Katalog

SAYFA CUMHURİYET 27 EYLUL 1997 CUMARTESİ OLAYLAR VE GORUŞLER Emeğin Yeni Yapısı ve Sosyal Demokratlar BÜLENT TANLA htunbıd \tület\ekılı G unumuzün uretım anlav ı- şmda emeL nıtelık \ e ka- lıte olarak eskı üretım tonk»ıv onlannda \er alan emekten çok farklı bır v a- pıdadır Toplumlarbugun emeğin kalıtesını yukselttıklen olçude av - tu hammaddede ve serma>e stoku üe da- ha yuksek bır ûretım duzev, ıne ulaşabıl- mektedır Eskı ûretım anlav ışında çok »a- > ıda ışgucu ıçın nufiıs artışı hedeflenmek- te. gıtgıde artan buvuklukte toprak uretı- me açılmaktaydı Bu uretım faktorlennı bugün böv le bır anlay ışla değerlendırme- nın sınırlanna ulaşılmıştır Artık ınsan faktorunun kalıfıkasyonu onem taşımak- tadır Emekhareketlennınekonomılerde fırma \ e ışletmelerdekı v enı adı ınsan ^er- mayesı (human capıtal) ya da ınsan kav- naklandır Japon Venmlılık Merkezı. çalışan kışı başına Gayn Safı "Yurtıçı HaMİa"\ı •ulu- sal ekonomikverimlilik" olarak adlandırı- yor Kışı başına Gayn Safı Vlıllı Hası- la'dan daha rafıne olarak kabul edılen bu gostergejı Dr Deniz Buvukkılıç. "ulusla- rarası verimlilikkarşılaştırTnalan" ıçın ol- çualmışveTurkıve nın durumunu çeşıt- lı gelışmış ülkelerle karşılastıran bırcalış- mayururmuş llgıveıstıfadevleokuduğu- muz bu araştırmasındakı \enler Turkı- ye'nın \ enmhlık konusunda daha çok ala- cağı yol olduğunu gosterı\or 1991 ra- kamlannagore Is\ıçre nır»ulusal ekono- mık \enmlılık deöen 65 168 dolar. Tur- kıye'nınkı 5 541 ~198O-I991 vıllan ara- sındaTurkıve'runortalamaartışhızı4 7 l olmuş. Belçıka'yla avnı duzevdekı bu performansa karşılık Japonva"da artış hı- zı 9 62. Irlanda'da 8 52 olarak kavdedıl- mış Yıllık ortalama artış hızı bakımından Avustralya. \enı Zelanda, Yunanıstan. Iz- landa, Hollanda. Turkıve'nın gensinde olsalar da. ulusal ekonomık gostergesı ba- kımından bıze en yakın ulkede Porte- kızde bıle 11 893 duzevıne enşılmış ol- ması, 1990 yılı Yunanıstan rakamının 17 928 olması gerçekten düşundurücu- dur Onumuzde daha çok yol olduğu kesın Bır \ anda hâlâ eskı çağlardan bu > ana de- ğışmemış a>ıkJama vontemlenvle tanm urunlenmızpazarahazırlanıvor Eylulba- şında vaptığımız bır vurt gezısınde bu yonde bırçok gozlemde bulunduk Ote yanda ıse son derece gurur ve ıyımserlık kaynağı çabalan her düzevde ve her ke- sımde gormek mumkun Ancak Istanbul Sanavı Odası'nın yavımladığı Turkı- >e nın500Bu>r ukSanayıKuruluşu"ylaıl- gılı 1996 raporu. kârlılıkta uretımın pavı sinırlı kalırken. buyumenın faıze bağlı gerçekleştığını daha geçenlerde apaçık bı- çımde ortava koydu Turk sanayıı sağlık- siz derecede faıze bağımlı, şirket kârlan- nın > ansından çoğu repo. Hazıne bono^u ve tahvıl gıbı faız gelırlennden sağlanıvor Gıderlerde de onemlı pavı faız alıyor Bu raporda aynca kuçük ve orta olçek- lı fırmalann. KOBl'lennyapılan ıtıbanv- la daha esnek davranabıldıklen, buyume- de daha avantajlı olabıldıklen ve Turkı- ye"run kalkınması yonunde oluşturulacak bır KOBİ polKıkasınm gereğı Prof Erol Kaürcıoğhı tarafından vurgulanmış KO- Bl gerçeğını 2000'h yıllarda da dıkkatle ızleme.mız, tartışmamız. ulusal ekonomı- mıze katkılannıgelıştırmemız gerekıvor tş çevTelenmız ozellıkle dış rekabete gıtgıde açılmakta olduğumuz son yıllar- da venmlılık ve kalıte konusuna buyuk onem venyorlar Bu alanda henuz bır Turk modelınden soz etmek elbette er- ken Ancak umut veren gınşımlerde bu- lunuluyor. cıddı tartışmalar yapılıyor Ik- tısat dergısıfıın son Ağustos-Eylül 1997 sa> ısında. Marmara Unıversıtesı Çalışma Ekonomısı ve Endustn Ilışkılen Bölu- mu'nden Dr Zeki Parlak da bu konuyu ele almış "Japon iiretim sistcmi ve işlet- me vönetim teknikleri >eni bir iiretim pa- radigması nu, değil mi?" Dr Parlak, "Ço- ğunlukla ampirik olan Japon üretim sis- teminin negatif boyudannı sergüeyen çok savıda akademik calışmanın, bu sistemüı Fordizm'den daha insancıl bir uretün pa- radigmasr olduğu ıddıalannı çuruttuğu göruşünde tşletme sendıkasının ekono- mık odul ve cezalandırmabağlamında fa- alıvet gosterdığıne ve bıreylerle küçuk gruplann dırenışını çok nsklı bır hale ge- tırdığıne ışaret edıvor Buturden çalışma- lara ve elbette çok farkJı goruşlere ıhtıya- cımız var Türkıve'dekı uvgulamalann, anlayış. yontem ve performans olarak vurtıçınde ve dışmda ınceden ınceye de- ğerlendınleceğı gunler de çok yakında gelecek Ilk akla gelen bırkaç ornek ola- rak. Arçelık'le Demırdokum un bırlıkte oluşturduklan Ardem"m, Netaş ın Pen- guen Gıda Sanav u'nın, Bnsa'nın bu > on- dekı çabalannı Beksa'run son başansını zıkredebıhnz Geçen >ıl Avnıpa Kalıte Buyük Odu- lu'nu kazanan Bnsa. toplam kalıte vone- tımını benımsemış Teknolojıde geldık- len !.ev ıv ev ı çağdaş > onetım sıstemlen v e sağlıklı endustn ılışkılen ıle entegre etme- nm gereğıne ınanıyorlar Bu amacı haya- ta geçumek ıçın dört aşamalı bır yöntem oluştunılmuş Değışmek, sağlıklı endüst- n ılışkılen oluşturmak, sureklı ıyıleştırme felsefesını yaygınlaştırmak, çalışanlann katılımını sağlamak. yoğun eğıtım prog- ramlan ve açık ıletışım yoluy la gerçekleş- tınlmış Çalışanlann oluşturduğu ıyıleş- tırme çemberlen ve çozüm gnıplan Bn- sa'dakı süreklı ıyıleştırmenın kıl.cal da- marlan gorevını gorüyor Ardem de toplam kalıte yonetımıne ge- çerken, y önetim bıçırmnı hedeflere gore uyarlamış Burada ıkı temel kabul söz ko- nusu 1- Ûretım ve venmlılık artışı muş- ten tatmınını sağlamaktan geçer 2- tnsan kaynaklanna onem v enlmesı, kaynak ya- ratma, ış ılkelen ve ış ahlakma oncelık esastır Bu ılkelenn uygulanması. çalışan- lann katılımımn özendınlmesı, meslek ıçı eğıtıme ağırlık venlmesi sonuçta yuzde" 40'a y akın bır kapasıte artışı ıle ışgucü ve- nmınde yuzde 100'e yakın bır arüş sağ- lamış Sosyal demokratlar elbette kahfiye ol- ma> an emek gruplanm ve onlann bolu- şumden daha fazla pay almalannı savun- mayadevamedeceklerdır Bununyanısı- ra daha dınamık bır vaklaşımın da benım- senmesı, daha kalıtelı ve v enmlı ınsan gu- cu ıçın çaba harcanması zorunlu hale gel- mıştır Bu çaba orgutlenme ve eğıtımle desteklenmelı. okul sonrası meslek ıçı ve ış başi eğıtımıne ağırlık venlmelıdır Iş- letmelere ve sektörlere bellı olçuler ıçın- de meslekı eğıtıme yatınm yapma zorun- luluğu getınlmelıdır "Mevcut yapı içinde kapashev i artöra- rak daha fazla verim ve bu volla daha çok uretiın'" v aklaşımının çok sav ıda ba^anlı orneğı bulunmaktadır Turkı>e'dekı va- bancı bankalann. ozellıkle Cıtıbank'ın, daha sonra da Bankalar Bırlığı"nın sağla- dığı meslekı eğıtım ımkânlan bugun ulus- lararası duzeyde bır bankacılık ekolu oluşmasında onemlı bır destek gorev ı > e- nne getırmıştır Kamusal alan duyarlılığı en gelışmış kesım olan sosv al demokratlar. kamu ku- rumlannı canlandırarak devletın kapası- tesının arttınlmasinı sağlamak ıçın de ça- ba gostermelıdırler Buçaba etkınkural- lar ve sınırlamalann oluşturulması, dev- letın keyfı ışlemlennın denetlenmesı ve yolsuzluklarla mucadele anlamını taşı- maktadır Devlet kurumlan arasında da- ha fazla rekabet yaratılması. kurumlann venmlılığının arttınlması da oncelıkler arasında yer almalıdır Bu anlayış. devle- tın rolunun yenıden belırlenmesı ve kapa- sıtesının yemden oluşturulması surecıne de temel teşkıl edecektır Sosyal demokratlar ışyerlennde yenı- den guç ve soz sahıbı olmak. çoğalmak ve orgutlenerek ön plana çıkmaik ıstıyorlar- sa bugune kadar alışılagelen pohtıkalan- nı da terk etmek durumundadırlar Işçıle- nn haklannı elde etmek mucadelelennde, toplusozleşmelerde ucretle bırlıkte bun- dan boyle eşdeğer ağırlık taşıması gere- kenkavrammadı bellıdır Venmlılık Venmlılığın gunumuz Turk ekonomı- sındekı yen ve agırlığı üzenne bır tartış- ma zemını oluşturmak ıçın kaleme aldı- ğımız bu yazı> ı ışçı sendıkalanmızın. son derece haklı v e yennde bulduğumuz şu uç tespıtıyle bıtırmek ıstıyoruz 1- Turk ışçısı yurtdışında neden daha başanlıdır1 N'edenı son derece basıttır Venmlılık teknolojık yenılenme ıle sağ- lanabılır Teknolojıye yatınm da ışçının çapını aşar, ışverenın gorevıdır Turk ış- çısı, 18 yuzyıldan bu >ana Batı'da çeşit- lı sektorlerdekı ışçılenn v aptığı gıbı tek- nolojık yenılenme gınşimlenne hıçbır za- man dırenmemıştır İbrahim Tatljses'ın unlu "Urfa'da Okusfort v ardı da rru. oku- madık" sozunun buradakı tekabulu "Hangitekjıolojikveniliğegküldide.Turk işçisionaav'akuvduramadın dır Çorum- lu Vlehmet, Bıtlıslı Hasan Almanva'da nasıl venmlıoluyor7 2-Tûrk ışçısınm orgutlenme ve sendı- kalaşma oranı yuzde 9'dur Bu oranla Av - rupa »ıralamasında son sırada yer almak- tayız Ingılız Işçı Partısfyle Mman Sos- >al Demokrat Partısı'nın zengın geçmış- lenve bugun gelmış olduklan nokta ışçı sendıkalanyla ıç ıçe bır dayanışma ve ış- bırlığınm sonucudur Turk ışçısının bu- gunku orgutlenme v e sendıkalaşma duze- yının çok ustûne çıkması, buna ımkân ha- zırlanması vazgeçılmez bır zorunluluk- tur 3-Teknolojık yenılenme ve orgutlenme duzevınde >ukselışın yanı sıra, ışçıvı yo- netıme katmanın yollan aranırsa ışçı de gunluk yaşamını surdurebılme çoluk ço- cuğu ıçın ekmek parası temın edebılme kaygısıyla gozunü ucrete dıkmekten kur- tulacak, venmlılık ara>ışlanna en genış katkıda bulunacaktır Bunundavoluışçı- yı vonetıme katmaktan geçer Yenı uretım fonksiyonlan ıçınde çeşıt- h faktorlenn yennı, ozellıkle emeğin ka- zandığı yenı rolu. hem ozel hem de kamu kesimlennde dıkkatle ırdelemek. uretılen değer ve hızmetlere bu venı pencereden bakmak zorunda olduğumuzu unutma malıvız Türkıve'nınvesosyaldemokrat- lann 2OOO'lı yıllardakı başansı. bu gerçe- ğı ne olçude anlamış ve uygulamış olduk- lanna da bağlı olacaktır PENCERE Altyapısız Bir Türkiye O smanlı devletının borçlannı odeyen. kapıtulasyonlan kaldıran Atatürk. buyuk >enılıklerle "*u>gar bir Türidve" aşkıyla yanıp tutuşmuş, buyuk atılımlar yapmıştır Tıcaret. tanm. eğıtım. sağlık, sanayı. ulaşim (demıryolu vs ) alanlannda en bflyûk yatmmlan >apmıştır 13 mılyonluk Turkıye'den. 60 mılyonluk Turkıye'ye gelınce ışler zorlaştı Mevsırnlerkanştı Dunya seller, kasırgalar, depremler ıçınde kaldı Bır de yangınlar. ıç savaşlar Ve Korfez bunalımı IstanbuFun varoşlannda ışler vurekler acısı Altyapı yok Ev ler su v e çamur ıçınde tnsanlar penşan Istanbul'da okurken E^enler'de otunıyordu halamlar Muhtarlıktı, sonra Bakırkoy "e bağlandı Esenler Seçımler oldu, yenı beledıye başkanı tarlalan ımar alanına açtı Genış yollar, kaldınmlar. nızamlı evler yapılarak çcvre duşunulerek. altyapı onemsenerek guzel ışler yapıldı Eskıden ayakkabılarun, pantolon paçalanm çamur ıçınde kalıyordu Buyuk beledıye başkanlan gostenşı, havayı, cıvayı bıraksınlar artık \v rupa kentlenne uzansınlar şoyle bır Kuçuk kentlenn. kasabalann, beledıye başkanlan da altyapı ıçın neler yapıyorlar, şoyle bır duşunsunler 9 Mevsımlerkanştı halımız harap Her konuda altyapısız bır ulkey ız Halkımıza..^.. ^.«, tepeden bakan yonetenler. halktan kopuk beledıye başkanlan, polıtıkacılar, yeter artık Bu mıllet bızım. bız onlann bır parçasıyız Toplum ışsız. aç yoksul. zor durumda ıken, kan ağlarken duğunlerde marklan, dolarlan saçma ayıbından kurtulalım ^ ^^ Yetstn bu rezılük. -,'-i» Bu güzel Turkıye cennet olmaya layık. cehennem olmaya değıl Her şey vatan ıçın. halk ıçın Turkıye ıçın dıyebılelım artık Şu8>ıllık kesıntısız zorunlu eğıtıme sahıp çıkalım Cehaletı yenelım Yannlanmız ışıklı olsun Selahattin Demiraco Kırklareli İdeolojiler Oldü.. Yaşasın Paradigma!.. Sovyetler yıkılınca ABD, Avrupa ve Turkıye'de se- vınç çığtıkları atıldı "- Ideolojıler oldu1 " Kım neden sevınıyordu'7 Çunku tutucu kesımde 'sosyalızm' ıle 'ıdeolojı' ozdeşleşıyordu Turkıye de 'ıdeolojik' yayın denın- ce akla "komunıstpropagandası" gelıyordu kı, ap- talca bır yanılgıydı Pekı, ıdeolojıler olunce yerıne ne geçecek/?. in- sanoğlu duşunmeyecek mı'' Duşunurken mantık butunluğunun omurgasında fıkırier bırbınne eklem- lenmeyecek mı'? Kımı Amerıkan kokenlı toplumbı- lımcı, Sovyetler'ın yıkılmasına kınayakarken dedı kı "- Tanhın sonu geldı'." • Son yıllarda ortaya 'paradigma ' sozcuğu çıktı, bu kavram Batı da oteden ben var, ama, bızde neyın anahtarı"? Bu sozcuk "ıdeolojıler oldu" dıye sevınenler ke- sımınde çok kullanılacak1 Tanımlaması da kolay değıl1 Çoğu toplumbılım kavramı gıbı zaman ve uzamda anlam yelpazesı genış olduğundan sayfa- lar dolusu açıklaması yapılsa, yıne eksık kalır Bır toplumda 'dunyayı anlayış ve algılayış bıçımı' ola- rak geçerlı fıkırlenn tumunden oluşan bır 'omek' ya da 'model'e paradigma dıyebılırız bır başka deyış- le yururiuktekt toplum duzenı' de paradigma sayı- labılır mı'' ilerde bu sozcuk uzerınde daha çok durulacak, • çunku 'paradigma'yaklaşımıylakapıtalızmın 'prag- matızmı' arasında gorunur gorunmez hısım ve ak- rabalık var Paradigma, her sıstemde 'altyapı 'yı da kavrayan bır 'ustyapı' gıbı de algılanabılır • 1960'larda ve 197O'lı yıllarda Turkıye'de sol yuk- selırken "talep" neydı "- Bu duzen değışmelıdır" Solun doğal ısteğı yururluktekı duzenın emekçı halk yaranna değışmesınden yanadır, bu ıstenç ıs- ter ıdeolojıden kaynaklansın, ıster 'pragmatık' ıster 'paradıgmatık' bırkokenden ıtkılensın, sonuç değış- mez Sağın ve solun duzen değışımı ısteğı arasın- da bır aynm var Sağ dıyor kı - Bu duzen değışmelı 1 - Neden? - Çunku paradigma degıştı - Yenı paradigma ne? -YDDi Yanı 'Yenı Dunya Dûzenı ne ayak uydurmak ıçın ne gerekırse yapılmalı. bu yolda gecıkırsek 21 'ıncı yuzyılın trenını kaçınrız YDD bır olgudur, somurgecılık de bır olguydu, emperyalızmdebırolgudur, evrenın dunyanın.top- lumun, ınsanın oldum olası değışımle evnldığı bır gerçek' Ancak bu değışımın gelgıtlerınde hangı dalgayı yaşıyoruz'' Gel dalgası ıçınde mıyız 1 ' Gıt dalgası ıçınde mı- yız? YDD modelı, omeğı ya da duzenı sonucunda ınsanlığın buyuk bır bunalıma suruklendığı duşun- — — cesı, Batı da gıttıkçe da- ha çok ayrımsanan bır gerçek değıl mı' Başarılı bır bankayı guçlu kılan nedır7 Deneyım uzmanlık bılgı bınkımı 1927 den bugune Esbank ın hedeflerınden b rı de dene/ımını hızmetlenne yansıtmak oldu Muşte^ılerının yaşamlarına yenı bır boyut katan etkın ve başarının sessız ortoğ/ olmakla yetınen bır bankayla çalışmanın ıç rahatlığın \e guvenını sağlamak Esbank ın 70 yılnda nızlanan yatınmlan, tumuyle yenılenen teknolojısı ve yenı şjbelen yaşamınızdakı bu boyutu daha da gelıştıreb Imek ıçın Sız de Esbank'a gelın Aradığınız ' deneyım' ı Esbankta bulacaksınız Bankacılıkta "deneyim" eşittir Esbank. BankaH ESBANK ADA!\A ASLtYT; 4.HLKLIK M\HKEMESİ'NDE> 1996 250 Esas 1996 482 Karar Davacı 4dla Demır- kaya tarafından davalı, Zube>ır Demırkaya alevhme açılan boşan- ma davasının yargıla- ması sonunda. Mahkememızce ve- nlen 26 6 1996 tarıh \e 1996 250 Esas »e 1996 482 sayıh karar ıle davanın kabulüne Ylardın ılı. Kızıltep ıl- çesı Antepe koyü, cılt 019 01. sa>fa 41 ve kutuk 20"de evlı olarak nufusa kayıtlı davacı Fe>zı ve Zerı kızı 1962 dogumlu •\dla Demırka>a ıle davalı Se>do ve Samı- ye oğlu 1963 dogumlu Zubeyır Demırka- ya'nın Turk Medenı Yasasfnın 134 mad- desıne gore boşanma- larına taraflartn muşte- rek çocukları 1983 do- gumlu Mujde, 1986 doöumlu Sedat ıle 1988 dogumlu Fa- yaz'ın velavetlennın ıstek vechıle davacı annelenne venlmesıne velavetlerı davacı an- neve v enlen çocuklan- nı davalı babanın her dını bayramlann ılk gunlen ıle her şubat a>ının bırınden 15"ıne kadar ve avnca her temmuz avından 30 gun îbtek halınde ço- cuklannı yanına aldır- tarak gormek suretıyle kışısel ılışkı kurması- na veterı kadar harç peşın ahndığından ay- nca harç alınmasına ver olmadığına davacı tarafindan v apılan 648 000 TL vargı gı- derırun davalrdan alı- narak davacıva venl- mesıne Istenmedığın- den nafaka v e tazmınat takdınne gerek bulun- dağına daır davacının vüzune karşı, davalının yoklugunda vasa >ol- îan açık olmak üzere venlen karar davalı. Zubevır Demırkava ya karar yenne kaım ol- mak uzere ılanen teb- hğolunur 12 9 1997 Basın 41009