Katalog

SAYFA CUMHURİYET 24 ARALIK 1998 PERŞEMB DUNY4DA BUGUN ALt SİRMEN Kubilay Öğretmendi Vatanı gorevını yedek subay olarak yaparken, 23 Aralık 1930 gunu Menemen'de ayaklanan Derviş Mehmet ve avenesı tarafından başı kes/len Musta- fa Kubiiay'ı, olumunun 68 yılında, dun bır kez daha andık Kubilay daha 1930'da olumunun ardından, cum- hunyet devnmının şehıdı olarak sımgeleşecek ve ulu- sun belleğınde canlı olarak yaşamaya başlayacaktı Dun de yıldonumu dolayısıyla Genelkurmay Baş- kanı Kıvnkoğlu, Kubılay ı anarken, laıklığe olan bağ- lılıklannı bır kez daha dıle getırdı Mesajı, ılgınç ve anlamlı buldum Çunku bızler, Ku- bılay'ın adının bıle ağza alınmaya çekınıldığı, anma- lann sureta yapılıp geçıştınidığı yılları da anımsıyoruz Kımdı Mustafa Kubilay'' Abdülhamid ıstıbdadının son yılı olan 1908'de do- ğan Mustafa'yı, Cumhurıyet'ın ılanında, Antalya'da goruyoruz Yoksullukla mucadele eden bır aılenın oğ- lu olan Mustafa Fehmı, terzı çıraklığı yapmaktadır, a- ma bu ışı ıstememektedır Mustafa Fehmı, oğretmen okulu sınavına gırer, kazanır Antalya ve Izmır'de oku- duktan sonra 1926'da Bursa Oğretmen Okulu'nu bı- tırecek ve Mustafa Kemal'ın genç oğretmenler or- dusuna katılacaktır Cumhunyet yonetımı belkı de butun yaşamını An- talya'da terzılıkle geçırecek olan bır gençten kendı devnmlerının savunucusu, laık bır eğıtım savaşımcı- sı yetıştırmek başansını gostermıştır Dılersenız, bırdeolayınazbılınen, gazetemız Cum- hunyet'\ de ılgılendıren bır yanını da kısaca gorelım Olayın uzerınden az bır zaman geçmıştır kı, gaze- temızın kurucusu Yunus Nadi, o sıralarda Viyana'da eğıtım gormekte olan oğlu Nadir Nadi'den bır mek- tup alır ve bu mektubun bır bolumunu kendı başma- kale koşesınde yayımlar Genç Nadır Nadı, olaydan duyduğu uzuntuyu an- lattıktan sonra, Fransız devrımı donemınde 1793'te, Pans yakınlarındakı Palaıseau kasabasında, kralcıla- nn "Yaşasın kral'"' dıye bağırmaya zorladıkları, ama bu zorlamaya kulak asmayarak, "Yaşasın cumhun- yet 1 " dıye yanıt veren ve daha 14 yaşındayken ora- cıkta oldurulen genç suvan en Joseph Bara'nın oy- kusunu anımsattıktan sonra, onun adını yaşatmak ıçtn olduruldugu yere adına dıkılen anıta degınır ve şu çağnyı yapar "Cumhunyetı savunurken kafası kesı- len Kubilay Bey namına bır anıt yapılmaya teşebbus edılse ne dersınız?" Nadır Nadı'nın 11 Mart 1931 tarıhlı Cumhunyet'te yayımlanan bu onertsı olumlu karşılanacak ozel bır kurul oluşturulacak ve sonunda Menemen'e bır Ku- bilay anıtı dıkılecektır Kurulmuş olan Cumhunyet'ı savunurken canını ve- ren ılk şehıdın bır oğretmen olması bana hıç de rast- lantı gıbı gelmıyor Çunku bılıyoruz kı, ulaşım ve ıletı- şım olanaklannın son derecede sınırlı olduğu ortam- da, cumhunyetın kazanımlarının yurt yuzeyıne yayıl- ması, mıllı eğıtım orgutu ıle olmuştur Bılıyoruz kı, dedım, belkı hata ettım Çunku bunu bız ne kadar bılıyoruz, emın değılım Polıtıkacılarımı- zın, bu olgunun yeterınce bılıncıne varmadıklarını ya da varsalar bıle geregını yerıne getırmek ıçın hıçbırşey yapmadıklarını çok lyı bılıyorum. Ama 23 Aralık 1930 gunu cumnurıyetı yıkmak ıçın ayaklanıp Kubilay ı şehıt edenler ıle, onlar ıle aynı du- şuncede olanlar, bu gerçeğı ve de cumhurıyet kale- sının nereden teslım alınacagını çok lyı anladılar. On- lar gorduler kı, cumhunyet kalesı ancak ıçten, mıllı eğı- tım orgutunden fethedılır Yıllarca bu uğurda çalıştılar ve çok da mesafe al- dılar Şımdı durduklannı sanmak ıse gafletlenn en buyu- ğu olur. Bınlerce Kubilay olayı daha yaşamak ıstemıyorsak uyanık olmak zorundayız Olümünün 25. yıldöniimü îsmet İnönü anılıyorANKARA (\A) - Tur kıye Cumhunvetı'nın ku- rucusu buyûk onder Mus- tafa Kemal Atatürk un sı- lah arkadaşı "ikinci adam" İsmet İnonu, olu- munun 25 yıldonumunde yann butun yurtta anıla- cak 25 Aralık 1973 te ara- mızdan aynlan Turksıya- sı hayatının kılometre taş- lanndan İnonu, Turkıye CumhunyetTnın 2 Cum- hurbaşkanı olmasının va- nında, uç kez başbakanlık gorevını yuruttu Yaşam seruvenı 1884 yılında başlayan İnonu. memur Hacı Reşid Bey ve Cevme Hanım"ın ıkıncı çocuğu olarak dunyaya geldı Ismet'ın ılkoğrenım yıllanSıvas'tageçtı Once mahallemektebıne ardın- dan da Sıvas Asken Ruş- tıyesı'ne gıttı Erkan-ı Harbıye Mektebı nden kurma> yuzbaşı olarak çı- kışına kadar tum smıflar- dabınncıoldu Harbıyede de daıma sınıfinm bınncı- sıydı Sahra topçusu olarak teğmen rutbesıyle Harbı- ye'den 1903 vılında me- zun oldu Mezunıvetının ardından da Edırne 2 Or- du 8 Sahra Topçu Ala- yı'nın volunu tuttu 1907 yılının sonlarında Ittıhat ve Terakkı Cemıyetrmn Batı Rumelı dekı yay ılma- sı, Edırne bolgesme kadar uzanmıştı Gıziı cemıyet. vatanın tehlıkede olduğu- nu vatanseverlere bıldırı- yordu İsmet Be\ e de Ali FuatBe>'ın (Erden) vası- tasıyla Fethi Be> 'den (Ok- yar) bır mektup geldı İs- met Bey. Ittıhat ve Terak- kı ve gırdı Istanbul'a donduğu ılk gun, 4 Ağustos 19I4'te genel seferberlık ılan edıl- dı Seferberlık yıllannda da sabah-akşam çalışan Bınbası Ismet, 1915 yılını da hareketlı geçırdı Dı- yarbakır'a hareket emrı \enlentsmet ıçın ovıl çok onemhydı Dıyarbakır'a hareketm- den once tstanbul'da kal- dığı on gun ıçınde çok onemlı bır karar aldı ve Mevhibe Hanım ıle haya- tını bırleştırdı İnonu ıle Me\hıbe Hanım ın, ılkı ı- kı \aşında olen dort ço- cuğu dunvav a geldı Çocuklarının ısmını Önıer, Erdal \e Özden koydular Mıllımucadele- nın hareketlı gunlennde Mustafa Kemai'ın en bu- yuk vardımcısı \e "sağko- lu~ olan İsmet Paşa, Batı Cephesfnde Mıllı Or- du nun Yunanlılar ıle yap- tığı ılk onemlı savaş olan Bınncı inonuZaferı'neve bu zafenn ardından Bursa bolgesıne çekılen Yunan- lılan kesın yenılgıye uğra- tan Ikıncı İnonu Zafen'ne ırnza attı Cumhunyetm ılk y ılla- rında da onemlı gorevler ustlenen ismet İnonu, 10 Kasım 1938 de Ata- turk un vefatmın ardın- dan 11 Kasim'da oybırlı- ğıyle Turkıye Cumhunye- tı'nın Ikıncı Cumhurbaş- kanı seçıldı Cumhunyet tarıhı bo- yunca 1923-1924. 1925- 27 ve 1961-65 vıllan ara- sında olmak uzere uç defa başbakanlık gorevını ust- lenen tnonu. 25 Aralık 1973 :e aramızdan a>nldı HABERLER Masaldan bunalımın yalın gerçeğine: Yeni Dünya Düzeni-2 Türkiye'yi altüst eden sernıaye hareketleri l Ankara lletışım Fakültesı Basın Ekonomısı •Üçüncü dünya ülkelenne akan spekülatıf Ana Bılım Dalı Başkanı Prof. Dr Arslan sermaye, 1987 yılında 50 mılyar dolar Sonat: Şu anda Türkıye, sermaye hareketleri cıvannda ıken 1996 yılında 325 mılyar açısından dünyadakı en lıberal ülkelerden biri. dolara ulaştı. HAZIRLAYAJN: IŞIK KANSL Ankara lletışım Fakültesı Basın Eko- nomısı Ana Bılım Dalı Başkanı Prof Dr Arslan Sonat'ın soruiarımıza yanıtlan şoyle - Kureselleşme surecinde ozeüiUe fi- nansal akımlann liberalleşmesı ne anla- ma geliyor? -îktısadı anlamda kureselleşmenınbı- rıncı ayağında mal hareketlennın onun- dekı engellenn kaldırılması. serbest dış tıcarenar Serbest dıştıcaretteonsı fak- torlenn ulkeler arasında hareket etmedı- ğı. yalnızca mallann serbestçe dolaştığı bıryapıyı ongonır Oysa globalleşme su- recı, sermaye hareketlennın tumuv le ser- best, ama ışgücu hareketlennın tanhte gorulmedığı kadarkısıtlandığı bırortam- dagerçekleştınlıyor Boyle bır ortamda. ucret duzeyı, faktor donanımı gıbı ven- lerde buyuk değışıklıkler oluyor tkıncı olgu. fınansal akımlann lıberalleşmesı Sovyetler Bırlığı nın çokuşu, yenı ıletı- şım teknolojılenndekı gelışmelergıbı bır dızı faktor bu olguyu hızlandırıyor 1990'lardan bu yana ozellıkle kısa \ade- lı sermaye spekülatıf amaçlı hareketlenn- deçok buyuk bır artış gozlenıyor Uçun- cu dunya ülkelenne akan bu tıp sermaye 1987 yılında 50 mılyar dolar cıvannda ıken, 1996 yılında 325 mılvar dolara ula- şıyordu Bu sermaye hareketlen, yatın- mayönelen, kalıcıbırakımdeğıl jtama- men kur-faız arbıtrajından >ararlanma>a yonelık spekülatıf sermaye hareketlen - N'asıl bir yararlanma bu? Ornek ve- rir misiniz? - Turkıye'ye dolannı getınyor \ e boz- duruyor 1 dolar 300 bınlıradıvelım 300 bın lıradan bozduruyor Faız yuzde v uz ıse. donem sonunda 300 bın lıra. 600 bın lıra oluyor Bu arada dolar da 500 bın lı- raya çıkmışsa, vanı dolardakı artış faızın altındaysa. parasını tekrar dolara çev ır- dığınde 1 20do!analıpgıdı>or Gerçek- ten de dunya para pıyasalannda dolar fa- ızımn \Qzde 6-7 olduğu donemlerde Turkıye'de dolar olarak yuzde 20'lere hatta 30'Iara \aran faızler odendı - Eskklen bö>le tatiı kâr getirecek ola- naklaryokmuvdu? - Olanaklar kısıtlıydı Bunun gerçek- leşmesı ıçın ıkı unsurgerekıvor Bınncı- sıhukukıçerçeve Turkıyebunu I989'da 32 sayılı kararla sağladı Bundan once genış çaplı bır kambıyo kontrol rejimı \ardı Özaldonemı ıle bırlıkte IMF'nm "deregülasyon" onenlerı doğrultusunda bırkaç yıl ıçınde bu sınırlamalar kaldınl- dı ve 32 sa>ılı karar ıle sermaye hareket- len serbestlığe kavuştu Şu anda Turkı- ye. serma>e hareketlen açısından dünya- dakı en lıberal ülkelerden bın lkıncısı ıse, venı bır uluslararası bınkım ve bo- luşum modelıne geçmeyı -.ağlayan reel gelışmeler Bu spekülatıf akımlann yö- neldığı ulkelerde uretım belh bır boyuta ulaştı Bır vere gıdıp bır şey alıp goture- ceksenız, orada bır şey ın olması lazım Örneğın. 1950'lenn Turkıyesfnden çok az şey gıdebılıyordu, o da tıcaret hadle- n >olu ıle Faız volu ıle çevTeden mçr- keze buyuk boyutlu akımlann gerçekle- şebılmesı ıçın gorelı bır gelışmışlık ge- rek Turkıye. Arjantın Meksıka Brezıl- ya, Asya kaplanlan boyle ulkeler Ure- tımlennde onemlı artışlar sağlamışlar Daha açık tenmle. somurulme>e çok da- ha uygun hale gelmışler Paranın ışık hı- zı ıle hareket edebılmesmı sağlayan tek- nolojık gelışmeler debusurecı hızlandı- ranetkılervaptı -Mal hareketkrınin öneminin a/alma- sı. sermave hareketlerinin ıse oneminin artma-Si ile nasıl bır duma ekonomisi or- taya çıkıvor? - Bır tur sanal ekonomı oluşuyor Bıl- gısa>ar uzerınden alışverışten soz etmı- yorum sanal ekonomı derken Fızıkı ola- rak var olmavan. hıçbır uretıme da>an- mayan çok buvuk bır sektor oluşuvor 19 vuzvıl tınanskapıtalı sanavıserma- vesı ılekaynaşmışguçlubırmalı serma- yeydı Ancak. temel maddı uretımın bo- luşumunevonelıktı Buyukluğudesınaı uretım hacmıne bağlı olarak gelışıyordu Şımdı de sonuç olarak artı deger payla- - Ekonomının canlılığını, buyumesı- nı surdurebılmesı sıcak para gırışıne bağlı Son gunlerde Turkıye ıle ılgılı olarak buyume hızı ıle sermaye gırışı arasındakı ılışkıyı vurgulayan çok sayı- da yazı yayımlandı Hesaplama yon- temlen, çıkardıkları sonuçlar farklı, a- ma hepsının sayısal venlen buyume ıle net sermaye gınşı arasındakı yuksek ko- relasyonu açıkça gostenyor Sıcak para gırışıne bağlı boyle bır buyume ıse an- cak yuksek faızlerle gerçekleştınlıyor Dolar bazında yuzde 20 gıbı bır faızın surdurulebılırolmadığı ıse çok açık Bır ulke sureklı olarak ne kadar reel faız odeyebılır1 Mıllı gelırınızın artış oranı, y anı buyume oranı ne ıse en çok o oran- dakı faızı surdurebılırsınız Yıllık orta- lama yuzde 8 buyuyorsanız. gelen ser- mayenın uretıme katkısının tamamını dışa kaptırarak yuzde 8 lık bır reel faızı surdurebılırsınız Ama yuzde 20'yı sur- duremezsınız Bır sure sonra ıflas eder- kârlılık duşer O zaman da para gıdecek başka yerler arar Asıl neden buyuk mıktarlarda spekülatıf sermaye gınşı ve surdurulemevecek oranda reel faız - Bir de iç borçlanma var kuşkusuz... - İç borç stoku 10 katrılyon lırayı, ya- nı 30 mılvar doları aştı Bu, kısa \adeli dış borç stokundan bıraz fazla Son 10 \ ıl ıçınde bu ıkı değışkendekıgehşmepara- lellık gostenyor Bu olgu ıç borçlanma ıle kısa vadelı sermaye gınşı arasındakı ılışkı üzennde duşunmey ı gerektınv or 1 dolan Turkıye'ye getınp donem sonun- da 600 bın lıra alan spekulatorler dolar kuru 700 bın lıra olursa zarar eder. bu ko- şullarda gelmez Sıcak para akışını sur- durebılmenız ıçın şunun garantı edılme- sıgerekıvor Yakurvavaşartacak yafa- ızler vuksek olacak Kamu açıklan ve buna bağlı ıç borçlanma bıraz once so- zunu ettıgım vuksek taızlenn zemınını hazırlıvor Faızı arttırmadan ıç borç sto- kunu arttırmanız nıumkun değıl Buna şılıyorama, maddı uretım ıle dolaşımda- kı paranın hacmı arasındakı oran gıderek buyuyor Maddı uretımın, reel kesımın ekonomık dalgalanmalar uzerındekı et- kısı çok azalıyor Turkıye'de. Meksı- ka'da. Asya'da olduğu gıbı. bakıyorsu- nuz her şey yolunda ekonomı buvuyor, uretım artıyor, yatınm lar ve tuketım can- lı, fabnkalar yuksek kapasıte kullanım oranlan ıle çalışryor Sonra bırdenbıre knze gınyorsunuz Bu. reel tenmlerle açıklanamav acak bır olgu Butun bunlar bıraz once sozunu ettığımız sermaye ha- reketlennden kaynaklanıyor Spekülatıf amaçla gelen sermaye bır anda gerı don- duğu zaman knz başlıyor - Sıcak para niye birdenbire geri gidi- vor? sınız Sorunburada Bunu. gelen serma- ye debılıyorve ıflas anından once gıdı- yor Iflas anı da, bu sermayenın artık gıtmeye karar verdığı an Malezya Baş- bakanı Mahathir bin Muhammed unlu spekulator Soros'u suçladı "Paraji ge- tınyor. enformasyonu çok ıvi kullanıyor \e işine geldigı anda «etırdiğini götürü- \or, ekonomı krize girivor" dıye Evet, malı knzın nedenı bu Turkıye'de de 1994'te aynı şey oldu Bazılan knzın nedenının gelen sermayenın gaynmen- kulvb venmsızalanlarakaymasıoldu- ğunu soyluyorlar Bu neden değıl. so- nuç Sıcak para, ulkeye oluk oluk aktı- ğı zaman elbette bunlar bır yere gıdecek Sanayı yatınmı yaparsınız, bır sure son- ra sermayenın marjtna! venmlılığı ve karşılık sıcak para akımları da uçuncu dunya ulkelenndekı gıderek artan ıç borçlara olanak sağlıyor, kamu açıklan- nı fınanse edıyor Bunlar hep bırbırlen- nı besleyen olgular -Nasıi? - İç borç çok hızlı artıyor Doğrudan dışandan para almıyorsunuz va da ala- mıyorsunuz, ıç pıyasadan borçlanıyor- sunuz Bu borçlann kaynağı nedır 9 Ka- mu borçlanmasının kavnaklan bellıdır İç ruketımle finanse edılmedığı gorulu- yor, yatırımlarla da fınanse edılmıyor Ne ıle fınanse edıyorsıınuz' Dışandan gelen parayla Bu para banka sıstemın- de Turk Lırası'na çevnlıyor doğrudan yadaçeşıtlıçevnmlerdengeçtıkten son- ra devlet tahvıllen ve hazıne bonolanna ODTU FELSEFE BOLUMU BAgKAIVI PROF. DR. AHMET İNAM Düzen, insanı kurgulanan 8anal dünyaya aüyor Prof Dr 4hmet fnam. dızının dunku bolumunde "postmodernizmîn bilim ve akhn da eleştirUebilırliğrnı savladığını be- lırterek sozlennı bıtırmıştı tnam, "bttim veakhn soruJanmas"nın nasıl anlaşılma- sı gerektığme ılışkın sorulara ıse şu yanıt- lan verdı - Burada akıl tarafindaıj varatılmtş bil- gi v« teknolojinin nereye kullanıldığı da sorgulannus mı oiuyor? - Şoyle bır omekle açıklayabılınz Ha- va kırlılığı. doğru durust filtre yapılmadı- ğı ıçın oluyor sozu. aslında bılım yapan aklın. bılım yapan akıl tarafından eleştın- sıdır Ama akıl, sadece bılım yapan akıl değıldır Postmodernızmden oğrendığı- mızbu Aklın çok genış alanı var Insanın duygulannı da. bedenını de ıçıne alıyor Dıkkat edersenız. aklın dışına bır şey at- mıyor Ama aklı bılımın, bılım adamlan- nın aktardığı anlamda, yalnız dar anlamıy - la anlamıyor Şaırlenn de anladığı anlam- da anlıyoruz,kalbıdeıçıne katıyoruz \k- lı boyle genışlettığımız zaman bunun hıç bır zaran yok Tam tersıne, aklın ufkunu açtığı ıçın aklın yaptığı yanlışlan gorme- sme yol açıyor Aklın ufkunu açtığı ıçın aklın yaptıgı yanlışlan gormesıne ve ken- dı kendını duzeltmesıne yol açıyor Hava kırhhği, filtre takılarak da onlenebılır bu bır çozumdur \ma, ınsanın doğava karşı tavnnı değıştırmesıyle de çozulebılır In- san, kanncaya hurmet etmeyı, hayvanla- n, topragı sevmeyı. kaınatın kendısını sev- meyı oğrendıği zaman hava kırlılığı orta- dan kalkacak Yoksa fıltreyı takmak çok dar bır akıl oluyor Bunu genış anlamıy la kaınatı kuşatan bır alal olarak anlamak gerek Akıl aynı zamandaokşay an, se\en, dokunan akıl olmalı - İçinde yasadıgımız ortamda, insania- ruı her alanda ıstençlen dışında bir sanal dünyaya>onlendirildiği gozJefni doğru mu sizee? - Doğru bır saptama Duzen. ınsanı kur- gulanan sanal dunya ıçıne atıyor Gucun devamı ıçın buna ıhtıyaç var Pıyasada en çok satan kıtaplara. televızyon haberlen- ne boyalımagazınebakın bunugoruvor- sunuz Benden bağımMZ gerçeklığı be- nım venme yukandakı msanlar vapıvor lar Onlarvorumluvorlar Dolavısıvlaben gerçeklıkten uzaklaşmış oluvorum 1de- olojı boylesıne bır ortudur Gozumuzun karartılmasi vanı Bov le gorunse bıle av- nı zamanda buuık bır ımkan gıbı gelıvor bana Ben de dıvorum kı madem bu s>a- nallık ımkanı var bu adamlar bunu vara- tıyorlar, bu sanallıgm tarkında bın olarak acaba ben kendı sanallığımı \aratabılır mıy ım' Madem benı ıttınız burav a ben \ e benımgıbı duşunen ınsanlar ezelı \eebe- dı muhalıfolanlar kendı aramızda da kav- ga edebılınz belkı ama bız kendı ^anallı- ğımızı sanal gerçeklığımızı bubrzedava- tılan sanal gerçeklığe karşı varatabılırmı- yız, yaratamaz mıvız Sorun bu Ilk ba- kıştamumkun değıl Kendını kandınrsın Sanal gerçeklık varatmamn altvapısı var Televızyonlan medvayı elegeçıremezsın filan filan Olsun ben bunu yapabılınm 'Vapabıl- dığım kadany la v apanm, çatlak ses çıkar- maya devam edebılınm Çallak \e sanal dunva varatmanınardındaolabılınm Bu- nu yapabıleceğıme ınanıvorum Bu ınan- cı kavbettığımız anda tamamen teslım olu- ruz Bu. battık olduk kurtulmaz bıttık duşuncesıılesağlanacakbırşev değıl Bu haval kurmakla olabılecek bır şev Ger- çekten yola çıkarak Çunku bızedayatı- lan sanal gerçeklığı goruvorum bu sanal gerçeklığı kabul etmıvorum Ben kendı sanal gerçeklığımı, bız benım gıbı duşu- nen \ebu ışın kavgasmı vapanlar bunaak- laeren kımler \arsa ev kadınlan çocuk- lar. unıversıte oğrencılen \c bız hepımız bırlıkte hayal kuracağız Onun ıçın umut- suzlukyenne. ınsanlann havallennı bek lentılennı ve umutlarını korukleyecek ateşleyecek şevlere ıhtısacımız \ar Ka- ramsarlık mutsuz olmak bovun egmek ınsanlığa yapılacak en buy uk ahlaksızlık- tır. kotuluktur Herkesın ne kadar gucu varsa bu duzenı yenmek ıçın ortava ko- yacak Yanı şunuanlamalıvız Bızbudu- zenın sanal gerçeklığıne karşı. kendı sa- nal gerçeklığımızı yaratabılınz Nasıl olur onu bılemıvoruz. ama once buna bır ınan- mak lazım Ornegın Samsun açıkmanın Anadolu nun kurtulmasıvla ne alakası \ardı' Onun ıçın gerçekçı ınsanlann en buvuk lokomotıtının duş olduğunu unut- mamak lazım -1 çukluğu da unutmamak gerek ga- Uba_. - Lvukluk ıkı turludur Bın hıç saygı duvmadığım bır uçukluk Toplumda kendını kabul ertırmeve yonelık artıstık uçukluk Şova dayanan bır şev bu -\- ma bır başka uçukluk vardırkı bu dun- \ası olan ınsanlann uçukluğudur Orne- ğın kımı şaırlenn, yazarların uçukluğu Bunlarıbeğenırvadabeğenmezsınız a- ma muthış derın duny aları olan ınsanlar- dır Dunvası olan ınsanlan ıktıdarlarko- lav kolay vok edemezler Kendınıze mahsus d'unvanız voksa hemen yok edı- lırsınız -\ma dumanız varsa bırverler- de notlannız, mektuplanmz vardır on- lar çıkar Çunku onlara yıllar yılı emek vermışsınızdır Sızı beden olarak oldur- seler de olduremezler En buy uk duzene karşı mucadefenın ben bovle olacağını duşunuvorum Insanlann dunvası olma- sına v ardımci olmak lazım Yoksa duzen vıkma surunun vapacağı ış değıl Suru duzenı vıkabılır ama verıne ne koyaca ğı bellı değıldır Bırev dedığımız bıre\ ın gerçekten bılınçlı olması gerekıvor - Vanı birgazoz reklamındaki gibi Be- nı sev ıyorum' diyen bır birey degil... - Insanlann bıraz once değındığım bı- rev olabılmesını engelleven olgulardan bı- nsı de onlan bırey \apmaya çalışmaktır Sureklı sovlennor Sen egoızmıne kendı benlığıne kendınesahıpol,kendınol Çı- karlannı koru, kendıne ozen goster Bu ta- bu bu duzen ıçınde vaşayan ınsana çok hoş gelıvor Hemen dıyor kı "'Demekki ben varnuşım." Aslında bu ınsanların kendı olamayışlan Kendı olmaya çalışan. fakat kendı olamamaktan dolayı acı çeken ınsanfdnn vaşadığı bır dunyadayız Bu kendı olamavışı bu reklamla somürmeye çalışıyorlar Kendımı sevıyorum. kendı- mı sevdığım ıçın kendıme aldığım bır ar- mağandır bu gazoz Bugazozuıçerekken- dım olacağım Kendımı sevdığım ıçın kendıme vaptığım bır ıltıfat Fakat bu çok çırkın bır şey ınsan olmakla ılgılı bır şey değıl Bunlann varattığı sanal dunyanm "benT 'ıbu Ben bubenısevmnorum On- lann varattığı dunvadakı kendımı sevmı- vorum Çunku şuandakı duzenın varattı- ğı ben çırkın bır bendır Fakat ondan nef- ret edıvorum dıve kendımı kopruden ata- v ım da demıy orum Ben kendımı sev ecek dunv alar v aratacağım - Bir ben var benden ıçeri gibı mi? - Bızım tasav v urta. kulturumuzde tark- lı topraklanmıza mahsus bır bınkım var Bunu yobaz ınsanlann elıne bırakmamak iazım Ben gerçekçı bır ınsanın duygusal ve manevı taraflannın olması gerektığmı duşunuvorum Onun ıçın manevılık dın- dar olan ınsanlara mahsus bır şev değıl Neden oyle olsun' Tamamen tersi ger- çekçı olmak ıstıyorsak, hayalcı olmakge- rekıvor Bu açıdan bakarsak anladığımız anlamda postmodernızm bızım gozumu zu açabılır belkı Postmodernızmm algı- ladığı bırev ıle duzenın bırevı arasında fark var Duzenın yaratmak ıstedığı bırey yuzsuz Ikı anlamda da vuzsuz Hem edepsız kışılıksız Hem de vuzu vok ruhu yok Kendı kulturuvle ozel ılişkısı vok orne- ğın Karacaoğlan ı dınlevebılırmı şarkı- lanmızdan turkulenmızden bır şey anlı- vormu^Sozde bırey ama tumuyle başka- lanna bağlı \e dışandan komuta edılıvor Kışılığı ortadan kalkmış kendı başma ka- rar veremeven ınsan bırey olabılır mı 9 Kendı gozlenvle goremıvor kendı kula- ğıyla duymuvor Ovsa bırey. o gostenlen şeym dışını aralamav a çalışan "Birdaki- ka bana bo>le gosteri>orsunuz, ama bu. bu mudur acaba" dıven. H o>una mı geti- rilivomz*" dıye duşunen bınd'ır Onun ıçm bırey olma, bu yaratılan sanal gerçeklığe posta atmakla oluyor gıdıyor Devlet dışandan borçlanmıyor ama, bankalar sıstemı dev let adına do- lay lı olarak bunu sağlıyor De\ let ıç borç- lanma senetlennın çok buyûk bolumu bankalann elınde Bunları ya onemlı bır plasman kaynağı olarak portfbylennde tutuyorlar va da repo\e benzen gıbı çe- şıtlı ıkıncı el operasyonlarda kullanıyor- lar Bunun ıkı sonucu var Bınncısı, ban- kalar asıl ışlevlennı bır kenara ıtıp sıcak parayı kamu harcamalanna donüşturme mısyonunu ustlenıvor ve bu asıl kazanç kavnağı halme gelıvor Ikıncı olarak da, bankalar malı sıstemın zayıfkarnı halı- negelıvorlar Çunku buyume donemle- nnde vasal duzenleme sınırlannı da aşa- rak dovız yukumluluklen ıle varlıklan arasındakı farkı yanı açık pozısyonlan- nı gıderek artınyorlar Knzanındada bu- nu kapatamıyorlar. knzlen hem başla- tan. hem de hızlandıran bır yapı oluştu- ruvorlar - Bile büe bu surece neden boyun egiB- yor o zaman? - Gostermelık demokrasılerde. popü- lıstharcamalaryapıpgeçıcı vesahteıyı- leştırmelerle kıtlelerden ov alabılme po- lıtıkası her zaman vardır Sıcak para gı- nşı borçlanmaya, dolayısıyla da bu sah- te populıst ıvıleştırmelere olanak sağlı- vor Gerçek kaynağa dayanmadan polı- tık amaçlanna yonelık harcamalan ger- çekleştırebılıyorlar Bunun karşılığı ıç borç stoku faız oranlan ve butçedekı fa- ız y ukunun gıderek artması Butçede fa- ız gıderlennın vergı gelırlenne oranı 1992 de \ uzde 28 ıken 1998'de bu ora- nın vuzde 80 ı aşması beklenıyor - Bankalann asıl işlevierini biryana bı- raktıklannı sovlediniz. Bo\k bir sistem. omeklerini>aşadıgımı/ kirlenme\« maf- yalaşmayı da beraberinde mi getiriyor? - Bankalar uretımle ılışkılennı gıde- rek kopanyorlar \e bovle bır çevnmden para kazanmaya başladıklannda ılışkı- ler de buna gore gelışıyor Vfafya, finans pıyasalannıelegeçırmevebaşlıyor Ban- kalar spekülatıf paralann yonlendırdığı dış pıyasalarla ışbırlığme gınyorlar O ılışkılen kurdukları anda paranın ahlakı. rengı.şeklıvok Devlet bunuteşvıkedı- vor çunku başka turlu sıstemı surdur- mesı mumkun değıl Her turlu kontrol kalkıyor. kara para ıle beyaz para arasın- dakı fark anlaşılmıvor - Kara paranın bu sistemdebir tanımı olabilir mi? - Kımın ne kadar beyaz olduğu bellı değıl bu sistem ıçınde Lretım ıle bağ- lantısını tamamen koparmış bır malı sıs- temde. hangı ışlem vasal bellı değıl Dış tıcaret ıhracat yoluyla elde edılen para- lann tsvıçrede svvap ışlemınden geçın- lıp Fransa uzennden Turkıye'veaktanl- ması yasal bır ışlem mıdır. değıl mıdır, ne kadan kav ıt altına aiınıyor. tartışma- lı Bunu onlemek mumkun değıl mı 9 Mumkun tabu 4ma o zaman bu fınan- sal akımlan dev am ettıremıy orsunuz O- nun ıçın burava dokunamıyorlaren ufak bır şekılde Çunku varlık nedenı bu - Bir anlamda bu sıcak para oimasa ekonomı donmez hale geliyor demek mı istryorsunuz? -Bırornekleaçıklayayım Türkıye'den geçen ev lul av ında 6 mılyar dolar kaçtı- ğısoylendı Herkes panığe kapıldı Ov- sa o zaman 25 mılyar dolarlık rezerv var- dı O kadar kaçış bıle korkuya neden ol- du Eğer sız regulasy ona gıder, bu fınan- sal hareketlere sınırlamalar getırırsenız, o zaman sıstemı ışletemezsınız Ancak bu akış devam edecek kı, sistem ışleye- cek Bır umut peşındeyız şımdı Rus- ya'dan, Asya'dan, Latm Amenka'dan ka- çan paralar Turkıye'ye gelır mı9 - Gelirse ne olacak? - Turkıye. 2-3 yıl daha hızlı bır buyû- me, ekonomık canlılık yaşayacak Ama, sonra çok daha ağır bır knze gırecek İç borç, 30 mılvar dolardan 60 mılyar do- lara çıkacak Tabıı kısa vadelı dış borç da aynı bıçımde artacak Canlılığın, buyü- menın bedelı bu Sısteme ıyımserbakan- lann umut kaynağı da ışte bu Bu para- lar Tûrkıy e'ye gelır mı9 Bılmıyoruz. çok olası değıl Ancak gelirse 3 yada 4 yıl daha yuzde 8'lık buyumev ı surdurebılır. kamupersonelınm reel ucretını bıraz art- tırabıhr tanm urunlennın fıyatlannı yuksek tutabılınzvs Ama, ondan sonra ne olur 9 Bunun bır kırılma. bıtme nok- tası var Endonezya'yı. Malezya'yı go- ruyoruz Boy le bır gelışme ne kadar sur- durulebılırk'estırmek mumkun değıl A- ma, uzun donemlı surdurulemeyeceğı açık - Boyle bir tablodaegemenliğin yeri ne- rede? -Dunya sıstemıyleburunleştığınız an- da ekonomık egemenlık bıtıyor Ekono- mık açıdan kendı geleceğınızı belırleme olanağını ya da ıktısat polıtıkalannı ba- ğımsız olarak saptama hakkınızı yıtın- yorsunuz L'luslararası ışbolumune katıl- dığınız andan ıtıbaren ekonomınızı ulu- salhedeflennıze gore yonlendırmekten vazgeçtınız demektır Serbest dış tıcaret teonk olarak da bu demektır Gorelı us- runluğe sahıp olduğunuz sektorlen gelış- tıreceksınız dığerlerı batacak, kaynakla- rı da oradan obur tarafa transfer olacak Bu ne demek7 Sıyasal ya da stratejık açı- dan onemlı gorduğunuz alanlan gelıştı- remezsınız bu uluslararası kaynak dağı- lımını bozar En notrıktısatpolıtıkası sa- yılan para polıtıkası bıle gereksız, hatta zararlı gorulebılır boyle bır yapı ıçınde En açık orneğı para kurulu onerılendır bunun SURECEK