Katalog

2 ARALIK1998 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI /cumek@turk.net 13 gepçekleşiyon • ANKARA(AA)-75 yıllık Cumhuriyet tarihinin ilk Enerji Şûrası, 7-9 Arahk 1998tarihlerinde İstanbul'da yapılacak. Şûrada, 21. yüzyılda Türkiye'nin enerji durumu ele ahnarak, enerjinin profili çıkanlacak. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Başbakan Mesut Yılmaz ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Cnmhur Ersümer'in şûraya katılımlannın yeni hükümet çalışmalannın seyrine bağlı olduğu belirtildi. Ersümer, yapöğı açıklamada, Türkiye'de enerji sektörünün daha verimli çalışması için gereken yeniden yapılanma ve özelleştirme hedeflerine dair faaliyetlerinin sürdüğünü belirtti. Emlakçılardan sıkı denetim • İZMİR(AA)-Izmir Emlakçılar ve Emlak Müşavirleri Derneği Başkanı Rıdvan Akgün, emlakçılık sektörünü dûzenleyen bir yasanın olmaması yüzünden vatandaşın zaman zaman mağdur olduğunu belirterek dernek olarak kötü niyetli kişilerle mücadele ettikJerini bildirdi. Akgün, "Yönetim kurulumuz, şikâyetler üzerine dolandıncı emlakçılan ister üyemiz olsun ister olmasın disiplin kuruluna sevk ediyor ve haklannda işlem yapıyor" dedi. sanaylciler GAP'ta • ŞANLIURFA(AA)- Ispanyol sanayicilerden oluşan 9 kişilik bir heyet, GAP'ta incelemelerde ve yatınmla ilgili görüşmelerde bulunmak üzere Şanlıurfa'ya geldi. Yetkililer, konuk işadamlannm, GAP Bölge a Idaresi Bölge bir brifingden sonra Atatürk Barajı'nda incelemelerde bulunacağını söylediler. Mulıasebecilerfn GBraponı • Ekonomi servisi - Istanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (ÎSMMMO), gümrûk birliğinin (GB) sonuçlarını içeren bir rapor hazırladı. Prof. Dr. Kuvvet Lordoğlu tarafindan hazırlanan raporda, GB'nin sonuçlan değerlendirilerek, sürecin çalışma hayatına etkileri değerlendirildi. Raporda, Türkiye'nin zararlannın telafi edilmesi gerektiği, edilmediği takdirde GB'nin geleceğinin tehlikede olduğu vurgulandı TABA'dan PKK mektupları • Ekonomi servisi - Türk Amerikan lşadamlan Derneği (TABA), üye olduğu Amerikan Ticaret Odalan Avrupa Konseyi başta olmak üzere ltalya, Almanya, Fransa ve Avusturya gibi ülkelerin de bulunduğu 21 Avrupa ülkesinin Amerikan Ticaret Odalan'na ttalya'yla PKK sorunu hakkında mektup gönderdi. TABA gönderdiği mektuplarda, PKK'nin faaliyetleri ve Türkiye'ye verdiği zararla ilgili bilgi aktardı. Kasımda borsa kazandırdı • İSTANBUL(AA)- Kasım aymda yatınm araçlannda en çok borsa kazandırdı. Hisse senetleri kasım ayında ortalama yüzde 17.35 oranında değer kazanırken altın fıyatlan yüzde 6.45-6.91 dolaymda artış gösterdi. ABD Dolan'ndaki aylık artış yüzde 5.82, Alman Markı da yüzde 3.16 değer kazandı. Hazine bonosu ve devlet tahvilinin getirisi yüzde 6.73-8.61 arasında gerçekleşirken bir aylık mevduat faizi net yüzde 5.15, aylık repoda net füzde 6.26 oranında cazandırdı. Yatınm [bnlanna katılma jelgelerinde geçen ay jrtalama yüzde 7.21 >ranında artış oldu. Özelleştirmeler yanlışlarla sürerken danışmanlık şirketlerine trilyonlar aktanldı Kân danışman tophıyorHAZALATEŞÇAKIR Devletin trilyonlarca lira kâr getiren ku- rumlan yok pahasına bir bir elden çıkan- lırken özelleştirme sürecinde denetim ve danışmanlık firmalanna milyarlar aktan- lıyor. Özelleştirme Idaresi Başkanlığı'nın, (OlB) 1997 yılında bugünkü rakamlarla 127 trilyon liralık özelleştirme gerçekleş- tirirken, aynı yıl danışman fırmalara da 600 milyar lira ödeme yaptığı kaydediliyor. Uzmanlar, 1998 yılında bu rakamın ikiye katlandığını belirtirken, 1998 yılında ya- pılan özelleştirmelerden ÖİB kasasına 234 trilyon 825 milyar lira girdiğini kaydedi- yor. Uzmanlar, kamu kurumlan içinde yüzlerce danışman bulundurulurken dı- şandan denetim- danışmanlık hizmeti alın- masını sert dille eleştiriyor. Özelleştirme Idaresi Başkanlığı'nın ön- ceki gün POAŞ'ta yaşanan karmaşanın ar- dından ihalenin iptal edilebileceğini gün- deme getirmesiyle, hükümetin özelleştir- me programındaki yanlışlar bir daha göz önüne serildi. Enerji sektörü, kamu ban- • Özelleştirme Idaresi danışmanlık hizmetleri için 1997 yılında 600 milyar lira öderken 1998 yılında bu rakamın ikiye katlandığı bildiriliyor. Uzmanlar, 1998 yılında yapılan özelleştirmelerden ÖlB'nin kasasına 234 trilyon 825 milyar lira girdiğini, uygulamalar tutannın da 575 trilyon 7 milyar lira olduğunu belirtiyor. kalan, limanlar, daha birçok KfT'te özel- Dolar bazında yapılan ödemenin 1985- leştirme uygulamalan sürerken, uzmanlar bu süreçte hukuk ilkelerinin, çahşanlann, emeğin, sosyal devlet değerlerinin ve eko- nomi tarihinin göz ardı edildiğini söylüyor. Hedef gerçekleşmedi Uzmanlar, ÖlB'nin 1998 yılında 3 kat- rilyon 696 trilyon 6 milyar lira olan özel- leştirme hedefinin gerçekleşmediğine dik- kat çekerek aynı yıl 234 trilyon 825 mil- yar liranın kasaya girdiğini belirtiyor. Öte yandan, OlB 'den alınan bilgiye gö- re 1985-1997 yılı sonuna kadar denetim- danışmanlık hizmetleri için fırmalara 1.549 milyar lira ödeme yapıldığı belirtiliyor. Bunun 276 milyan 1996, 600 milyannın da 1997 yılında ödendiği kaydediliyor. 1995 yılı sonu itibariyle on yıllık süre için- de danışmanlık-denetim fırmalanna 10.6 trilyon lira tutannda para aktanldığı ifa- de ediliyor. ÖlB'nin kurumsal danışman- lığını McKinskey, White-Case fırmalan, danışmanlığını da Cenajans-Grey'li PR danışman, Gayrimenkul Ekspertiz AŞ'nin yaptığı belirtiliyor. Bu arada ÖtB'nin da- nışman ve denetçi fîrma olarak Petkim'de Samuel Mantagu, DRT Yeminli Mali Mü- şavirlik, Trichem, Norton, Rose ve Birsel AŞ; Testaş'ta Iktisat Bankası TAO, T.Va- kıflar Bankası TAO; Tüpraş-POAŞ'ta Cha- se Investment Bank, Kleinwort Benson Ltd, Global Securities Pilko firmalanyla iş yaptığı kaydediliyor. ÖtB 'nin diğer ba- zı danışman firmalan da şunlar: Kümaş'ta DRT Yeminli Mali Müşavir- lik AŞ; Havaş'ta DRT Yeminli Mali Mü- şavirlik AŞ, Global Menkul Değerler AŞ; Karadeniz Bakrr Işletmeleri'nde Alfa Men- kul Değerler AŞ; Deniz Nakliyat'ta Gü- ven AŞ; Nimsa'da EMF Yeminli Mali Mü- şavirlik AŞ; SümerHolding'de Price Wa- terhouse; Petlas'ta İktisat Bankası Türk AŞ, Merkez YMM ve Denetim AŞ; Eti- taş ve Kayseri Civan Elektrik Dağıhm AŞ'de Bankkapital AŞ; Çinkur'da Denet Yeminli Mali Müsavirlik AŞ, tnterbank. Firma sayısı hızla artiyor Danışman firma sayılan 1998 yıhnda 70'e ulaşırken, bu pazardan yılda 300 mil- yon dolar gelir elde edildiği kaydediliyor. Danışmanlık firmalan müşteri kurumlara yeni ürünlerhakkında bilgi aktanmından pa- zareğilimlerinin araşunlması, teknolojikge- lişmelerden geleceğe yönelik stratejiler ko- nusunda hizmet veriyor. Türkiye'de kamu kurumlannın yanı sıra özel bankalar, hol- dingler, yerli ve yabancı danışmanlık firma- lanndan hizmet alıyor. Söz verilmesine karşın pamuk üreticisi kilo başına 10 sent olan destekleme primini alamayacak Pamukta prim karmaşasıHükümet, 1998 yıh ürünü pamuğa alım fiyatının dışında kilo başına 10 sent destekleme primi vereceğini açıkJarken Sanayi ve Ticaret Bakanlığı çıkardığı bir tebliğle bu uygulamayı imkânsız hale getirdi. Bu durumda 4 milyon pamuk üreticisinden 3 milyonu prim alamayacak. Ekonomi Servisi - Hükümet, 1998 yılı ürünü pamuğa alım fi- yatının dışında kilo başına 10 sent destekleme primi vereceği- ni açıklarken Sanayi ve Ticaret Bakanlığı çıkardığı bir tebliğle bu "uygulamayı imkânsız hale getir- di. Bakanlığın isteği doğrultusun- da Ziraat Bankası Zirai Krediler Müdürlüğü'nün şubelerine gön- derdiği yazıda, kütlü pamuk ürü- nü satış tarihinden itibaren 30 gün içerisinde şubelere ibraz edil- meyen belgelerin kabul edilme- yeceğini bildirdi. Ziraat Bankası'nın taümaü Yazıda aynca "Bu nedenle bu süreyi aşan bdgeter kabul edilme- yecek, tereddüde düşülmesi du- rumundaiseGend Müdürlükten (Zirai Krediler Müdürlüğü) ab- nacak talimata göre işlem yapı- lacaknr" açıkkması yapıldı. Bu konuda hazırlanan i 1637 Sayılı Bakanlar Kurulu karan 23.9.1998 tarih ve 23488 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Pamuk hasadı, Güneydoğu ve Güney illerimizde 15 Ağustos'ta, Ege ve diğer bölgelerde de eylül ayı içinde başladı. Borç içinde kıvranan ve mazot parası bulabil- mek için banka ve tefecilerin ka- pılannı asındıran üreticiler daha aynı tarihlerde pamuğunu ya Ta- Iran'dan kaçak olarak sokuian hastaükh hayvanJar yörede büyük sorunlarayol açü. Doğu'dald büyük ve küçûkbaş havanknn yansuunşap hastabğma yakalandıği bfldirüdl Doğu'da 'şap' salgını DİYARBAKIR (Cumhuriyet Bürosu)- Doğu ve Güne\ doğu Anadolu bölgelerine îran'dan" kaçak yollarla sokuian lıastahklı küçük ve bü- yükbas hayvanlann bölgede bûyük bir şap has- talığı salgınını yarattığı belirtildi. Diyarbakır Veteriner Hekimler Odası Başkanı AH tnce, Do- ğu'da büyük ve küçûkbaş hayvanlann yüzde 50'sine yakınmın şapa yakalandığını söyleyerek, Tarun Bakanlığı yetkililerinin bu konuda uya- nJdığını ve bölgedeki tüm hayvan çiftliklerinin bir an önce karantina altına alınması gerektiği- ni bildirdi. DoğuVa şiddet olaylannm azalmasınm ar- dından yavaş yavaş canlanan hayvancıhk sek- törü bu kez şap salgını tehdidi altında. Iran'dan kaçak yollarla yurda sokuian hastalıklı büyük ve küçûkbaş hayvanlann Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde büyük bir şap salgınma neden olduğu açıklandı. Diyarbakır Veteriner Hekimler Odası Başka- nı Ali Ince, bölgedeki büyük ve küçûkbaş hay- vanlann yüzde 50 sinin şapa yakalandığını söy- ledi. Iran'dan Türkiye'ye köy koruculan tarafin- dan yasadışı yollarla sokuian ve fiyatlannın ucuz olması nedeniyle bölgedeki besi üretici- leri tarafindan tercih edilen bu hayvanJann Do- ğu'da büyük_bir salgına neden olduğunu anla- târTATî Ihcer^Şap'hızb bir şekilde yayıhyor. Do-• ğu'daki hav'vanlanB hemen hemen yansı şapa yakaiaıuntş bir durumda. Bir an önce bölgede- ki rüm besi ha} r vancıhğı yapılan çtfttikler karan- tina altına ahnmalı ve bu hastahğuı tüm Tûrld- >«'ye yayılması önlenmeli" dedi. Bölgede istenilen düzeyde ha>"van ticaretinin kontrol altmda tutulamadığını söyleyen Ince, "Besici, hayvanının şapa yakalandığını göriir görmez, zarardan kurtulmak için hayvamıu he- men kesip satnt)r. Bu hastalıklı ha>"vanevlereka- dar ghiyor. Bu hastahğu insanlar üzerinde de etkisi mevcut Şaplı hay\-an etleri insanlarda ba- ğırsakenfeksi\onlanna nedenotayor" şeklinde konuştu. Şapm büyük ve küçûkbaş hayvanın gelişme- sini durdurduğunu ve sütten de kestiğıni belir- ten Diyarbakır Veteriner Hekimler Odası Baş- kanı Ali Ince, bölgedeki tûm hayvan çiftlikle- rinin bir an önce karantina altına alınması ge- rektiğini de sözlerine ekleyerek, "BÖ^ede ya- şanan durumu Ugjlttere biJdirdik. Bakanlık nez- dindegirişiınierimiz okfu.Biran öncegerekli tüm tedbûier aunmak Yoksa şap bütün Türkiye'ye yayılacak" diye konuştu. riş, Çukobirlik, Antbirlik gibi ku- ruluşlara ya da tüccara sattı. Şu günlerde Güneydoğu ve Güney illerimizde pamuğunu sat- mayan üreticinin kalmadığı be- lirtilirken satış belgelerinde pa- muğun teslim edildiği tarihin bu- lunduğu kaydedildi. Ege ve diğer bölgelerde de du- rumun farksız olduğu kaydedil- di. Sanayi ve Ticaret Bakanlı- ğı'nın istediği uygulamaya göre 15 AgU3tos ile 30 Ekim tarihle- ri arasında pamuğunu satmış olan- lann 10 sent primlerini tahsil ede- meyecekleri belirtildi. Bu dummda 4 milyon pamuk üreticisinden en azmdan üç mil- yonunun prim alamayacağı ifa- de edildi. Adana'nuı Seyhan Ziraat Oda- sı Başkanı Süleyman Girmenbu konuda "Bu uygubmayı başlatan- lar Çukurova'da pamuğun kati- li olarak tarihegeçeceklerdir. Mı- sırdan,buğdaydan,pamuktanza- rar ettik. Narenciyede ise dunım tam bir facia. Şimdi 10 sent prim de tehlikede. AUah çiftçiye sabır ve dayanma gücü vçrsm" şeklinde görüşünü bildirdi. Odalar kızgtn Tarsus Ziraat Odası Başkanı AB Ergezer de "Çiftciferimiz al- daühnıştır. Hükümet 10 sentprim verileceğuu açıkJamıştL Bu du- rumda 30 Ekim'den önce pamu- ğunu satanlar prim alamayacak. HalbukiÇukurova böJgesinde 10 Ekim'e kadar herkes pamuğunu satar. 30 Ekim'e saülacak pamuk kahnaz. Pamuk üreticileri birdar- be daha yemiştir" açıklamasuıı yaph Hükümet 1998 yılı ürünü pa- muğa Çukurova'da 160 bin, Ege ve Antalya pamuğuna da 195 bin lira alım fıyatı vermişti. Pamu- ğun maliyeti en azından 250 bin liranın üstünde olmasına karşın üreticiler, hükümetin tüccan ve sanayiciyi destekleyen uygula- malan yüzünden pamuğunu Ege'de 120 bin, Çukurova'da ise 100 bin liranın altında satmak zorunda kalmıştı. Bu nedenle bü- tün umudunu 10 sent prime bağ- lamıştı. Eğer, Sanayi Bakanüğı'nın baş- lattığı bu uygulama değiştirile- mezse, pamuk üreticileri aylardan beri hayal ettikleri 10 sent prim- den mahrum kalacak. Hükümet, pamuk üreticisini ikinci kez yanılnrken geçen haf- talarda da 10 sent primin 20 sen- te çıkanlacağı açıklanmıştı. An- cak bu konuda da bir kararname çıkmazken üreticiler de 20 sent prim beklerken 10 senti de ala- mıyor. Exxon ve Mobil şirketlerinin evliliği dünyanın en büyük petrol şirketini yaratıyor Pefrolde dev birleşme• Dev birleşmeden doğacak şirket, günde 2.5 milyon varil petrol ve gaz üretimi yapacak. Bunun piyasalarda depreme yol açacağına dikkat çekildi. Exxon ve Mobil'in ardından Fransa sermayeli petrol firması Total da Belçika'nın PetroFina şirketi ile birleşmeyi planladığını açıkladı. Ekonomi Servisi - Petrol devleri Exxon ve Mobil'in birleşecekleri resmi olarakaçık- landı. tki devin birleşmesinin dünyanın en büyük petrol şirketini yaratacağı belirtildi. ABD'li petrol şirketleri Exxon ve Mobil'in birleşmesiyle oluşacak şirketin hisse sene- di değerlerinin 238 milyar dolara ulaşacağı kaydedilirken şu anda dünyanın bir numa- rah petrol şirketi Royal Dutch/SheH"in ser- mayesinin ise 101 milyar dolar olduğu ifa- de edOdi. The Wall Street Journarın habe- rine göre, Exxon-Mobil evliliğinden doğa- cak şirketin General Motors'un önüne ge- çerek ABD'nin en büyük şirketini oluştura- cağına dikkat çekildi. Birleşme görüşmele- ri devam eden Exxon ve Mobil'in 65 mil- yar dolarlık personel ve üretim kesintisine gideceği dile getirildi. ABD'de yayımlanan Washington Post ga- zetesinde satın alma fiyatı 78 milyar dolar olarak belirtilirken Exxon'un, Mobil'e his- se başına 100 dolar ödeyeceği ifade edildi. Danışmanlık şirketi Morgan Stanley'den Akcuyakıtük kez ucuzhuhANKARA (AA) - Uluslararası piyasalarda petrol fîyatlannda yaşanan düşüşün yanı sıra, Tüpraş'ın elindeki benzin stoklanndaki birikim, benzin fiyat- lannda indirime yol açtı. tndirim, otomatik fiyatlan- dırma sonrası akar>'akıttailk ucuzlaraaörneğini oluş- tnnıyor. Tüpraş'a bağlı Aliağa ve Kınkkale rafinerileri çıkış fiya- tinda benzin ürünlerinde yüzde 0.5 üe yüzde î .5 arasında ya- pılan indirim Ankara ve lzmir'e yansıtıldı.Bu durum benzin ürünleri pompa fîyatlannda, litrede bin lirayla 3 bin lira ara- sında değişen fiyat indirimi anlamına geliyor. Tüpraş'ın benzin ürünlerine halen uyguladığı tavan fiyatla- n ise süperbenzindeton başına 41 milyon 570 bin 141 lira,nor- mal benzinde 39 milyon 430 bin 501 lira, kurşunsuz benzinde 40 milyon 958 bin 815 îira düzeyinde bu- lunuyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yetkilileri, Tüpraş'abağb tzmirve Kınkkalerafinerilerindeki ben- zin stoklanndaki artışa işaret ederken "Stoldann eri- tünıesi Iazun. O nedenle Tüpraş flyat indirdi. Bu durum, dağı- öm şirketlerine yansıdı. Dağıüm şirkederi de bayflere yansıttı'' dediler. Benzin türevlerinde görülen indirimin bir başka nede- ni olarak. uluslararası piyasalarda düşük düzeyde seyreden pet- rol fiyatlan gösterilirken indirimin akaryakıtta otomatik fıyat- landtrma sistemine gecildigi 1 Temmuz 1998 tarihinde bu ya- na, akaryakıtta ilk ucuzlama örneği oluşturuyor. analist Douglas Terreson, iki şirketin günde 2.5 milyon varil petrol ve aynı miktarda gaz üretileceğine dikkat çekerek birleşmenin pi- yasalarda depreme yol açacağım vurguladı. Analistler, iki devinbirleşmesiyle 123 bin çalışanm işine son verileceğini belirttiler. AyncaABD Federal TicaretKomisyonu'ndan anti-trust yetkilisi Robert Doyle, birleşme- nin tekel yaratacağı endişeleri bulunduğu- nu belirterek "Her açıdan sorun görüyo- rum"dedi. Prtrol frv'aüan düyik Petrol fiyatlannın düşük seyrettiği bu dö- nemde, petrol fınnalannuı birleşmeye git- tiklerine dikkat çekiliyor. Londra Vadeli tş- lemlerPiyasası'nda önceki gün birara 10.08 dolara kadar gerileyerek son 12 yılın en dü- şük seviyesine inen Brent türü petrolün va- ril fiyaü dün, günü 10.40 dolardan kapattı. New York Emtia Borsası'nda da dün petro- lün varil fiyatı 11.25 dolardan işlem gördü. Birleşme haberleri, petrol dünyasının önde gelen firmalanndan arka arkaya geliyor. Ex- xon ve Mobil birleşmesinin ardından Fran- sa sermayeli petrol firması Total, Belçi- ka'nın PetroFina şirketi ile birleşmeyi plan- ladığını açıkladı. Doğacak yeni şirketin adının Total Fina ve piyasa değerinin 38.8 milyar dolar ola- cağı öne sürüldü. ÇİFTÇİ DOSTU SADULLAH USUMt Pancar Üreticilepi İnsan Değil mi?.. Batılı ülketerin hemen hepsinde "insan haklan'so- aın olmaktan çıkmıştır. Çiftçisi, işçisi, emeklisi, me- muru, okumuşu, okumamışı, zengini, fakiri yasala- nn güvencesi altındadır. Hiç kimseye veya hiçbir sektöre ayncalık tanınmamıştır. Türkiye'de ise tam tersine bir uygulama vardır. İn- san haklannın zerresi yoktur. Güçlü ve zengin, her istediğini yapabilir. Devlet ve hükümet yetkilileri zen- ginin yanındadır. Yasalar, yönetmelikler ve sözleş- meler bile büyük şirketlerin isteklerine göre hazırla- nır. Hele, çiftçi tamamen dışlanmıştır. Türkiye'de çift- çinin haklan, insan haklanndan sayılmaz. Geçimini topraktan sağlayan 30 milyondan fazla insanımızın, "insan haklan" tartışmalarda bile gündeme gelmez... Türkiye'de 1980 yılından beri 30 milyondan fazla çiftçimiz ezilmiştir, soyulmuştur, haklannı alamamış- tır. Tanm ürünleri piyasası tamamen holdinglerin ve büyük şirketlerin kontrolü altındadır. Çünkü, düzen- lemelerin hepsi zengine göre yapılmıştır. Bu soygun düzenini yıllardan beri değiştirmeye hiç kimsenin, hiç- bir kuruluşun gücü yetmemiştir. özellikle, 1970'li yıllardan beri soyulan ve ezilen- teri konjyanlann da başı derde girmiştir. Ya işsiz güç- süz bırakılmış ve açlığa talim ettirilmiştir ya da ha- yatının en güzel yıllannı cezaevlerinde geçirmek zo- runda kalmışlardır. örneğin, Türkiye'de yapılış biçimi ile "özelleştir- me1er insan haklanna aykındır. Zira, özelleştirme ba- hanesi ile insanlanmızın haklannı koruyan tüm dev- let kuruluşlan yok edilmiştir. SEK, Et-Balık Kurumu ve Yem Sanayii özel sek- töre satıldıktan sonra, 20 milyondan fazla süt ve et üreticisi holdinglerin kuklası haline gelmiştir. Hakla- nnı koruyacak birtek kurum kalmamıştır. Tüccar, sü- tü ve eti üreticinin elinden istediği fiyattan satın al- makta ve tüketiciye de iki katftyatlasatmaktadır. Böy- lece 60 milyon insanımız holdinglerin insafına terk edilmiştir. ••• 18 yıldan beri darbe üstüne darbe yiyen tanm ke- simi, artık kendisini ayakta tutacak gücü kaybetmiş- tir. Bir umut ışığı olarak sunulan "sözleşmeli çiftçi- lik" modeline sanlmak zorunda kalmıştır. Ancak, Batılı ülkelerde sözleşmeler iki tarafın da haklannı korumak için yapılır. Türkiye'de ise tek ta- raflıdır. Sözleşmeyi şirketler veya holdingler hazır- lar... Çoğu kez çiftçiye okutulmaz. Okumaya kalkan veya garanti isteyen çiftçi derhal dışlanır ve bir da- ha hiçbir şirketten iş alamaz... Malını satamaz. Ade- ta ambargo uygulanır. Bu koşullar domateste, tavukçulukta, yumurtacı- lıkta böyledir. Sözleşmeleri şirketler kendilerine gö- re hazıriariar ve çiftçilere imzalatıriar. Daha da acısı, devlet bile hazırladığt sözleşmeler- de çiftçiye hak tanımaz. Ömeğin, şeker pancann- da... Ekim alanlannı şeker şirketi tespit eder. İstedi- ği kadar ekim izni verir. Sözleşmelerdeki hükümler genel müdürfükçe hazırianır. Sonra da çiftçilere onay- latılır. Şeker şirketinin hazıriadığı sözleşmeler emir- namegibidir... Sözleşme hükümlerine uymayan çiftçiler derhal cezalandınlır. Ama şeker şirketi sözleşme hükümle- rine uyup uymamakta serbesttir. Çiftçiye kendi ha- zıriadığı sözleşme ile verdiği taahhütleri isterse ye- rine getirmeyebilir. Sözleşmelerde, üreticilere "ekim, sulama, çapa ve sökme" avanslannın ne zaman verileceği tespit edil- miştir. Ancak, şirket çoğu kez bu taahhütlerini za- manında yerine getirmemiş ve çiftçinin zaranna ne- den olmuştur. Sökme avansının çiftçiye pancarlan toplamaya başlamadan önce verilmesi gerekir. Sökme işi ise, genellikle ağustos veya eylül aylannda başlar. Nite- kim, çiftçilerie yapılan sözleşmelerde de "söküm avansı"nın eylül ve ekim aylannda verilmesi öngö- njlmüştür. ••• Arahk ayına girdiğimiz halde, pancar üreticilerine bugüne kadar bir tek kuruş "sökme avansı" öden- memiştir. 15 tiilyon lirayı geçtiği belirtilen avans bor- cunun ne zaman verileceği de belli değildir. Mazot alacak parayı bulmakta zorlanan çiftçi, sö- küm işlerini yüksekfaizli krediler sağlayaraktamam- layabilmiştir. Bu nedenle milyonlarca lira zarara uğ- ramıştır. Türkiye'de kendiliğinden başlayan "sözleşmeli çiftçilik" modeli başıboş bırakjlamaz. Mutlaka bir sisteme bağlanmalıdır. Çiftçinin aldanmasını önle- yecek yasalar ve yönetmelikler çıkanlmalıdır. Devletin bile uygulamaktan kaçındığı sözleşme- lerin bir garantiye bağlanması gerekir... Şeker şirketi de bu çiftçileri oyalama alışkanlığın- dan vazgeçmeli ve 15 trilyon liralık avans borcunu birkaç gün içinde ödemelidir... Avrupa pazarında rekabet kosulları 'Uluslararası havacılıkta ittifaklar önemli' ZLEM YÜZAK ^W m BRÜKSEL- B t ^ ^ J . N caknr" diye ko- Uluslararası tu- H E H ^ ^ i nuştu. Aralann- rizmvehavata- ^fm tm da Avrupa'nın şunacılığı sek- »•»!-- 9 on( te gelen tu- törlerinin ileri r l j p • rizm ve seyahat gelen temsilci- | ( j U f c _ ^ J İ acentesi şirket- leri "Avrupa'nın . leıinintemsilci- Önündeld YoJ" Stefan Pıchler. lerinindebulun- adlı konferansta Avrupa duğu konferansta konu- pazannda değişen reka- bet koşullannı tartıştı. Al- man Hava Yollan Luft- hansa'nın katkılan ile Bel- çika'nın başkenti Brük- sel'de düzenlenen konfe- ransın açıhş konuşması- nı yapan Deutsche Luft- hansa satıştan sorumlu başkan yardımcısı Stefan Pichler, uluslararası hava- cılık sektöründe rekabetin satışlarda stratejik önem taşıdığını belirterek bu- nun için maliyetlerin dü- şüriilmesi gerektiğini kay- detti. Pichler, "Bu geh> melerzamaniçindeAvru- şan Pichler uluslararası havayolu şirketlerinin ma- liyetleri düşürmek için se- yahat acentelerine öde- dikleri komisyonlan dü- şürdüklerini, Türkiye'de ise henüz böyle bir uygu- lamanın söz konusu ol- madığını kaydetti. Deutche Lufthansa Yö- netim Kurulu Başkanı Jürgen^feber ise 1999'da havayolu şirketlerinin da- ha fazla büyümesi için finansal güç, etkili mali- yet yönetimi, güçlü itti- fak gibi unsurlann öne- mine dikkat çekti.