Katalog

SAYFA CUMHURİYET 7 KASIM 1998 CUMARTEÎ OLAYLAR VE GORUŞLER Milli Mücadelenin İlk Sesi: İrade-i Milliye ArŞ. GÖr. GÜNEY NAIR Cumhunyet Cni F-EF. Sosy Bölümü A nadolu'da başlavan çevesı. merkezı vonetımın \e dolayısı>- ulusal mucadelemızın sonrasmda. kazanüan zafenn \e bu zafenn tüm ulus olarak bizlere kazandırdıklannın hepi- miz avnmında. bılıncmdeyız Bu genel bır çerçe\e.. Cumhunvetın n i Y;l Onuru'nu yaşa- dıgımız şu günlerde. bu genel çerçe\ enin içinde o kadar çok önemli avnntı var kı! Yazımda. bu önemli aynntilardan yalnız- ca bınnı kısaca aktarmaya çahşacağım. 1919 ythnın 4 E\lül'ü Saat 14 00... Anadolu'nun bırçok\oresı ışgal altında- dır. Bır grup devnmcı ınsan. Sıvas'ta top- lanır Sı\as Lı»esı. tanhe "Srvas Kongre- si" olarak geçen bir ola\a e\ sahiplıği yapmaktadır. L'lusal mücadelenin önde- rı Mustafa Kemal, oybirligıyle kongre başkanı seçilir. Aydın ve ileri görüşlülüğü herkes tara- fından degerlendinlen Mustafa Kemal, toplantıdan iki gün önce geldıği Sıvas'ta, bu mücadeleyi kamuoyun&duyuracak bir gazetenin çıkanlması gerektiğınin de üze- nnde durur. Kongre delegasyonuna one- nsini açarseöneri kabul edilir. Uhısalmü- cadele harekednjn ilk yayın organı. dola- yısıyla da Mustafa Kemal'ın ilk gazete- sinın kuramsal temelleri böylece atılmış olur. Gazetenin adı. lsmaii Fazd Paşa'nın önensi ve Mustafa Kemal'in onayı ile trade-i MilBye olarak belirlenmıştir. Kongre toplantılannda bir yandan \e- rilecek ulusal kurtuluş mücadelesinın çer- la Damat Ferit Paşa hükümetının iç-dış sıyasetı ve bu noktadan sonra \ apılabıle- ceklertartışılırken öte yandan da gücünü ulustan alan mücadelenin ulusa >alm bir dil ile anlatılması düşünülmektedır Gaze- te. bu önemli göre\ ı yenne getırecektır. trade-ıMılliye'nintarafsızolması\e ulu- sal mücadele sözcülüğünü üstlenmiş bir görünüm taşıması ön koşuldur. Bu ne- denle hıçbır fırkanın. zümrenın temsılcı- sı olmayan. Ittıhat \e Terakkı ıle bağı bu- lunmay an Demircizade St4ahaddin Be\ "e Sıvas delegesı Rasim Be> tarafından ım- tiyaz sahıbı olması teklıfı görürüldu. Tek- lıf kabul gördü. Ancak v üzlerle açıklanan baskılar y a- pabılen, kolla çevnlen baskı makınesine sahıp Sıvas \'ılayet Matbaası Müdürü Ab- dfilkadir Sözen ılesermürettıp.Vlahraut ve yardımcısı >adir'den yardımcı olma- sı istendı. Elde sadece ıkı kasa harf \ar- dı ve en büyüklen 36 puntovdu. Gazete- nin başlıgı en bü\uk punto hartlerden dı- zildı Mustafa Kemal, en az bın baskı ya- pılmasını \stiyordu. Eldekitekrukolanak- lar ise yetersızdı SnasMüdafaaiHukuk Cemıyetı'nın de merkezi olan matbaada gecelı gunduzlü bır çalışma başlatıldı. Bir yandan kongrenın toplantılan sürer- ken öte yandan alınan kararlar. ulusa ıle- tilmesı gerekenler kaleme alınıp yayına hazır duruma getınldi. Ancak kongrenın baslangıcından on gün sonra İrade-i Milliye Gazetesi ilk sa- yısını yayımlayabildi. Gazetenin ilk savısında ver alan ve "Harekât-ı Milliye'nin Eshabı" başlıklı >azı. gazeteci \e Utanbul delegesi İsma- İIHami(Danişınend) Be> e bızzat Mus- tafa Kemal taratindan yazdınlmıştır. "Aca- ba yalnı/ mağtup olmakla bir devlet bu ha- le gelebilir mi" sorusuv la başlavan yazı- daAlmanvaveBulganstanörneklerinden hareket edılerek Türk toplumunun içine düşürüldüğü durum sorgulanmakta ve Damat Ferit Paşa Kabinesi'nin iç ve dış siyaseti ele^tirilmekte. Anadolu'da başla- van \ e gücunü ulusun kendisınden alan mücadele anlatılmaktadır. Yıne ıik sayıda kongre başkanı seçilen Mustafa Kemar ın açış sö\ le\ ı ay nen > a- şımlanmıştır Kongre üyelennın ımzası- nı taşıyan \e padışaha çekılen bırtelgraf metnı ile Havza'dan Mustafa Kemal ta- rafından padışaha çekılen telgraf metnı. gazete sa> falannda \er almış \e ulusa v ö- nelık v azılan bır kongre duyurusu bu sa- yıda kongrenın başka çalışma haberle- riyle birlıkte okuyuculara duyurulmuş- tur İrade-ı Mıllıve > av ımlandıktan sonra o kadar büvuk ılgı gördü kı baskı sayısını beş bıne çıkanldı. Buna karşın eldeki sa- v ılan tükendi Günü geçen sayılan 20 ku- ruş olduğu halde 200 kuruşa iste> enlerol- du İşgal altındaki yerlere, başta Istanbul olnıak üzere gazete. sansürden kaçması ıçın resmı dalgalı zarflann ıçensınde gön- denldı Yayımlananvazılar zaman zaman A\rupa gazetelerınde ıktıbas edıldı Hevet-i Temsiliye'nın Snas'ta bulun- duğu süre ıçensınde gazete 19 sayı yayım- landı. Sonra heyet Ankara ya giderken gazetenin de taşınması düşünüldü Sı\ as- lılar. Mustafa Kemal ılegörüşüp. bu onur- lu mücadelenin sembolu kabul etnkleri İra- de-i Milliye'nin Snas'ta kalıp vayımını sürdürmesım ıstediler. Bu ıstek kabul aör- dü. Bunun üzenne Mustafa Kemal 10 Ocak 1920 tanhınden ıtibaren Ankara'da Hâkı- mı\et-ı Mıllıve adıylaikıncı bırgazeteçı- karmavabaşladı. Anadolu \eRumeüMü- dafa-i Hukuk ( emiveti Heyeti Temsiliye- siadına çıkanlan bu gazetenin sorumlu mü- dürlüğü görevıne Recep Zühtü getınldi. Hâkimiyrt-i MiDne zaman zaman Snas'ta yavımlanan İrade-i Milliye ıle haber ba- ğı ılışkısını sürdürdü. Musıafa Kemal \e arkadaşlannın devnmcı mücadelesı İra- de-ı Milliye gazetesinın sütunlanndan Orta \ e Dogu Anadolu'da v aşayan halka. içinde bulunulan zor koşullara karşırt du- yuruldu İrade-ı Mıllıve. vayınını 1922 yılına kadar sürdürdü. Mustafa Kemal'in ıkıncı gazetesi Hâ- kımıyet-ı Milliye ıse yan resmı görünü- münde yayınlannı sürdürdü. daha sonra- lan "*UlusGazetesi" adını alarak Türk ba- sın tanhı ıçensınde uzun v ıllar yer ettı Ne yazık kı Sıvas \ ılayet bınasında v a- şayan ikı büyük yangında. kentte yayım- lanan tüm gazetelerin arşiv leri ile Irade- ı Milliye gazetesinın de arşıvleri yanarak yok olmuştur. Gazetenin ilk sekiz sayısı- nın ömeğı, günümuzde Kongre müzesı ola- rak kullanılan ve Sıvas Kongresf nın va- pıldıgı bınada basımlannın v apıldıgı mat- baa makınestvle bırlikte sergılenmekte- dır. Gazetenin 1-42. savıian Türk Inkılap Tanhi Enstitüsü'nde ve Başbakanlık Ba- sın Yayın Genel Müdürlügü Kitaplıgı'nda bulunmaktadır PENCERE Melikoff'un "Hacı Bektaş, Efsaneden Gerçeğe"adlı kı- tabı yayımlandı. Bir başyapıt bu. Şiır, inanç, edebiyat, felse- fe, toplum, ınsan, zaman ve uzam sarmalına dolanmış kar- maşık bir konuyu "efsane- den gerçeğe" gıden yolda kı- lı kırk yararak saydamlaştır- mak, ancak ömrünü bu yola adamış irene Melikoff'un har- cıydı. Efsane nasıl başladı: Güvercin donuyla Urum'a uçan Imamlarevın kapusun açan Cümle evliyalar üstünden geçen Var mıdır hiçbir er Ali'den gayrı Geçmış yüzyılların golgelı- ğindetohumlanan efsane za- man ve uzamda gelışip yayı- lırken gerçeğe nasıl dönüştü? Inanca dayalı dünya görüşü, Tanrı'yı da kapsayan bir ya- şam biçimini Orta Asya'dan Balkanlar'a nasıl oluşturdu?.. Bu soru Melıkoff'un kıtabına aldığı Marguerite Yource- nar'ın bir sözünde anahtan- nı buluyor: "Her dikilen anıtın kendi tarzı vardır. Bir Başyapıt Fakatyapı ülkenin taşlany- ladır." Anadolu insanı islam dün- yasında kendine özgü inan- cın hamurunu elleriyle yoğur- du; inançlar karışımında ma- yalandırdı. • Kaygusuz Abdal soruyor: Kıldan köprü yaratmışsın Gelsin kullar geçsin deyu Hele biz şöyle duralım Yiğit isen geç a Tanrı Bektaşı, Alevi, Kızılbaş, ne dersenizdeyın, insanı, doğa- yı, Tanrı'yı bır sayan, Tanrı'da insanı, insanı Tanrı'da gören evrensel felsefeye nasıl eriş- miş?.. Inanılır gibi degil, ama, gerçek!.. Anadolu toprağının bereketi insanı tohumlamış, sevginin ürettiği bır hümanız- mayı yaşam biçimine dönüş- türmüş; "...çeşitli kavimlerin yüzyıllarca biriikte varolduk- ları ve inançlann eriyip dinler karışımı ve bilinç birikimi bir öğretide kaynaştırmış..." Yunus'un dedıği gibi: Bir kez gönül yıktın ise Bu ktldığın namaz değil Yetmiş ikı milleî dahi Elin yüzün yumaz değil Alevilik-Bektaşilik yayıldığı coğrafyaya göre renklenen bir inanç karışımı, dünya gö rüşü, evren felsefesıdir; köki Anadolu'dadır, Hacı Bektaş'ıt öğretisidir. • Zaman ve uzam içinde de ğişimin kaçınılrnaz sarmalınî dolanan efsanenın gerçekli ğini yakalayabilmek ıçın bi ömüryeter mi?.. Melikoff 'yetmez' dıyor. Ancak alçakgönüllülüğüni bılimsel kuşkuculuğun doğ rultusuna oturtan Sayın Me- likoff'un kıtabını okuyan kişi kafasında bırbırıne geçmış bi dizi soru işaretinın çengelle- rinden kurtulacaktır. Kızılbaş şairlerinden Derviş Kemal'in dizelerinde çarpıc bir 'nefes'ı duyumsuyoruz: Özgürtüğün kutsal tacı Âkıl isen başta gerek Tok olan ne bilsün açı • Tokun kalbi taşta gerek Halkı seviyorsan şaye Ezilmişe eyle ızzet Sırn çıksın bilmecenin Sonu gelsin bu gecenin Şafak yakın mı?.. ALIŞVERİŞ ve EĞLENCE MERKEZİ MAlTîPE, Alotûrk Cd No 41 (Beledıye Yonı) Td 0216 442 60 30 SEFILLER 11.00-13.30-16.00-18.30-21.00 KÜÇÜK ASKERLER 11.30-14.00-16.30-19.00-21.30 KUÇUK DENIZ KIH TARZAN 11.15-13.15-15.15 17.15-19.15-21.15 «. KtâTÜR BNUMâ mi£I TtKHMUH GBfi MÜnJRLÜĞÜ JİSTAtSULBEVLETTİYATROSU Toplu Bilet Rezervasyonu ve Abonman: 0 212.292 39 00 /111 http://www.istdt.gov.tr Bizim Tiyatro Teuoz KARACA TİYATROSU'nda Perşembe 20.30 - C.tesi 15.00 < Kısa bir süre için) ^ Olağanüstü yorumla Vukhov'u canlandıran Diper, bütün bir çağın, insansal değerlerin \ yargılanımım dile getiriyor... I Yargı'yı görmemek 20 yüzyıla ait bilgilerinizde ciddi boşluklar yaratabilir. ' Savaşın korkunçluğu, ancak Zafer Diper'in ortaya koyduğu gibi bir oyunculukla bu kadar inandırıcı olabilir. Bu nefis tiyatro metnini, virtüöz oyunculuk gösterisini S ^ % kaçırmayın... BASIN Avni Dilligil Tiyatro Ödiilü SES-1885 ORTAOYUNCULAR İSTtKLAL CAD. N0:140 TEL: (0 212) 25118 65-66 FAX: (0 212) 244 43 27 www.orlaoyuncuIar com nrf!?irnffl Ferhan Şensoy FERHANGİ ŞEYLER Perşembe 21.00 Ferhan Şensoy FELEK BIR G U N Cuma 21.00 Haldun Taner'den HALDUN TANER KABARE C.tesi 18.30-21.00 / Pazar 15.30-18.30 T.C. KUIür tokanlığı'nd katkücrryta. AKM ODA TİYATROSU (0 212 245 25 90) Hafta içi: 20.00 Cumartesi 15.00-20.00 Pazar 15.00 Roberto Athayde MISS MARGARIDA YÖNTEMİ Türkçesı Tomrls Uyar Yoneten Metin Belgjn 3-8 Kasım. 24-29 Kasım tanhlerı arası Peter Shaffer KARANLIKTA KOMEDİ Çevıren : Yılda Serpen Yöneten Lawrence Till 10-22 Kasım tanhlerı arası (Pazartesı harıç) TAKSİM SAHNESİ (O 212 249 69 44) Hafta ici: 20.00 Cumartesi: 15.00-20.00 Pazar 15.00 VVIIIİam Shakespeare KISASA KISAS Çevıren,Yöneten : Nesrin Kazankaya 3-8 Kasım, 24-28 Kasım arası {Pazartesı harıç) Dario Fo BİR ANARŞİSTİN KAZA SONUCU ÖLÜMÜ Türkçesı FüsunDomirel Yoneten MuratKarasu 11-21 Kasım arası (Pazartesı harıç) Dersu Yavuz Altun RÜZGARLA YARIŞAN TAY- Yöneten AyşeLebrtz 22,29 Kasım arası Pazar 12.00 ve 15 00 "(Çocuk Oyunu) AKM AZİZ NESİN SAHNESİ (0 212 245 25 90) Hafta ici: 20.00 Cumartesi: 15.00-20.00 Pazar: 15.00 Matei Viniec YAŞLI BİR PALYAÇO ARANIYOR Tükçesı AJmeJGüngören, Yöneten MügeGüman 3-8 Kasım arası George Taborl BİR CASUSA AĞIT Türkçesı. Özdemir Nutku, Yoneten. Cüneyt Çalışkur 10-22 Kasım arası (Pazartesi harıç) Orhan Asena ATÇALI KEL MEHMET Yöneten: Mahmut Gökgöz 24-29 Kasım arası -13 KASIM'DAN BAŞLAYARAK- Ferhan Şensoy ÇOKTUHAFSORUŞTURMAT.C. Kuaü lakanbğı nm katkılanvta. Bılet Satış Yerlerı Ortaoyuncuıar Gışesı 251 18 65-66 VAKKORAMA Taksım. Rumeli. Suadive. Akmerkez dostlar tiyatrasu M. KARACA TİYATROSU NDA KEINT OYUINCÜLARI iî? 3i îî\ KRATES Yazan: M Türkçesı: Yöneten:; Sahne T Giysı-Ma Oynay Genc( Ayşeç Yurdi ağıroğlu r-Koray Ariş fErdem Akakce, ; Dîdem Germerı, »ay, Ergin Ocaklı, y Gökhan Soylu Cumartesi: T8.00 Pazar: 15.00 Tef: (0-212) 252 59 35 EFES Pilsen in kültiiı ve sanata katkılan artaıak süıecek TİYATRO ISTANBUL KADIKÖY HALK EĞITIM MERKEZINDE Yazan: Refık ERDURAN - Yöneten: Nedret GÜVENÇ SEHER VAKTİ 11-12-13-14-15 Kasım da Tel. (0 216) 346 98 99 TİYATRO llanlarınız içın 293 89 78 EFESPUseif YAPI^CKREDI KÛLTOR SAJMAT YAY1NCıUK YAPI KREDİ ARTS FESTIVAL YAPI KREDİ SANAT FESTİVALÎ Kaksal Engür TilbcSann Cüneyt Türel Her cuma vc cumartesi. 19.00 AKSANAT (02 12) 2S2 3S 00-01 Oymyanlar Guinz Surun, Hakan Vank Müzjk Dmktonj: Cumhur bokjşkan Cumartesi: 15.00, Bıleder Tr/Jtro gışeind* ve Pazaıtesâ: 21.00 tüm Vakkoramalardj aolmıkadır Kenter Tiyatrosu Halaskârgazı Cad. No. 35 Harbiye-lstanbul Gişe Tel: (0-212) 246 35 89-247 36 34 EFES Pilsen in kultur ve sanata katkılan artaıak surecek. KÜCÜK SAHNE AKM BUYUK SALON (0 212 245 25 90) Cumartesi: 21.30, Pazar 15.00 Nazım Hlkmet KUVAYİ MİI_1-İYE Yöneten: Ergln Orbey .. -• 14. 21, 28 Kasım 1998 Edmond Rostand CYRANO DE BERGERAC Türkçesı Sabri Esat Siyavuşgil, Yöneten: Işıl Kasapoğtu 15. 22, 29 Kasım 77Y477ÎO TARIHLEBULUŞUYOı AYA İRİNİ'DE İLK TÜRK TİYATROSU ANO DE BERGER 10 Kasım 1998, Saat:19.00 Ünlü Müzikallerden ve Film Müziklerinden Seçmeler Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuvarı genç şan sanatçılarının sahneleyerek sunacakları bu program, Bernstein, VVebber, Kern, Porter, Coleman gibi bestecilerin eserlerinden oluşuyor. Atatürk Kûltür Merkezi Konser Salonu, Saat: 19.00 1.500.000 TL Bilet Satış Noktaları Galatasaray Yapı Kredı Kıtabevı • Yapı Kredı Akmerkez Şubesı • Atatürk Kültür Merkezi • Suadıye Vakkorama Telefonla Rezervasyon (0212) 243 62 24 • 249 18 29 - 252 67 45 Internet Bilet Satışı http://www.superonline.com/ykykultur Bu konserin gerçeklesmesindeki degerii katkıiarından dolayı T.C. Klıltûr Bılunlı^ıiu ve Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuvarı na teşekkiır ederiz, YAPI W KREDİ SADRİ ALISIK TİYATROSU 5 Kasım'dan başlayarak SELİM İLERİ'NİN BİR OYUNU Ü ÜMIHRIMUŞFIK: OLU BIR KELEBEK ÇOLPAN İLHAN NURSELİ İDİZ AYTAÇ ÖZTUNA AYLİN UZUNLAR Dekor: Nunıllah Tuncer Kostüm: Çolpan İlhan Küçûk Sahne Atias Sineması Pasajı No. 209 Beyoğlu Tel: (0-212) 292 39 19-20_ Perşembe, Cuma: 21.00 Biletler gişe, AKM, Taksım, Akmerkez, : 15.30,21.00 Suadıye Vakkorama'larda satılmaktadır. : 15.30 Öğretmen ve öğrenci indırimlidir. Cumartesi Pazar 5-6-7-19-20-21 Kasım Saat: 21.00 8-22 Kasım Saat: 15.00 HELEN/ OYUN2PERDE "VariarJons E 12-13-14-26-27-28 Kasım Saat: 21.00 15-29 Kasım Saat: 15.00 I C tinm SjfcKtlıinaı MaMI (Htalanvlı 5 KASIM'DAN tTIBAREN PROFİLO KÜLTÜR VE ALIŞVERİŞ MERKEZİ'NDE Yazan: Refik Erduıan Yöneten: Nedret Gûvenç 5.6,7,8,26,27,28,29Kasm Büeüeruraz Proao Alışrenş Merkea ve Vakkorama maŞazalannda satılmaktadır. ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ'NDE EFES PUsen'in kültür ve sanata katkılan artarak sürecek. PATİKA İyi bayramlar! Soner Olgun Her Salı, Cuma, Cumartesi Rezervasyon: 260 96 53 - 260 72 61 İlanlarınız için: 0212. 293 89 78 MOLIERE ^ KÜLTÜR SANAT EVİ TİYATRO DERSLERI Modern - Klasik GELENEKSEL TÜRK TİYATROSU Meddah - Karagöz - Ortaoyunu DİKSİYON Güzel Konuşma TANGO VE MODERN DANS Çocuk ve Yetişkinler için Dersler veriür, PANEL, SEMINER, TOPLANTI ORGANİZASYONLARI YAPILIR Tel: 0212. 256 92 80 (Saat 16:00 20:00 arası) Lamartin caddesi No: 23/2 Taksim S.Ada MAVİ NOKTA poetık opera Orkesıra Şet. Satnun AOA Koro Şefi Vlldız KÜNUTKU 10 Kasım Salı 20 00 / 19 Kasım Perşembe 20 00 P.İ. Çaykovskı KUĞU GÖLÜ bale A perde Koreografı ve Sanneye Koyan Oerek OEANE Orkestra Şefı Elşad BAGIROV 11 Kasım Çarşamha 20 00 ' 14 Kasım Cumartesi 15 30 B.Smetana SATILMIŞ NİŞANLI komık opera 3 perde Orkestra Şefı Ok«n DEMIRİŞ ıonw sa <a!ç,s ,- Sahneye Koyan Sûneray ARIHAN 12 Kasım Perşembe 20 00 28 Kasım Cumartesi 1530 G. Bizet CARMEN opera 4 perde Orkestra ŞeS Anlon» PIROLU Sahneye Koyan Yelrl» KARA 17 Kasınn Salı 20 00 21 Kasım Cumartesi 15 30 P.İ.Çaykovskı UYUYAN GÜZEL bale 3 perde Koreografı ve Salıneye Koyan Derek DEANE Otkestıa Sed El?«d BAGIROV 16 25 Kasım Çarsamba 20 00 F.Tüzün MİDAS'IN KULAKLARI opera 2 bölüm OrtestraŞetı S«tftf YALÇIN ; Sahneye Koyan Bozkurt KURUÇ ,'Dev^j Sanatçts,} 24 Kasım SaJı 20 00 Biletler Atatürk Kültür Merkezi gişelerinde satılmaktadır AKM gişe tel: (0212) 251 10 23 251 56 00 (7 hat) 254