulandı.
ZZstJli Kültûr Servisi - 40. Grammy Ödülleri bugün açıklamyor.
OCltll önceWakşaml9WMusiCares>«rannadüzıenJenen>«rnekte
Pavurorti'yemüzikalarujıdakibaşanlan\egosterdiğiüısani
çabalar nedenhle 1998 MusiCares Ödülü verildL Ünlü sânatçryı Uk kutlayanlardan biri Aretha Franklin
oldu (üstte). Geceden elde edilen gelir, müzisyenlerin sağhğı ve insan kavnaklan için kurulan MusiCares
Vakfi'na aktankh.GecedeAretha Franldin,NatabeCoteve Stingparçalannı seslendirdL Bugün gerçekJeştirflecek
olan Grammy Ödül törenini 195 ülkede 1 milyar kişinin izJemesi bekleniyor. (Fotoğraf: REUTERS)
TÜRKtYE DEN KAÇIRILAN KUŞLAR UYUŞTURUCU KURYESt
Şahinlere mafya tuzağı
400 kilometretik mesafevi
hiç durmadan uçarak 2
saatte alabilen şahinler,
petrol şeyhlerinin uyuştu-
rucu ihtiyacının karşüan-
masında kullanılryor.
Yurt Haberlen Servisi - Eroın kuryesi
olarak kullanılmak üzere son 30 yılda Ha-
tay'm Reyhanlı ilçesi Cilvegözü smır ka-
pısından ve Suriye ile Halep üzerinden 100
bin şahin ile 500 bin şahin yumurtasıran Av-
rupa'ya kaçınldığı öne sürüldü. Türkiye
Doğal Hayatı Koruma Vakfı (TDHK.V),
uluslararası şahin kaçakçısı olduklan bıl-
dirilen 44 kişinin adlannı belirleyerek bu
kişilerin Türkiye'ye sokulmamasmı istedi.
TDHKV tarafindan yaptmlan "Türkiye
Uzunyayla Şahin Koruma Projesi" kapsa-
mmdâ, "Türkive'yi Talan Eden l luslara-
rası (Avrupah) Şahin Kaçakçılan Raporu"
açıklandı. Şahınlenn uyuşturucu taşımak
için kaçınldığı belırtilen raporun giriş bö-
lümünde şu bilgilere yer verildi "Alaska,
tsveç, Sibina, gibi ülkelerde yaşayan nesil-
leri tukenmek üzere olan ve her yıl kuluç-
ka alanı olarak "Sultan Sazlığı ve Pınar-
başı Uzun yayla"yı seçen Şahinlerin nesO-
leri, Arap Yanmadasrndaki petrol şe>hk-
ri ile Avnıpah baronlar yüzünden tükenme
tebdidi altındadır. Arap \anmadası"nda
bugünün rakamı ile bir be>az şahin (falco
Rintkolus) 100ile 150 bin Alman Markı fı-
yanna saülmaktadır." .....
Raporda, her yıl lüks otomobıllerle Arap
Yanmadası'ndan Habur, Cilvegözü sınır
kapılannı kullanarak Türkiye'ye giriş ya-
pan yabancı uyruklu kişilerin, Suriye'nin
Halep kentinde şahin kaçakçılığı için ka-
rargâh kurduklannın belirtildi
Interpol dcvrede
TDHKV raporunda, Şahin kaçakçılany-
la ilgili olarak da şunlar kaydedildi:
"Avrupa tnterpolü iletemasa geçen vak-
fımii, tnterpolde ka\ıtlı olan 44 kişilik şe-
bekenin yıırtdışında çahşan Türk vatan-
daşlannı taşeron olarak kullandıklaruu or-
ta>a çıkarrmıştır. 1995 >ilı Ma\ıs ayinda
Mehmet ve Kuddısi A\ cıl kardeşler Ue ge-
len Dr. Gerhant Broke'ın Avcı kardeşlere
bir sefer yumurta kaçırnıasına \ardım et-
mek'ri karşıitğı 17 bin Alnıan Markı verdi-
ği vakfinuz elemanlan tarafindan tespit
edilmiştir."
Raporun son bölümünde, beyaz şahin
(falco rinticolus, paçalı şahin (buteto logo-
pus), an şahini (pervis atıyus), fare şahini
(buteto buteto) ve ulu doğan (falko cer-
ruh) adlı 5 Şahin türünün dünyada yok ol-
mak üzere olduğuna dikkat çekildi.
28 Subat
Reklamcılar
zirvesi
başlıyor
Haber Merkezi - Türki-
ye'nin 5 reklamcı derneği,
reklamcıhğın Türk ekono-
misine iç ve dış katkılannı
armrmak, reklam yatmm-
lannı gelişmiş ülkelerdeki
reklam yatınmlan düzeyi-
ne yükseltmek, mesleğin
gelişimi konusunda ana il-
ke ve inançlannı kamuoyu-
na ilan etmek üzere 28 Şu-
bat'ta Antalya Hotel Club
Sera'da biı araya geliyor-
lar.
Ankara Reklamcılar Der-
neği. İzmir Reklamcılar
Derneği. Antalya Reklam-
cılar Derneği ve Bursa Rek-
lamcılar Demeği'nin ya-
yımladığı 'İşlev, ilkeve mis-
yon' başlıklı deklarasyon-
da, demeklerin. Türkiye'de-
ki reklam yatırımlarının
%80'den fazlasını temsil
ettiğı belirtildi.
SÖYLEŞİ
ABD'DE KURULAN D1G1PEN ENSTİTOSÜ, TÜRÜNÜN tLK ÖRNEĞt
Video oyun üniversitesi kuruldu
REDMOND (AFP) - ABD'nin
başkenti Washington'da geçen ay
açılan DigiPen Enstitüsü. dört
yıllık eğitim programı
çerçevesinde öğrencilerine video
oyunlan, animasyon, bilgi işlem ve
mitoloji gibi alanlarda akademik
eğitim verecek.
Dünyanın ilk video oyunlan
üniversitesi olarak tanımlanan
DigiPen Enstitüsü, video oyunlan
ve animasyon endüstrisinde
giderek büyüyen ihtiyacı
karşılamak amacıyla kuruldu.
DigiPen, geçen hafta Washington
Valisı Garl Locke'un da katıldığı
bir törenle resmi makamlann
onayını aldı. 40 öğrenciyle eğitime
başlayan enstitünün her yıl 100
öğrenci kabul etmeyi planladığı
bildirildi. Enstitü ilk açıldığmda
başvuran bin kişiden akademik
yeterlilik sınavmı geçenler ve
yıllık 11 bin dolarlık harcı
ödeyenler bu okulda eğitim görme
hakkını kazandılar.
Redmond'da kurulan DigiPen
Enstitüsü, dünyanın önde gelen
bilgisayar şirketlerinden
Microsoft'un Washington'daki
merkezıne kısa bir mesafede
bulunuyor. Öğrencilerin,
matematik ve bilgisayar derslerinin
yanı sıra çeşitli projeler
hazırlayacağı enstitüde 5 öğretim
görevlisi ve iki asistan görev
yapıyor.
DigiPen, ABD'de video oyunlan
sektöründe faaliyet gösteren
Nintendo şirketinden teknik
yardım ahyor ve kira karşılığı bu
şirketin laboratuvarlannı
kullanıyor. Nintendo şirketinin
Başkanı Hovvard Lincoln, "VTdeo
oyunlan ve bilgisayarda animasyon
endüstrisinin yeni yeteneklere
ihtiyacı var" derken bu enstitüden
mezun olan öğrencilerin, eğitim
için harcadıklan paranın karşılığını
daha sonra fazlasıyla alacağı
belirtiliyor.
Kapitalist Totaliterliğin' Anayasası...
Büyük dedem Hasan Fehmi Efendi, Şam Vllâ-
yeti'nde Mektupjçu imiş. Şam Vılâyeti dediği,
Suriye Idl; O devirde, Irak. Bağdad Vilâyetidır: Os-
manlı'nın o son nesli, yâni istiklal Harbi'ni ve Cum-
huriyet'i gören nesli, bahtiyar ölmüştür; çünkü uç-
suz bucaksız bir üikenin, adı 'lmtiyâzât-ı Ecnebiy-
ye' olan (Yabancı Ayncalıklan) bir ahtapotun kollan
arasında nasıl can çekiştiğiniyaşamışlardr. 'lmtiyâ-
zât-ı Ecnebiyye', 'KüreseKeşme'nin, o zamankj adı,
uygulamasının ne biçim olduğunu merak mı ediyor-
sunuz, alın size bir örnek!
Meşnrtiyetnâzıtianndan birisi, 'hâöraû'nda, 'Fran-
sa'dan yapılan istıkrâza ait müzakereleri hikâye eder-
ken, Suriye'ye çoktan beri göz dikmiş olan Fransız-
lann, para vermek için koydukları şartlan sıralar:
"... 1/ Hicaz Demiryolu Idaresi tarafindan, ba-
demâ, Suriye ve Filistin dahilinde hiçbir şimen-
dfferyapılmayacak! (...) 5/ Gerek Şam/Medîne şi-
mendiferlerinden ve gerek Riyak/Halep hattn-
dan itibaren Şarka doğru bademâ yapılacak şi-
mendiferlerin imtiyazlan münhasıran Fransızla-
ra ait olacak! 6/ Yafa, Hayfa, Trablusşam gibi li-
manlarm, münhasıran, Fransız sermayedarian ta-
rafindan inşâına müsaade olunacak! (...) 8/ Sam-
sun/Sıvas imtiyâzı Fransızlara verilecek. 9/ Mik-
taıian pek çok olan Fransız mektepleri ile ma-
nastırlanna ve hastahane, eytamhane vesaire
gibi birçok müessesâta ait mebâni ve emlâk ve
akarat her türlü vergiden muaf tutulacak. 10/
Fransa'dan istikrâz olunan para ile yapılacak si-
parişler yalnız Fransa'ya yapılacak, vs. vs." (Ül-
küDergısi,Şubat1933.)
Yanardöner 'liberal'm bu örneğe itirazı nedir? 'O
eskidendi'! Bu lafı ne çok kullanıyorlar, insan hayre-
te düşüyor; halbuki, 'hâdisat', şimdi de 'küreselleş-
me'nin başka türlü işlemediğini göstermektedir. Bu-
nun da örneği var.
Demokrasi slzlere ömUr...
Hangimiz biliyor? OECD bünyesinde, Paris'te,
1995'ten beri, 'Çokyönlü Yatınmlar Anlaşması'
tartışılıyormuş: DünyaTicaretTeşkilâtı Başkanı Re-
nato Ruggiero, demiş kı: "Birieşmiş dünya eko-
nomisinin Anayasa'sını kaleme alıyoruz", o ka-
dar mühim! Mahiyeti hakkında, bir fikir edinmek is-
tersenız, 'Public Citizen's Global Watch' (VVashing-
ton DC) Direktöru Lori M. VVallch'ın şu satıriannı
okuyunuz:
"... çokuluslu şirketlerin ve yabnmcılann, ulu-
sal hükümetlerin uygulayacakları politikalar do-
layısıyla uğrayacakları kâr kayıplanndan dolayı,
o hükümetJer aleyhine doğrudan zarar zryan ve
tazminat davası açabilmelerine imkân saglaya-
cak birticaret anlaşması düşünebilir misiniz? Yok,
yok, bu kapitalizmin totaliter1
geleceği konusun-
da tasartanmış bir bilim/kurgu romanının entri-
ka örgüsü değildi; imzaya açılmak üzere olan,
fakat kimsenin aslını astannı bilmediği bir tica-
ret anlaşmasının hükümlerinden sadece bir ta-
nesi..."
"... uluslararası diğer birçok anlaşma gibi,
'Çokyönlü Yatınmlar Anlaşması' da bir dizi hak-
lar ve yükümlülükler dağıtmakta ise de diğer
anlaşmalarla temel bir ayrılığı var; çünkü bu an-
laşmada, haklar, çokuluslu müteşebbis ve yab-
nmcılara tanınıyor, yükümlülükler ise hükümet-
lerin üzerine yıkılmış; bu yetmezmiş gibi evvel-
ce hiç rastianmamış bir de yenilik getirilmiş: ge-
lişmekte olan bir ülke, bir kere Çokyönlü Yatı-
nmlar Anlaşması'na girdi mi istese de istemese
de yirmi yıl boyunca oraya bağlı kalıyor, gerçi beş
yıl sonra aynlmak istediğini bildirmek hakkını
tanımışlar, ama bu geriye kalan on beş yıl bo-
yunca bağımlı kalmasını ortadan kaldırmıyor..."
(Lori M. VVallach, Le Monde Diplomatique, Şubat
1998.)
Sizce geçen yüzyılda Osmanlı'ya dayatılan 'Im-
tiyâzat-ı Ecnebiyye'ye nazaran, çokuluslu yatınm
şirketlerinin koştuğu bu şartlar daha mı hafif? Eğer
öyle olsa 67 ülkede, 600 sivil toplum kuruluşu, an-
laşmanın imzalanmasını engellemek amacıyla, or-
tak eyleme geçer miydi? Eğer öyle olsa, The Guar-
dian gibi 'serbestlik' taraflısı bir gazete, haberi şu
başlıkla verir miydi: "Buyurun size Dünya Hükü-
meti! Peki, demokrasiye ne oldu?"
Hâklmlyetl nasıl tahrlp eder?
Tahribat, demokrasiyle sınıriı değildir, hâkimiyeti
de tehdit eder; Cumhuriyet hükümetlerinin, bu-
nu üikenin yakın tarihinden bilmesi gerekmez mi?
Bırakın yakın tarihi, Mustafa Kemal Paşa'nın ünlü
İzmir Iktisat Kongresi'ni açarken ırad ettiği nutku
da mı okumamışlar? O nutukta, Gâzi, 'Çokyönlü Ya-
tınm Anlaşması' gibi anlaşmalann, bir devleti nere-
ye sürükleyeceğini, pek açık ve selis bir şekilde an-
latmıştır.
"... son tevakkuf ettiği noktada, Osmanlı dev-
leti, hakikatte ve fiilen, mahrûm-ı istiklal bir ha-
le getirilmişti. Filhakika bir devlet ki kendi teba-
asına va'z ettiği bir vergiyi ecnebilere va'z ede-
mez. Gümrük muamelâtını, rüsumunu, memle-
ketin ve milletin ihtryâcâtına göre tanzim etmek-
ten memnüdur. Ve bir devlet ki, fazla olarak, ec-
nebiler üzerinde hakk-ı kazasını (yargılama) tat-
bikten mahrumdur. Böyle bir devtete brttabi müs-
takil (bağımsız) denilemez: Devletin ve milletin
hayatına vukubulan müdahalât yalnız bu kadar
değil, daha fazla idi. Doğrudan doğruya milletin
ihtiyâcât-ı hayatjyesinden olan, meselâ şimen-
difer yapmak için, meselâ fabrika yapak için,
meselâ her şey yapmak için, devlet serbest de-
ğildi. Behemahal müdâhale vardı. Binaenaleyh
hayatını teminden menettirilen bir devlet müs-
takil olabilir mi? Arzettiğim gibi devlet hakikat-
te istiklâlini çoktan kaybetmişt ve Osmanlı ül-
kesi, ecnebilerin serbest bir müstameresinden
(KolonO başka bir şey değildi ve Osmanlı halkı
içindeki Türk milleti de tamamen esir bir vazi-
yete getirilmişti...'' (Söylevve Demeçleri, II, S.104,
Türk Inkılâp Tarihi Enstitüsü, 1952)
O zamanki 'lmtiyâzât-ı Ecnebryye'nin, bugün
dayatılmayaçalışılan 'Çokyönlü Yatınm Anlaşması'
ve benzeri 'küreselleşme' uygulamalanndan fark-
lı olduğunu kim iddia edebilir? Hal böyleyken, nasıl
milletin gözünün içine baka baka, kendilerinin 'Ata-
tün\çü' olduğunu söyleyen kişiler, 'küreselleşme'yi
savunabilir? Şimdi bakın, aynı İzmir Iktisat Kong-
resi açış nutkunda, Mustafa Kemal Paşa, ınkâr-ı
gayr-ı kaabil bir açıklık ve netlikle, Hâkimiyet-i Mil-
liye'nin yanına, Hâkimiyet-i Iktisâd'ıye'yi koymuş-
tur: Allah aşkına, ne demektir Hâkimiyet-i Iktisâ-
diye, ulusal ekonominin egemenliği değil mi?
"... siyasi askeri muzafferiyetler ne kadar bü-
yük olurlarsa olsunlar, iktisadi muzafferiyetter-
le tetviç edilemezlerse (taçlandırılamazlarsa)
husule gelen zaferier pâyidâr (sürekli) olamaz,
az zamanda söner. Bu röbarla en kuvvetli ve par-
lak zaferimizin dahi temin edebildiği ve daha
edebileceği semerât-ı nafiayı (bayındıriık yarar-
lannı) tesb'ıt için iktisadiyatımızın... Hâkimiyet-i
Iktisadiyemizin (ekonomik egemenliğimizin) te-
min (sağlanması) ve tarsin (sağlamlaştınlması)
ve tevsii (yaygınlaştnlması) lâzımdır..." (Aynı eser,
s. 107.)
Daha açık, nasıl söylesin?
http-J/ www. prizma.net. tr/ AILHAN
httpı//www.eda.tr/-bUgiyay/yazar/ailhan.htlm