Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 12 OCAK 1998 PA2ARTESİ
8 DIŞ HABERLER
. yüzyıl
ekonomik gruplar
|W\SHINGTON(AA)-
ABD Dışişleri Bakanı
Madeleine Albright, 21.
yüzyılda askeri ittifaklann
yerini ekonomik
gruplaşmalann aldığını
söyledi. Albright, US News
and Wor1d Report deTgisinde
bugün yayımlanacak olan
söyleşisinde, "Yeni
ekonomik gruplaşmalar, 21.
vüzyılın askeri ittifaklandır"
ifadesını kullandı. Dünyada
giderek artan ekonomik
sorunlann çözümü için
ABD'nın diğer ülkelerle
birlikte çalışması gerektiğini
söyleyen Albright,
"Geçmışte askeri tehditlerin
üstesinden nasıl gelindiyse,
finansa! tehditlervn de
üstesinden bir araya gelerek
kurtuluruz" dedi.
Atina, Ankara'mn
suçlamalannı
peddetti
• ATİNA(AA)-
Yunanıstan, Ankara'nın
önceki gün Tüıkiye'ye karşı
hasmane açıklamalarını
sürdüren Dışişleri Bakanı
Teodoros Pangalos'a yönelik
sert tepkisıyle ılgili
suçlamalan reddettiğini
bıldırdi. Hükümet sözcüsü
Dımitris Reppas yaptığı
açıklamada. Türk
Dışişleri'nin önceki gün
yayımladığı bildirideki
suçlamalan, "hakaret" ve
"sorumsuz kışkırtmalar"
olarak niteleyerek,
Ankara'nın ' yapmayı
başardığı tek şeyin durumu
zayıflatmak" olduğunu iddia
etti. Sözcü Reppas.
Ankara"nın Yunanistan'ın 2.
Dünya Savaşı'nda Yahudileri
Nazilere teslım ettigine dair
suçlamalannında "temelsiz
iftiralar" olduğunu
göstermek amacıyla,
Yunanistan Musevi Merkez
Konseyi (KIS) tarafından
yine önceki gün yayımlanan
bir bildınyi referans
gösterdi.
Cook'un başı
dertte
• LONDRA(AA)-
lngiltere Dıştşleri Bakanı
Robin Cook'un sekreteri ile
gırdiğı ılışkiden sonra,
boşanma aşamasına geldiği
eşi Margaret Cook'a
bakanlık görevinden istifa
edebileceğıni söylediği
belirtildi. Istifanın eşiğine
geldiği kaydedilen Cook'un,
daha önce de böyle ilişkilere
gırdiği ve bakanlık
görevinden istifa ederek,
ilişkilerinin daha fazla
eşelenmesine engel olmak
istediği ifade ediliyor.
7 bin kişî gülmek
• BOMBAY (AA) -
Hindistan'ın Bombay
kentinde, yaklaşık 7 bin kişi
sadece gülmek amacıyla bir
araya geldi. "107 Gülme
Kulübü"nün üyeleri. kentin
bir parkında toplandıktan
sonra, 15 dakika süreyle
kahkahalarla gülerek,
"Uluslararası Gülme
Günü"nü kutladılar.
Aldığı kredilerin faizini bile ödeyemeyen SSK krizde... Elektrik kesintilerinin eli kulağında
KKTC SOSveriyorREŞATAKAR
LEFKOŞE-Kıbns sorununun
çözümüyle ilgili girişimlerin önü-
müzdeki mart aymdan itibaren
yeniden yoğunluk kazanması bek-
lenirken, Kuzey Kıbns'taiç sorun-
lar dış politikanın önüne geçti.
tktidardaki Ulusal Bırlik Parti-
si ile Demokrat Parti arasında
özelleştirmeyle ilgili anlaşmaz-
lıklar nedeniyle. satıhğa çıkartı-
lan yan resmi kuruluşlarda çalış-
malar askıya alındı. Kjbns Türk
Sanayi Holding işletmelerinde ça-
lışan 250 kadarpersonelin, kıdem
tazminatlarının ödenmesinden
sonra işsizler ordusunakatılacak-
lan belirtilirken kısa adı ETİ olan
ve genellikle gıda maddeleriyle,
araba ithalatı yapan yan resmi ku-
ruluşun hisseleri de satışa çıkar-
tıldı. ETÎ hisselennde öncelik per-
sonele tanındı.
Kıbns Türk Hava Yollan ile
• Sosyal Sigortalar Kurumu, Elektrik Kurumu ve Kıbns Türk Hava
Yollan iflas noktasına geldi. Türk petrollerine yüz milyarlarca lira borcu
olan Kıbns Türk Hava Yollan'na bağlı uçaklar; İstanbul, Ankara ve
Antalya'da saatlerce yakıtsız bekletiliyorlar.
Kıbns Türk Elektrik Kurumu ise
geleceği en belirsiz iki kuruluş
olarakdeğerlendiriliyor. ÜmitUt-
ku'nun Yönetim Kurulu Başkan-
hğı görevinden alınması sonra-
sında göreve getirilen yeni Yöne-
tim Kurulu, Başbakan Mesut Yıl-
maz'a şirketin tasfıyesi önerisin-
de bulundu.
Ankara'da BülentEcevit'in baş-
kanlığında yapılan bir toplantıda
ise Kıbns Türk Hava Yollan'nın
geleceği özerinde kararlar üretil-
di. Kuzey Kıbns Türk Cumhuri-
yeti kanadından herhangi bir yet-
kilinin yer almadığı toplantıda
KTHY'nin Amerika'dan uzun va-
de yöntemiyle satın aldığı iki adet
MD-90 uçağı ile Fransa'dan kira-
lananbir adet Airbus uçağının ia-
de edümesi, aynca 750 çalışandan
450'sinin işten atılması kararlaş-
tınldı.
Türkiye petrollerine yüz mil-
yariarcaliraİıkborcubulunan Kıb-
ns Türk Hava Yollan'nın, ödeme
yapamayacak duruma düşmesi
nedeniyle uçaklara yakıt ikma-
linde sorunlarla karşılaştığı belir-
tiliyor. Geçen günlerde Istanbul-
Ercan seferini yapacak KTHY
uçağına akaryakıtın ancak Kuzey
Kıbns Türk Cumhuriyeti Başba-
kanı Derviş Eroğhı'nun. Ankara
nezdinde girişimlerde bulunma-
sından sonra 4 saat gecikmeyle
verilmesi, "son nefes" olarak de-
ğerlendirildi.
Kıbns Türk Hava Yollan yöne-
timi, akaryakıt borçlanyla, Türk
Hava Yollan'na olan bakım borç-
lannı ödeyemediği gjbi çalışanla-
nn maaşlannı da ödeyemeyecek
duruma geldi.
Yan resmi kuruluşlardan Kıb-
ns Türk Elektrik Kurumu çalı-
şanlan da ocak ayı maaşlannı an-
cak 10 gün gecikmeyle alabildi-
ler. Mali kriz içerisinde bulunan
kuruluşun, yakıt teminindezorluk
çekmesi nedeniyle elektrik üreti-
minde kısıtlamaya gideceği, böy-
lelikle Kuzey Kıbns'ınyenidenka-
ranlık içerisinde kalacağı bildi-
rildi.
Kuzey KıbnsTürkCumhuriye-
ti Başbakanı Dr. Derviş Eroğlu
dayaptığı açıklamadaKuzey Kıb-
ns'ın en geç mart ayı içerisinde
karanlıkta kalacağını söyledi. An-
cak Eroğlu, ortağı Serdar Denk-
taşile özelleştüme konusunda an-
laşmaya varamadı.
Sigortalar iflas
Bu arada Kuzey Kıbns Türk
Cumhuriyeti'nde yülardan beri
kanayan bir yara olan Sosyal Si-
gortalar Kurumu da iflas etti. Ku-
rumun bankalardan tahsil ettiği
kredilerin faizlerini dahi ödeyeme-
mesi yüzündenyeni kredi olanak-
lan da ortadan kalkmış oldu. Si-
gorta kurumundan maaş çeken
yaklaşık 13 bin emekli, aylardan
beri maaşlannı en az bir hafta ge-
cikmeli alıyorlar. Yeni yıhn ilk
ayında ise kendilerine kurum ta-
rafından dağıtılan çeklerin karşı-
lıksız çıkması yüzünden emekli-
lermaaşlannı iİci hafta gecikmey-
le aldılar.
EI Nino'nun neden olduğu sel ve hrtınalann geçen haftalarda en az 28 tdşnûn ölümüne. on binlerce kişinin de evsiz kaİHNffh neden olduğu befirfi-
liyor.Perununözelliklekuzeybötgesinisongünlerdesularattındabırakanşkkktiiyağışlannardındanbirköylükadın, kaybettiklerineağhyor.
Dört bir yandafelaketDış Haberler Servisi -
1997'de başlayan felaket-
Ierzincınl998'dedehızı-
nı arttırarak devam edıyor.
Çin'de önceki gün meyda-
na gelen şıddetlı deprem on
binlerce kişıyi korkunç so-
ğuklarda evsiz bırakırken,
başta Amerika ve Avustral-
ya kıtalan olmak üzere dün-
yaran gen kalan bölgeleri de
El Nino'nun neden olduğu
firtınalarla boğuşuyor.
Çin'de önceki gün mey-
danagelen, 47 kışınin ölme-
sine neden olan 6.2 şidde-
tindeki depremde yarala-
nanlann sayısının 11 bin
439'a çıktığı, yaralılardan
1252'sinin durumunun cıd-
di olduğu kaydedildı. Eksi
20 dereceye kadar varan
korkunç soğuklarda on bin-
lerce kişiyi evsiz bırakan
depremin ardından 100 ka-
dar sarsıntı daha hissedildı-
ğini açıklayan bilim adam-
lan Richterölçeğiyle 5 şid-
detinde yeni bir depremin
meydana gelebileceği konu-
sunda halkı uyardılar. Yak-
laşık 50 bin kişinin evsiz
kaldığmı bıldiren Xınhua
haber ajansı, başkent Pe-
Kanada'da firünayla mücadeleye askeri birBkler de kaüldı.
kin'in kuzeydoğusundaki
Şangyi ve Zangbei kentle-
rini etkileyen depremin yol
açtığı maddi hasann son
belirlemelere göre 288 mil-
yon dolar olduğunu kaydet-
ti.
Etkisi en yoğun olarak
Çin Seddi yakmlanndakı
seyrek nüfuslu tepelik böl-
gelerde hissedilen şiddetli
depremin ardından Çin or-
dusu genişkapsamübiryar-
dım operasyonu başlattı.
Askerler, seddin yakınla-
nndaki köylerde yaşayan
depremzedelere binlerce
çadır, yorgan, ilaçve yardım
malzemesi ulaştırdılar. Bir-
çok yerinden ufalanmaya
başlayan 2bin 200 yaşmda-
ki Çin Seddi'nin depremden
yara almadığı bildirilirken,
bölgedeki köylerde yaşa-
yan halk, sarsıntınm 1976
yılında meydana gelen ve
242 bin kişinin ölümüne
neden olan depremden bu
yana yaşadıklan en şiddet-
li deprem olduğunu ifade
ettiler.
Öte yandan, Kanada'nın
doğusunda ve ABD'nin ku-
zeydoğusunda yaşayan bin-
lerce insan geçen haftadan
beri süren kar firtınasının
şiddetini iyice arttırması
üzerine evlerini terk ede-
rek sığmaklarda kalmaya
başladı. Korkunç firtınanın
Kanada'dall, ABD'dede
en az 4 kişinin ölümüne ne-
den olduğu tahmin edili-
yor. Geçen hafta başından
bu yana gıderek şiddetini
arttıran kâr fırtınası, ağaç-
lann ve elektrik direklerinin
devrilmesine neden oldu.
Kanada'nın ve ABD'nın
birçok kentinde halkın bü-
yük bölümügünlerdirelekt-
riksiz. Kanada Başbakanı
Jean Chretienfirnnadando-
layı dört günlük Latin Ame-
nka zıyaretıni ertelemek
zorunda kaldi. Sigorta şir-
ketleri yetkilileri firtınanın,
350 milyon dolarlık maddi
zarara yol açtığını belırler-
ken, bunun Kanada tarihin-
de en fazla zarara yol açan
fırtına olduğu bildirilıyor.
Avustralya'nrn Queens-
land eyaletinde ise mevsim
yağışlannın neden olduğu
şiddetli sellerde 20 kişinin
kaybolduğubildirildi. Me-
teoroloji uzmanlan yağışla-
nn devam edeceğini bildi-
rirken, elektrik ve telefon
hatlannın kopmasına, yol-
lann kapanmasına neden
olan selin, son 27 yıldır böl-
gede meydana gelen en kor-
kunç felaket olduğu kayde-
dildi.
ZİMBABVE
Beyaz
çiftçiye
olum
tehdidi
HARARE (AFP) -
Zimbabve'de hükümet
tarafından yapılan açık-
lamada, ülkede tanm ya-
pan beyaz çiftçilerin top-
raklannı bırakmamalan
halinde, toprak sahibi ol-
mayan öfkeli köylüler
tarafından öldürülecek-
leri bildirildi.
Beyaz çiftçilerin top-
raklannı hükümete geri
verip yeniden dağıtıma
razı olmamalan duru-
munda, kızgın köylüle-
rin gazabına uğrayacak-
lannı söyleyen Enfor-
masyon Bakanı Chea---
Chimutengvvende, beyaz"
işadamlannı da fiyatla-
n yükselterek, kasıüı ola-
rak hükümet karşıtı duy-
gulan kamç.ılamakla suç-
ladı ve fiyat kontrolleri-
nin yeniden gündeme ge-
lebileceği uyansındabu-
lundu. Chimutengwen-
de,hükümetinl500çift-
liğe el koyarak siyah hal-
ka dagıtmaplanmdan be-
yazlann rahatsızlık duy-
duğunu ve temel bazı eş-
yalann fıyatlannı kasıt-
lı olarak arttırarak hükü-
metin başansız politika-
ları olarak sunduklarını
söyledi.
Zimbabveli bakan,
u
Toprakreformunuoo-
lan konımakiçinyapıyo-
nız. Aksi takdirde halk
zorlatopraklaraelkoya-
cak ve toprağı olma>-an
köylüler tarafından öl-
dürülecekler" diye ko-
nuştu. Chimutengwen-
de, "Böyle davranarak
hukûmeti düşürecekle-
rini sanıyortarsa aldaru-
yorlar. Bu şekilde hiçbir
şey dde edemezler'' de-
di. Devlet Başkanı Ro-
bert Mugabe liderliğin-
deki hükümet, geçen ay
işgücünü yeniden vergi-
lendirmeye dayalı poli-
tikalarına halkın karşı
çıkması ve ulusal greve
gitmesi yüzünden epey
büyük bir sarsıntı geçir-
mişti.
Körfez'de petrol sızıntısı
Yine tanker
kazası, yine
çevre felaketi
• 11 bin ton ham petrol taşıyan tankerin
batması BAE kıyüanndaki doğal yaşamı
tehdit ediyor.
DUBAİ(Ajanslar)-Birle-
şik Arap Emirlüderi (BAE)
kıyısrnda ham petrol taşıyan
bir tankerin batması sonucu
sızan petrolün, plajlan kir-
lettiği ve deniz yaşamını teh-
dit ettiği bildirildi.
BAE yetkilileri, 11 bin ton
kapasiteli tankerin çarşam-
ba günü şiddetli rüzgârnede-
niyle kıyıdan 8 kilometre
açıkta battığını ve 4 bin ton
ham petrolün denize dökül-
düğünü söylediler. Tankerin
ham petrol değil, kuru yük ta-
şımak içinyapıldıgını söyle-
yen yerel yetkililer ise, büyük
bir çevre kirliliği ile karşı
karşıya olduklannı söyleye-
rek, hükümet görevlilerini
petrol tabakasını temizlemek
için çaba sarfetmemekle suç-
ladılar.
Doğal yaşama tehdit
Petrol tabakasının BAE'-
nin kuzey kıyılannda kaya-
lık alanlan kapladığını ve
binlerce mangrov (tropikal
kuşakta veya bataklık alan-
larda bulunan bitkı türü) ağa-
cmı tehdit ettiğini ifade eden
yetkililer, plajlarda 2 cm. ka-
lınlığında petrol tabakası
oluştuğunu ve deniz yılanı
ile yengeçlerin öldüğünü be-
lirttiler. Bölge halkı çok sa-
yıda ölü kuş ve balığın kıyı-
ya vurduğunu bildiriyor.
Yerel gazeteler, tankerin
battığı kıyıya sınır Ajman
Emirliği'ndeki plajlara ya-
kın otellerde kalan turistlerin
petrol kokusundan dolayı
otelleri terk ettiklerini kayde-
derken, petrol tabakasının
milyonlarca balık larvasının
ölümüne neden olduğu bil-
diriliyor. Bölgenin belediye
danışmanlanndan Abdullah
Ebu Rveidha, "Bölge gerçek
bir çevre krizhie karşı kar-
şıyaokluğu hakk- stzıntrvı 5n-
lemekiçin çok az çaba göste-
riUL Benimgördüğümkada-
rryia oiay büyük bir çevre fe-
laketi" dedı.
Tankerin sahibi olan şir-
ket yetkilileri ise, petrolün
hangi ülkeye ait olduğunu
belirtmezlerken, bazı kay-
naklar tankerin Irak petrolü
taşıdığını kaydettiler. Şirket
yetkilileri, Ingiltere'den çev-
re konusunda uzmanlann
BAE'ye getirildiğini belirt-
tiler.
6 dalgıçtan oluşan bir eki-
bin batan tankerdeki 24 böl-
meden 19'undan petrol sız-
masını önlemeyi başardıkla-
n belirtilirken, tankerde ha-
len büyük miktarda petrol
bulunduğunu ifade eden ye-
rel kaynaklar, tankerin bir an
önce boşaltılması için yetki-
lileri harekete geçmeye çağır-
dılar.
Birlikte cözüm aranacak
Yeltsin'in umudu
Kafkas yaşlılan
ya Devlet Başkanı BorisYelt-
sin, Kafkaslar'daki durumu
görüşmek üzere bu ayın so-
nunda bölgenin yaşlılanyla
buluşmaya hazırlanıyor.
Rusya Başbakan Yardım-
cısı Ramazan Abdülatipov,
Çeçenistan'a gerçekleştirdi-
ği bir günlük resmi zıyaretin
ardından yaptığı açıklama-
da. "Devlet Başkanı bölgenin
en saygm yaşhlan\ia görüşe-
rek onlaraKafkaslar'daki ve
ÇeçenstanUakidurumu apk-
layacak. Çok \ararlı bir drya-
lngrtls>r«gınainanıyoruz" de-
di. Rus ITAR-TASS ajansı-
nın Abdülatipov'un sözleri-
ne dayanarak verdiği habeT-
de, görüşmenin Moskova'da,
Dağıstan'ınbaşkenti Mahaç-
kale'de ya da Stavrapol böl-
gesindeki Pyatigorsk kentin-
de gerçekkştirilebileceği bil-
dirildi.
Daha önceden yapılan
açıklamalarda, Rusya Dev-
let Başkanı Yeltsin'in bu ay
içinde Çeçenistan'ı ziyaret
edecegi belirtilmiş, ancak In-
terfaks haberajansı geçen pa-
zar günü bu gezinin büyük
olasılıkla gerçekleşmeyeceği-
ni bildirmişti.
Rus-Çeçen gerginliği
tmnanryor
Rus Başbakan Yardımcı-
sı'nın ziyareti, Moskova ile
Çeçen yönetimi arasında ger-
ginliğin yeniden nrmanmaya
başladığı bir dönemde ger-
çekleştirildi. Rusya'nın, Çe-
çenistan'a komşu Dağıs-
tan'daki bir Rus askeri üssü-.,
rte geçen ay düzenlenen sal-
dından Çeçenleri sorumlu
tutması iki taraf arasındaki
ilişkilerde yeni bir gerginli-
ğe yol açmıştı.
Rusya Içişleri Bakanı Ana-
toü Kulikov, geçen perşem-
be günü yaptığı açıklamada,
Çeçenistan'daki "haydut üs-
terine" saldın düzenlemek
tehdidini sa\aırdu. Diğer Rus
üst düzey yetkililer Kuli-
kov'un bu açıklamasınades-
tek vermekten kaçınırken,
Rusya Genelkurmay Başka-
nı Anatoü Kvaşnin'ın saldı-
nya uğrayan birlik de arala-
nnda olmak üzere Kafkas-
lar'daki Rus birliklerini teftiş
etmeye hazırlandığı haberi
gözleri yeniden bölgeye çe-
virdi.
Rus askerlerinin suurlan-
na yakın bölgelerde yığınak
yaptğını bildiren Çeçen Baş-
bakan Yardımcısı Movladi
l'dugov, buna karşılık olarak
binlerce Çeçen askerinin
alarm durumuna geçirildiği-
ni açıkladı.
Rus-Çeçen savaşının so-
na ermesine karşuı ülkenin
statüsü halen kesinlik kazan-
mış değil. Çeçen yönetimi
kanlı savaşın sonundabagım-
sızlıklannı kazandıklannı sa-
vunurken, Moskova, Çeçe-
nistan'ı hâlâ Rusya'nın bir
parçası olarak görmeye de-
vam ediyor. Savaş sonunda
yapılan banş anlaşması uya-
nnca, Çeçenistan'ın siyasi
statüsü sorununun çözümü
beş yıl sonraya ertelenmişti.
ÇARK
NURHAK
OY OAĞLAR
GÜRLÜK
T
Orta Asya'dan BDT'ye altematif5 Ocak'ta Türkmenis-
tan'ın başkenti Aşkabat'ta
BDT'nin Orta Asyalı beş
üyesinin tiderieri arasında
bir zirve yapıldı. Özbekis-
tan, Kazakistan ve Kırgızis-
tan, 1994'ten bu yana kendi
aralannda ekonomik ve siyasal
birlik kurma yolunda önemli başa-
nlar elde ettiler. Türkmenistan da son
zamanlarda onlarla yakın bir işbirliğine girmiş durumda. Daha
önceleri sorunlannın çözümü yolunda yalnızca Moskova'ya
bakan Tacikistan'ın ilk kez Orta Asya ülkeleri forumuna katıl-
ması ise önemli bir yenilikti. Bu, özellikle bölgedeki ağırlığı bir-
kaç yıt içinde iyice artan Taşkent ile Duşanbe arasındaki ger-
ginliğin azaldığının göstergesi oldu. (İç savaş koşullanndaki Ta-
cikistan'da 1.5 milyon Özbek, özbekistan'da ise 1 milyon Ta-
cik yaşıyor. özbekistan da Rusya gibi, Tacikistan'da Islam dev-
letj kurulmasından çekiniyor, ancak Duşanbe yönetiminin Mos-
kova dışındaki pencerelerini kapatmasından rahatsız oluyor.)
"Ramazan dolayısıyla" ve "gündemsiz" toplandığı söylenen
beşli zirve yine de önemli bir gelişme oldu. Her şeyden önce
Orta Asya ülkelerinin petrol ve gaz boru hatlan konusunda o
r
-
tak bir strateji oluşturma çabasının bir ürünüydü. Buna, ulaşım
ve iletişim alanlannı eklemek de mümkün. özellikle de gelece-
ğin olası "enerji devleri" Kazakistan ve Türkmenistan'ın, ener-
ji kaynaklannı, Hazar üzerinden Akdeniz ve Avrupa'ya nakle-
derek dünya pazarianna ulaştırma konusunda güç birliği yap-
ma niyetlerini dile getiren ortak açıklamalan tarihi önem taşı-
yordu. Türkiye'yi de yakından ilgilendiren bu açıklama, bir yö-
nüyle de enerji hattının Rusya dışından geçme ihtimalini arttı-
ran bir gelişmeydi. Moskova basını, artık boru hatlannın Hazar
üzerinden Bakû'ye, oradan da Supsa (Gürcistan) ve Balkan-
lar'a uzanmasının, bu arada Ukrayna ve Moldova'nın da ener-
ji ihtiyacının karşılanmasının pek zor olmadığını vurguladı.
Aşkabat zirvesinde beş liderin BDPyi "geçiş aşamasında
geçerii bir işbirliği modeli" olarak nitelemesi dikkat çekti. Bu
tanım, akla "geçiş aşamas/"nın vadesinin ne zaman dotacağı
sorusunu getirdi.
BDT geçen yılı ciddi çelişkiler ve tartışmalar içinde geçirmiş-
ti. Rusya Başkanı Boris Yeltsin'in 28 Mart 1997 tarihli BDT zir-
vesinde dördüncü kez topluluk başkanlığına seçilmesi bazı
üyelerin sert tepkisini kazanmış, özellikle o tarihe kadar Mos-
kova'ya karşı özenli bir dil kullanan Kazakistan lideri Nursul-
tan Nazarbayev'in eleştirileri yoğunlaşmıştı. Gürcistan, Özbe-
kistan, Azerbaycan ve Ukrayna, BDT içinde "aktif muhalif" du-
rumuna geldiler. Türkmenistan ise topluluğuna karşı ilgisizliği-
ni sürdürdü. 23 Ekim'deki Moldova toplantısı, Rusya'nın lider-
lik rolünü ve topluluğun işlevselliğini iyice tartışılır hale getirdi.
Bu alandaki zayıflığını fark eden Moskova, 1998'i "BDTyılı" ilan
ederek yeni inisiyatifler hazırlamaya kararlı olduğunu açıkladı.
Önümüzdeki hafta Moskova'da yapılacağı belirtilen yeni yılın
ilk BDT zirvesinin ertelendiği bildirildi.
BDT içinde gücü ve etkisi farklı dört gruplaşma bulunuyor.
Birincisi, "en sıkı birlik" ilan edilmesine karşın son zamanlarda
giderek zayıflayan Rusya-Belarus ittifakı. Ikincisi, zaman zaman
Ermenistan ve Tacikistan'ın da katılacağı söylentileri çıkanlan,
ancak kapsamı dörtlü gümrük biriiğinin dışına taşınamayan
Rusya- Belarus-Kazakistan-Kırgızistan grubu. Üçüncüsü, yu-
kanda sözünü ettiğimiz, dinamik biçimde gelişen Orta Asya sü-
reci. Ve dördüncüsü, daha şekillenme aşamasında olan Azer-
baycan, Ukrayna ve Gürcistan arasındaki yakınlaşma. Bu so-
nuncu grubun başta özbekistan olmak üzere Orta Asya'yla ve
Moldova'yla ilişkileri de iyi. Aynca Gürcistan'ın öncülüğünde,
Azerbaycan, Özbekistan, Türkmenistan ve son olarak da Kır-
gızistan'ın katılımıyla gerçekleştirilmeye çalışılan Transkafkas
Ulaşım Koridoru da bu grubun güçlenmesinde araç oluyor.
Belki beşinci bir grup olarak, BDT üyesi 6 ülkenin (Azerbaycan,
Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikis-
tan), Türkiye, Iran, Pakistan ve Afganistan'la oluşturduklan Eko-
nomik İşbirliği Organizasyonu da sayılabilir; ancak şu aşamada
bunun ciddi bir ittifak olduğunu söylemek zor.